Poland(3-part1)

Польский язык с Генриком Сенкевичем (исторический роман «Пан Володыёвский»)

Henryk Sienkiewicz
Pan Wołodyjowski

Роман адаптировала Наталия Паняева

Метод чтения Ильи Франка



Wstęp (введение)

Po wojnie węgierskiej (после венгерской войны), po ktуrej (после которой) odbył się ślub (состоялся брак) pana Andrzeja Kmicica z panną Aleksandrą Billewiczуwną (пана Анджея Кмицица с панной Александрой Биллевич), miał (должен был: mieć — быть обязанным, должным) także wstąpić w związki małżeńskie (также вступить в брак: w związki małżeńskie — в супружескую связь) z panną Anną Borzobohatą Krasieńską (с панной Анной Борзобогатой-Красенской) rуwnie sławny i zasłużony (такой же славный и заслуженный; rуwnie — равно, одинаково) w Rzeczypospolitej (в Речи Посполитой) kawaler (кавалер) — pan Jerzy Michał Wołodyjowski (пан Ежи Михал Володыёвский), pułkownik chorągwi laudańskiej (полковник лауданской хоругви).
Ale przyszły znaczne mitręgi (но произошли значительные потери времени), ktуre sprawę opуźniły i przewlokły (которые дело замедлили и затянули). Panna Borzobohata była wychowanicą (панна Борзобогатая была воспитанницей) księżnej Jeremiowej Wiśniowieckiej (у княгини Вишневецкой = жены князя Иеремии Вишневецкого /у княгини Иеремеевой Вишневецкой — здесь: жену могут называть по мужу, например, «u pani Marcinowej Zamoyskiej» — «у пани Мартиновой Замойской», т. е. имеется в виду: у жены пана Мартина Замойского. См. «pani Andrzejowa» — т. е.: жена Анджея, или просто имя жены, в данном случае — Александра/), bez ktуrej pozwolenia (без позволения которой) żadną miarą (ни в коем случае) na wesele (на свадьбу) zgodzić się nie chciała (согласиться не хотела), musiał więc pan Michał pannę (должен был, таким образом, пан Михал панну) w Wodoktach (в Водоктах) z powodu niespokojnych czasуw zostawić (по причине неспокойных времен оставить), a sam do Zamościa (и один в Замостье) po pozwolenie i błogosławieństwo jechać (за разрешением и благословением ехать).
Lecz nie świeciła mu pomyślna gwiazda (но удача изменила ему = не светила ему счастливая звезда), gdyż księżnej w Zamościu nie zastał (когда княгини в Замостье не застал), ktуra dla edukacji syna (которая ради воспитания сына) do Wiednia na dwуr cesarski się udała (в Вену к императорскому двору уехала).
Wytrwały rycerz (стойкий рыцарь) podążył za nią i do Wiednia (подался за ней и в Вену), choć mu to siła czasu zabrało (хоть это отняло много времени). Tam załatwiwszy szczęśliwie sprawy (там счастливо уладив дело: załatwić), z dobrą otuchą do ojczyzny powracał (с доброй вестью на родину вернулся). Czasy, wrуciwszy, zastał niespokojne (времена, вернувшись, застал неспокойные); wojsko do związku szło (войско вступало в союзы), na Ukrainie bunty trwały (на Украине бунты продолжались) — od wschodniej ściany nie gasł pożar (с восточной стороны не гас пожар). Zaciągano nowe wojska (собирали новое войско), aby choć jako tako granice osłonić (чтобы хоть как-то границу заслонить).

Po wojnie węgierskiej, po ktуrej odbył się ślub pana Andrzeja Kmicica z panną Aleksandrą Billewiczуwną, miał także wstąpić w związki małżeńskie z panną Anną Borzobohatą Krasieńską rуwnie sławny i zasłużony w Rzeczypospolitej kawaler — pan Jerzy Michał Wołodyjowski, pułkownik chorągwi laudańskiej.
Ale przyszły znaczne mitręgi, ktуre sprawę opуźniły i przewlokły. Panna Borzobohata była wychowanicą księżnej Jeremiowej Wiśniowieckiej, bez ktуrej pozwolenia żadną miarą na wesele zgodzić się nie chciała, musiał więc pan Michał pannę w Wodoktach z powodu niespokojnych czasуw zostawić, a sam do Zamościa po pozwolenie i błogosławieństwo jechać.
Lecz nie świeciła mu pomyślna gwiazda, gdyż księżnej w Zamościu nie zastał, ktуra dla edukacji syna do Wiednia na dwуr cesarski się udała.
Wytrwały rycerz podążył za nią i do Wiednia, choć mu to siła czasu zabrało. Tam załatwiwszy szczęśliwie sprawy, z dobrą otuchą do ojczyzny powracał. Czasy, wrуciwszy, zastał niespokojne; wojsko do związku szło, na Ukrainie bunty trwały — od wschodniej ściany nie gasł pożar. Zaciągano nowe wojska, aby choć jako tako granice osłonić.

Zanim więc pan Michał z powrotem do Warszawy dojechał (итак, прежде чем пан Михал, возвращаясь, до Варшавы доехал), zastał listy zapowiednie na jego imię (застало /его/ важное письмо с наказом на его имя) z ramienia wojewody ruskiego wydane (от русского воеводы посланное). Uważając zaś (считая), że ojczyzna (что /интересы/ отчизны) zawsze przed prywatą iść powinna (всегда превыше личных: przed prywatą iść powinna — перед личными идти должны), myśli o prędkim weselu poniechał (/он/ мысли о предстоящей свадьбе отбросил), a na Ukrainę ruszył (и на Украину отправился). Kilka lat w tamtych stronach wojował (несколько лет /он/ в той стороне воевал) mając zaledwie sposobną porę (имея всего лишь подходящую пору = удобную минутку) list od czasu do czasu (письмо время от времени = изредка) do utęsknionej panienki posłać (тоскующей барышне послать), żyjąc w ogniu (живя в огне), w niewypowiedzianych trudach i pracy (в несказанных трудах и боях).
Potem do Krymu posłował (потом /он/ был послан в Крым послом /на переговоры/); potem przyszła nieszczęśliwa (потом пришла несчастливая), domowa, z panem Lubomirskim wojna (междоусобная война с паном Любомирским), w ktуrej po stronie krуlewskiej (в которой /пан Михал/ на стороне короля) przeciw bezecnikowi onemu i zdrajcy walczył (против этого бесчестного /вельможи/ и предателя воевал); potem pod panem Sobieskim (потом под /предводительством/ пана Собеского) znуw na Ukrainę ruszył (снова на Украину двинул).
Rosła stąd sława jego imieniowi (выросла с тех пор слава его имени) tak znaczna (так значительно), że go powszechnie za pierwszego żołnierza (что его первым воином: żołnierza — солдатом) Rzeczypospolitej uważano (Речи Посполитой признали), ale lata płynęły mu w trosce (но лета его протекали в заботах), wzdychaniach, utęsknieniu (вздохах, томлениях).
Aż nadszedł wreszcie rok 1668 (уже наступил 1668 год), w ktуrym z rozkazu pana kasztelana na wypoczynek odesłan (в который /он/ паном каштеляном был послан на отдых), z początkiem lata po miłą pannę pojechał (в начале лета /пан Михал/ за милой панной поехал) i zabrawszy takową z Wodoktуw (и забрав ее из Водоктов), do Krakowa dążył (в Краков устремился).
Księżna Gryzelda bowiem (ибо княгиня Гризельда), ktуra już była wrуciła z krajуw cesarskich (которая уже вернулась из императорских краев), tam go na wesele zapraszała (туда его /справить/ свадьбу пригласила), sama ofiarując się być matką panience (сама собираясь быть /посаженной/ матерью барышни).
Kmicicowie zostali we Wodoktach (Кмицици остались в Водоктах) nie spodziewając się rychłej od Wołodyjowskiego wiadomości (не надеясь вскоре от Володыёвского вести /получить/) i zupełnie nowym gościem (и совершенно новым гостем), ktуry się do Wodoktуw obiecywał, zajęci (который в Водокты обещал /заехать/, занятые). Albowiem aż do tej pory Opatrzność odmуwiła im dzieci (ибо до сих пор провидение отказывало им в детях); teraz miała nastąpić szczęśliwa (теперь должна была наступить счастливая) a zgodna z ich pragnieniami odmiana (и соответствующая их стремлениям перемена).
Był to nadzwyczaj urodzajny rok (был это необычайно урожайный год). Zboża wydały plon tak obfity (хлеб уродился: wydały — удался такой обильный), że gumna pomieścić go nie mogły (что гумна вместить его не могли), i cały kraj (и весь край), jak szeroki i długi (куда ни глянь: jak szeroki i długi — в ширину и длину), okrył się stertami (покрылся скирдами). W okolicach, opustoszałych przez wojnę (в окрестностях, опустевших из-за войны), młody bуr urуsł jednej wiosny tak znacznie (молодой бор вырос за одну весну так значительно), jak w innych czasach i przez dwa lata urość by nie zdołał (как в иные времена и за два года вырасти бы не смог). Była obfitość zwierza i grzybуw w lasach (было обилие зверья и грибов в лесах), ryb w wodach (рыб в водах), jakby ta niezwyczajna płodność ziemi (как будто эта плодовитость земли) udzieliła się wszystkim istotom na niej zamieszkałym (передалась всем существам, на ней живущим).
Przyjaciele Wołodyjowskiego wyprowadzali stąd pomyślne i dla jego ożenku wrуżby (друзья Володыёвского видели в этом счастливое для его скорой женитьбы предзнаменование), ale owуż losy postanowiły inaczej (но судьба постановила иначе).

Zanim więc pan Michał z powrotem do Warszawy dojechał, zastał listy zapowiednie na jego imię z ramienia wojewody ruskiego wydane. Uważając zaś, że ojczyzna zawsze przed prywatą iść powinna, myśli o prędkim weselu poniechał, a na Ukrainę ruszył. Kilka lat w tamtych stronach wojował mając zaledwie sposobną porę list od czasu do czasu do utęsknionej panienki posłać, żyjąc w ogniu, w niewypowiedzianych trudach i pracy.
Potem do Krymu posłował; potem przyszła nieszczęśliwa, domowa, z panem Lubomirskim wojna, w ktуrej po stronie krуlewskiej przeciw bezecnikowi onemu i zdrajcy walczył; potem pod panem Sobieskim znуw na Ukrainę ruszył.
Rosła stąd sława jego imieniowi tak znaczna, że go powszechnie za pierwszego żołnierza Rzeczypospolitej uważano, ale lata płynęły mu w trosce, wzdychaniach, utęsknieniu.
Aż nadszedł wreszcie rok 1668, w ktуrym z rozkazu pana kasztelana na wypoczynek odesłan, z początkiem lata po miłą pannę pojechał i zabrawszy takową z Wodoktуw, do Krakowa dążył.
Księżna Gryzelda bowiem, ktуra już była wrуciła z krajуw cesarskich, tam go na wesele zapraszała, sama ofiarując się być matką panience.
Kmicicowie zostali we Wodoktach nie spodziewając się rychłej od Wołodyjowskiego wiadomości i zupełnie nowym gościem, ktуry się do Wodoktуw obiecywał, zajęci. Albowiem aż do tej pory Opatrzność odmуwiła im dzieci; teraz miała nastąpić szczęśliwa a zgodna z ich pragnieniami odmiana.
Był to nadzwyczaj urodzajny rok. Zboża wydały plon tak obfity, że gumna pomieścić go nie mogły, i cały kraj, jak szeroki i długi, okrył się stertami. W okolicach, opustoszałych przez wojnę, młody bуr urуsł jednej wiosny tak znacznie, jak w innych czasach i przez dwa lata urość by nie zdołał. Była obfitość zwierza i grzybуw w lasach, ryb w wodach, jakby ta niezwyczajna płodność ziemi udzieliła się wszystkim istotom na niej zamieszkałym.
Przyjaciele Wołodyjowskiego wyprowadzali stąd pomyślne i dla jego ożenku wrуżby, ale owуż losy postanowiły inaczej.



Rozdział I (Глава I)

Pewnego pięknego dnia jesienią (в один прекрасный день осени) siedział sobie (сидел) pod cienistym dachem letnika (под тенистой крышей беседки) pan Andrzej Kmicic (пан Анджей Кмициц) i popijając (и попивая) miуd poobiedni (послеобеденный мёд), spoglądał (поглядывал) przez obrosłe (через заросшие = обвитые) dzikim chmielem kraty na żonę (диким хмелем прутья на жену), ktуra przechadzała się (которая прохаживалась) pięknie umiecioną ulicą (/по/ хорошо подметенной дорожке) przed letnikiem (перед беседкой).
Niewiasta była urodziwa nad miarę (женщина была красива сверх меры = была редкой красоты), jasnowłosa (светловолосая), o pogodnej, nieledwie anielskiej twarzy (с ласковым, почти ангельским лицом).
Chodziła (/она/ ступала) z wolna i ostrożnie (медленно и осторожно), bo było w niej (потому что было в ней = она была) pełno powagi błogosławieństwa (полна достоинством и благодатью).
Pan Andrzej Kmicic patrzył na nią okrutnie rozkochany (пан Анджей Кмициц глядел на нее очень влюбленно). Gdzie się ruszyła (когда /она/ двигалась), tam wzrok jego (тогда взгляд его) zwracał się za nią (поворачивался за ней) z takim przywiązaniem (с такой преданностью), z jakim pies wodzi oczyma za panem (с какой пес водит глазами за хозяином). Chwilami zaś uśmiechał się (иногда /он/ улыбался), bo był z jej widoku rad bardzo (потому что был ее виду очень рад = ее вид его очень радовал), i wąsa do gуry podkręcał (и усы вверх подкручивал).

Pewnego pięknego dnia jesienią siedział sobie pod cienistym dachem letnika pan Andrzej Kmicic i popijając miуd poobiedni, spoglądał przez obrosłe dzikim chmielem kraty na żonę, ktуra przechadzała się pięknie umiecioną ulicą przed letnikiem.
Niewiasta była urodziwa nad miarę, jasnowłosa, o pogodnej, nieledwie anielskiej twarzy.
Chodziła z wolna i ostrożnie, bo było w niej pełno powagi błogosławieństwa.
Pan Andrzej Kmicic patrzył na nią okrutnie rozkochany. Gdzie się ruszyła, tam wzrok jego zwracał się za nią z takim przywiązaniem, z jakim pies wodzi oczyma za panem. Chwilami zaś uśmiechał się, bo był z jej widoku rad bardzo, i wąsa do gуry podkręcał.

A wуwczas pojawiał się (и одновременно появлялось) w jego twarzy (в его лице = на его лице) pewien wyraz wesołego hultajstwa (какое-то выражение веселого удальства). Znać (знать = видно) żołnierz był (вояка был) z przyrodzenia krotofilny (с рождения отчаянный гуляка) i za kawalerskich lat (и в холостяцкие годы) musiał moc (должен был: musiał moc — должен был мочь) figlуw napłatać (накуролесить немало).
Ciszę w sadzie (тишину в саду) przerywały (прерывали = нарушали) tylko odgłosy (только отзвуки) spadających na ziemię (падающих на землю) przejrzałych owocуw (спелых фруктов) i brzęczenie owadуw (и жужжанье насекомых). Pogoda ustaliła się cudnie (погода установилась чудесная). Był to początek września (это было начало сентября). Słońce nie prażyło już za mocno (солнце не пекло уже так сильно), ale rzucało jeszcze (но бросало еще) obfite złote blaski (обильные золотые блестки). W blaskach owych lśniły się (в этих блестках лоснились) czerwone jabłka (красные яблоки) wśrуd szarych liści (среди матовых листьев) siedzące (сидя /на ветках/) tak obficie (так обильно), że drzewa zdawały się (что деревья, казалось) być nimi oblepione (были ими усыпаны = облеплены). Gałęzie śliw (ветви слив) gięły się (гнулись) pod owocem (под фруктами) okrytym siwym woskiem (покрытыми сизым налетом). Pierwsze zapowiednie nitki pajęczyny (первые предупреждающие нитки паутины), pouczepiane do drzew (прицепленные к деревьям = повисшие на деревьях), chwiały się wraz z leciuchnym powiewem (колыхались вместе с легким дуновением /ветра/), tak lekkim (таким легким), iż nie szeleścił nawet liśćmi (что не шелестел даже листвой).

A wуwczas pojawiał się w jego twarzy pewien wyraz wesołego hultajstwa. Znać żołnierz był z przyrodzenia krotofilny i za kawalerskich lat musiał moc figlуw napłatać.
Ciszę w sadzie przerywały tylko odgłosy spadających na ziemię przejrzałych owocуw i brzęczenie owadуw. Pogoda ustaliła się cudnie. Był to początek września. Słońce nie prażyło już za mocno, ale rzucało jeszcze obfite złote blaski. W blaskach owych lśniły się czerwone jabłka wśrуd szarych liści siedzące tak obficie, że drzewa zdawały się być nimi oblepione. Gałęzie śliw gięły się pod owocem okrytym siwym woskiem. Pierwsze zapowiednie nitki pajęczyny, pouczepiane do drzew, chwiały się wraz z leciuchnym powiewem, tak lekkim, iż nie szeleścił nawet liśćmi.

Może i owa pogoda na świecie (может, и эта светлая погода) napawała (наполняла) tak pana Kmicica wesołością (так пана Кмицица весельем), bo oblicze rozjaśniało mu się (что лицо его светлело) coraz więcej (все больше и больше: coraz więcej — каждый раз больше). Wreszcie pociągnął (наконец /он/ отпил = потянул) miodu (/еще/ меда) i rzekł do żony (и сказал жене):
— Oleńka, a pуjdź ino tu (Оленька, иди сюда)! Coś ci rzeknę (/я тебе/ что-то скажу).
— Byle nie coś takiego (лишь бы не что-то такое), czego nierada słucham (чего /я/ слышать не рада).
— Jak mi Bуg miły, nie (ей-богу, нет)! Daj ucho (дай ухо)!

Może i owa pogoda na świecie napawała tak pana Kmicica wesołością, bo oblicze rozjaśniało mu się coraz więcej. Wreszcie pociągnął miodu i rzekł do żony:
— Oleńka, a pуjdź ino tu! Coś ci rzeknę.
— Byle nie coś takiego, czego nierada słucham.
— Jak mi Bуg miły, nie! Daj ucho!

To rzekłszy objął ją wpуł (сказав это, /он/ обнял ее за талию), przysunął wąsy (коснулся усами: «придвинул» усы; przysunąć — придвинуть) do jej jasnych włosуw (к ее светлым волосам) i szepnął (и шепнул):
— Jeśli będzie chłop (если будет мальчик), to niech mu będzie Michał (то пускай будет Михал = то назовем его Михалом).
Ona zaś odwrуciła twarz (она же отвернула лицо) nieco zapłonioną (слегка зарделась) i odszepnęła mu z kolei (и прошептала в свою очередь):
— A obiecałeś się nie przeciwiać (/ты/ обещал не препятствовать), żeby był Herakliusz (чтобы был Гераклиуш)?
— Bo widzisz (видишь ли), dla Wołodyjowskiego (в честь Володыёвского)...
— Zali nie pierwsza pamięć dziada (неужели не сначала в память деда)?
— I mego dobrodzieja (и моего благодетеля)... Hm! Prawda (гм-м! верно = правда)... Ale drugiemu będzie Michał (но вторым будет Михал)! Nie może inaczej być (не может быть иначе = непременно так и будет)!

To rzekłszy objął ją wpуł, przysunął wąsy do jej jasnych włosуw i szepnął:
— Jeśli będzie chłop, to niech mu będzie Michał.
— Ona zaś odwrуciła twarz nieco zapłonioną i odszepnęła mu z kolei:
— A obiecałeś się nie przeciwiać, żeby był Herakliusz?
— Bo widzisz, dla Wołodyjowskiego...
— Zali nie pierwsza pamięć dziada?
— I mego dobrodzieja... Hm! prawda... Ale drugiemu będzie Michał! Nie może inaczej być!

Tu Oleńka (тут Оленька) wstawszy prуbowała się (встав, попыталась) uwolnić z rąk (освободиться из рук) pana Andrzeja Kmicica (пана Анджея Кмицица), ale on (но он), przygarnąwszy ją (прижимая ее) jeszcze silniej do siebie (еще сильнее к себе), począł całować po ustach (начал целовать /ее/ в губы), po oczach (в глазах), powtarzając przy tym (повторяя при этом):
— A mуj ty krociu (ах, моя ты крошка), mуj tysiącu (моя тысячка /поляки употребляют “сотня”, “тысяча” в значении “великолепный”, “в сто раз лучше /других/”/ = лапушка), moje ty kochanie najmilsze (моя ты любовь самая милая)!
Dalszą rozmowę (дальнейший разговор) przerwał im pachołek (прервал им слуга), ktуry ukazał się (который показался) na końcu ulicy (в конце аллеи) i szedł spiesznie ku letnikowi (и торопливо шел к беседке).
— Czego chcesz (чего хочешь = что надо)? — spytał Kmicic (спросил Кмициц) puszczając żonę (отпуская жену).
— Pan Charłamp przyjechał (пан Харламп приехал) i czeka na pokojach (и ждет в комнатах) — odrzekł pachoł (ответил дворовый).
— A owуż i on sam (а вот и он сам)! — zawołał Kmicic (закричал = воскликнул Кмициц) na widok (при виде = увидав) męża (/почтенного/ мужа) zbliżającego się (приближающегося) ku altanie (к беседке). — Dla Boga (о Боже), jakże mu wąsy posiwiały (как же у него усы поседели)! Witaj (приветствую = здравствуй), towarzyszu miły (товарищ милый)! Witaj (здравствуй), stary kompanionie (старый друг)!

Tu Oleńka wstawszy prуbowała się uwolnić z rąk pana Andrzeja Kmicica, ale on, przygarnąwszy ją jeszcze silniej do siebie, począł całować po ustach, po oczach, powtarzając przy tym:
— A mуj ty krociu, mуj tysiącu, moje ty kochanie najmilsze!
Dalszą rozmowę przerwał im pachołek, ktуry ukazał się na końcu ulicy i szedł spiesznie ku letnikowi.
— Czego chcesz? — spytał Kmicic puszczając żonę.
— Pan Charłamp przyjechał i czeka na pokojach — odrzekł pachoł.
— A owуż i on sam! — zawołał Kmicic na widok męża zbliżającego się ku altanie. — Dla Boga, jakże mu wąsy posiwiały! Witaj, towarzyszu miły! witaj, stary kompanionie!

To rzekłszy (это сказав) wypadł z altany (/пан Анджей/ выскочил из беседки) i biegł naprzeciw (и побежал навстречу = бросился навстречу) pana Charłampa (пану Харлампу) z roztworzonymi rękoma (с распростертыми объятиями).
Ale pan Charłamp (но пан Харламп) skłonił się naprzуd nisko Oleńce (сначала низко поклонился Оленьке), ktуrą za dawnych czasуw (которую в давние времена) na kiejdańskim dworze (на кейданском дворе) u księcia wojewody wileńskiego (у князя воеводы виленского) widywał (видывал), następnie przycisnął jej dłoń (потом прижал ее ладонь) do swoich niezmiernych wąsуw (к своим пышным усам: «к безмерным усам»), za czym dopiero (потом только) rzuciwszy się w objęcia Kmicica (бросившись в объятия Кмицица) zaślochał na jego ramieniu (зарыдал на его плече).
— Dla Boga, co waści jest (ради Бога, что это /значит/)? — zawołał (воскликнул = закричал) zdumiony gospodarz (удивленный хозяин).
— Jednemu Bуg przysporzył szczęścia (одному Бог ниспослал счастья) — odrzekł Charłamp (ответил Харламп) — a drugiemu umknął (а /у/ другого отнял). Smutku zaś mojego powody (печали же моей причину) samemu tylko waszmości opowiedzieć mogę (одной только вашей милости поведать могу).

To rzekłszy wypadł z altany i biegł naprzeciw pana Charłampa z roztworzonymi rękoma.
Ale pan Charłamp skłonił się naprzуd nisko Oleńce, ktуrą za dawnych czasуw na kiejdańskim dworze u księcia wojewody wileńskiego widywał, następnie przycisnął jej dłoń do swoich niezmiernych wąsуw, za czym dopiero rzuciwszy się w objęcia Kmicica zaślochał na jego ramieniu.
— Dla Boga, co waści jest? — zawołał zdumiony gospodarz.
— Jednemu Bуg przysporzył szczęścia — odrzekł Charłamp — a drugiemu umknął. Smutku zaś mojego powody samemu tylko waszmości opowiedzieć mogę.

Tu (тут: «при этих словах») spojrzał (/он/ глянул = бросил взгляд) na panią Andrzejową (на жену Анджея) /здесь: на пани Анджееву, т.е. на жену пана Анджея/, ona zaś domyśliwszy się (она же, сразу поняв), że przy niej nie chce mуwić (что при ней /гость/ не хочет говорить), rzekła do męża (сказала мужу):
— Przyślę waszmościom miodu (/я/ пришлю вашим милостям еще меду), a teraz ich samych zostawuję (а сейчас вас одних оставлю)...

Kmicic pociągnął (Кмициц потянул = повел за собой) pana Charłampa do letnika (пана Харлампа в беседку) i usadowiwszy go na ławie, zawołał (и, усадив его на лавку, воскликнул):
— Coć jest (что /случилось/)? Pomocy ci trzeba (помощь нужна ли)? Liczże na mnie jako na Zawiszę (положись на меня, как на Завишу /Завиша Черный считался воплощением рыцарской храбрости и силы/)!
— Nic mi nie jest (ничего мне не надо) — odpowiedział stary żołnierz (ответил старый солдат) — żadnej też pomocy nie potrzebuję (и никакой помощи мне не надо = не требуется), pуki tą oto ręką (пока вот этой рукой) i tą szablą (и этой саблей) ruchać mogę (двигать могу); ale nasz przyjaciel (но наш друг), najgodniejszy w Rzeczypospolitej kawaler (достойнейший в Речи Посполитой кавалер), w srogim strapieniu (в глубокой печали), nie wiem (не знаю), czyli dycha jeszcze (дышит ли /он/ еще).
— Na rany Chrystusa (о раны Христа)! Wołodyjowskiemu się coś przygodziło (с Володыёвским что-то случилось)?
— Tak jest (да /случилось/)! — odrzecze Charłamp (ответил Харламп), nowe strumienie łez wypuszczając (новый поток слез выпуская = снова слезы полились в три ручья). — Dowiedz się waszmość (знай, ваша милость), że panna Anna Borzobohata (что панна Анна Борзобогатая) ten oto padуł opuściła (эту вот юдоль покинула).
— Zmarła (умерла)! — krzyknął Kmicic (крикнул Кмициц) chwytając się (хватаясь) obiema rękoma (обеими руками) za głowę (за голову).
— Jako ptak grotem ugodzon (как птица, пронзенная стрелой).

Tu spojrzał na panią Andrzejową, ona zaś domyśliwszy się, że przy niej nie chce mуwić, rzekła do męża:
— Przyślę waszmościom miodu, a teraz ich samych zostawuję...
Kmicic pociągnął pana Charłampa do letnika i usadowiwszy go na ławie, zawołał:
— Coć jest? Pomocy ci trzeba? Liczże na mnie jako na Zawiszę!
— Nic mi nie jest — odpowiedział stary żołnierz — żadnej też pomocy nie potrzebuję, pуki tą oto ręką i tą szablą ruchać mogę; ale nasz przyjaciel, najgodniejszy w Rzeczypospolitej kawaler, w srogim strapieniu, nie wiem, czyli dycha jeszcze.
— Na rany Chrystusa! Wołodyjowskiemu się coś przygodziło?
— Tak jest! — odrzecze Charłamp, nowe strumienie łez wypuszczając. — Dowiedz się waszmość, że panna Anna Borzobohata ten oto padуł opuściła.
— Zmarła! — krzyknął Kmicic chwytając się obiema rękoma za głowę.
— Jako ptak grotem ugodzon.

Nastała chwila milczenia (наступила минута молчания); tylko jabłka (только яблоки) spadające biły (падая, били) tu i owdzie ciężko w ziemię (тут и там тяжело об землю); tylko pan Charłamp sapał (только пан Харламп вздыхал) coraz głośniej (все громче и громче: «с каждым разом громче»), płacz hamując (плач сдерживая). Kmicic zaś załamał ręce (Кмициц же, заломил руки) i powtarzał kiwając głową (и повторял, качая головой):
— Miły Boże (О Боже)! miły Boże (О Боже)! miły Boże (О Боже)!
— Waszmość się nie dziw moim śluzom (ваша милость, не удивляйся моим слезам) — rzekł wreszcie Charłamp (сказал наконец Харламп) — bo jeśli waści (потому что если у вашей милости) na samą wieść tylko (от одной вести только) o przygodzie dolor (о случившейся беде [dolor — лат. боль]) nieznośnie serce ściska (невыносимо сердце щемит), cуż dopiero mnie (что только мне = что обо мне /говорить/), ktуrym patrzył (который видел) i na jej konanie (и ее кончину), i na jego boleść (и его боль) przechodzącą miarę przyrodzoną (превосходящую меру природную = безмерную).
Tu wszedł sługa (тут вошел слуга) z gąsiorkiem na tacy (с бутылкой на подносе) i drugą szklenicą (и вторым стаканом), a za nim pani Andrzejowa (а за ним жена Анджея), ktуra przecie ciekawości (которая любопытства) pokonać nie mogła (побороть не могла).
Spojrzawszy teraz (вглядываясь теперь) w twarz męża (в лицо мужа) i widząc w niej (и видя на нем) głębokie strapienie (глубокую печаль) rzekła zaraz (сказала тотчас):
— Co to za wieści waszmość przywiуzł (какую весть ваша милость принес /поляки обращаются друг к другу в третьем лице. В литературном переводе обычно пишем просто: «какую весть ты нам принес»/)? Nie oddalajcieże mnie (не отталкивайте меня). Będę was ile się godzi pocieszać (буду вас либо стараться утешить) albo zapłaczę z wami (или заплачу с вами), albo radą jakowąś posłużę (или советом каким-нибудь прислужусь = помогу советом)...
— Już i w twojej głowie (уж и в твоей голове) rady się na to nie znajdzie (совет на это не найдется) — odrzekł pan Andrzej (ответил пан Анджей). — Ale boję się (но боюсь), żebyś z żalu (чтобы от печали) na zdrowiu (/твоему/ здоровью) szwanku nie poniosła (урона не было: «урона не понесла»).
A ona na to ( а она на это):
— Siła ja wytrzymać umiem (силу я выдержать имею = есть у меня силы выдержать). Gorzej żyć w niepewności (горше жить в неизвестности)...
— Anusia zmarła (Аннуся умерла)! — rzekł Kmicic (сказал Кмициц).

Nastała chwila milczenia; tylko jabłka spadające biły tu i owdzie ciężko w ziemię; tylko pan Charłamp sapał coraz głośniej, płacz hamując. Kmicic zaś załamał ręce i powtarzał kiwając głową:
— Miły Boże! miły Boże! miły Boże!
— Waszmość się nie dziw moim śluzom — rzekł wreszcie Charłamp — bo jeśli waści na samą wieść tylko o przygodzie dolor nieznośnie serce ściska, cуż dopiero mnie, ktуrym patrzył i na jej konanie, i na jego boleść przechodzącą miarę przyrodzoną.
Tu wszedł sługa z gąsiorkiem na tacy i drugą szklenicą, a za nim pani Andrzejowa, ktуra przecie ciekawości pokonać nie mogła.
Spojrzawszy teraz w twarz męża i widząc w niej głębokie strapienie rzekła zaraz:
— Co to za wieści waszmość przywiуzł? Nie oddalajcieże mnie. Będę was ile się godzi pocieszać albo zapłaczę z wami, albo radą jakowąś posłużę...
— Już i w twojej głowie rady się na to nie znajdzie — odrzekł pan Andrzej. — Ale boję się, żebyś z żalu na zdrowiu szwanku nie poniosła.
A ona na to:
— Siła ja wytrzymać umiem. Gorzej żyć w niepewności...
— Anusia zmarła! — rzekł Kmicic.

Oleńka przybladła trochę (Оленька немного побледнела) i opuściła się ciężko na ławkę (и опустилась тяжко на лавку); myślał Kmicic (думал Кмициц), że omdleje (что /она/ сомлела), ale żal wziął w niej gуrę (но печаль в ней взяла верх = одержала верх) nad nagłością wieści (над внезапностью вести) i płakać poczęła (и /она/ плакать начала), a obaj rycerze (а оба рыцаря) zawtуrowali jej zaraz (сразу же завторили ей).
— Oleńka (Оленька) — rzekł wreszcie Kmicic (сказал наконец Кмициц) pragnąc myśl żony (стараясь мысль жены) w inną stronę skierować (в другую сторону направить) — zali ty nie myślisz (неужели ты не думаешь = не веришь), że ona w raju (что она в раю)?
— Nie nad nią ja (не над ней), jeno za nią płaczę (а без нее плачу) i nad pana Michałowym sieroctwem (и над пана Михала сиротством), bo co do jej szczęśliwości wiekuistej (ибо что /касается/ ее вечного блаженству), chciałabym mieć dla siebie (хотела бы /я/ иметь для себя = чтобы у меня была) taką nadzieję zbawienia (такую же надежду на спасение /души/), jaką mam dla niej (какую имею для нее = какая есть у нее). Nie było nad nią zacniejszej panienki (не было барышни благороднее ее), lepszego serca (с лучшим сердцем), poczciwszej (с добрейшей душой)! Oj! moja Anulka (Ох, моя Ануся)! moja Anulka kochana (моя Ануся милая)!...

Oleńka przybladła trochę i opuściła się ciężko na ławkę; myślał Kmicic, że omdleje, ale żal wziął w niej gуrę nad nagłością wieści i płakać poczęła, a obaj rycerze zawtуrowali jej zaraz.
— Oleńka — rzekł wreszcie Kmicic pragnąc myśl żony w inną stronę skierować — zali ty nie myślisz, że ona w raju?
— Nie nad nią ja, jeno za nią płaczę i nad pana Michałowym sieroctwem, bo co do jej szczęśliwości wiekuistej, chciałabym mieć dla siebie taką nadzieję zbawienia, jaką mam dla niej. Nie było nad nią zacniejszej panienki, lepszego serca, poczciwszej! Oj! moja Anulka! moja Anulka kochana!...

— Widziałem jej śmierć (/я/ видел ее смерть) — rzekł Charłamp (сказал Харламп) — nie daj Boże (не дай Боже) nikomu mniej pobożnej (никому менее набожной = благочестивой).
Tu nastało milczenie (тут наступило молчание), aż gdy im nieco żalu łzami spłynęło (только когда у них со слезами схлынула печаль), ozwał się Kmicic (отозвался Кмициц):
— Powiadaj waszmość (расскажи, ваша милость), jako to było (как это было), miodem w najżałośniejszych miejscach przepijając (медом в самых жалостных местах подкрепляясь).
— Dziękuję (спасибо) — odrzekł Charłamp (ответил Харламп). — Od czasu do czasu przepiję (время от времени выпью), jeśli waszmość (если твоя милость) do mnie przepijesz (ко мне присоединишься), bo bуl nie tylko za serce (потому что боль не только за сердце), ale i za gardziel (но и за горло) jako wilk chwyta (как волк хватает), a gdy chwyci (а когда хватает), to bez jakowegoś ratunku (то без какого-нибудь /средства/ спасения) zgoła zadławić może (совсем задавить может). Było tak (было так = случилось это так). Jechałem z Częstochowy (ехал /я/ из Ченстоховы) w rodzinne strony (в родную сторонку), by spokoju (чтобы спокойно) na stare lata zażyć (на старости лет пожить) i na dzierżawie zasiąść (и на аренде засесть = арендовать имение). Dość mi już wojny (хватит с меня уж войны), bom ją wyrostkiem praktykować począł (ведь я подростком практиковать начал бой = на войну я мальчишкой попал), a teraz mam już wiechy siwe (а теперь уже весь седой). Chyba żebym całkiem wysiedzieć nie mуgł (разве что совсем усидеть /на месте/ не смогу), to jeszcze pod jaką chorągiew ruszę (то еще под какие-нибудь хоругви двину); aleć owe związki wojskowe (но, право, союзы военные) z krzywdą ojczyzny (с кривдниками = обидчиками отчизны), a na pociechę nieprzyjaciуł (на потеху неприятелю) erygowane (отданной) i owe domowe wojny (и эти междоусобицы) do reszty (до конца = совсем, вконец) mi Bellonę zbrzydziły (меня от Беллоны отвратили /в др.-рим. мифологии Беллона – богиня войны; изображалась со змеями вместо волос/)... Miły Boże (О Боже)! pelikan krwią dzieci karmi, prawda (пеликан кровью детей кормит, правда)! Ale tej ojczyźnie już i krwi w piersiach nie staje (но у этой отчизны уже и крови в груди не осталось). Świderski był wielki żołnierz (Свидерский был великим воином)... Niech go tam Bуg sądzi (пусть его там Бог судит = Бог ему судья)!..
— Moja Anulu najmilsza (Ануся моя милая)! — przerwała z płaczem pani Kmicicowa (прервала его с плачем пани Кмициц) — toć żeby nie ty (если бы не ты), co by się ze mną i z nami wszystkimi stało (что бы со мной и со всеми нами сталось)?... Ucieczką mi była i obroną (утешением моим /ты/ была и защитой)! Moja Anulu kochana (Ануся моя любимая)!

— Widziałem jej śmierć — rzekł Charłamp — nie daj Boże nikomu mniej pobożnej.
Tu nastało milczenie, aż gdy im nieco żalu łzami spłynęło, ozwał się Kmicic:
— Powiadaj waszmość, jako to było, miodem w najżałośniejszych miejscach przepijając.
— Dziękuję — odrzekł Charłamp. — Od czasu do czasu przepiję, jeśli waszmość do mnie przepijesz, bo bуl nie tylko za serce, ale i za gardziel jako wilk chwyta, a gdy chwyci, to bez jakowegoś ratunku zgoła zadławić może. Było tak. Jechałem z Częstochowy w rodzinne strony, by spokoju na stare lata zażyć i na dzierżawie zasiąść. Dość mi już wojny, bom ją wyrostkiem praktykować począł, a teraz mam już wiechy siwe. Chyba żebym całkiem wysiedzieć nie mуgł, to jeszcze pod jaką chorągiew ruszę; aleć owe związki wojskowe z krzywdą ojczyzny, a na pociechę nieprzyjaciуł erygowane i owe domowe wojny do reszty mi Bellonę zbrzydziły... Miły Boże! pelikan krwią dzieci karmi, prawda! Ale tej ojczyźnie już i krwi w piersiach nie staje. Świderski był wielki żołnierz... Niech go tam Bуg sądzi!..
— Moja Anulu najmilsza! — przerwała z płaczem pani Kmicicowa — toć żeby nie ty, co by się ze mną i z nami wszystkimi stało?... Ucieczką mi była i obroną! Moja Anulu kochana!

Słysząc to (услышав это) Charłamp ryknął znowu (Харламп зарыдал снова), ale na krуtko (но коротко), bo mu Kmicic przerwał pytaniem (потому что Кмициц прервал его вопросом):
— A Wołodyjowskiego gdzieś waść spotkał (а Володыёвского где /ты/ встретил)?
— Wołodyjowskiego spotkałem takoż w Częstochowie (Володыёвского /я/ встретил там же в Ченстохове), gdzie oboje spoczynek umyślili (где оба /они/ отдых задумали = отдохнуть решили), bo się tam po drodze ofiarowali (потому что там по дороге /дары/ жертвовали /чудотворной иконе/). Zaraz mi powiedział (сразу /он/ мне рассказал), jako z narzeczoną z waszych stron (что с невестой из наших краев) do Krakowa jedzie ( в Краков едет), do księżnej Gryzeldy Wiśniowieckiej (к княгине Гризельде Вишневецкой), bez ktуrej pozwolenia i błogosławieństwa (без разрешения и благословения которой) panna żadną miarą ślubu wziąść nie chciała (панна ни в коем случае вступать в брак не хотела). Dziewczyna była jeszcze wonczas zdrowa (девушка была еще в то время здорова), a on wesуł jak ptak (а он весел, как птица). “Ot — powiada — dał mi Pan Bуg za moją pracę nagrodę! («вот, — сказал, — дал мне Господь Бог за мои труды награду = вознаградил меня»)" Chełpił się też Wołodyjowski (бахвалился также Володыёвский) (Boże go pociesz (Бог его услышь)) niemało (много) i dworował ze mnie (насмехался надо мной), że tośmy się (что завидую), widzicie waszmość państwo (/ведь/ известно милостивому панству = вам), o tę pannę czasu swego (из-за этой панны в свое время) wadzili i mieliśmy się siekać (/мы с ним/ ссорились и собирались сечься = драться /на саблях/). Gdzie ona teraz, nieboga (где она теперь, бедняга)?

Słysząc to Charłamp ryknął znowu, ale na krуtko, bo mu Kmicic przerwał pytaniem:
— A Wołodyjowskiego gdzieś waść spotkał?
— Wołodyjowskiego spotkałem takoż w Częstochowie, gdzie oboje spoczynek umyślili, bo się tam po drodze ofiarowali. Zaraz mi powiedział, jako z narzeczoną z waszych stron do Krakowa jedzie, do księżnej Gryzeldy Wiśniowieckiej, bez ktуrej pozwolenia i błogosławieństwa panna żadną miarą ślubu wziąść nie chciała. Dziewczyna była jeszcze wonczas zdrowa, a on wesуł jak ptak. “Ot — powiada — dał mi Pan Bуg za moją pracę nagrodę!" Chełpił się też Wołodyjowski (Boże go pociesz) niemało i dworował ze mnie, że tośmy się, widzicie waszmość państwo, o tę pannę czasu swego wadzili i mieliśmy się siekać. Gdzie ona teraz, nieboga?

Tu ryknął znowu pan Charłamp (тут зарыдал снова пан Харламп), ale na krуtko (но коротко), bo Kmicic znуw mu przerwał (ибо Кмициц снова его прервал):
— Mуwisz waszmość, że ona była zdrowa (говоришь, твоя милость, что она была здорова)? Skąd jej tak nagle przyszło (откуда же так внезапно пришла /болезнь/)?
— Że nagłe, to nagle (что внезапно, то внезапно). Mieszkała u pani Marcinowej Zamoyskiej (остановилась /она/ у жены пана Мартина Замойского), ktуra naonczas z mężem (которая как раз с мужем) w Częstochowie bawiła (в Ченстохове гостила). Wołodyjowski cały dzień u niej przesiadywał (Володыёвский целыми днями у нее сиживал), trochę na mitręgę narzekał i mуwił (немного на жаловался на задержку и говорил), że chyba za rok do Krakowa dojadą (что едва ли и за год до Кракова доедут), bo ich wszyscy po drodze zatrzymują (ибо их все по дороге задерживают). I nie dziwota (и не диво)! Takiego żołnierza (такого воина) jak pan Wołodyjowski (как пан Володыёвский) każdy rad ugościć (каждый рад угостить), a kto złapie (а кто поймает), to trzyma (то держит). Mnie też (меня тоже) do panny prowadzał (к панне привел) i groził śmiejąc się (и грозился, смеясь = в шутку), że usiecze (что зарубит), gdybym ją rozamorował (если я амурничать /с ней вздумаю/)... Ale ona za nim świata nie widziała (да она за ним света не видела = да ей без него белый свет был не мил). Mnie też istotnie (мне тоже действительно) ckliwo się czasem czyniło (тошно временами становилось), że to człek na starość jako ćwiek w ścianie (что одинок на старости, как гвоздь в стене). Nic to (да ладно)! Aż pewnej nocy (но однажды ночью) wpada do mnie Wołodyjowski (врывается ко мне Володыёвский) w konfuzji wielkiej (в смятении великом = лица на нем нет). “Na Boga (Ради Бога)! Nie wiesz gdzie jakiego medyka? (не знаешь где-нибудь какого-нибудь медика)" — “Co się stało? (что случилось)" — “Chora (/Ануся/ заболела) świata nie poznaje (света не узнает = никого не узнает)!" Pytam (/я/ спрашиваю), kiedy zachorowała (когда заболела), powiada (/он/ ответил), że dopiero co (что только что) dali mu znać (дали ему знать) od pani Zamoyskiej (от пани Замойской). A tu noc (а тут ночь)! Gdzie szukać medyka (где искать медика), kiedy tam jeno klasztor cały (когда там один монастырь рядом), a w mieście (а в городе) więcej jeszcze zgliszczуw niż ludzi (больше пепелищ, чем людей). Wynalazłem wreszcie felczera (нашел /я/ в конце концов фельдшера), a i to nie chciał iść (да и тот не хотел идти)! musiałem (должен был /я/) go obuszkiem przygnać (его обушком пригнать) na samo miejsce (до самого места). Ale tam już był ksiądz potrzebniejszy (но там уже ксёндз был нужнее) niż felczer (чем фельдшер); jakoż zastaliśmy godnego paulina (как-то нашли мы достойного /отца/ паулина), ktуren modlitwą (который молитвами) ją do przytomności przyprowadził (ее в сознание привел), tak że mogła sakramenta przyjąć (так что могла и причаститься) i z panem Michałem (и с паном Михалом) czule się pożegnać (ласково проститься). Na drugi dzień (на следующий день) z południa już było po niej (к полудню ее уже не стало)! Felczer mуwił (фельдшер говорил), że jej kto musiał coś zadać (что ей кто-то мог что-то дать = отравить чем-то), luboć to niepodobna (/мы/ сочли это неправдоподобным), bo w Częstochowie (ибо в Честохове) czary się nie chwytają (/злые/ чары не действуют). Ale co się z panem Wołodyjowskim działo (но что делалось с паном Володыёвским), co wygadywał (что придумывал), tego ufam (тому верю), że mu Pan Jezus nie zakarbuje (что ему этого Господь Иисус не припомнит), bo człek (ибо человек) się ze słowami nie liczy (слов не подбирает в горе), gdy go boleść targa (когда его боль терзает)... Ot, mуwię waszmości (вот, говорил вашей милости (tu pan Charłamp zniżył głos (тут пан Харламп понизил голос)), bluźnił w zapamiętaniu (что /он/ богохульствовал в беспамятстве)!

Tu ryknął znowu pan Charłamp, ale na krуtko, bo Kmicic znуw mu przerwał:
— Mуwisz waszmość, że ona była zdrowa? Skąd jej tak nagle przyszło?
— Że nagłe, to nagle. Mieszkała u pani Marcinowej Zamoyskiej, ktуra naonczas z mężem w Częstochowie bawiła. Wołodyjowski cały dzień u niej przesiadywał, trochę na mitręgę narzekał i mуwił, że chyba za rok do Krakowa dojadą, bo ich wszyscy po drodze zatrzymują. I nie dziwota! Takiego żołnierza jak pan Wołodyjowski każdy rad ugościć, a kto złapie, to trzyma. Mnie też do panny prowadzał i groził śmiejąc się, że usiecze, gdybym ją rozamorował... Ale ona za nim świata nie widziała. Mnie też istotnie ckliwo się czasem czyniło, że to człek na starość jako ćwiek w ścianie. Nic to! Aż pewnej nocy wpada do mnie Wołodyjowski w konfuzji wielkiej. “Na Boga! Nie wiesz gdzie jakiego medyka?" —“Co się stało?"— “Chora świata nie poznaje!" Pytam, kiedy zachorowała, powiada, że dopiero co dali mu znać od pani Zamoyskiej. A tu noc! Gdzie szukać medyka, kiedy tam jeno klasztor cały, a w mieście więcej jeszcze zgliszczуw niż ludzi. Wynalazłem wreszcie felczera, a i to nie chciał iść! musiałem go obuszkiem przygnać na samo miejsce. Ale tam już był ksiądz potrzebniejszy niż felczer; jakoż zastaliśmy godnego paulina, ktуren modlitwą ją do przytomności przyprowadził, tak że mogła sakramenta przyjąć i z panem Michałem czule się pożegnać. Na drugi dzień z południa już było po niej! Felczer mуwił, że jej kto musiał coś zadać, luboć to niepodobna, bo w Częstochowie czary się nie chwytają. Ale co się z panem Wołodyjowskim działo, co wygadywał, tego ufam, że mu Pan Jezus nie zakarbuje, bo człek się ze słowami nie liczy, gdy go boleść targa... Ot, mуwię waszmości (tu pan Charłamp zniżył głos), bluźnił w zapamiętaniu!

— Dla Boga! Bluźnił (ради Бога! богохульствовал)? — powtуrzył cicho Kmicic (повторил тихо Кмициц).
— Wypadł od jej ciała na sień (/он/ выбежал от ее тела в сени), z sieni na podwуrzec (из сеней на подворье) i taczał się jak pijany (и качался как пьяный). Tam pięści (там кулаки) do gуry podniуsłszy (вверх подняв) począł okropnym głosem wołać (стал страшным голосом вопить): “Takaż mi nagroda (такая мне награда) za moje rany (за мои раны), za moje trudy (за мои труды), za moję krew (за мою кровь), za moję dla ojczyzny przychylność (за мою родине преданность)?!..." “Jedno jagnię (единственную овечку) (powiada (говорит)) miałem (имел = у меня была), i to mi (и ту у меня), Panie (Господи), zabrałeś (/ты/ забрал). Zbrojnego męża (вооруженного мужа) (powiada (говорит)) powalić (свалить), ktуren w hardości po ziemi stąpa (который с гордостью по земле ступает = постоять за себя может), godna (достойное) (powiada (говорит)) boskiej ręki sprawa (дело для руки Божьей), ale gołębia niewinnego (но голубя невинного) potrafi zadusić (способен задушить) i kot, i jastrząb, i kania (и кот, и ястреб, и коршун)!... i... (и…)"
— Na rany boskie (раны Господни)! — zakrzyknęła pani Andrzejowa (воскликнула пани Александра: «жена Анджея») — nie powtarzaj waść (не повторяй), bo nieszczęście na dom ściągniesz (ибо несчастье на дом притянешь = накличешь)!

— Dla Boga! bluźnił? — powtуrzył cicho Kmicic.
— Wypadł od jej ciała na sień, z sieni na podwуrzec i taczał się jak pijany. Tam pięści do gуry podniуsłszy począł okropnym głosem wołać: “Takaż mi nagroda za moje rany, za moje trudy, za moję krew, za moję dla ojczyzny przychylność?!..." “Jedno jagnię (powiada) miałem, i to mi, Panie, zabrałeś. Zbrojnego męża (powiada) powalić, ktуren w hardości po ziemi stąpa, godna (powiada) boskiej ręki sprawa, ale gołębia niewinnego potrafi zadusić i kot, i jastrząb, i kania!... i..."
— Na rany boskie! — zakrzyknęła pani Andrzejowa — nie powtarzaj waść, bo nieszczęście na dom ściągniesz!

Charłamp przeżegnał się i dalej mуwił (Харламп перекрестился и дальше сказал):
— Myślało żołnierzysko (думал солдатик), że się dosłużyło (что заслужил), a ot mu nagroda (и вот ему награда)! Ha (ха)! Bуg najlepiej wie (Бог лучше знает), co robi (что делает), choć tego ni rozumem (хоть этого ни разумом) ludzkim pojąć (человеческим не понять), ni sprawiedliwością ludzką odmierzyć (ни справедливостью человеческой не измерить)! Zaraz tedy (сразу тогда) po onych bluźnierstwach (после таких кощунств) stężał i na ziemię upadł (отяжелел и на землю упал), a ksiądz nad nim (а ксёндз над ним) egzorcyzma odprawował (экзорцизмы сотворил), żeby sprośne duchy w niego nie wstąpiły (чтобы бесовские духи в него не вступили = им не овладели), ktуre mogły na bluźnierstwa się zwabić (которых это богохульство могло привлечь).
— Prędkoże przyszedł do siebie (когда же /он/ пришел в себя)?

Charłamp przeżegnał się i dalej mуwił:
— Myślało żołnierzysko, że się dosłużyło, a ot mu nagroda! Ha! Bуg najlepiej wie, co robi, choć tego ni rozumem ludzkim pojąć, ni sprawiedliwością ludzką odmierzyć! Zaraz tedy po onych bluźnierstwach stężał i na ziemię upadł, a ksiądz nad nim egzorcyzma odprawował, żeby sprośne duchy w niego nie wstąpiły, ktуre mogły na bluźnierstwa się zwabić.
— Prędkoże przyszedł do siebie?

— Z godzinę leżał jak nieżywy (с час лежал как неживой = замертво), potem zasie się ocknął (потом очнулся) i wrуciwszy do swojej kwatery (и вернулся на свою квартиру) nikogo widzieć nie chciał (никого видеть не хотел). W czasie pogrzebu przemуwiłem do niego (во время похорон /я/ говорил ему): “Panie Michale — powiadam — miej Boga w sercu! (пан Михал — говорю — имей Бога в сердце = помни о Боге)" On nic (он ничего /не сказал/)! Trzy dni siedziałem jeszcze w Częstochowie (три дня /я/ просидел еще в Ченстохове), bo mi go żal było odjeżdżać (ибо мне его жаль было оставлять), alem na prуżno we drzwi kołatał (но напрасно /я/ в двери /к нему/ стучал). Nie chciał mnie (не хотел меня /видеть/)! Biłem się z myślami (имел /я/ мысли = размышлял), co czynić (что сделать), czy tentować dłużej u drzwi (ломиться ли дальше в двери), czy jechać (уезжать ли)?... Jakże tak człeka bez nijakiej pociechy zostawić (как же так человека без всякого утешения оставить)? Wszelako poznawszy (со всех сторон оценив /ситуацию/), że nic nie wskуram (что ничего не добьюсь), postanowiłem jechać do Skrzetuskiego (постановил = решил /я/ ехать к Скшетускому). On przecie najlepszy jego przyjaciel (он его самый лучший друг), a pan Zagłoba drugi (а пан Заглоба второй); może mu jako do serca trafią (может, как-нибудь найдут отклик в его душе: «к его сердцу найдут путь»), a zwłaszcza pan Zagłoba (а особенно пан Заглоба), ktуren jest człowiek bystry (который человек сообразительный) i wie (и знает), jak do kogo przemуwić (как с кем говорить).

— Z godzinę leżał jak nieżywy, potem zasie się ocknął i wrуciwszy do swojej kwatery nikogo widzieć nie chciał. W czasie pogrzebu przemуwiłem do niego: “Panie Michale — powiadam — miej Boga w sercu!" On nic! Trzy dni siedziałem jeszcze w Częstochowie, bo mi go żal było odjeżdżać, alem na prуżno we drzwi kołatał. Nie chciał mnie! Biłem się z myślami, co czynić, czy tentować dłużej u drzwi, czy jechać?... Jakże tak człeka bez nijakiej pociechy zostawić? Wszelako poznawszy, że nic nie wskуram, postanowiłem jechać do Skrzetuskiego. On przecie najlepszy jego przyjaciel, a pan Zagłoba drugi; może mu jako do serca trafią, a zwłaszcza pan Zagłoba, ktуren jest człowiek bystry i wie, jak do kogo przemуwić.

— I byłeś waść u Skrzetuskich (и был ваша милость у Скшетуских)?
— Byłem (/я/ побывал), ale i tu Bуg nie pofortunił (но и тут Бог не подсобил), bo oboje z panem Zagłobą (потому что оба /они/ с паном Заглобою) wyjechali w Kaliskie (выехали в Калиш), do pana Stanisława, rotmistrza (к пану Станиславу, ротмистру). Nie umiał nikt powiedzieć (не мог никто сказать), kiedy wrуcą (когда /они/ вернутся). Wуwczas ja sobie pomyślałem (тогда я себе подумал): i tak mi droga na Żmudź (и так мне дорога на Жмудь), wstąpię do waćpaństwa dobrodziejstwa (заеду к милостивым господам, благодетелям) i opowiem, co się stało (и расскажу, что случилось).
— Wiedziałem to dawno (/я/ знал давно то), że godny z waści kawaler (что твоя милость достойный кавалер) — rzekł Kmicic (сказал Кмициц).
— Nie o mnie tu chodzi (не обо мне идет /речь/), jeno o Wołodyjowskiego (едино = только о Володыёвском) — odparł Charłamp (ответил Харламп) — i przyznam się waćpaństwu (и признаюсь вашим милостям), że się wielce o niego obawiam (что я очень о нем беспокоюсь), aby umysł mu się nie pomieszał (чтобы умом он не помешался)...

— I byłeś waść u Skrzetuskich?
— Byłem, ale i tu Bуg nie pofortunił, bo oboje z panem Zagłobą wyjechali w Kaliskie, do pana Stanisława, rotmistrza. Nie umiał nikt powiedzieć, kiedy wrуcą. Wуwczas ja sobie pomyślałem: i tak mi droga na Żmudź, wstąpię do waćpaństwa dobrodziejstwa i opowiem, co się stało.
— Wiedziałem to dawno, że godny z waści kawaler — rzekł Kmicic.
— Nie o mnie tu chodzi, jeno o Wołodyjowskiego — odparł Charłamp— i przyznam się waćpaństwu, że się wielce o niego obawiam, aby umysł mu się nie pomieszał...

— Bуg go, od tego ochroni (Бог его от этого убережет = Бог не допустит такого)! — rzekła pani Andrzejowa (сказала жена Анджея).
— Jeśli go uchroni (если его убережет), to pewnikiem habit wdzieje (то наверное /он/ рясу наденет), bo powiadam waćpaństwu (ибо скажу вашим милостям), że takiej żałości (что такой печали), jakom żyw (сколько живу), nie widziałem (не видел)... A szkoda żołnierza (жаль воина)! Szkoda (жаль)!
— Jak to szkoda (как это жаль)? To chwały bożej przybędzie (это славы Божьей больше станет: «прибудет»)! — ozwała się znуw Kmicicowa (отозвалась снова /жена/ Кмицица).

— Bуg go, od tego ochroni! — rzekła pani Andrzejowa.
— Jeśli go uchroni, to pewnikiem habit wdzieje, bo powiadam waćpaństwu, że takiej żałości, jakom żyw, nie widziałem... A szkoda żołnierza! szkoda!
— Jak to szkoda? To chwały bożej przybędzie! — ozwała się znуw Kmicicowa.

Charłamp począł wąsami ruszać i trzeć czoło (Харламп начал усы крутить и тереть лоб).
— Owуż, mościa dobrodziko (что ж, милостивая благодетельница)... albo przybędzie (либо больше будет), albo i nie przybędzie (либо и не будет). Policzcie no waćpaństwo (посчитай-ка, твоя милость), ilu to on pogan (сколько это он язычников) i heretykуw (и еретиков) w życiu zgładził (в жизни одолел), czym pewnie więcej Zbawiciela naszego (чем наверняка больше Спасителя нашего) i jego Najświętszą Matkę (и его Святейшую Мать) udelektował (ублажил = обрадовал) niż niejeden ksiądz kazaniami (чем какой-нибудь ксёндз молитвами). Hm (хм)! Rzecz namysłu godna (вещь, достойная размышлений)! każdy niech służy chwale bożej (каждый пусть служит славе Божьей), jak najlepiej umie (как /лучше/ умеет)... Owуż, widzicie państwo (вот же видят ваши милости), między jezuitami (среди иезуитов) znajdzie się zawsze (найдется всегда) siła od niego mądrzejszych (множество гораздо хитрее его), a takiej drugiej szabli (а такой второй сабли) w Rzeczypospolitej nie masz (в Речи Посполитой не имеется /не найти/)...
— Prawda jest (это правда), jak mi Bуg miły (ей-Богу)! — ozwał się Kmicic (отозвался Кмициц). — Nie wiesz waszmość (не знаешь, твоя милость), czyli on został w Częstochowie (остался ли он в Ченстохове), czy pojechał (или уехал)?
— Był do chwili mego wyjazdu (/он/ был /там/ до минуты моего отъезда). Co potem uczynił, nie wiem (что потом сделал, не знаю). Wiem jeno (знаю одно), że broń Boże zapamiętania (что не дай Бог беспамятство = умопомешательство), broń Boże choroby (не дай Бог болезнь), ktуra często z desperacją idzie w parze (которая часто с отчаянием идет в паре), sam on tam będzie (один он там будет), bez pomocy (без помощи), bez krewnego (без кровного /родственника/), bez przyjaciela (без друга), bez pociechy (без утешения).
— Niechże cię Najświętsza Panna w cudownym miejscu ratuje (пусть же Пресвятая Дева в прекрасном нашем городе охраняет), wierny przyjacielu (верный друг)! — zawołał nagle Kmicic (закричал вдруг Кмициц) — ktуryś mi tyle wyświadczył (/тебя/ который мне столько милостей оказал), że i brat nie uczyniłby więcej (что и брат не сделал бы больше)!

Charłamp począł wąsami ruszać i trzeć czoło.
— Owуż, mościa dobrodziko... albo przybędzie, albo i nie przybędzie. Policzcie no waćpaństwo, ilu to on pogan i heretykуw w życiu zgładził, czym pewnie więcej Zbawiciela naszego i jego Najświętszą Matkę udelektował niż niejeden ksiądz kazaniami. Hm! Rzecz namysłu godna! każdy niech służy chwale bożej, jak najlepiej umie... Owуż, widzicie państwo, między jezuitami znajdzie się zawsze siła od niego mądrzejszych, a takiej drugiej szabli w Rzeczypospolitej nie masz...
— Prawda jest, jak mi Bуg miły! — ozwał się Kmicic. — Nie wiesz waszmość, czyli on został w Częstochowie, czy pojechał?
— Był do chwili mego wyjazdu. Co potem uczynił, nie wiem. Wiem jeno, że broń Boże zapamiętania, broń Boże choroby, ktуra często z desperacją idzie w parze, sam on tam będzie, bez pomocy, bez krewnego, bez przyjaciela, bez pociechy.
— Niechże cię Najświętsza Panna w cudownym miejscu ratuje, wierny przyjacielu! — zawołał nagle Kmicic — ktуryś mi tyle wyświadczył, że i brat nie uczyniłby więcej!

Pani Andrzejowa zamyśliła się głęboko (пани Александра задумалась глубоко) i długi czas trwało milczenie (и долгое время продолжалось молчание), na koniec podniosła swą jasną głowę i rzekła (наконец подняла она свою светловолосую голову и сказала):
— Jędrek, czy ty pamiętasz, ileśmy mu winni (Ендрек, помнишь ли ты, чем мы ему обязаны)?
— Jeśli zapomnę, to od psa oczu pożyczę (если забуду, то у пса глаза одолжу = то буду смотреть бесстыжими глазами), bo swoimi nie będę śmiał (потому что своими не хватит смелости) na uczciwego człeka spojrzeć (на приличного человека смотреть)!
— Jędrek, ty go nie możesz tak ostawić (Ендрек, ты его не можешь так оставить).
— Jakże to (как это)?
— Jedź do niego (поезжай к нему).
— Oto zacne białogłowskie serce (вот женское сердце: białogłowa — невеста, женщина), oto zacna pani (вот добрая пани)! — zawołał Charłamp (закричал Харламп) chwytając ręce Kmicicowej (хватая руку пани Кмициц) i pokrywając je pocałunkami (и покрывая ее поцелуями).

Pani Andrzejowa zamyśliła się głęboko i długi czas trwało milczenie, na koniec podniosła swą jasną głowę i rzekła:
— Jędrek, czy ty pamiętasz, ileśmy mu winni?
— Jeśli zapomnę, to od psa oczu pożyczę, bo swoimi nie będę śmiał na uczciwego człeka spojrzeć!
— Jędrek, ty go nie możesz tak ostawić.
— Jakże to?
— Jedź do niego.
— Oto zacne białogłowskie serce, oto zacna pani! — zawołał Charłamp chwytając ręce Kmicicowej i pokrywając je pocałunkami.

Ale Kmicicowi nie w smak była rada (но Кмицицу не по вкусу = не по душе был совет), więc począł głową kręcić i rzekł (/он/ покачал головой и изрек):
— Ja bym dla niego (я бы для него = ради него) na koniec świata pojechał (на край света поехал бы), ale... sama wiesz... żebyś to była zdrowa (но… сама знаешь… если бы /ты/ была здорова), nie mуwię (не скажу…)... ale sama wiesz (но сама знаешь)! Broń Boże strachu jakiego (не дай Бог страх какой-нибудь), jakiej przygody (какое-нибудь происшествие)... Usechłbym z niespokojności (/я/ бы высох /там/ от беспокойства)..: Żona pierwsza (жена на первом месте: «первая») niż najlepszy przyjaciel (чем лучший друг = а потом лучший друг)... Pana Michała mi żal... ale... sama wiesz (пана Михала мне жаль… но… сама знаешь)!..
— Ja się pod opieką laudańskich ojcуw zostanę (я под опекой лауданских отцов останусь). Teraz tu spokojnie, nie byle czego też się ulęknę (сейчас тут спокойней, ну и нечего бояться). Bez woli bożej włos mi nie spadnie (без воли Божьей волос у меня не упадет)... A tam pan Michał ratunku może potrzebuje (а там пан Михал, может, в помощи нуждается)...
— Oj, potrzebuje (ох, нуждается)! — wtrącił Charłamp (вмешался Харламп).
— Słyszysz, Jędrek (слышишь, Ендрек). Ja zdrowa (я здорова). Krzywda mnie od nikogo nie spotka (кривды мне ни от кого не случится = здесь меня никто не обидит)... Wiem ja, że ci niesporo odjeżdżać (знаю я, что трудно /тебе/ уехать)...
— Wolałbym (желал бы = лучше бы) na armaty z kociubą iść (на пушки с кочергой идти)! — przerwał Kmicic (прервал Кмициц).
— Zali to myślisz (неужели /ты/ думаешь), że jak ostaniesz (что как = если останешься), nie będzie ci gorzko (не будет тебе горько), ilekroć pomyślisz (многократно подумаешь): przyjacielam zaniechał (друга бросил /в беде/)! A jeszcze i Pan Bуg (а еще и Господь Бог) w gniewie słusznym (в гневе справедливом) łatwo błogosławieństwa może umknąć (легко благословение может отнять)!
— Sęk mi w głowę wbijasz (сук мне в голову вбиваешь). Powiadasz, że może błogosławieństwa umknąć (говоришь, что может благословение отнять)? Tego się boję (этого /я/ боюсь)!
— Taki przyjaciel, jak pan Michał, toż to święty obowiązek go ratować (такой друг, как пан Михал, /у тебя один/, потому твой святой долг его спасать)!

Ale Kmicicowi nie w smak była rada, więc począł głową kręcić i rzekł:
— Ja bym dla niego na koniec świata pojechał, ale... sama wiesz... żebyś to była zdrowa, nie mуwię... ale sama wiesz! Broń Boże strachu jakiego, jakiej przygody... Usechłbym z niespokojności..: Żona pierwsza niż najlepszy przyjaciel... Pana Michała mi żal... ale... sama wiesz!..
— Ja się pod opieką laudańskich ojcуw zostanę. Teraz tu spokojnie, nie byle czego też się ulęknę. Bez woli bożej włos mi nie spadnie... A tam pan Michał ratunku może potrzebuje...
— Oj, potrzebuje! — wtrącił Charłamp.
— Słyszysz, Jędrek. Ja zdrowa. Krzywda mnie od nikogo nie spotka... Wiem ja, że ci niesporo odjeżdżać...
— Wolałbym na armaty z kociubą iść! — przerwał Kmicic. — Zali to myślisz, że jak ostaniesz, nie będzie ci gorzko, ilekroć pomyślisz: przyjacielam zaniechał! A jeszcze i Pan Bуg w gniewie słusznym łatwo błogosławieństwa może umknąć!
— Sęk mi w głowę wbijasz. Powiadasz, że może błogosławieństwa umknąć? Tego się boję!
— Taki przyjaciel, jak pan Michał, toż to święty obowiązek go ratować!

— Jać Michała kocham całym sercem (я Михала люблю всем сердцем). Trudno (трудно)!... Kiedy trzeba (когда /ехать/ надо), to rychło trzeba (то быстро надо), bo tu każda godzina znaczy (потому что тут каждый час значение имеет = каждый час на счету)! Zaraz do stajen idę (сейчас в конюшню пойду)... Przez Bуg żywy (пред Богом живым = о Боже), czy już nie ma innej rady (или уж нет другого выхода)? Licho tamtych nadało (лихо их погнало = черт их дернул) w Kaliskie jechać (в Калиш ехать)! Toć mi nie o siebie chodzi (не обо мне /речь/ идет), ale o ciebie (но о тебе), krociu najmilszy (душа моя)! Wolałbym (желал бы = лучше бы) majętności stracić (поместья потерять) niż bez ciebie jeden dzień dychać (чем без тебя один день дышать). Kto by mi powiedział (кто бы мне сказал), że nie dla służby publicznej ciebie odjadę (что не ради службы общественной тебя оставлю), to bym mu rękojeść po krzyżyk w gębę wsadził (то /я/ бы ему рукоять по крестик в рот всадил). Obowiązek — mуwisz (долг говоришь)? Niechże będzie (пусть так)! Kiep, kto się ogląda (глупец, кто оглядывается /назад/)! Żeby dla kogo innego (ежели бы ради кого другого), nie dla Michała (не ради Михала), nigdy bym tego nie uczynił (никогда бы такого не сделал)!
Tu zwrуcił się do Charłampa (тут /он/ обратился к Харлампу):
— Mości panie (милостивый пан), proszę ze mną do stajen (прошу /пройти/ со мной в конюшню), konie opatrzym (коней снаряжать= седлать). A ty, Oleńka (а ты, Оленька), każ mi łuby pakować (прикажи мне корзины упаковать = уложить). Niech tam ktуry z laudańskich omłotu pilnuje (пусть там кто-нибудь из лауданских за обмолотом присмотрит)... Panie Charłamp (пан Харламп), choć ze dwie niedziele musisz waćpan u nas posiedzieć (хоть недели две должен твоя милость у нас посидеть), żony mi dopilnujesz (за женой моей присмотришь). Może też się tu w okolicy jaka dzierżawa znajdzie (может, также тут в окрестностях именьице какое отыщется). Bierz Lubicz (возьмешь Любич)! Co (что)? Chodź waćpan do stajni (пойдем, твоя милость, в конюшню)! Za godzinę ruszam (через час двину /в путь/)! Kiedy trzeba, to trzeba (раз надо, то надо)!..

— Jać Michała kocham całym sercem. Trudno!... Kiedy trzeba, to rychło trzeba, bo tu każda godzina znaczy! Zaraz do stajen idę... Przez Bуg żywy, czy już nie ma innej rady? Licho tamtych nadało w Kaliskie jechać! Toć mi nie o siebie chodzi, ale o ciebie, krociu najmilszy! Wolałbym majętności stracić niż bez ciebie jeden dzień dychać. Kto by mi powiedział, że nie dla służby publicznej ciebie odjadę, to bym mu rękojeść po krzyżyk w gębę wsadził. Obowiązek — mуwisz? Niechże będzie! Kiep, kto się ogląda! Żeby dla kogo innego, nie dla Michała, nigdy bym tego nie uczynił!
Tu zwrуcił się do Charłampa:
— Mości panie, proszę ze mną do stajen, konie opatrzym. A ty, Oleńka, każ mi łuby pakować. Niech tam ktуry z laudańskich omłotu pilnuje... Panie Charłamp, choć ze dwie niedziele musisz waćpan u nas posiedzieć, żony mi dopilnujesz. Może też się tu w okolicy jaka dzierżawa znajdzie. Bierz Lubicz! co? Chodź waćpan do stajni! Za godzinę ruszam! Kiedy trzeba, to trzeba!..



Rozdział II (Глава II)

Jakoż dobrze jeszcze (еще задолго) przed zachodem słońca (перед заходом солнца) ruszył rycerz (двинул рыцарь), żegnany przez żonę łzami i krzyżem (провожаемый женой слезами и крестом = жена со слезами надела на него крест), w ktуrym drzazgi świętego drzewa kunsztownie (в который частица святого дерева /от распятия/ искусно) w złoto były osadzone (в золото была оправлена). A że z dawnych lat (а что с давних лет) bardzo był pan Kmicic (весьма был пан Кмициц) do nagłych pochodуw nawykły (к внезапным походам привычен), więc ruszywszy gnał (таким образом, выехав, гнал /он/), jakby chodziło (как если бы /речь/ шла) o doścignięcie umykających z łupem Tatarуw (о преследовании убегающих с трофеями татар).

Jakoż dobrze jeszcze przed zachodem słońca ruszył rycerz, żegnany przez żonę łzami i krzyżem, w ktуrym drzazgi świętego drzewa kunsztownie w złoto były osadzone. A że z dawnych lat bardzo był pan Kmicic do nagłych pochodуw nawykły, więc ruszywszy gnał, jakby chodziło o doścignięcie umykających z łupem Tatarуw.

Dobrawszy się do Wilna (добравшись до Вильно), jechał na Grodno, Białystok (/он/ поехал на Гродно, Белосток), a stamtąd do Siedlec się przebierał (а оттуда на Седлец пробирался). Przejeżdżając przez Łukуw (подъезжая к Лукову) dowiedział się (/он/ узнал), że państwo Skrzetuscy (что паны Скшетуские) z dziećmi i panem Zagłobą (с детьми и паном Заглобою) dniem przedtem powrуcili właśnie z Kaliskiego (днем раньше вернулись собственно из Калишского /края/ = из-под Калиша), więc postanowił do nich wstąpić (и решил к ним заехать), bo z kimże mуgł (потому что с кем же мог) nad ratowaniem Wołodyjowskiego (о спасении Володыёвского) skuteczniej się naradzić (эффективней посоветоваться)?

Dobrawszy się do Wilna, jechał na Grodno, Białystok, a stamtąd do Siedlec się przebierał. Przejeżdżając przez Łukуw dowiedział się, że państwo Skrzetuscy z dziećmi i panem Zagłobą dniem przedtem powrуcili właśnie z Kaliskiego, więc postanowił do nich wstąpić, bo z kimże mуgł nad ratowaniem Wołodyjowskiego skuteczniej się naradzić?

Przyjęli go tedy ze zdziwieniem i radością (приняли = встретили его с удивлением и радостью), ktуra jednak zaraz w ciężki płacz się zmieniła (которая однако сразу горьким плачем сменилась), gdy im cel swego przybycia oznajmił (когда /Кмициц/ им о цели своего визита объявил). Pan Zagłoba cały dzień uspokoić się nie mуgł (пан Заглоба целый день успокоиться не мог) i nad stawem wciąż płakał tak rzewnie (и над прудом так рыдал трогательно), że jak sam pуźniej powiadał (что, как сам позднее рассказывал,): aż staw wezbrał i stawidła trzeba było otwierać (даже пруд из берегов вышел и нужно было запруду открывать). Ale wypłakawszy się (но выплакавшись) poszedł po rozum do głowy (пошел за разумом к голове = пораскинул умом) i oto co mуwił na naradzie (и вот что сказал на совете):
— Jan nie może jechać (Ян не может ехать), bo do kapturu obran (ибо /он/ в суд избран), spraw zaś będzie siła (дел у него будет тьма), jako że po tylu wojnach pełno jest duchуw niespokojnych (поскольку после стольких войн полно душ неспокойных). Z tego, co jegomość pan Kmicic powiada (из того, что его милость пан Кмициц поведал), widać (видно), że bociany na zimę w Wodoktach zostaną (что аисты на зиму в Водоктах останутся), bo je tam do inwentarza roboczego policzono (ибо там /они/ причислены к рабочему инвентарю) i funkcję spełnić muszą (и функцию свою исполнить должны). Nie dziwota (не диво = само собой /разумеется/), że przy takim gospodarstwie niesporo waćpanu wyruszać w drogę (что при таком хозяйстве не сподручно его милости /Кмицицу/ отправляться в дорогу), zwłaszcza że nie wiadomo (тем более, что никому не ведомо), jak długo ona może potrwać (как долго она может длиться). Wielkiegoś serca dowiуdł (/Анджей/ доказал величие /своего/ сердца), żeś wyjechał (когда поехал /сюда/), ale mamli szczerze radzić (но имею искренний совет), toć powiem (и скажу /ему/): wracaj (возвращайся), gdyż tam bliższego jeszcze konfidenta potrzeba (потому что там еще ближе конфидент нужен), ktуry by do serca nie brał (который бы к близко сердцу не принимал), choćby go i ofuknięto, i widzieć nie chciano (если его и оттолкнут, и видеть не захотят). Patientia ([patientia — лат. терпение]) tam potrzebna i doświadczenie wielkie (там нужно и опыт великий), a waszmaść masz tylko przyjaźń dla Michała (а /ты / твоя милость, имеешь только приязнь к Михалу), ktуra w takowym wypadku non sufficit (которой в таком случае [non sufficit — лат. недостаточно]). Nie gniewaj się jeno waść (не гневайся, твоя милость), bo sam przyznać musisz (потому что сам признать должен), żeśmy obaj z Janem dawniejsi przyjaciele (что мы оба с Яном давние друзья /Михала/) i więcejśmy razem przygуd przebyli (и больше вместе приключений пережили). Miły Boże (Господи Боже)! ileż to razy on mnie (сколько раз он меня), a ja jego w opresji ratowałem (а я его в затруднительном положении спасали)!

Przyjęli go tedy ze zdziwieniem i radością, ktуra jednak zaraz w ciężki płacz się zmieniła, gdy im cel swego przybycia oznajmił. Pan Zagłoba cały dzień uspokoić się nie mуgł i nad stawem wciąż płakał tak rzewnie, że jak sam pуźniej powiadał: aż staw wezbrał i stawidła trzeba było otwierać. Ale wypłakawszy się poszedł po rozum do głowy i oto co mуwił na naradzie:
— Jan nie może jechać, bo do kapturu obran, spraw zaś będzie siła, jako że po tylu wojnach pełno jest duchуw niespokojnych. Z tego, co jegomość pan Kmicic powiada, widać, że bociany na zimę w Wodoktach zostaną, bo je tam do inwentarza roboczego policzono i funkcję spełnić muszą. Nie dziwota, że przy takim gospodarstwie niesporo waćpanu wyruszać w drogę, zwłaszcza że nie wiadomo, jak długo ona może potrwać. Wielkiegoś serca dowiуdł, żeś wyjechał, ale mamli szczerze radzić, toć powiem: wracaj, gdyż tam bliższego jeszcze konfidenta potrzeba, ktуry by do serca nie brał, choćby go i ofuknięto, i widzieć nie chciano. Patientia tam potrzebna i doświadczenie wielkie, a waszmaść masz tylko przyjaźń dla Michała, ktуra w takowym wypadku non sufficit. Nie gniewaj się jeno waść, bo sam przyznać musisz, żeśmy obaj z Janem dawniejsi przyjaciele i więcejśmy razem przygуd przebyli. Miły Boże! ileż to razy on mnie, a ja jego w opresji ratowałem!

— Gdybym się też zrzekł funkcji deputata (если бы мне тоже отказаться от функций депутата)? — przerwał Skrzetuski (прервал /его/ Скшетуский).
— Janie, to służba publiczna (Ян, это служба государственная)! — odparł surowo Zagłoba (ответил Заглоба сурово).
— Bуg widzi (Бог видит) — mуwił strapiony Skrzetuski (сказал пристыженный Скшетуский) — że stryjecznego mego, Stanisława (что моего двоюродного брата Станислава), miłuję szczerym braterskim afektem (люблю искренним братским аффектом), ale Michał bliższy mi niż brat (но Михал ближе мне, чем брат).
— Mnie on i od rodzonego bliższy (мне он и родного /брата/ ближе), tym bardziej że rodzonego nigdy nie miałem (тем более, что родного никогда /у меня/ не было). Nie czas się o afekta spierać (не время сейчас об аффекте спорить)! Widzisz, Janie (видишь, Ян), żeby to nieszczęście świeżo w Michała uderzyło (если бы несчастье только что Михала поразило), może sam bym ci powiedział (может, /я/ сам бы сказал): daj katu kaptur i jedź (отдай палачу = к черту /судейский/ колпак и едем)! Ale policzmy (но /давайте/ посчитаем), ile to już czasu upłynęło (сколько уже времени прошло), nim Charłamp z Częstochowy na Żmudź zdążył (пока Харламп из Ченстохова на Жмудь поехал), a pan Andrzej ze Żmudzi do nas (а пан Анджей из Жмуди к нам). Teraz nie tylko trzeba do Michała jechać (сейчас не только надо к Михалу ехать), ale przy nim zostać (но и при нем остаться), nie tylko z nim płakać (не только с ним плакать), ale perswadować (но и убеждать); nie tylko mu Ukrzyżowanego jako przykład pokazywać (не только ему крестные муки /Христа/ как пример показывать), ale uciesznymi krotochwilami myśl i serce rozweselić (но приятной беседой мысли и сердце развеселить). Ot, wiecie, kto powinien jechać (вот видите, кто должен ехать)?— ja! i pojadę (я! и /я/ поеду)! tak mi dopomуż Bуg (Бог мне поможет)! Znajdę go w Częstochowie (/если/ найду его в Ченстохове), to go tu przywiozę (то его сюда привезу); nie znajdę (не найду), to choćby na Multany (то хоть в Молдавию) za nim się powlokę (за ним потащусь) i pуty go szukać nie przestanę (и до тех пор его искать не перестану), pуki o własnej mocy (пока своей силой = своей рукой) szczyptę tabaki sobie do nozdrzech podnieść zdołam (щепоть табака себе в ноздрю поднести смогу).

— Gdybym się też zrzekł funkcji deputata? — przerwał Skrzetuski.
— Janie, to służba publiczna! — odparł surowo Zagłoba.
— Bуg widzi — mуwił strapiony Skrzetuski — że stryjecznego mego, Stanisława, miłuję szczerym braterskim afektem, ale Michał bliższy mi niż brat.
— Mnie on i od rodzonego bliższy, tym bardziej że rodzonego nigdy nie miałem. Nie czas się o afekta spierać! Widzisz, Janie, żeby to nieszczęście świeżo w Michała uderzyło, może sam bym ci powiedział: daj katu kaptur i jedź! Ale policzmy, ile to już czasu upłynęło, nim Charłamp z Częstochowy na Żmudź zdążył, a pan Andrzej ze Żmudzi do nas. Teraz nie tylko trzeba do Michała jechać, ale przy nim zostać, nie tylko z nim płakać, ale perswadować; nie tylko mu Ukrzyżowanego jako przykład pokazywać, ale uciesznymi krotochwilami myśl i serce rozweselić. Ot, wiecie, kto powinien jechać?— ja! i pojadę! tak mi dopomуż Bуg! Znajdę go w Częstochowie, to go tu przywiozę; nie znajdę, to choćby na Multany za nim się powlokę i pуty go szukać nie przestanę, pуki o własnej mocy szczyptę tabaki sobie do nozdrzech podnieść zdołam.

Usłyszawszy to (услышав это) dwaj rycerze (два рыцаря) poczęli brać w objęcia pana Zagłobę (начали = кинулись обнимать пана Заглобу), a on się rozczulił nieco i nad pana Michała nieszczęściem (а он расчувствовался немного и над несчастьем пана Михала), i nad własnymi przyszłymi fatygami (и над собственными будущими хлопотами). Przeto łzy ronić począł (поэтому слезы ронять начал), a wreszcie, gdy już miał uściskуw dość, rzekł (и наконец, когда уж ему объятий было достаточно, сказал):
— Jeno mi za Michała nie dziękujcie (вы меня за Михала не благодарите), boście mu nie bliżsi ode mnie (только Бог ему ближе меня)!
Na to Kmicic (на это Кмициц /ответил/):
— Nie za Wołodyjowskiego my dziękujemy (не за Володыёвского мы благодарим /тебя/), ale żelazne lub też zgoła nieczłowiecze serce (железное либо совсем бесчеловечное сердце) musiałby mieć ten (должен был бы иметь тот), kto by się tą gotowością waćpana nie wzruszył (кого бы эта готовность твоей милости не тронула), ktуra w przyjacielskiej potrzebie (которая дружбы ради) na fatygi nie dba (с хлопотами не считается) i na wiek względu nie ma (и на годы не взирает). Inni w tym wieku o przypiecku ciepłym jeno myślą (иные в этом возрасте о лежанке теплой только думают), a waćpan tak sobie o długiej drodze mуwisz (а твоя милость вот так о долгой дороге говоришь), jakbyś moje albo pana Skrzetuskiego miał lata (если бы мои или пана Скшетуского имел лета).

Usłyszawszy to dwaj rycerze poczęli brać w objęcia pana Zagłobę, a on się rozczulił nieco i nad pana Michała nieszczęściem, i nad własnymi przyszłymi fatygami. Przeto łzy ronić począł, a wreszcie, gdy już miał uściskуw dość, rzekł:
— Jeno mi za Michała nie dziękujcie, boście mu nie bliżsi ode mnie!
Na to Kmicic:
— Nie za Wołodyjowskiego my dziękujemy, ale żelazne lub też zgoła nieczłowiecze serce musiałby mieć ten, kto by się tą gotowością waćpana nie wzruszył, ktуra w przyjacielskiej potrzebie na fatygi nie dba i na wiek względu nie ma. Inni w tym wieku o przypiecku ciepłym jeno myślą, a waćpan tak sobie o długiej drodze mуwisz, jakbyś moje albo pana Skrzetuskiego miał lata.

Pan Zagłoba nie ukrywał wprawdzie swych lat (пан Заглоба не скрывал правды о своих летах), ale nie lubił w ogуle (но не любил вообще), aby przy nim o starości (чтобы при нем о старости), jako o towarzyszce niedołęstwa (как о подруге =спутнице недугов), wspominano (вспоминали); więc choć miał oczy jeszcze czerwone (поэтому, хотя имел глаза еще красные), spojrzał bystro z pewnym niezadowoleniem na Kmicica i odparł (глянул быстро с явным неудовольствием на Кмицица и ответил):
— Mуj mospanie (сударь)! Kiedym siedmdziesiąty siуdmy rok począł (когда мне пошел семьдесят седьмой год), ckliwo mi jakoś było na sercu (тоскливо как-то было мне на сердце), że to dwie siekiery nad karkiem wisiały (как будто две секиры над шеей висели); ale gdy mi ośmdziesiąty minął (но когда мне восьмидесятый минул), taki duch we mnie wstąpił (такой дух в меня вступил), że jeszcze mi żeniaczka po głowie chodziła (что еще у меня /мысли/ о женитьбе в голове крутились). I widzielibyśmy, kto by z nas pierwszy miał się z czym pochwalić (и посмотрели бы мы, кто бы из нас первым имел бы чем похвалиться = кто перед кем похвалиться может)!

Pan Zagłoba nie ukrywał wprawdzie swych lat, ale nie lubił w ogуle, aby przy nim o starości, jako o towarzyszce niedołęstwa, wspominano; więc choć miał oczy jeszcze czerwone, spojrzał bystro z pewnym niezadowoleniem na Kmicica i odparł:
— Mуj mospanie! Kiedym siedmdziesiąty siуdmy rok począł, ckliwo mi jakoś było na sercu, że to dwie siekiery nad karkiem wisiały; ale gdy mi ośmdziesiąty minął, taki duch we mnie wstąpił, że jeszcze mi żeniaczka po głowie chodziła. I widzielibyśmy, kto by z nas pierwszy miał się z czym pochwalić!

— Jać się nie chwalę, ale waszmości bym pochwały nie poskąpił (я не /буду/ хвалиться, но /для/ твоей милости на похвалу не поскупился бы).
— I pewnie bym waćpana skonfundował (и наверняка /я/ твою милость оконфузил бы), jakom pana hetmana Potockiego w obliczu krуla skonfundował (как пана гетмана Потоцкого в присутствии короля оконфузил), ktуren gdy mi do wieku przytyki dawał (который мне на мой возраст намеки давал = намекал), wyzwałem go (/я/ вызвал его): kto więcej kozłуw od razu machnie (кто больше через голову кувыркнется). I cуż się pokazało (и что оказалось)? Oto pan Rewera machnął trzy (вот пан Ревера кувыркнулся трижды) i hajducy musieli go podnosić (и гайдукам пришлось его поднимать), bo sam wstać nie mуgł (ибо сам встать не мог), a ja go naokolusieńko objechałem (а я его со всех сторон обошел), mało trzydzieści pięć razy fiknąwszy (не меньше тридцати пяти раз кувыркнулся). Spytaj się Skrzetuskiego (спроси Скшетуского), ktуry na własne oczy na to patrzył (который собственными глазами это наблюдал).

— Jać się nie chwalę, ale waszmości bym pochwały nie poskąpił.
— I pewnie bym waćpana skonfundował, jakom pana hetmana Potockiego w obliczu krуla skonfundował, ktуren gdy mi do wieku przytyki dawał, wyzwałem go: kto więcej kozłуw od razu machnie. I cуż się pokazało? Oto pan Rewera machnął trzy i hajducy musieli go podnosić, bo sam wstać nie mуgł, a ja go naokolusieńko objechałem, mało trzydzieści pięć razy fiknąwszy. Spytaj się Skrzetuskiego, ktуry na własne oczy na to patrzył.

Skrzetuski wiedział (Скшетуский знал = привык), że od pewnego czasu (что с некоторых пор) pan Zagłoba miał zwyczaj (пан Заглоба имел привычку) na niego się we wszystkim jako na naocznego świadka powoływać (на него всегда как на очевидца ссылаться); więc ani okiem nie mrugnął (поэтому он и глазом не моргнул), jeno o Wołodyjowskim znуw mуwić począł (только о Володыёвском снова говорить начал = речь завел).
Zagłoba, pogrążywszy się w milczeniu, zamyślił się o czymś głęboko (Заглоба, погрузившись в молчание, задумался о чем-то глубоко); na koniec po wieczerzy (наконец после ужина) wpadł w lepszy humor (пришел в лучшее настроение) i tak ozwał się do towarzyszуw (и так обратился к товарищам):
— Powiem wam to (/я/ расскажу вам то), w co by nie każdy rozum umiał ugodzić (что не каждый разум умел одолеть: ugodzić — попасть, поразить). Oto mam w Bogu nadzieję (вот имею надежду на Бога), że nasz Michał wyliże się łatwiej z tego postrzału (что наш Михал вылезет легче из этого ранения = скорее залечит эту рану), niż nam się na początku zdało (чем нам сначала показалось).

Skrzetuski wiedział, że od pewnego czasu pan Zagłoba miał zwyczaj na niego się we wszystkim jako na naocznego świadka powoływać; więc ani okiem nie mrugnął, jeno o Wołodyjowskim znуw mуwić począł.
Zagłoba, pogrążywszy się w milczeniu, zamyślił się o czymś głęboko; na koniec po wieczerzy wpadł w lepszy humor i tak ozwał się do towarzyszуw:
— Powiem wam to, w co by nie każdy rozum umiał ugodzić. Oto mam w Bogu nadzieję, że nasz Michał wyliże się łatwiej z tego postrzału, niż nam się na początku zdało.

— Dałby Bуg (дай-то Бог), ale skądże to waszmości do głowy przyszło (но откуда же это твоей милости в голову пришло)? — pytał Kmicic (спросил Кмициц).
— Hm (хм)! Tu trzeba i bystrego dowcipu (тут нужно и быстрый ум), ktуry z przyrodzenia jest dany (который с рождения дается), i eksperiencji wielkiej (и опытность большая), ktуrej w waszych latach mieć nie możecie (которую /вы/ в ваших летах иметь не можете), i znajomości Michała (и знание /характера/ Михала). Każden ma inną naturę (каждый имеет свою натуру = у каждого свой нрав). W jednego, owo, tak nieszczęście uderzy (у одного, вот, несчастье так прибьет), jakobyś, figuraliter mуwiąc, kamień w rzekę wrzucił (как если бы, фигурально выражаясь, в реку бросили камень). Nibyć to woda po wierzchu tacite płynie (вода по верху как будто [tacite — лат. спокойно] течет), a przecie on tam na dnie leży (а меж тем он там на дне лежит), a bieg przyrodzony hamuje (и течение природное тормозит), a zawadza (и преграждает), a tak okrutnie rozdziera (и так сильно /воду/ баламутит), i będzie leżał, będzie rozdzierał (и так лежал бы, так баламутил бы), pуki wszystka woda do Styksu nie spłynie (пока вся вода в Стикс не утечет)! Ty, Janie, do takich zaliczon być możesz (ты, Ян, к таким причислен быть можешь); ale takim gorzej na świecie (но таким горше на свете), bo w nich (ибо у них) i boleść, i pamięć nie mija (и горе, и память /о нем/ не проходит). Inny zasię (другой напротив), eo modo klęskę przyjmie ([eo modo — лат. таким образом] несчастье принимает), jakobyś go pięścią w kark huknął (как если бы его кулаком по шее ударили). Zamroczy go zrazu (оглушит его сначала), potem przyjdzie do siebie (потом придет в себя), a gdy się siniec zgoi (а когда синяк заживет), to i zapomni (то и забудет). Oj, lepsza taka natura na tym pełnym przygуd świecie (ой, легче таким натурам на этом полном приключений свете /жить/).

— Dałby Bуg, ale skądże to waszmości do głowy przyszło? — pytał Kmicic.
— Hm! Tu trzeba i bystrego dowcipu, ktуry z przyrodzenia jest dany, i eksperiencji wielkiej, ktуrej w waszych latach mieć nie możecie, i znajomości Michała. Każden ma inną naturę. W jednego, owo, tak nieszczęście uderzy, jakobyś, figuraliter mуwiąc, kamień w rzekę wrzucił. Nibyć to woda po wierzchu tacite płynie, a przecie on tam na dnie leży, a bieg przyrodzony hamuje, a zawadza, a tak okrutnie rozdziera, i będzie leżał, będzie rozdzierał, pуki wszystka woda do Styksu nie spłynie! Ty, Janie, do takich zaliczon być możesz; ale takim gorzej na świecie, bo w nich i boleść, i pamięć nie mija. Inny zasię, eo modo klęskę przyjmie, jakobyś go pięścią w kark huknął. Zamroczy go zrazu, potem przyjdzie do siebie, a gdy się siniec zgoi, to i zapomni. Oj, lepsza taka natura na tym pełnym przygуd świecie.

Słuchali rycerze ze skupieniem (слушали рыцари с вниманием: ze skupieniem — со сосредоточенностью) mądrych słуw pana Zagłoby (мудрые слова пана Заглобы), a on rad widział (а он рад /был/ видеть), że go z taką uwagą słuchają (что его с таким вниманием слушают), i dalej mуwił (и дальше продолжал):
— Ja Michała na wskrуś przeznałem (я Михала насквозь вижу) i Bуg mi świadkiem (и Бог мне свидетель), że nie chcę mu tu przymawiać (что не хочу на него тут наговаривать), ale tak mi się widzi (но так мне видится), że on więcej ożenku niż onej dziewczyny żałował (что он скорее женитьбы, чем той девушки жаждал). Nic to (неважно), że desperacja chwyciła go okrutna (что отчаяние било его так сильно), boć i to nieszczęście, zwłaszcza dla niego (ведь и это несчастье, особенно для него), nad nieszczęściami (над несчастьями). Nie wyimaginujecie sobie nawet, jaką ten chłop miał ochotę do ożenku (/вы/ не представляете себе даже, какую охоту имел этот парень к женитьбе). Nie masz w nim chciwości żadnej ni ambicji (не имеется = нет в нем никакого тщеславия), ni prywaty (ни гордыни); swojego odbieżał, fortunę tak dobrze jak utracił (свое /состояние/ потерял, от всех благ отказался), o żołd się nie upominał (вознаграждения не требовал); ale za wszystkie prace, za wszystkie zasługi niczego od Pana Boga i Rzeczypospolitej nie wyglądał, jeno żony (но за все труды, за все заслуги ничего от Господа Бога и Речи Посполитой не просил, едино — жену). I to sobie w duszy wykalkulował (и так в душе себе рассчитал), że mu się taki chleb należy (что это ему, как хлеб, принадлежит); już, już miał go w gębę wziąść (вот, вот его в рот возьмет), aż tu jakoby mu kto w wąsy dmuchnął (аж тут словно кто-то ему в усы дунул)! Maszże teraz (имеешь вот)! Jedz (ешь)! Co i dziwnego (что и странного), że go desperacja chwyciła (что его отчаяние ударило)? Nie mуwię (не говорю), żeby i dziewki nie żałował (что и девки не жаловал), ale jak mi Bуg miły (но ей-Богу), tak ożenku więcej żałuje (так женитьбы желал), choć sam przysiągłby (хотя /он/ сам поклялся бы), że jest przeciwnie (что это не так).

Słuchali rycerze ze skupieniem mądrych słуw pana Zagłoby, a on rad widział, że go z taką uwagą słuchają, i dalej mуwił:
— Ja Michała na wskrуś przeznałem i Bуg mi świadkiem, że nie chcę mu tu przymawiać, ale tak mi się widzi, że on więcej ożenku niż onej dziewczyny żałował. Nic to, że desperacja chwyciła go okrutna, boć i to nieszczęście, zwłaszcza dla niego, nad nieszczęściami. Nie wyimaginujecie sobie nawet, jaką ten chłop miał ochotę do ożenku. Nie masz w nim chciwości żadnej ni ambicji, ni prywaty; swojego odbieżał, fortunę tak dobrze jak utracił, o żołd się nie upominał; ale za wszystkie prace, za wszystkie zasługi niczego od Pana Boga i Rzeczypospolitej nie wyglądał, jeno żony. I to sobie w duszy wykalkulował, że mu się taki chleb należy; już, już miał go w gębę wziąść, aż tu jakoby mu kto w wąsy dmuchnął! Maszże teraz! jedz! Co i dziwnego, że go desperacja chwyciła? Nie mуwię, żeby i dziewki nie żałował, ale jak mi Bуg miły, tak ożenku więcej żałuje, choć sam przysiągłby, że jest przeciwnie.

— Dałby Bуg (дай Бог)! — powtуrzył Skrzetuski (повторил Скшетуский).
— Poczekajcie (подождите), niech jeno owe rany duszne mu się zamkną (пусть едино эти раны душевные ему затянутся) i świeżą skуrą pokryją (и свежей кожей покроются), a obaczym (и увидим), czy mu dawna ochota nie powrуci (вернется ли к нему давняя прыть). Periculum w tym tylko ([periculum — лат. опасность] в том только), by teraz sub onere desperacji czegoś nie uczynił albo nie postanowił (чтобы он теперь в порыве отчаяния чего-нибудь не учинил; [sub onere — лат. под бременем]), czego by potem sam żałował (о чем бы потом сам не пожалел). Ale co się miało stać (но что должно было случиться), to się już stało (то уже случилось), bo w nieszczęściu prędka rezolucja (потому что в несчастье — быстрая резолюция = решение, решительность). Mуj wyrostek już szatki ze skrzyń wyjmuje i układa (мой мальчик = казачок уже одежды из сундуков вынимает и укладывает), więc nie mуwię tego (ведь не говорю о том), żeby nie jechać (чтобы не ехать), chciałem tylko waszmościуw pocieszyć (хотел только ваши милости потешить).

— Dałby Bуg! — powtуrzył Skrzetuski.
— Poczekajcie, niech jeno owe rany duszne mu się zamkną i świeżą skуrą pokryją, a obaczym, czy mu dawna ochota nie powrуci. Periculum w tym tylko, by teraz sub onere desperacji czegoś nie uczynił albo nie postanowił, czego by potem sam żałował. Ale co się miało stać, to się już stało, bo w nieszczęściu prędka rezolucja. Mуj wyrostek już szatki ze skrzyń wyjmuje i układa, więc nie mуwię tego, żeby nie jechać, chciałem tylko waszmościуw pocieszyć.

— Znowu plastrem ojciec Michałowi będziesz (снова пластырем, отец, Михалу будешь)! — rzekł Jan Skrzetuski (сказал Ян Скшетуский).
— Jako i tobie byłem, pamiętasz (как и тебе был, помнишь)? Bylem go tylko prędko znalazł (только бы отыскал его поскорее), bo się boję (ибо боюсь), że się w jakowejś pustelni przytai albo gdzie w dalekich stepach zapadnie (что где-нибудь в пэстыни притаился или где-нибудь в далеких степях спрятался), do ktуrych od młodu nawykł (к которым с молодости привык). Waszmość, panie Kmicic, przymawiałeś mi do wieku (твоя милость, пан Кмициц, /ты/ намекаешь мне на возраст), a ja ci powiem (а я тебе скажу), że jeśli kiedy gończy bojar tak z listem sunął (что если когда гонец боярский так с письмом летел), jako ja będę sunął (как я буду лететь), to mi każcie za powrotem nitki ze starych bławatуw wyciągać (то мне прикажи после возвращения нитки из старых тряпок выдергивать), groch łuszczyć albo mi kądziel dajcie (горох лущить или мне прялку дайте). Ani mnie niewygody nie zatrzymają (но меня ни неудобства не задержат), ani cudza gościnność skusi (ни чужое гостеприимство не искусит), ani jadło lub też napitek w pędzie zahamuje (ни еда или напитки в гонке не замедлят). Jeszczeście takiego pochodu nie widzieli (еще такого похода не видывали)! Już teraz ledwie usiedzieć mogę (уже сейчас едва усидеть могу), właśnie jakoby mnie kto szydłem spod ławy ekscytował (собственно, словно меня кто шилом из-под лавки колол: «возбуждал»; ekscytować — возбуждать, будоражить): już i koszulę podrуżną kazałem sobie łojem kozłowym (уже и сорочку дорожную велел себе жиром козлиным) dla wstrętu gadowi wysmarować (для защиты от гадов смазать)...

— Znowu plastrem ojciec Michałowi będziesz! — rzekł Jan Skrzetuski.
— Jako i tobie byłem, pamiętasz? Bylem go tylko prędko znalazł, bo się boję, że się w jakowejś pustelni przytai albo gdzie w dalekich stepach zapadnie, do ktуrych od młodu nawykł. Waszmość, panie Kmicic, przymawiałeś mi do wieku, a ja ci powiem, że jeśli kiedy gończy bojar tak z listem sunął, jako ja będę sunął, to mi każcie za powrotem nitki ze starych bławatуw wyciągać, groch łuszczyć albo mi kądziel dajcie. Ani mnie niewygody nie zatrzymają, ani cudza gościnność skusi, ani jadło lub też napitek w pędzie zahamuje. Jeszczeście takiego pochodu nie widzieli! Już teraz ledwie usiedzieć mogę, właśnie jakoby mnie kto szydłem spod ławy ekscytował: już i koszulę podrуżną kazałem sobie łojem kozłowym dla wstrętu gadowi wysmarować...



Rozdział III (Глава III)

Jednakże nie jechał tak szybko pan Zagłoba (однако ехал не так быстро пан Заглоба), jak to sobie i towarzyszom obiecywał (как это себе и товарищам обещал). Im zaś był bliżej Warszawy (чем же /он/ был ближе к Варшаве), tym jechał wolniej (тем медленнее ехал). Był to czas (было это время), w ktуrym Jan Kazimierz (в которое Ян Казимир), krуl, polityk i wуdz wielki (король, политик и великий вождь), pogasiwszy pożary postronne (погасив пожары пограничные) i wywiуdłszy Rzeczpospolitą jakoby z toni potopu (и выведя Речь Посполитую словно из хлябей потопа), zrzekł się panowania (отрекся от царствования). Wszystko on przecierpiał (все он вынес), wszystko przetrwał (все претерпел), wszystkim tym ciosom piersi nadstawił (всем этим ударам грудь подставил), ktуre szły od zewnętrznego nieprzyjaciela (которые шли от внешнего неприятеля); ale gdy potem wewnętrzne reformy zamierzył (но когда потом внутренние реформы задумал) i zamiast pomocy od narodu (и вместо помощи от народа), oporu tylko i niewdzięczności doznał (сопротивление и неблагодарность изведал), wуwczas dobrowolnie zdjął z poświęconych skroni tę koronę (тотчас добровольно снял с венценосной головы эту корону: skroń — висок), ktуra nieznośnym ciężarem mu się stała (которая невыносимым бременем для него сделалась).
Sejmiki powiatowe (сеймики уездные: powiat — повят, уезд) i generały już się były poodprawiały (и генеральные уже состоялись), a ksiądz prymas Prażmowski (и ксёндз примас Пражмовский) konwokację na 5 listopada oznaczył (конвокационный сейм на 5 ноября назначил).

Jednakże nie jechał tak szybko pan Zagłoba, jak to sobie i towarzyszom obiecywał. Im zaś był bliżej Warszawy, tym jechał wolniej. Był to czas, w ktуrym Jan Kazimierz, krуl, polityk i wуdz wielki, pogasiwszy pożary postronne i wywiуdłszy Rzeczpospolitą jakoby z toni potopu, zrzekł się panowania. Wszystko on przecierpiał, wszystko przetrwał, wszystkim tym ciosom piersi nadstawił, ktуre szły od zewnętrznego nieprzyjaciela; ale gdy potem wewnętrzne reformy zamierzył i zamiast pomocy od narodu, oporu tylko i niewdzięczności doznał, wуwczas dobrowolnie zdjął z poświęconych skroni tę koronę, ktуra nieznośnym ciężarem mu się stała.
Sejmiki powiatowe i generały już się były poodprawiały, a ksiądz prymas Prażmowski konwokację na 5 listopada oznaczył.

Wielkie były wcześnie rуżnych kandydatуw starania (большие были ранние разных кандидатов усилия = страсти бушевали), wielkie partii rozmaitych wspуłzawodnictwa (/между/ большими партиями разнообразное соперничество /разгоралось/), a choć to elekcja miała dopiero rozstrzygnąć (и хоть это лишь выборы должны были разрешить), rozumiał wszakże każdy niezwykłą sejmu konwokacyjnego ważność (понимал каждый чрезвычайного конвокационного сейма важность). Jechali tedy posłowie do Warszawy koleśno i konno (ехали тогда послы в Варшаву на повозках и верхом), z czeladzią i pachołkami (с челядью и дворовыми), jechali senatorowie (ехали сенаторы), a przy każdym dwуr wspaniały (а при каждом двор великолепный). Po drogach było ciasno (на дорогах было тесно), gospody zajęte (постоялые дворы заняты = переполнены), a wynalezienie sobie noclegu z wielką połączone mitręgą (а поиски ночлега с большими связаны большими затратами времени). Wszakże ustępowano panu Zagłobie miejsca (всякий уступал пану Заглобе место) ze względu na jego wiek (учитывая его возраст), ale natomiast niezmierna jego sława (но зато безмерная его слава) nieraz właśnie narażała go na stratę czasu (не раз, собственно, подвергала его потери времени).
Bywało, zajedzie do jakiej karczmy (бывало, заедет в какую-нибудь корчму), a tam ani już palca wścibić (а там уже палец не всунешь = яблоку негде упасть), to personat, ktуry ją wraz z dworem zajmował (тогда персона, которая ее вместе с двором заняла), wyjdzie przez ciekawość zobaczyć (выйдет из любопытства посмотреть), kto przyjechał (кто приехал), a widząc starca z białymi jak mleko wąsami i brodą (а увидя старца с белыми, как молоко, усами и бородой), rzecze na widok takiej powagi (скажет при виде такого достоинства):
— Proszę waszmości dobrodzieja ze mną do stancji na przygodną zakąskę (прошу вашу милость ко мне в комнату на случайную = на скромную закуску).
Pan Zagłoba grubianinem nie był (пан Заглоба грубияном, невежей не был) i nie odmawiał wiedząc (и не отказывался знать), że znajomość z nim każdemu miłą będzie (что знакомство с ним каждому милым будет). Gdy więc gospodarz przez prуg (когда же хозяин перед порогом) go przepuściwszy pytał następnie (его пропустив, спрашивал так): "kogoż mam honor (с кем имею честь)?" — on się tylko w boki brał (он только подбоченивался) i pewien efektu odpowiadał dwoma słowami (и, уверенный в эффекте, отвечал двумя словами):
— Zagłoba sum (Заглоба sum [есмь — лат.])!

Wielkie były wcześnie rуżnych kandydatуw starania, wielkie partii rozmaitych wspуłzawodnictwa, a choć to elekcja miała dopiero rozstrzygnąć, rozumiał wszakże każdy niezwykłą sejmu konwokacyjnego ważność. Jechali tedy posłowie do Warszawy koleśno i konno, z czeladzią i pachołkami, jechali senatorowie, a przy każdym dwуr wspaniały. Po drogach było ciasno, gospody zajęte, a wynalezienie sobie noclegu z wielką połączone mitręgą. Wszakże ustępowano panu Zagłobie miejsca ze względu na jego wiek, ale natomiast niezmierna jego sława nieraz właśnie narażała go na stratę czasu.
Bywało, zajedzie do jakiej karczmy, a tam ani już palca wścibić, to personat, ktуry ją wraz z dworem zajmował, wyjdzie przez ciekawość zobaczyć, kto przyjechał, a widząc starca z białymi jak mleko wąsami i brodą, rzecze na widok takiej powagi:
— Proszę waszmości dobrodzieja ze mną do stancji na przygodną zakąskę.
Pan Zagłoba grubianinem nie był i nie odmawiał wiedząc, że znajomość z nim każdemu miłą będzie. Gdy więc gospodarz przez prуg go przepuściwszy pytał następnie: "kogoż mam honor?" — on się tylko w boki brał i pewien efektu odpowiadał dwoma słowami:
— Zagłoba sum!

Jakoż nie zdarzyło się nigdy (как-то не случалось никогда), aby po owych dwуch słowach (чтобы после этих двух слов) nie nastąpiło wielkie ramion otwieranie (не наступило великое распростирание объятий), okrzyki (восклицания): "do najfortunniejszych dni ten zapiszę! (к самым счастливым дням этот принадлежит)", i nawoływania towarzyszуw albo dworzan (и сзывание товарищей или дворян): "patrzcie (смотрите)! уw jest wzуr (оный есть образец), gloria et decus ([gloria et decus — лат. слава и честь]) wszystkiego Rzeczypospolitej kawalerstwa! (всего королевства Речи Посполитой)" Zbiegali się tedy podziwiać pana Zagłobę (сбегались тогда посмотреть на пана Заглобу), a młodsi przychodzili całować poły jego podrуżnego żupana (а младшие приходили целовать полу его дорожного жупана). Za czym ściągano (после чего снимали) z wozуw beczułki (с возов бочонки) i ankary (бутыли) i następowało gaudium trwające czasem i kilka dni (и наступало [gaudium — лат. веселье], длящееся иногда и несколько дней).

Jakoż nie zdarzyło się nigdy, aby po owych dwуch słowach nie nastąpiło wielkie ramion otwieranie, okrzyki: "do najfortunniejszych dni ten zapiszę!", i nawoływania towarzyszуw albo dworzan: "patrzcie! уw jest wzуr, gloria et decus wszystkiego Rzeczypospolitej kawalerstwa!" Zbiegali się tedy podziwiać pana Zagłobę, a młodsi przychodzili całować poły jego podrуżnego żupana. Za czym ściągano z wozуw beczułki i ankary i następowało gaudium trwające czasem i kilka dni.

Powszechnie myślano (повсеместно думали), że jako poseł na konwokację jedzie (что /пан Заглоба/ послом на конвокацию едет), a gdy mуwił, że nie (а когда говорил, что нет) zdziwienie bywało powszechne (удивление было всеобщим). Ale on tłumaczył się (но он объяснял), że panu Domaszewskiemu mandatu ustąpił (что пану Домашевскому мандат уступил), aby zasię i młodsi do spraw publicznych przykładać się mogli (чтобы и молодые к делам общественным прилучиться могли). Jednym też powiadał prawdziwą przyczynę (одним /пан Заглоба/ рассказывал настоящую причину), dla ktуrej w drogę wyruszył (из-за которой в путь двинулся); innych zaś, gdy się dopytywali, zbywał słowami (от других же, когда допытывались, отделывался словами):
— Ot, z małegom do wojny przywykł (ведь /я/ с молодости к войне привык), toć zachciało się jeszcze na stare lata z Doroszeńką pohałasować (вот и захотелось еще на старости лет с Дорошенко пошуметь).
Po ktуrych słowach podziwiano go jeszcze więcej (после этих слов восхищение им еще возрастало). A nikomu przez to nie był tańszym (а никому несмотря на то не было дешевле = не проигрывал он во мнении окружающих), że nie jako poseł jechał (что не как посол ехал = не был избран послом = депутатом), wiedziano bowiem (ибо известно), że i między arbitrami znajdują się tacy (что и между арбитрами /т.е. шляхтичами, присутствовавшими на заседании сейма и зачастую криками вмешивавшимися в его работу/ найдутся такие), ktуrzy więcej od samych posłуw mogą (которые больше самих послов стоят). Zresztą baczył każden senator (наконец помнил каждый сенатор), choćby i najznamienitszy (хоть бы и самый известный), na to, że po paru miesiącach nastąpi elekcja (о том, что через пару месяцев наступят выборы), a wуwczas każde słowo męża (и тогда каждое слово мужа) tak między rycerstwem wsławionego (столь среди рыцарства прославленного) nieoszacowaną wagę mieć będzie (неоценимый вес иметь будет).

Powszechnie myślano, że jako poseł na konwokację jedzie, a gdy mуwił, że nie, zdziwienie bywało powszechne. Ale on tłumaczył się, że panu Domaszewskiemu mandatu ustąpił, aby zasię i młodsi do spraw publicznych przykładać się mogli. Jednym też powiadał prawdziwą przyczynę, dla ktуrej w drogę wyruszył; innych zaś, gdy się dopytywali, zbywał słowami:
— Ot, z małegom do wojny przywykł, toć zachciało się jeszcze na stare lata z Doroszeńką pohałasować. Po ktуrych słowach podziwiano go jeszcze więcej. A nikomu przez to nie był tańszym, że nie jako poseł jechał, wiedziano bowiem, że i między arbitrami znajdują się tacy, ktуrzy więcej od samych posłуw mogą. Zresztą baczył każden senator, choćby i najznamienitszy, na to, że po paru miesiącach nastąpi elekcja, a wуwczas każde słowo męża tak między rycerstwem wsławionego nieoszacowaną wagę mieć będzie.

Brali też w ramiona pana Zagłobę (заключали же пана Заглобу в объятья) i czapkowali mu by i najwięksi panowie (и кланялись = ломали шапку перед ним и самые большие = самые знатные господа). Pan podlaski trzy dni go poił (пан подлясский три дня его поил); panowie Pacowie, ktуrych w Kałuszynie napotkał (господа Пацы, которых /пан Заглоба/ в Калужине встретил), na rękach go nosili (на руках его носили).
Niejeden i dary znaczne kazał po cichu w wasąg mu wsuwać (не однажды дары значительные наказывали втихомолку в повозку ему складывать): od wуdek, win do sepecikуw kosztownie oprawnych (от водок, вин до ларцов в драгоценной оправе), szabel i pistoletуw (сабель и пистолетов). Miała się z tego dobrze i służba pana Zagłoby (имела с того хорошо и челядь пана Заглобы), ale on sam (но он сам), wbrew postanowieniu i obietnicy (вопреки решениям и обетам), jechał tak wolno (ехал так медленно), że trzeciego tygodnia dopiero w Mińsku stanął (что на третью неделю только до Минска доехал).
Za to w Mińsku nie popasał (зато в Минске не попасся = не повезло). Wjechawszy na rynek (въехав на рынок) ujrzał dwуr tak znaczny i piękny (увидел двор такой значительный и прекрасный), jakiego dotąd po drodze nie spotkał (каких до тех пор по дороге не встречал): dworzanie w szumnej barwie (дворяне в пышных цветных /нарядах/ = пестро разодетые); pуł regimentu jeno piechoty (половина полка только пехоты), bo na konwokację zbrojno nie jeżdżono (потому что на конвокации вооруженными не ездят), ale tak strojnej (но такой стройной), że i krуl szwedzki strojniejszej gwardii nie miał (что и король шведский стройнее гвардии не имел); pełno karet pozłocistych (много карет позолоченных), wozуw z makatami i kobiercami dla obijania karczem po drogach (возов с гобеленами и коврами для обивки /стен/ в корчмах по дороге), wozуw z kredensem (возов с кухонной утварью) i zapasami żywności (и запасами живности); przy tym służba cała niemal cudzoziemska (при том служба целая иностранная), tak że mało kto się zrozumiałym językiem w tej ciżbie odezwał (поэтому мало кто понимал язык, что в той толпе раздавался).

Brali też w ramiona pana Zagłobę i czapkowali mu by i najwięksi panowie. Pan podlaski trzy dni go poił; panowie Pacowie, ktуrych w Kałuszynie napotkał, na rękach go nosili.
Niejeden i dary znaczne kazał po cichu w wasąg mu wsuwać: od wуdek, win do sepecikуw kosztownie oprawnych, szabel i pistoletуw. Miała się z tego dobrze i służba pana Zagłoby, ale on sam, wbrew postanowieniu i obietnicy, jechał tak wolno, że trzeciego tygodnia dopiero w Mińsku stanął.
Za to w Mińsku nie popasał. Wjechawszy na rynek ujrzał dwуr tak znaczny i piękny, jakiego dotąd po drodze nie spotkał: dworzanie w szumnej barwie; pуł regimentu jeno piechoty, bo na konwokację zbrojno nie jeżdżono, ale tak strojnej, że i krуl szwedzki strojniejszej gwardii nie miał; pełno karet pozłocistych, wozуw z makatami i kobiercami dla obijania karczem po drogach, wozуw z kredensem i zapasami żywności; przy tym służba cała niemal cudzoziemska, tak że mało kto się zrozumiałym językiem w tej ciżbie odezwał.

Pan Zagłoba dopatrzył (пан Заглоба увидел) wreszcie jednego z dworzan (одного из дворян) po polsku ubranego (по-польски одетого), więc kazał stanąć (поэтому приказал остановиться) i pewien dobrego popasu (и уверенный в доброй кормежке = пирушке), wysadził już jedną nogę z wasągu (вышел уж одной ногой из повозки), a jednocześnie spytał (и одновременно спросил):
— A czyj to dwуr taki foremny (а чей это двор такой роскошный), że i krуl foremniejszego mieć nie może (что и король роскошнее иметь не может)?
— Czyjże ma być (чей же может быть) — odpowiedział dworzanin (ответил дворянин) — jak nie pana naszego, księcia koniuszego litewskiego (как не пана нашего, князя конюшего литовского)?
— Kogo (кого)? — powtуrzył Zagłoba (повторил Заглоба).
— Czyś waść głuchy (или ваша милость глухой)? Księcia Bogusława Radziwiłła (князя Богуслава Радзивилла), ktуry posłem na konwokację jedzie (который послом на конвокацию едет), ale — da Bуg! — po elekcji elektem zostanie (но — даст Бог — после выборов избранным /королем/ станет).
Zagłoba schował prędko nogę w wasąg (Заглоба спрятал быстро ногу в повозку).
— Jedź (поезжай)! — krzyknął na woźnicę (крикнул вознице). — Nic tu po nas (ничего тут для нас /нет/)!

Pan Zagłoba dopatrzył wreszcie jednego z dworzan po polsku ubranego, więc kazał stanąć i pewien dobrego popasu, wysadził już jedną nogę z wasągu, a jednocześnie spytał:
— A czyj to dwуr taki foremny, że i krуl foremniejszego mieć nie może?
— Czyjże ma być — odpowiedział dworzanin — jak nie pana naszego, księcia koniuszego litewskiego?
— Kogo? — powtуrzył Zagłoba.
— Czyś waść głuchy? Księcia Bogusława Radziwiłła, ktуry posłem na konwokację jedzie, ale — da Bуg! — po elekcji elektem zostanie.
Zagłoba schował prędko nogę w wasąg.
— Jedź! — krzyknął na woźnicę. — Nic tu po nas!

I pojechał trzęsąc się z oburzenia (и поехал, трясясь от возмущения).
— Wielki Boże (великий Господь)! — mуwił (говорил) — niezbadane Twoje wyroki (неисповедимы Твои пути) i jeśli tego zdrajcy piorunem w kark nie trzaśniesz (и если того предателя молнией в загривок не треснешь), to masz w tym jakoweś ukryte intencje (то имеешь в этом какие-либо скрытые намерения), ktуrych się rozumem (которых умом /человеческим/) dochodzić nie godzi (дойти не можем), choć po ludzku rzeczy biorąc (хоть если по-людски вещи объяснять), należałaby się takiemu skurczybykowi dobra chłosta (следовало бы такому прохвосту хорошей розги /дать/). Ale widać (но, видать), źle się dzieje w tej prześwietnej Rzeczypospolitej (неладное происходит в этой Речи Посполитой), jeśli podobni przedawczykowie (если подобные подлецы), bez czci i sumienia (без чести и совести), nie tylko kary nie odnoszą (не только кары не несут), ale w bezpieczności i potędze jeżdżą (но и в безопасности и почете ездят), ba! jeszcze obywatelskie funkcje sprawują (да еще гражданские функции выполняют). Chyba że zginiem (разве что пропадем), bo gdzież (ибо где), w jakim kraju (в каком краю), w jakim innym państwie (в каком другом государстве) taka rzecz przygodzić by się mogła (такая вещь случиться бы могла)? Dobry był krуl Joannes Casimirus (добрый был король Ян Казимир), ale nadto przebaczał (но слишком прощал) i przyuczył najgorszych dufać (и приучил наихудших лихоимцев) w bezkarność i przezpieczeństwo (к безнаказанности и безопасности). Wszelako nie jego to tylko wina (в любом случае не его только вина /в этом/). Widać (видать), że i w narodzie sumienie obywatelskie (что и в народе совесть гражданская) i czułość na cnotę do reszty zaginęła (и чувствительность к добродетели дотла погибла). Tfu! Tfu (тьфу! тьфу!)! on posłem (он посол)! W jego bezecne ręce (в его подлые руки) obywatele całość i bezpieczeństwo ojczyzny składają (граждане целостность и безопасность отчизны вкладывают), w te same ręce (в те самые руки), ktуrymi ją rozdzierał (которыми ее раздирал) i w szwedzkie łańcuchy okuwał (и в шведские цепи заковывал)! Zginiemy (погибнем), nie może inaczej być (не может иначе быть)! Jeszcze go i na krуla rają (еще его и на короля прочат)... A cуż (а что ж)! wszystko, widać (всё, видать), w takim narodzie możliwe (в таком народе возможно). On posłem (он посол)! Dla Boga (ради Бога)! Przecież prawo wyraźnie mуwi (ведь закон ясно говорит), że nie może być posłem уw (что не может быть послом тот), ktуry w obcych krajach urzędy sprawuje (кто в чужих государствах должность занимает), a przecie on jest generalnym (а ведь он есть генеральным), u swego parszywego wuja (у своего паршивого дядьки), Prus Książęcych gubernatorem (прусского княжества губернатором)! Aha (ага)! czekajże, mam cię (погоди же, вот /я/ тебя)! A rugi sejmowe od czego (а проверки /законности/ сеймовые для чего)? Jeśli do sali nie pуjdę i tej materii (если в зал /я/ не пройду и этой темы), chociaż tylko arbitrem będąc (хотя бы только арбитром буду), nie poruszę (не подниму), to niech się tu zaraz w skopa zmienię (то пусть тут сейчас в барана превращусь: zmienię — изменюсь), a mуj woźnica w rzeźnika (а мой возница в мясника). Znajdą się przecie między posłami (найду ведь между послами /того/), ktуrzy mnie poprą (кто меня поддержит). Nie wiem (не знаю), czyli ci, zdrajco, jako takiemu potentatowi (смогу ли я тебя, предатель, вельможу и такого туза), dam rady i z poselstwa wyrugować zdołam (одолеть и с посольства изгнать), ale że ci to do elekcji nie posłuży — to pewna (но что /дело/ до выборов не дойдет — это точно)! I Michał, nieboże, poczekać na mnie musi (и Михал, бедняга, подождать меня должен), bo to będzie pro publico bono uczynek (ибо это будет [pro publico bono — лат. для общего блага] поступок).

I pojechał trzęsąc się z oburzenia.
— Wielki Boże! — mуwił — niezbadane Twoje wyroki i jeśli tego zdrajcy piorunem w kark nie trzaśniesz, to masz w tym jakoweś ukryte intencje, ktуrych się rozumem dochodzić nie godzi, choć po ludzku rzeczy biorąc, należałaby się takiemu skurczybykowi dobra chłosta. Ale widać, źle się dzieje w tej prześwietnej Rzeczypospolitej, jeśli podobni przedawczykowie, bez czci i sumienia, nie tylko kary nie odnoszą, ale w bezpieczności i potędze jeżdżą, ba! jeszcze obywatelskie funkcje sprawują. Chyba że zginiem, bo gdzież, w jakim kraju, w jakim innym państwie taka rzecz przygodzić by się mogła? Dobry był krуl Joannes Casimirus, ale nadto przebaczał i przyuczył najgorszych dufać w bezkarność i przezpieczeństwo. Wszelako nie jego to tylko wina. Widać, że i w narodzie sumienie obywatelskie i czułość na cnotę do reszty składają, w te same ręce, ktуrymi ją rozdzierał i w szwedzkie łańcuchy okuwał! Zginiemy, nie może inaczej być! Jeszcze go i na krуla rają... A cуż! wszystko, widać, w takim narodzie możliwe. On posłem! Dla Boga! Przecież prawo wyraźnie mуwi, że nie może być posłem уw, ktуry w obcych krajach urzędy sprawuje, a przecie on jest generalnym, u swego parszywego wuja, Prus Książęcych gubernatorem! Aha! czekajże, mam cię! A rugi sejmowe od czego? Jeśli do sali nie pуjdę i tej materii, chociaż tylko arbitrem będąc, nie poruszę, to niech się tu zaraz w skopa zmienię, a mуj woźnica w rzeźnika. Znajdą się przecie między posłami, ktуrzy mnie poprą. Nie wiem, czyli ci, zdrajco, jako takiemu potentatowi, dam rady i z poselstwa wyrugować zdołam, ale że ci to do elekcji nie posłuży — to pewna! I Michał, nieboże, poczekać na mnie musi, bo to będzie pro publico bono uczynek.

Tak rozmyślał pan Zagłoba (так размышлял пан Заглоба) przyrzekając sobie koło tej sprawy (обещая себе этим делом) rugуw (проверки законности /выборов в сейм/) pilnie chodzić (срочно заняться /решил/) i posłуw prywatnie dla niej kaptować (и послов лично для нее вербовать). Z tego powodu od Mińska spieszniej już do Warszawy (по этому поводу от Минска спешил уже в Варшаву) dążył bojąc się na otwarcie konwokacji zapуźnić (потому что боялся на открытие конвокации опоздать).
Przyjechał jednak dość wcześnie (приехал /он/ впрочем достаточно загодя). Posłуw i postronnych zjazd był tak wielki (послов и посторонних съезд был так велик), że gospody ni w samej Warszawie, ni na Pradze (что жилья ни в самой Варшаве, ни на Праге /предместье Варшавы/), ni nawet za miastem wcale nie można było dostać (ни даже вовсе за городом нельзя было достать = получить); trudno się było też do kogo zaprosić (трудно было также к кому-нибудь напроситься), bo w jednej izbie po trzech i czterech się mieściło (поскольку в одной комнате уже по трое, по четверо поселилось). Pierwszą noc przepędził pan Zagłoba (первую ночь провел пан Заглоба) w handlu u Fukiera (в забегаловке у Фукера) i zeszła jakoś dość gładko (и прошла /она/ довольно гладко); ale nazajutrz (но наутро), wytrzeźwiawszy na swym wasągu (протрезвев в своей повозке), sam dobrze nie wiedział (/пан Заглоба/ толком не знал), co ma czynić (что должен делать).
— Boże! Boże! (Боже! Боже!) — mуwił wpadłszy w zły humor (сказал, пришедший в плохое настроение) i rozglądając się po Krakowskim Przedmieściu (и, осматриваясь на Краковском Предместье), ktуre właśnie przejeżdżał (которое как раз проезжал) — oto Bernardyni (вот бернардинский /костёл/), a oto ruina pałacu Kazanowskich (а вот развалины дворца Казановских)! Niewdzięczne miasto (неблагодарный город)! Własną krwią (собственной кровью) i trudem musiałem (и трудом должен был /я/) je nieprzyjacielowi wydzierać (/его/ у неприятеля вырвать), a teraz mi kąta dla siwej głowy żałuje (а теперь /он/ мне угла для седой головы жалеет).

Tak rozmyślał pan Zagłoba przyrzekając sobie koło tej sprawy rugуw pilnie chodzić i posłуw prywatnie dla niej kaptować. Z tego powodu od Mińska spieszniej już do Warszawy dążył bojąc się na otwarcie konwokacji zapуźnić.
Przyjechał jednak dość wcześnie. Posłуw i postronnych zjazd był tak wielki, że gospody ni w samej Warszawie, ni na Pradze, ni nawet za miastem wcale nie można było dostać; trudno się było też do kogo zaprosić, bo w jednej izbie po trzech i czterech się mieściło. Pierwszą noc przepędził pan Zagłoba w handlu u Fukiera i zeszła jakoś dość gładko; ale nazajutrz, wytrzeźwiawszy na swym wasągu, sam dobrze nie wiedział, co ma czynić.
— Boże! Boże! — mуwił wpadłszy w zły humor i rozglądając się po Krakowskim Przedmieściu, ktуre właśnie przejeżdżał — oto Bernardyni, a oto ruina pałacu Kazanowskich! Niewdzięczne miasto! Własną krwią i trudem musiałem je nieprzyjacielowi wydzierać, a teraz mi kąta dla siwej głowy żałuje.

Miasto wszelako nie żałowało wcale kąta dla siwej głowy (город вовсе не жалел угла для седой головы), tylko go po prostu nie miało (только его попросту не было).
Natomiast czuwała nad panem Zagłobą szczęśliwa gwiazda (взамен оберегала пана Заглобу счастливая звезда), bo ledwie do pałacu Koniecpolskich dojechał (ибо едва до дворца Конецпольских доехал), gdy jakiś głos krzyknął z boku na woźnicę (когда какой-то голос крикнул вознице):
— Stуj (стой)!
Czeladnik powstrzymał konie (челядинец попридержал коней); wtem nieznajomy szlachcic (вдруг незнакомый шляхтич) zbliżył się z rozjaśnionym obliczem (приблизился с прояснившимся лицом) do wasągu i zawołał (к повозке и воскликнул):
— Panie Zagłoba! Nie poznajesz mnie waszmość (не узнаешь меня, ваша милость)?

Miasto wszelako nie żałowało wcale kąta dla siwej głowy, tylko go po prostu nie miało.
Natomiast czuwała nad panem Zagłobą szczęśliwa gwiazda, bo ledwie do pałacu Koniecpolskich dojechał, gdy jakiś głos krzyknął z boku na woźnicę:
— Stуj!
Czeladnik powstrzymał konie; wtem nieznajomy szlachcic zbliżył się z rozjaśnionym obliczem do wasągu i zawołał:
— Panie Zagłoba! Nie poznajesz mnie waszmość?

Zagłoba ujrzał przed sobą (Заглоба увидел перед собой) męża mającego koło trzydziestu kilku lat (мужчину приблизительно тридцати лет), przybranego w kołpak rysi z piуrkiem (одетого в шапку из рыси с пером), znak niechybny wojskowej służby (знак обязательной воинской службы), w makowy żupan i ciemnoczerwony kontusz (в маковом = алом жупане и темно-красном кунтуше) przepasany pozłocistym pasem (перепоясанного позолоченным поясом). Twarz nieznajomego była nadzwyczajnej piękności (лицо незнакомого было необычайной приятности). Cerę miał уw bladą (кожу имел бледную), nieco tylko w polach wichrem na złotawo opaloną (лишь немного в полях ветром золотисто-обожженную /загаром/), oczy błękitne (глаза голубые), pełne jakowegoś smutku i zamyślenia (полные какой-то печали и задумчивости), rysy twarzy nadzwyczaj foremne (черты лица очень правильные), prawie — jak na męża — zbyt piękne (почти — как для мужчины — слишком красивые); pomimo polskiego stroju nosił on długie włosy (несмотря на польское платье, носил он длинные волосы) i brodę z cudzoziemska przyciętą (и бороду чужеземной стрижки = формы). Stanąwszy przy wasągu (остановившись возле повозки) otworzył szeroko ramiona (распростер широко объятия), a pan Zagłoba (а пан Заглоба), lubo nie mуgł go sobie na razie przypomnieć (хотя все не мог его припомнить), przechylił się i objął go za szyję (перегнулся и обнял его за шею).

Zagłoba ujrzał przed sobą męża mającego koło trzydziestu kilku lat, przybranego w kołpak rysi z piуrkiem, znak niechybny wojskowej służby, w makowy żupan i ciemnoczerwony kontusz przepasany pozłocistym pasem. Twarz nieznajomego była nadzwyczajnej piękności. Cerę miał уw bladą, nieco tylko w polach wichrem na złotawo opaloną, oczy błękitne, pełne jakowegoś smutku i zamyślenia, rysy twarzy nadzwyczaj foremne, prawie — jak na męża — zbyt piękne; pomimo polskiego stroju nosił on długie włosy i brodę z cudzoziemska przyciętą. Stanąwszy przy wasągu otworzył szeroko ramiona, a pan Zagłoba, lubo nie mуgł go sobie na razie przypomnieć, przechylił się i objął go za szyję.

Ściskali się tedy serdecznie (/они/ все обнимались сердечно), a chwilami jeden odsuwał drugiego (но время от времени один отстранялся от другого), aby mu się lepiej przypatrzeć (чтобы лучше рассмотреть); na koniec Zagłoba rzekł (наконец Заглоба сказал):
— Wybaczaj waszmość, ale jeszcze nie mogę sobie przypomnieć (извини, ваша милость, но до сих пор не могу припомнить)...
— Hassling-Ketling (Гасслинг-Кетлинг)!
— Dla Boga (о Боже)! Twarz wydała mi się znajomą (лицо /твое/ показалось мне знакомым), ale strуj całkiem waćpana odmienił (но форма полностью милостивого пана изменила), bom cię dawniej w kolecie rajtarskim widywał (ибо я тебя раньше в колете рейтерском видывал). To już i po polsku chodzisz (да ты уже и по-польски ходишь = одеваешься)?
— Bom tę Rzeczpospolitą (ведь Речь Посполитую), ktуra mnie tułacza (которая меня, скитальца) pacholęciem jeszcze niemal będącego (подростком еще бывшего) przygarnęła i dostatnim chlebem opatrzyła (приголубила и богатым хлебом снабдила = накормила), za swoją matkę uznał (своей матерью считаю) i innej mieć nie chcę (и других иметь не хочу). Waćpan nie wiesz o tym (ваша милость не знаешь о том), żem indygenat po wojnie otrzymał (что /польское/ гражданство после войны принял)?

Ściskali się tedy serdecznie, a chwilami jeden odsuwał drugiego, aby mu się lepiej przypatrzeć; na koniec Zagłoba rzekł:
— Wybaczaj waszmość, ale jeszcze nie mogę sobie przypomnieć...
— Hassling-Ketling!
— Dla Boga! Twarz wydała mi się znajomą, ale strуj całkiem waćpana odmienił, bom cię dawniej w kolecie rajtarskim widywał. To już i po polsku chodzisz?
— Bom tę Rzeczpospolitą, ktуra mnie tułacza pacholęciem jeszcze niemal będącego przygarnęła i dostatnim chlebem opatrzyła, za swoją matkę uznał i innej mieć nie chcę. Waćpan nie wiesz o tym, żem indygenat po wojnie otrzymał?

— A to mi słodką nowinę zwiastujesz (а это /ты/ мне сладкую новость сообщаешь)! Także ci się to poszczęściło (так тебе повезло)?
— I w tym, i w czym innym (и в этом, и в кое-чем другом), bom w Kurlandii (потому что в Курляндии), na samej granicy żmudzkiej (на самой границе жмудской), na człeka takiego samego nazwiska (на человека такой же фамилии), jako jest moje (как и моя), natrafił (наткнулся), ktуren mnie adoptował (который меня усыновил), do herbu przyjął i fortuną obdarzył (к гербу приписал и богатством одарил). Mieszka on w Świętej (живет он в Свентей), w Kurlandii (в Курляндии), ale i z tej strony ma majętność Szkudy (но и с этой стороны имеет поместье Шкуды), ktуrą mnie puścił (которое на меня записал).
— Szczęść ci Boże (помогай тебе Бог)! Toś tedy wojnę porzucił (стало быть, /ты/ и войну бросил)?
— Niech się jeno jakakolwiek zdarzy (пусть только что-нибудь случиться), stawię się niezawodnie (явлюсь безотказно). Dlatego to i wioskę w dzierżawę oddałem (поэтому я и деревню в аренду отдал), a tu czekam okazji (а тут оказии жду).
— To mi kawalerska fantazja (вот это кавалерская удаль)! Zupełnie jak ja (точно как я), kiedym był młody (когда был молодым), choć i dziś jeszcze wigor w kościach jest (хотя и сейчас еще бодрость в костях есть = есть еще порох в пороховнице)! Co tedy porabiasz w Warszawie (что поделываешь в Варшаве)?
— Posłuję na konwokację (послом на конвокацию /приехал)/.
— Rany boskie (раны Господни)! Toś już z kościami Polak (ты уже до мозга костей поляк)!

— A to mi słodką nowinę zwiastujesz! Także ci się to poszczęściło? I w tym, i w czym innym, bom w Kurlandii, na samej granicy żmudzkiej, na człeka takiego samego nazwiska, jako jest moje, natrafił, ktуren mnie adoptował, do herbu przyjął i fortuną obdarzył. Mieszka on w Świętej, w Kurlandii, ale i z tej strony ma majętność Szkudy, ktуrą mnie puścił.
— Szczęść ci Boże! Toś tedy wojnę porzucił?
— Niech się jeno jakakolwiek zdarzy, stawię się niezawodnie. Dlatego to i wioskę w dzierżawę oddałem, a tu czekam okazji.
— To mi kawalerska fantazja! Zupełnie jak ja, kiedym był młody, choć i dziś jeszcze wigor w kościach jest! Co tedy porabiasz w Warszawie?
— Posłuję na konwokację.
— Rany boskie! Toś już z kościami Polak!

Młody rycerz uśmiechnął się (молодой рыцарь улыбнулся).
— I duszą, a to więcej (и душой, а это важней)!
— Żonatyś (женат)?
Ketling westchnął (Кетлинг вздохнул).
— Nie (нет)!
— Tego ci tylko brakuje (вот этого тебе не хватает). A wierę (а жаль)! czekaj jeno (ну погоди)! Zaliby ci dotąd dawny sentyment do Billewiczуwny nie wyszedł z pamięci (впрочем, может, у тебя до сих пор давний сентимент к Биллевичевне [т.е. дочке Биллевича] = /панне/ Биллевич не ушел из памяти)?
— Skoro waćpan o tym wiedziałeś (если ваша милость и о том ведаешь), com moją sądził być tylko tajemnicą (что моей полагал только тайной /есть/), to wiedz (то знай), że żaden nowy nie przyszedł (то никакой новый /сентимент/ не пришел)...
— Daj spokуj (дай покой = оставь в покое)! Ona niedługo małego Kmicica światu przyrzuci (она вскоре маленького Кмицица миру подбросит). Daj sobie spokуj (дай себе покой)! Coć za robota wzdychać (что за работа вздыхать), gdy kto inny w lepszej konfidencji z nią żyje (если кто другой в лучшем согласии с ней живет) . Powiemć prawdę, że to i śmieszno (скажу по правде, что это и смешно).

Młody rycerz uśmiechnął się.
— I duszą, a to więcej!
— Żonatyś?
Ketling westchnął.
— Nie!
— Tego ci tylko brakuje. A wierę! czekaj jeno! Zaliby ci dotąd dawny sentyment do Billewiczуwny nie wyszedł z pamięci?
— Skoro waćpan o tym wiedziałeś, com moją sądził być tylko tajemnicą, to wiedz, że żaden nowy nie przyszedł...
— Daj spokуj! Ona niedługo małego Kmicica światu przyrzuci. Daj sobie spokуj! Coć za robota wzdychać, gdy kto inny w lepszej konfidencji z nią żyje. Powiemć prawdę, że to i śmieszno.

Ketling podniуsł swe smutne oczy w gуrę (Кетлинг поднял свои печальные глаза вверх).
— Rzekłem tylko, iż nowy sentyment nie przyszedł (/я/ сказал лишь, что пока новая симпатия не пришла).
— Przyjdzie, nie bуj się (придет, не бойся)! Ożenim cię (женим /мы тебя/)! wiem to z własnej eksperiencji (знаю это по собственному опыту), że zbytnia stałość w amorach tylko zgryzot przyczynia (что излишнее постоянство в амурах только огорчение причиняет). Żem to był swego czasu stały jako Troilus (/я/ был в свое время постоянный, как Троил), siła delicyj (массу деликатесов), siła dobrych okazji poniechałem (массу хороших случаев упустил), a com się nagryzł (а чем награжден)!
— Daj Boże każdemu zachować tak jowialny humor, jako waszmość zachowałeś (дай Бог каждому сохранить так жизнерадостность, как ваша милость сохранил)!
— Bom w modestii żył zawsze (потому что в умеренности жил всегда), przeto mi w kościach nie strzyka (потому мне в костях не колет)! Gdzie mieszkasz, zali znalazłeś gospodę (где живешь = остановился, нашел ли себе помещение)?
— Mam dworek wygodny ku Mokotowu (/я/ имею домик под Мокотовом), ktуry po wojnie już wybudowałem (который уже после войны отстроил).
— Toś szczęśliwy (так /ты/ счастливый); ja zaś od wczoraj na prуżno po całym mieście jeżdżę (я же со вчерашнего дня напрасно по всему городу езжу)!
— Dla Boga (ради Бога)! Dobrodzieju (благодетель)! jużże mi tego nie odmуwisz (уже мне в том не откажешь), żebyś u mnie stanął (чтобы у меня остановился); miejsca jest dosyć (места достаточно); prуcz dworku oficyna i stajnia wygodna (кроме домика флигель и конюшня удобная). Znajdzie się dla czeladzi i koni pomieszczenie (найдется для челяди и для коней помещение).
— Toś mi z nieba spadł, jak mnie Bуg miły (видно, мне небо /тебя/ послало, ей-Богу)!

Ketling podniуsł swe smutne oczy w gуrę.
— Rzekłem tylko, iż nowy sentyment nie przyszedł.
— Przyjdzie, nie bуj się! Ożenim cię! wiem to z własnej eksperiencji, że zbytnia stałość w amorach tylko zgryzot przyczynia. Żem to był swego czasu stały jako Troilus, siła delicyj, siła dobrych okazji poniechałem, a com się nagryzł!
— Daj Boże każdemu zachować tak jowialny humor, jako waszmość zachowałeś!
— Bom w modestii żył zawsze, przeto mi w kościach nie strzyka! Gdzie mieszkasz, zali znalazłeś gospodę?
— Mam dworek wygodny ku Mokotowu, ktуry po wojnie już wybudowałem.
— Toś szczęśliwy; ja zaś od wczoraj na prуżno po całym mieście jeżdżę!
— Dla Boga! dobrodzieju! jużże mi tego nie odmуwisz, żebyś u mnie stanął; miejsca jest dosyć; prуcz dworku oficyna i stajnia wygodna. Znajdzie się dla czeladzi i koni pomieszczenie.
— Toś mi z nieba spadł, jak mnie Bуg miły!


Ketling siadł na wasąg i ruszyli (Кетлинг сел в повозку и /они/ тронулись).
Po drodze opowiadał mu Zagłoba o nieszczęściu (по дороге рассказал ему Заглоба о несчастье), jakie w pana Wołodyjowskiego ugodziło (какое пана Володыёвского поразило), a on ręce nad nim łamał (а он руки над ним ломал), bo nic był dotąd nie wiedział (потому что до сих пор ничего об этом не слышал).
— Tym to ostrzejszy grot i dla mnie (тем это острый нож и для меня: grot — острие) — rzekł wreszcie (сказал наконец /Кетлинг/) — że może waszmość i nie wiesz (что, может, ваша милость и не знаешь), jaka między nami w ostatnich czasach przyjaźń powstała (какая в последнее время между нами дружба возникла). Wszystkie pуźniejsze wojny w Prusiech (все последние войны в Пруссии), przy oblężeniu zamkуw (при осаде замков), gdzie tylko były jeszcze szwedzkie załogi (где только были еще шведские гарнизоны), odprawowaliśmy razem (выпроваживали /мы/ вместе). Chodziliśmy i na Ukrainę (ходили и на Украину), i na pana Lubomirskiego (и на пана Любомирского), i znуw na Ukrainę (и снова на Украину), już po śmierci ruskiego wojewody (уже после смерти русского воеводы), pod panem marszałkiem koronnym Sobieskim (под /предводительством/ пана маршала коронного Собеского). Jedna kulbaka nam za poduszkę służyła (одно седло нам подушкой служило), z jednej jadaliśmy misy (из одной миски ели); Kastorem i Polluksem nas zwano (Кастором и Поллуксом нас называли). I dopiero gdy on po pannę Borzobohatą na Żmudź jechał (и только когда он за панной Борзбогатой на Жмудь ехал), nadeszła chwila separationis (настала минута [separationis — лат. разлуки]; ktуż by się spodziewał (кто бы ожидал), że najlepsze jego nadzieje tak prędko przeminą jako strzała na powietrzu (что самые лучшие его надежды так быстро пройдут = пролетят, как стрела на ветру)?
— Nic stałego na tym padole płaczu nie masz (нет ничего постоянного в этой юдоли печали) — odpowiedział Zagłoba (отвечал Заглоба).
— Prуcz przyjaźni statecznej (кроме настоящей дружбы)... Trzeba będzie radzić i dowiadywać się (нужно будет справиться и узнать), gdzie on teraz (где он теперь). Może od pana marszałka koronnego czegoś się dowiemy (может, от пана маршала коронного что-нибудь узнаю), ktуry Wołodyjowskiego jak źrenicę oka miłuje (который Володыёвского как зеницу ока любит). A nie, toć tu są posłowie ze wszystkich stron (а нет, так тут послы со всех сторон). Niepodobna, aby ktуry o takim rycerzu nie słyszał (невозможно, чтобы кто-нибудь о таком рыцаре не слыхал). W czym będę mуgł, w tym waszmości posłużę (в чем буду мочь, в том вашей милости послужу), lepiej jak gdyby o mnie samego chodziło (лучше, чем если бы речь обо мне самом шла).

Ketling siadł na wasąg i ruszyli.
Po drodze opowiadał mu Zagłoba o nieszczęściu, jakie w pana Wołodyjowskiego ugodziło, a on ręce nad nim łamał, bo nic był dotąd nie wiedział.
— Tym to ostrzejszy grot i dla mnie — rzekł wreszcie — że może waszmość i nie wiesz, jaka między nami w ostatnich czasach przyjaźń powstała. Wszystkie pуźniejsze wojny w Prusiech, przy oblężeniu zamkуw, gdzie tylko były jeszcze szwedzkie załogi, odprawowaliśmy razem. Chodziliśmy i na Ukrainę, i na pana Lubomirskiego, i znуw na Ukrainę, już po śmierci ruskiego wojewody, pod panem marszałkiem koronnym Sobieskim. Jedna kulbaka nam za poduszkę służyła, z jednej jadaliśmy misy; Kastorem i Polluksem nas zwano. I dopiero gdy on po pannę Borzobohatą na Żmudź jechał, nadeszła chwila separationis; ktуż by się spodziewał, że najlepsze jego nadzieje tak prędko przeminą jako strzała na powietrzu?
— Nic stałego na tym padole płaczu nie masz — odpowiedział Zagłoba.
— Prуcz przyjaźni statecznej... Trzeba będzie radzić i dowiadywać się, gdzie on teraz. Może od pana marszałka koronnego czegoś się dowiemy, ktуry Wołodyjowskiego jak źrenicę oka miłuje. A nie, toć tu są posłowie ze wszystkich stron. Niepodobna, aby ktуry o takim rycerzu nie słyszał. W czym będę mуgł, w tym waszmości posłużę, lepiej jak gdyby o mnie samego chodziło.

Tak rozmawiając przybyli na koniec do Ketlingowego dworku (так беседуя, прибыли наконец к Кетлинговому именьицу), ktуry dworem się być okazał (которое /большим/ имением оказалось). W środku były porządki wszelkie (в середине были порядки = убранство богатое) i niemało sprzętуw kosztownych bądź kupionych (и немало утвари драгоценной либо купленной), bądź ze zdobyczy pochodzących (либо из трофеев походных). Broni zwłaszcza wybуr był znamienity (оружия особенно выбор был великолепный). Ucieszył się pan Zagłoba na ten widok i rzekł (утешился пан Заглоба этим видом и сказал):
— O! toż waćpan mуgłbyś tu i dwadzieścia osуb pomieścić (о! ваша милость мог бы тут и двадцать человек поместить). Szczęście to dla mnie (счастье для меня), żem cię spotkał (что /тебя/ встретил). Mogłem pana Antoniego Chrapowickiego gospodę zająć (/я/ мог у пана Антония Храповицкого помещение занять), bo to mуj znajomy i przyjaciel (ибо это мой знакомый и друг). Ciągnęli mnie i Pacowie (тащили меня и Пацы), ktуrzy przeciw Radziwiłłom partyzantуw szukają (которые против Радзивилла партизан /здесь — сторонников/ ищут), ale u ciebie wolę (но я у тебя пожелал /остановиться/).
— Słyszałem między posłami litewskimi (слыхал /я/ среди послов литовских) — odrzekł Ketling (ответил Кетлинг) — że ponieważ teraz na Litwę kolej przypada (что теперь, когда до Литвы очередь = черед дошел), chcą koniecznie pana Chrapowickiego marszałkiem sejmu postanowić (хотят обязательно пана Храповицкого маршалом сейма избрать).
— I słusznie (и правильно). Człek to zacny i realista (человек это благородный и реалист), jeno nieco dobrowolny (даже немного добровольный: «чересчур» ). Dla niego nie masz nad zgodę (для него согласие важней всего); tylko patrzy, gdzie by kogo z kim pogodzić (только и следит, где бы кого-нибудь с кем-нибудь помирить), a to na nic (а это напрасно). Ale (но)! powiedz no szczerze (ответь искренне = по чести), czym-ć jest Bogusław Radziwiłł (кем есть = что за человек Богуслав Радзивилл)?
— Od czasu (с времен), jak mnie Tatarzy pana Kmicicowi pod Warszawą w niewolę wzięli (как меня татары пана Кмицица под Варшавой в полон взяли) — niczym (ничем). Porzuciłem tę służbę i nie zabiegałem o nią więcej (бросил /я/ ту службу и не хлопочу о ней больше), bo choć to możny pan (ибо хоть это вельможный пан), ale zły i przewrotny człowiek (но злой и коварный человек). Napatrzyłemi ja mu się dosyć (нагляделся я на него достаточно), gdy w Taurogach na cnotę tej nadziemskiej istoty nastawał (когда /он/ в Таурогах на невинность этого неземного существа покушался).
— Jakiej nadziemskiej (какого неземного)? Człeku, co gadasz (человече, о чем ты думаешь)? Z gliny ona jest i tak jak pierwsza lepsza farfurka stłuc się może (из глины она есть и так же, как первая попавшаяся фарфоровая фигурка, разбиться может).
— Wszelako mniejsza z tym (да не о том речь: «меньше с тем»)!

Tak rozmawiając przybyli na koniec do Ketlingowego dworku, ktуry dworem się być okazał. W środku były porządki wszelkie i niemało sprzętуw kosztownych bądź kupionych, bądź ze zdobyczy pochodzących. Broni zwłaszcza wybуr był znamienity. Ucieszył się pan Zagłoba na ten widok i rzekł:
— O! toż waćpan mуgłbyś tu i dwadzieścia osуb pomieścić. Szczęście to dla mnie, żem cię spotkał. Mogłem pana Antoniego Chrapowickiego gospodę zająć, bo to mуj znajomy i przyjaciel. Ciągnęli mnie i Pacowie, ktуrzy przeciw Radziwiłłom partyzantуw szukają, ale u ciebie wolę.
— Słyszałem między posłami litewskimi — odrzekł Ketling — że ponieważ teraz na Litwę kolej przypada, chcą koniecznie pana Chrapowickiego marszałkiem sejmu postanowić.
— I słusznie. Człek to zacny i realista, jeno nieco dobrowolny. Dla niego nie masz nad zgodę; tylko patrzy, gdzie by kogo z kim pogodzić, a to na nic. Ale! powiedz no szczerze, czym-ć jest Bogusław Radziwiłł?
— Od czasu, jak mnie Tatarzy pana Kmicicowi pod Warszawą w niewolę wzięli — niczym. Porzuciłem tę służbę i nie zabiegałem o nią więcej, bo choć to możny pan, ale zły i przewrotny człowiek. Napatrzyłemi ja mu się dosyć, gdy w Taurogach na cnotę tej nadziemskiej istoty nastawał.
— Jakiej nadziemskiej? Człeku, co gadasz? Z gliny ona jest i tak jak pierwsza lepsza farfurka stłuc się może.
— Wszelako mniejsza z tym!

Tu zaczerwienił się pan Zagłoba z gniewu (тут покраснел пан Заглоба от гнева), aż mu oczy na wierzch wyszły (аж у него глаза на лоб полезли).
— Wyobraź sobie, ta szelma posłem jest (представь себе, эта шельма — посол)!
— Kto taki (кто такой)? — pytał zdumiony Ketling (спросил удивленный Кетлинг), ktуrego myśl była jeszcze przy Oleńce (у которого мысль была еще около Оленьки).
— Bogusław Radziwiłł (Богуслав Радзивилл)! Ale rugi (но проверка законности /полномочий/)! rugi od czego (проверка законности на что)?! Słuchaj, tyś poseł, możesz tę materię poruszyć (послушай, ты посол, можешь /ты/ эту материю = тему поднять), a już ja ci z galerii ryknę do wtуru (а уж я тебе с галереи крикну втору = вторить буду), nie bуj się (не бойся)! Prawo za nami (закон за нами), a zechcąli prawo pominąć (а захотят закон изменить), to można by między arbitrami tumulcik uczynić tak zacny (то можно будет между арбитрами учинить смуту такую отменную), żeby się i bez krwi nie obyło (что и без крови не обойдется).
— Nie czyń tego waść (не учиняй этого, ваша милость), na miłosierdzie boże (побойся Бога). Materię ja wniosę (тему я внесу), bo słuszna (ибо это правильно), ale Boże uchowaj sejm zamieszać (но Боже упаси сейм замутить).
— Pуjdę i do Chrapowickiego (пойду и к Храповицкому), choć to ciepła woda (хоть эта теплая вода = ни рыба ни мясо), co ze szkodą jest (а жаль), bo od niego (ибо от него), jako od przyszłego marszałka (как от будущего маршала), siła zależy (многое зависит). Podszczuję Pacуw (Пацов напущу). Przynajmniej wszystkie jego praktyki publice przypomnimy (по крайней мере, все его проделки публично припомним). Przecie słyszałem po drodze (ведь /я/ слыхал по дороге), że ta szelma o koronę dla siebie myśli się starać (что эта шельма о короне для себя думает хлопотать)!
— Chybaby narуd do ostatniego upadku przyszedł (разве что до последнего падения должен дойти народ) i nie był żywota godny (и не быть жизни достоин), gdyby tacy krуlami jego mieli zostawać (когда бы такие королями его могли становиться) — odrzekł Ketling (ответил Кетлинг). — Ale wypocznij waść teraz (но отдохни теперь, ваша милость), a pуźniej ktуregokolwiek dnia pуjdziem do pana marszałka koronnego o naszego przyjaciela wypytywać (а позднее как-нибудь поедем к пану маршалу коронному о нашем друге расспрашивать).

Tu zaczerwienił się pan Zagłoba z gniewu, aż mu oczy na wierzch wyszły.
— Wyobraź sobie, ta szelma posłem jest!
— Kto taki? — pytał zdumiony Ketling, ktуrego myśl była jeszcze przy Oleńce.
— Bogusław Radziwiłł! Ale rugi! rugi od czego?! Słuchaj, tyś poseł, możesz tę materię poruszyć, a już ja ci z galerii ryknę do wtуru, nie bуj się! Prawo za nami, a zechcąli prawo pominąć, to można by między arbitrami tumulcik uczynić tak zacny, żeby się i bez krwi nie obyło.
— Nie czyń tego waść, na miłosierdzie boże. Materię ja wniosę, bo słuszna, ale Boże uchowaj sejm zamieszać.
— Pуjdę i do Chrapowickiego, choć to ciepła woda, co ze szkodą jest, bo od niego, jako od przyszłego marszałka, siła zależy. Podszczuję Pacуw. Przynajmniej wszystkie jego praktyki publice przypomnimy. Przecie słyszałem po drodze, że ta szelma o koronę dla siebie myśli się starać!
— Chybaby narуd do ostatniego upadku przyszedł i nie był żywota godny, gdyby tacy krуlami jego mieli zostawać — od rzekł Ketling. — Ale wypocznij waść teraz, a pуźniej ktуregokolwiek dnia pуjdziem do pana marszałka koronnego o naszego przyjaciela wypytywać.



Rozdział IV (Глава IV)

Sejm konwokacyjny w kilka dni pуźniej został otwarty (конвокационный сейм через несколько дней был открыт), na ktуrym (на котором), jak przewidywał Ketling (как предсказал Кетлинг), powołano do laski pana Chrapowickiego (был призван к /маршальскому/ жезлу = был вручен /маршальский/ жезл пану Храповицкому), naуwczas podkomorzego smoleńskiego (в то время подкоморию смоленскому), a pуźniejszego wojewodę witebskiego (а позднее воеводе витебскому). Ponieważ chodziło tylko o wyznaczenie terminu elekcji (поскольку /речь/ шла только об определении дня выборов) i ustanowienie wyższego kapturu (и назначении высшего суда конфедерации), a intrygi rozmaitych partii (а интриги разных партий) nie mogły w takich sprawach znaleźć dla siebie pola (не могли в таких делах найти для себя площадки), przeto konwokacja dosyć zapowiadała się spokojnie (поэтому конвокация обещала быть достаточно спокойной). W samym początku zaburzyła ją tylko nieco materia rugуw (в самом начале взволновала ее только немного тема проверки полномочий). Bo gdy poseł Ketling (ибо когда посол Кетлинг) podał w wątpliwość prawomocność wyboru (подверг сомнениям правомочность выбора) pana pisarza bielskiego i jego kolegi księcia Bogusława Radziwiłła (пана бельского писаря и его коллеги князя Богуслава Радзивилла), zaraz jakiś potężny głos spomiędzy arbitrуw zakrzyknął (тотчас какой-то зычный голос среди арбитров закричал): “Zdrajca! cudzoziemski urzędnik! (предатель! чужеземный чиновник)" Za tym głosem poszły i inne (за этим голосом послышались и другие); przyłączyli się do nich takoż niektуrzy posłowie (присоединились к ним также и некоторые послы) i niespodzianie sejm rozpadł się na dwie strony (и неожиданно сейм разделился на две части), z ktуrych jedna chciała panуw posłуw bielskich rugować (из которых одна хотела панов послов бельских лишить полномочий), druga zaś uznać ich wybуr (другая же признавала их выборные права). Zgodzono się wreszcie na sąd (пришли к соглашению наконец /обратиться/ в суд), ktуry sprawę załagodził i wybуr przyznał (который дело уладил и выбор признал).
Niemniej był to jednak cios dla księcia koniuszego bardzo dotkliwy (тем не менее был то однако удар для князя конюшего очень чувствительный); bo już to samo (ибо уже одно то), że rozważano (что взвешено = повергнуто сомнениям), czy książę godnym jest zasiąść w izbie (достоин ли князь остаться в палате /депутатов/), to samo, że przypomniano coram publico (одно то, что припомнили [coram publico — лат. при народе]) wszystkie jego z czasуw wojny szwedzkiej zdrady i przeniewierstwa (все его со времен шведской войны измены и вероломства) — okryło go świeżą hańbą w oczach Rzeczypospolitej (покрыло его свежим позором в глазах Речи Посполитой) i podkopało z gruntu wszystkie jego ambitne zamiary (и подорвало почву под всеми его честолюбивыми замыслами).
Liczył on bowiem (ведь он считал), że gdy stronnictwa kondeuszowe (что когда сторонники Конде), neuburskie i lotaryńskie (нейбургские и лотарингские), nie licząc innych pomniejszych (не считая других поменьше), wzajem sobie będą przeszkadzać (между собой будут драться), wybуr łatwo może paść na krajowca (выбор легко может пасть на соотечественника).
Duma zaś i pochlebcy mуwili mu (спесь же и льстецы говорили ему), że gdyby się to miało zdarzyć (что когда бы это должно было случиться), to tym krajowcem nie mуgłby być kto inny (то этим соотечественником не может быть кто-то другой), jeno pan najwyższym jeniuszem obdarzony (единственно пан наивысшим гением одаренный), najpotężniejszy i z najznakomitszego rodu (могучий и из самого знаменитого рода), a inaczej mуwiąc — on sam (другими словами — он сам).

Sejm konwokacyjny w kilka dni pуźniej został otwarty, na ktуrym, jak przewidywał Ketling, powołano do laski pana Chrapowickiego, naуwczas podkomorzego smoleńskiego, a pуźniejszego wojewodę witebskiego. Ponieważ chodziło tylko o wyznaczenie terminu elekcji i ustanowienie wyższego kapturu, a intrygi rozmaitych partii nie mogły w takich sprawach znaleźć dla siebie pola, przeto konwokacja dosyć zapowiadała się spokojnie. W samym początku zaburzyła ją tylko nieco materia rugуw. Bo gdy poseł Ketling podał w wątpliwość prawomocność wyboru pana pisarza bielskiego i jego kolegi księcia Bogusława Radziwiłła, zaraz jakiś potężny głos spomiędzy arbitrуw zakrzyknął: “Zdrajca! cudzoziemski urzędnik!" Za tym głosem poszły i inne; przyłączyli się do nich takoż niektуrzy posłowie i niespodzianie sejm rozpadł się na dwie strony, z ktуrych jedna chciała panуw posłуw bielskich rugować, druga zaś uznać ich wybуr. Zgodzono się wreszcie na sąd, ktуry sprawę załagodził i wybуr przyznał.
Niemniej był to jednak cios dla księcia koniuszego bardzo dotkliwy; bo już to samo, że rozważano, czy książę godnym jest zasiąść w izbie, to samo, że przypomniano coram publico wszystkie jego z czasуw wojny szwedzkiej zdrady i przeniewierstwa — okryło go świeżą hańbą w oczach Rzeczypospolitej i podkopało z gruntu wszystkie jego ambitne zamiary.
Liczył on bowiem, że gdy stronnictwa kondeuszowe, neuburskie i lotaryńskie, nie licząc innych pomniejszych, wzajem sobie będą przeszkadzać, wybуr łatwo może paść na krajowca.
Duma zaś i pochlebcy mуwili mu, że gdyby się to miało zdarzyć, to tym krajowcem nie mуgłby być kto inny, jeno pan najwyższym jeniuszem obdarzony, najpotężniejszy i z najznakomitszego rodu, a inaczej mуwiąc — on sam.

Trzymając więc rzeczy do czasu w tajemnicy (держа таким образом кое-что: «вещи» до времени в тайне), porozciągał już poprzednio niewody na Litwie (/князь/ раскинул уже предварительно сети в Литве), a teraz właśnie rozpoczął zastawiać sieć w Warszawie (а теперь как раз начал расставлять сеть в Варшаве), gdy nagle spostrzegł (когда вдруг заметил), że zaraz z początku (что сразу же, в начале) mu ją przerwano (ему ее порвали) i uczyniono dziurę tak wielką (и проделанная дыра так велика), że wszystkie ryby ujść nią łatwo mogły (что все рыбы уйти легко могли). Zgrzytał też zębami przez cały czas sądu (/он/ скрежетал зубами все время суда), a gdy na Ketlingu (а поскольку Кетлингу), jako na pośle (как послу), nie mуgł zemsty wywrzeć (не мог отомстить), ogłosił między swymi dworzanami nagrodę temu (объявил /князь/ между своими дворянами награду тому), kto mu wskaże owego arbitra (кто ему укажет того арбитра), ktуry pierwszy po Ketlingowym wniosku zakrzyknął (который первым после Кетлингового предложения закричал): “Zdrajca i przedawczyk! (изменник и предатель)"

Trzymając więc rzeczy do czasu w tajemnicy, porozciągał już poprzednio niewody na Litwie, a teraz właśnie rozpoczął zastawiać sieć w Warszawie, gdy nagle spostrzegł, że zaraz z początku mu ją przerwano i uczyniono dziurę tak wielką, że wszystkie ryby ujść nią łatwo mogły. Zgrzytał też zębami przez cały czas sądu, a gdy na Ketlingu, jako na pośle, nie mуgł zemsty wywrzeć, ogłosił między swymi dworzanami nagrodę temu, kto mu wskaże owego arbitra, ktуry pierwszy po Ketlingowym wniosku zakrzyknął: “Zdrajca i przedawczyk!"

Pan Zagłoba zbyt był znany (пан Заглоба был слишком известен), aby jego nazwisko długo mogło pozostać ukryte (чтобы его имя долго могло оставаться скрытым). Zresztą nie taił się wcale (в конце концов /он/ не таился вообще). Jakoż książę zawrzał jeszcze bardziej (поэтому князь еще сильнее вскипел), ale i stropił się niemało (но и сильно был обескуражен), usłyszawszy (услыхав), że u na wstręcie staje mąż tak popularny (что против него встал муж такой популярный), na ktуrego strach było się porywać (на которого страх = боязно было бросаться).
Wiedział o tej swojej mocy i pan Zagłoba (знал об этом своем могуществе и пан Заглоба), bo gdy z początku pogrуżki zaczęły latać (потому что с началом угроз: «когда начали летать угрозы»), ozwał się raz na wielkim zgromadzeniu szlacheckim (сказал раз при большом скоплении шляхты):
— Nie wiem (не знаю), jeśliby to komu było bezpieczno (если бы кому-нибудь было безопасно), gdyby tu jeden włos miał mi spaść z głowy (если тут /хоть/ один волос упал у меня с головы). Elekcja niedaleko (избрание /монарха/ скоро), a gdy się sto tysięcy braterskich szabel zbierze (а если сто тысяч братских сабель собрать), łatwo się jakoweś bigosowanie może uczynić (легко можно кашу заварить: bigosowanie — резня, от bigos — блюдо из шинкованной капусты)...

Pan Zagłoba zbyt był znany, aby jego nazwisko długo mogło pozostać ukryte. Zresztą nie taił się wcale. Jakoż książę zawrzał jeszcze bardziej, ale i stropił się niemało, usłyszawszy, że u na wstręcie staje mąż tak popularny, na ktуrego strach było się porywać.
Wiedział o tej swojej mocy i pan Zagłoba, bo gdy z początku pogrуżki zaczęły latać, ozwał się raz na wielkim zgromadzeniu szlacheckim:
— Nie wiem, jeśliby to komu było bezpieczno, gdyby tu jeden włos miał mi spaść z głowy. Elekcja niedaleko, a gdy się sto tysięcy braterskich szabel zbierze, łatwo się jakoweś bigosowanie może uczynić...

Słowa te doszły do księcia (слова эти дошли до князя), ktуry tylko wargi zagryzł (который только губы закусил) i uśmiechnął się wzgardliwie (и усмехался презрительно), ale w duszy pomyślał (но в душе думал = признавал), że pan Zagłoba ma słuszność (что пан Заглоба прав).
Na drugi dzień (на следующий день) odmienił też widocznie względem starego rycerza zamiary (изменил, видно, намерения относительно старого рыцаря), bo gdy na uczcie u księcia krajczego ktoś począł o nim mуwić (ибо когда на пиру у князя кравчего кто-то начал о нем /Заглобе/ говорить), Bogusław rzekł (Богуслав сказал):
— Wielce mi jest niechętny (очень /он/ не любит меня), jako słyszałem (как слышал), уw szlachcic (тот шляхтич), ale ja się tak w ludziach rycerskich kocham (но я так людей рыцарских люблю), że choćby mi i dalej szkodzić nie przestał (что хоть бы мне и дальше вредить не перестал), zawsze go będę miłował (всегда его буду прощать).
A w tydzień pуźniej powtуrzył to samo (а неделей позднее повторил то же самое) wręcz panu Zagłobie (открыто пану Заглобе), gdy się u pana hetmana wielkiego (когда у пана великого гетмана), Sobieskiego, spotkali (Собеского, встретились).

Słowa te doszły do księcia, ktуry tylko wargi zagryzł i uśmiechnął się wzgardliwie, ale w duszy pomyślał, że pan Zagłoba ma słuszność.
Na drugi dzień odmienił też widocznie względem starego rycerza zamiary, bo gdy na uczcie u księcia krajczego ktoś począł o nim mуwić, Bogusław rzekł:
— Wielce mi jest niechętny, jako słyszałem, уw szlachcic, ale ja się tak w ludziach rycerskich kocham, że choćby mi i dalej szkodzić nie przestał, zawsze go będę miłował. A w tydzień pуźniej powtуrzył to samo wręcz panu Zagłobie, gdy się u pana hetmana wielkiego, Sobieskiego, spotkali.

Panu Zagłobie (у пана Заглобы), lubo twarz zachował spokojną (хотя /его/ лицо оставалось совсем спокойным) i pełną fantazji (и полным удали), zabiło nieco serce w piersi na widok księcia (забилось сильнее сердце при виде князя), bo to był przecie pan o daleko sięgających rękach i ludojad (ибо это был пан с длинными: «далеко простирающимися» руками и людоед), ktуrego się wszyscy obawiali (которого все опасались). Ten zaś odezwał się do niego przez cały stуł (а тот обратился к нему /к Заглобе/ через весь стол):
— Mości panie Zagłoba (ваша милость, пан Заглоба), doszło już do mnie (дошли до меня /слухи/), żeś waćpan (что ваша милость), chociażeś nie poseł (хотя /вы/ не посол), chciał mnie niewinnego z sejmu rugować (хотели меня невинного из сейма вытеснить), ale ja to waćpanu (но я это вашей милости) po chrześcijańsku przebaczam (по-христиански прощаю) i promocją (и протекцией), jeśli kiedy będzie trzeba (если когда-нибудь будет нужно), służyć nie omieszkam (служить не отказываюсь).
— Przy konstytucji tylko stawałem (/я/ по конституции только вставал = поступал) — odrzekł Zagłoba (ответил Заглоба) — co szlachcic czynić powinien (как шляхтич поступать должен); quod attinet protekcji ([quod attinet — лат. что касается] протекции), to w moim wieku podobno boska najpotrzebniejsza (то в моем возрасте как будто Божья /протекция/ самая необходимая), bo mi pod dziewięćdziesiąt lat (ибо мне под девяносто лет).
— Piękny wiek, jeśli był tak cnotliwy (почтенный возраст, если /он/ был такой же добродетельный), jak długi (как и долгий), o czym zresztą wcale wątpić nie chcę (в чем, впрочем, вообще сомневаться не хочу).
— Służyłem ojczyźnie i swemu panu, obcych bogуw nie szukając (служил отчизне и своему господину, иных богов не ища).

Panu Zagłobie, lubo twarz zachował spokojną i pełną fantazji, zabiło nieco serce w piersi na widok księcia, bo to był przecie pan o daleko sięgających rękach i ludojad, ktуrego się wszyscy obawiali. Ten zaś odezwał się do niego przez cały stуł:
— Mości panie Zagłoba, doszło już do mnie, żeś waćpan, chociażeś nie poseł, chciał mnie niewinnego z sejmu rugować, ale ja to waćpanu po chrześcijańsku przebaczam i promocją, jeśli kiedy będzie trzeba, służyć nie omieszkam.
— Przy konstytucji tylko stawałem — odrzekł Zagłoba — co szlachcic czynić powinien; quod attinet protekcji, to w moim wieku podobno boska najpotrzebniejsza, bo mi pod dziewięćdziesiąt lat.
— Piękny wiek, jeśli był tak cnotliwy, jak długi, o czym zresztą wcale wątpić nie chcę.
— Służyłem ojczyźnie i swemu panu, obcych bogуw nie szukając.

Książę zmarszczył się nieco (князь слегка поморщился):
— Służyłeś waszmość i przeciw mnie (служил = замышлял ваша милость и против меня); wiem o tym (знаю о том). Ale niechże będzie już zgoda między nami (но пусть будет впредь согласие между нами). Wszystko to zapomniane (все забудем), nawet i to (даже и то), żeś cudzą (что чужим), prywatną zawiść contra me protegował (лично зависть [contra me — лат. против меня] протежировали). Z tamtym prześladowcą mam jeszcze jakoweś rachunki (с давним преследователем есть у меня еще кой-какие счеты), ale waszmości rękę wyciągam i przyjaźń ofiaruję (но вашей милости руку протягиваю и дружбу предлагаю).
— Chudym tylko pachołek i za wysoka to dla mnie amicycja (мизерный только чин /у меня/ и слишком высокая для меня честь). Musiałbym się do niej wspinać lub podskakiwać (/я/ должен был бы к ней карабкаться или подпрыгивать), a to już na starość trudno (а это уже в старости трудно). Jeśli zaś wasza książęca mość mуwisz o rachunkach z panem Kmicicem (если же ваша милость князь говоришь о счетах с паном Кмицицем), moim przyjacielem (моим другом), tedy radziłbym z serca tej arytmetyki poniechać (тогда советую от сердца = от души от такой арифметики отказаться).

Książę zmarszczył się nieco:
— Służyłeś waszmość i przeciw mnie; wiem o tym. Ale niechże będzie już zgoda między nami. Wszystko to zapomniane, nawet i to, żeś cudzą, prywatną zawiść contra me protegował. Z tamtym prześladowcą mam jeszcze jakoweś rachunki, ale waszmości rękę wyciągam i przyjaźń ofiaruję.
— Chudym tylko pachołek i za wysoka to dla mnie amicycja. Musiałbym się do niej wspinać lub podskakiwać, a to już na starość trudno. Jeśli zaś wasza książęca mość mуwisz o rachunkach z panem Kmicicem, moim przyjacielem, tedy radziłbym z serca tej arytmetyki poniechać.

— Proszę, a czemu to (извините, почему это)? — spytał książę (спросил князь).
— Bo cztery w arytmetyce są działania (потому что в арифметике четыре действия). Owуż, lubo pan Kmicic fortunę ma zacną (может, пан Кмициц состояние имеет и значительное), przecie mucha to w porуwnaniu do waszej książęcej (да ведь это муха = мелочь по сравнению с вашей княжеской), więc na dzielenie pan Kmicic nie przystanie (следовательно, на дележку пан Кмициц не согласится); mnożeniem sam się zajmuje (умножением занят сам); odjąć obie niczego nie pozwoli (отнять /у себя/ ничего не позволит); mуgłby chyba coś dodać (мог бы, пожалуй, что-нибудь прибавить), a nie wiem (но не знаю), czybyś sza książęca mość był na to łakomy (разве может князь быть до такого падкий).
Jakkolwiek Bogusław ćwiczony był w szermierce na słowa (хотя Богуслав был тренированный в фехтовании на словах), jednak czy to wywуd pana Zagłoby (однако то ли рассуждения пана Заглобы), czy jego zuchwałość zdumiała go tak dalece (то ли его дерзость удивила его так сильно), że języka w gębie zapomniał (что /у князя/ язык во рту застрял = он онемел).

— Proszę, a czemu to? — spytał książę.
— Bo cztery w arytmetyce są działania. Owуż, lubo pan Kmicic fortunę ma zacną, przecie mucha to w porуwnaniu do waszej książęcej, więc na dzielenie pan Kmicic nie przystanie; mnożeniem sam się zajmuje; odjąć obie niczego nie pozwoli; mуgłby chyba coś dodać, a nie wiem, czybyś sza książęca mość był na to łakomy.
Jakkolwiek Bogusław ćwiczony był w szermierce na słowa, jednak czy to wywуd pana Zagłoby, czy jego zuchwałość zdumiała go tak dalece, że języka w gębie zapomniał.

Przytomnym poczęły się brzuchy trząść ze śmiechu (/у/ хладнокровных начали животы трястись от смеха), a pan Sobieski roześmiał się na całe gardło i rzekł (а пан Собеский захохотал во все горло и сказал):
— Stary to zbarażczyk (ох этот старый збаражец)! Umie ciąć szablą (умеет сечь саблею), ale i na języki gracz nie lada (но и на языке игрок изрядный = языкастый, острослов хоть куда)! Lepiej go zostawić w spokoju (лучше его оставить в покое = не задирать).
Jakoż Bogusław widząc (когда же Богуслав, видя), że na nieprzejednanego trafił (что на непреклонного попал), nie prуbował więcej pana Zagłoby skaptować (не пытался больше пана Заглобу переманить), tylko począwszy z kim innym rozmowę (только начав с кем-то другим разговор), ciskał od czasu do czasu złe spojrzenia przez stуł na starego rycerza (зло поглядывал время от времени через стол на старого рыцаря).
Ale pan hetman Sobieski rozochocił się i mуwił dalej (но пан гетман Собеский разохотился и сказал далее = продолжил разговор):
— Mistrz z was, panie bracie, mistrz prawdziwy (майстер из вас, братец, мастер настоящий). Znaleźliście też kiedy rуwnego sobie w tej Rzeczypospolitej (найдутся ли когда-нибудь равные вам в Речи Посполитой)?
— W szabli (в сабле) — odpowiedział zadowolony z pochwały Zagłoba (ответил довольный похвалою Заглоба) — Wołodyjowski mnie doszedł (Володыёвский мне равен). A i Kmicica poduczyłem też nieźle (да и Кмицица /я/ подучил тоже неплохо).

Przytomnym poczęły się brzuchy trząść ze śmiechu, a pan Sobieski roześmiał się na całe gardło i rzekł:
— Stary to zbarażczyk! Umie ciąć szablą, ale i na języki gracz nie lada! Lepiej go zostawić w spokoju.
Jakoż Bogusław widząc, że na nieprzejednanego trafił, nie prуbował więcej pana Zagłoby skaptować, tylko począwszy z kim innym rozmowę, ciskał od czasu do czasu złe spojrzenia przez stуł na starego rycerza.
Ale pan hetman Sobieski rozochocił się i mуwił dalej:
— Mistrz z was, panie bracie, mistrz prawdziwy. Znaleźliście też kiedy rуwnego sobie w tej Rzeczypospolitej?
— W szabli — odpowiedział zadowolony z pochwały Zagłoba — Wołodyjowski mnie doszedł. A i Kmicica poduczyłem też nieźle.

To rzekłszy zerknął na Bogusława (так сказав, глянул на Богуслава), ale ten udał (но тот притворился), że nie słyszy (что не слышит), i rozmawiał pilnie z sąsiadem (и старательно разговаривал с соседом).
— Ba (да)! — rzekł hetman (сказал гетман). — Wołodyjowskiego nieraz przy robocie widziałem (/я/ Володыёвского не раз в деле видел) i ręczyłbym za niego (и поручился бы за него), choćby o losy całego chrześcijaństwa chodziło (хоть бы о судьбе всего христианства шла /речь/). Szkoda, że w takiego żołnierza jakoby piorun uderzył (жаль, что такого солдата словно молния поразила).
— A co mu się stało (а что с ним случилось)? — spytał Sarbiewski (спросил Сарбевский), miecznik ciechanowiecki (цехановский мечник).
— Dziewka mu umiłowana w drodze (девка его милая в дороге), w Częstochowie (в Ченстохове), zmarła (умерла) — odpowiedział Zagłoba (ответил Заглоба) — i to najgorzej (хуже всего), że znikąd nie mogę dowiedzieć się (что никак не могу дознаться), gdzie on się teraz znajduje (где он сейчас находится)?
— Przez Bуg (ради Бога)! — zawołał na to pan Warszycki (вскричал на это пан Варшицкий), kasztelan krakowski (краковский каштелян). — Toż ja ciągnąc do Warszawy (когда я ехал в Варшаву) napotkałem go w drodze (встретил его по дороге) rуwnież tu jadącego i przyznał mi się (тоже едущего, и признался он мне), że obrzydziwszy ten świat i jego vanitates (что опротивел ему этот свет и его суета), na Mons regius się wybiera (на Mons regius [Королевская гора — лат.] выбирается), aby w modlitwie i rozmyślaniach stroskanego żywota dokończyć (чтобы в молитвах и размышлениях печальную жизнь закончить).

To rzekłszy zerknął na Bogusława, ale ten udał, że nie słyszy, i rozmawiał pilnie z sąsiadem.
— Ba! — rzekł hetman. — Wołodyjowskiego nieraz przy robocie widziałem i ręczyłbym za niego, choćby o losy całego chrześcijaństwa chodziło. Szkoda, że w takiego żołnierza jakoby piorun uderzył.
— A co mu się stało? — spytał Sarbiewski, miecznik ciechanowiecki.
— Dziewka mu umiłowana w drodze, w Częstochowie, zmarła — odpowiedział Zagłoba — i to najgorzej, że znikąd nie mogę dowiedzieć się, gdzie on się teraz znajduje?
— Przez Bуg! — zawołał na to pan Warszycki, kasztelan krakowski. — Toż ja ciągnąc do Warszawy napotkałem go w drodze rуwnież tu jadącego i przyznał mi się, że obrzydziwszy ten świat i jego vanitates, na Mons regius się wybiera, aby w modlitwie i rozmyślaniach stroskanego żywota dokończyć.

Zagłoba porwał się za resztki czupryny (Заглоба схватился за остатки чуба).
— Kamedułą został, jak mi Bуg miły (камедулом /камедулы — монашеский орден/ стал, ей-Богу)! — zakrzyknął w największej desperacji (воскликнул в сильнейшем отчаянии).
Jakoż wiadomość pana kasztelana (весть пана каштеляна) na wszystkich niemałe uczyniła wrażenie (на всех произвела сильное впечатление).
Pan Sobieski, ktуry żołnierzy kochał (пан Собеский, который солдат любил), a sam najlepiej wiedział (и сам прекрасно знал), jak ojczyzna takich potrzebuje (как нужны отчизне такие /солдаты/), zmartwił się wielce i po chwili rzekł (опечалился очень и после минуты /молчания/ сказал):
— Wolnej woli ludzkiej (человеческой вольной воле) i chwale boskiej (и славе Божьей) niepodobna się oponować (противиться не годится), ale szkoda jest i trudno mam ukryć waszmościom (но это потеря, и трудно скрыть от ваших милостей), że mi żal (как мне жаль). Ze szkoły księcia Jeremiego to był żołnierz (школы князя Иеремии это был солдат), przeciw każdemu nieprzyjacielowi wyborny (против любого неприятеля отличный), a już przeciw ordzie i hultajstwu niezrуwnany (а уж против орды и нечисти несравненный). Ledwie kilku jest takich w stepach zagończykуw (едва ли несколько есть в степях таких наездников), jako to między Kozakami pan Piwo (как-то: между казаками — пан Пиво), a w kompucie pan Ruszczyc (а в нашем войске пан Рущиц; ale i ci Wołodyjowskiego nie doszli (но и те до Володыёвского не дотянули).
— Szczęście, że czasy jakoś spokojniejsze (счастье, что времена сейчас поспокойней) — odrzekł pan miecznik ciechanowiecki (ответил пан цехановский мечник) — i że pogaństwo wiernie (и что язычники эти точно) traktatуw podhajeckich dotrzymuje (подгаецких трактатов /подгаецкие трактаты — перемирие, заключенное под Подгайцами (Украина) в 1667 г./ придерживаются), wymożonych niezwyciężonym mieczem mojego dobrodzieja (добытых несравненным мечом моего благодетеля).

Zagłoba porwał się za resztki czupryny.
— Kamedułą został, jak mi Bуg miły! — zakrzyknął w największej desperacji.
Jakoż wiadomość pana kasztelana na wszystkich niemałe uczyniła wrażenie.
Pan Sobieski, ktуry żołnierzy kochał, a sam najlepiej wiedział, jak ojczyzna takich potrzebuje, zmartwił się wielce i po chwili rzekł:
— Wolnej woli ludzkiej i chwale boskiej niepodobna się oponować, ale szkoda jest i trudno mam ukryć waszmościom, że mi żal. Ze szkoły księcia Jeremiego to był żołnierz, przeciw każdemu nieprzyjacielowi wyborny, a już przeciw ordzie i hultajstwu niezrуwnany. Ledwie kilku jest takich w stepach zagończykуw, jako to między Kozakami pan Piwo, a w kompucie pan Ruszczyc; ale i ci Wołodyjowskiego nie doszli.
— Szczęście, że czasy jakoś spokojniejsze — odrzekł pan miecznik ciechanowiecki — i że pogaństwo wiernie traktatуw podhajeckich dotrzymuje, wymożonych niezwyciężonym mieczem mojego dobrodzieja.

Tu skłonił się miecznik panu Sobieskiemu (тут поклонился мечник пану Собескому), уw zaś uradował się w sercu z publicznej pochwały i odpowiedział (а тот порадовался в сердце = в душе публичной похвале и ответил):
— W pierwszym rzędzie boska to dobroć (в первую очередь доброта Бога) pozwoliła mi się (позволила мне) wonczas położyć na progu Rzeczypospolitej (лечь на пороге Речи Посполитой) i nieprzyjaciela nieco pokąsać (и врагов немного покусать), a w drugim (а во вторую /очередь/), dobrych żołnierzуw na wszystko gotowa rezolucja (хороших солдат на все готовая отвага). Że chan rad by traktatуw dotrzymać (что хан рад бы соблюдать договоренности), to wiem (это знаю); ale w samym Krymie przeciw chanowi są zaburzenia (но в самом Крыму против хана волнения), a białogrodzka orda wcale go nie słucha (а белогородская орда вообще его не слушается). Odebrałem właśnie wiadomość (/я/ получил только что вести), że owo się tam na granicy mołdawskiej (что вот и на молдавской границе) chmury zbierają (тучи собираются) i że zagony wejść mogą (и что отряды ворваться могут); kazałem też pilnie nasłuchiwać na szlakach (/я/ наказал также внимательно следить за дорогами), ale mi żołnierzy niesporo (но у меня солдат мало). Co gdzie przyrzucę (если куда подброшу /солдат/), to w innym miejscu (то в другом месте) dziura się czyni (дырка образуется). Zwłaszcza mi praktykуw (особенно мне практиков) — znających ordzińskie sposoby (знающих ордынские уловки) — brak (не хватает) i przeto tak żałuję Wołodyjowskiego (и потому так жалею Володыёвского).

Tu skłonił się miecznik panu Sobieskiemu, уw zaś uradował się w sercu z publicznej pochwały i odpowiedział:
— W pierwszym rzędzie boska to dobroć pozwoliła mi się wonczas położyć na progu Rzeczypospolitej i nieprzyjaciela nieco pokąsać, a w drugim, dobrych żołnierzуw na wszystko gotowa rezolucja. Że chan rad by traktatуw dotrzymać, to wiem; ale w samym Krymie przeciw chanowi są zaburzenia, a białogrodzka orda wcale go nie słucha. Odebrałem właśnie wiadomość, że owo się tam na granicy mołdawskiej chmury zbierają i że zagony wejść mogą; kazałem też pilnie nasłuchiwać na szlakach, ale mi żołnierzy niesporo. Co gdzie przyrzucę, to w innym miejscu dziura się czyni. Zwłaszcza mi praktykуw — znających ordzińskie sposoby — brak i przeto tak żałuję Wołodyjowskiego.

Na to Zagłoba odjął od skroni pięści (на это Заглоба оторвал кулаки от висков), ktуrymi sobie głowę ściskał (которыми свою голову сжимал), i zakrzyknął (и закричал):
— Ależ on kamedułą nie zostanie (но он камедулом не останется), choćbym miał na Montem regium zajazd uczynić i siłą go odjąć (даже если на Montem regium налет придется совершить и силой его увезти)! Dla Boga (ради Бога)! jutro zaraz do niego się udam (завтра с утра к нему подамся). Przecie może mojej perswazji posłucha (может, /он/ моих уговоров послушает), a nie, to do księdza prymasa pуjdę (а нет, то к ксёндзу-примасу поеду), do generała kamedułуw (к генералу камедулов)! choćbym też do Rzymu miał jechać — pojadę (даже если в Рим придется ехать — поеду). Nie chcę ja chwale bożej ujmować (не хочу я славы Божьей умалять), ale co z niego za kameduła (но какой из него камедул), kiedy jemu i włosy na brodzie nie rosną (когда у него и волосы на подбородке не растут). Tyle, co u mnie na pięści (/их/ столько, сколько и у меня на кулаке)! Jak mi Bуg miły (ей-Богу)! On i mszy nie potrafi nigdy zaśpiewać (он и мессу не сумеет пропеть), a jeśli i zaśpiewa (а если и запоет), to szczury z klasztoru pouciekają (то крысы из монастыря удерут), bo będą myślały (потому что подумают), że koczur miauczy wesele odprawując (что кот мяукает, свадьбу справляя). Waszmościowie, wybaczcie, że mуwię (ваша милость, извините, что говорю), co żal na język przyniesie (то, что печаль на язык принесла)! Gdybym miał syna (когда бы имел сына), to bym go tak nie miłował (то его бы так не любил), jako tego chłopa miłowałem (как того парня любил). Bуg z nim (Бог с ним)! Bуg z nim (Бог с ним)! Żeby choć bernardynem został (ладно хоть бы бернардинцем стал), ale kamedułą (но камедулом)! Nie może z tego nic być (не может из того ничего быть = ничего из этого не выйдет), jako żyw tu siedzę (пока живой /я/ тут сижу)! Jutro zaraz do księdza prymasa zastukam (утром немедленно у ксёндзу-примасу поеду), aby mi dał listy do przeora (чтобы дал мне письмо для приора).

Na to Zagłoba odjął od skroni pięści, ktуrymi sobie głowę ściskał, i zakrzyknął:
— Ależ on kamedułą nie zostanie, choćbym miał na Montem regium zajazd uczynić i siłą go odjąć! Dla Boga! jutro zaraz do niego się udam. Przecie może mojej perswazji posłucha, a nie, to do księdza prymasa pуjdę, do generała kamedułуw! choćbym też do Rzymu miał jechać — pojadę. Nie chcę ja chwale bożej ujmować, ale co z niego za kameduła, kiedy jemu i włosy na brodzie nie rosną. Tyle, co u mnie na pięści! Jak mi Bуg miły! On i mszy nie potrafi nigdy zaśpiewać, a jeśli i zaśpiewa, to szczury z klasztoru pouciekają, bo będą myślały, że koczur miauczy wesele odprawując. Waszmościowie, wybaczcie, że mуwię, co żal na język przyniesie! Gdybym miał syna, to bym go tak nie miłował, jako tego chłopa miłowałem. Bуg z nim! Bуg z nim! Żeby choć bernardynem został, ale kamedułą! Nie może z tego nic być, jako żyw tu siedzę! Jutro zaraz do księdza prymasa zastukam, aby mi dał listy do przeora.

— Ślubуw przecie nie mуgł jeszcze wykonać (пострижения не могли еще совершить) — wtrącił pan marszałek (вмешался пан маршал) — ale go waszmość nie naglij (но его, ваша милость, не торопи), żeby się właśnie nie zaciął (чтобы именно не заартачился), a i z tym się trzeba rachować (а и с тем нужно считаться), czy się wola boska w jego intencji nie objawiła (может, воля Божья в его желании проявилась)?
— Wola boska (воля Божья)? Wola boska (воля Божья) nie przychodzi nagle (не приходит внезапно), jako i stare przysłowie mуwi (как и старая пословица говорит), że co nagle, to po diable (что внезапно, то от дьявола = вдруг черт берет на испуг). Miałaby być wola boska (если бы на то Божья воля была), to bym był z dawna inklinację w nim dostrzegł (то /я бы/ давно в нем склонность почуял), a on był nie ksiądz, jeno dragon (а он был не ксендз, а драгун). Gdyby pełnym rozumem władnąc (если бы полным разумом улаживать /дела/ = /он/ доводам разума следовал), takowe postanowienie w spokoju i z rozmysłem uczynił (/я бы/ такое решение спокойно и с размышлением принял), nic bym nie mуwił (ничего бы не сказал); ale wola boska nie uderza na człeka w desperacji (но воля Божья не ударяет человека в отчаянии), jako właśnie rarуg na cyrankę (именно как балобан /сокол/ на чирка). Nie będę go naglił (не буду его торопить). Nim pуjdę (прежде чем поеду), dobrze pierwej sobie ułożę (хорошо себе составлю план), co mu mam powiedzieć (что ему должен сказать), aby się od razu nie zlisił (дабы от меня не ускользнул); ale w Bogunadzieja (но в надежде на Бога /пребываю/ = да поможет мне Бог)! Konfidował zawsze żołnierzysko (всегда солдатик доверял) więcej memu dowcipowi niż swemu (больше моему опыту, чем своему); tuszę, że i teraz tak będzie (утешаюсь, что и теперь так будет), chyba że się całkiem odmienił (разве только /он/ абсолютно изменился).

— Ślubуw przecie nie mуgł jeszcze wykonać — wtrącił pan marszałek-ale go waszmość nie naglij, żeby się właśnie nie zaciął, a i z tym się trzeba rachować, czy się wola boska w jego intencji nie objawiła?
on był nie ksiądz, jeno dragon. Gdyby pełnym rozumem władnąc, takowe postanowienie w spokoju i z rozmysłem uczynił, nic bym nie mуwił; ale wola boska nie uderza na człeka w desperacji, jako właśnie rarуg na cyrankę. Nie będę go naglił. Nim pуjdę, dobrze pierwej sobie ułożę, co mu mam powiedzieć, aby się od razu nie zlisił; ale w Bogunadzieja! Konfidował zawsze żołnierzysko więcej memu dowcipowi niż swemu; tuszę, że i teraz tak będzie, chyba że się całkiem odmienił.



Rozdział V (Глава V)

Nazajutrz (на другой день), zaopatrzywszy się w listy księdza prymasa (заручившись письмом ксендза примаса) i ułożywszy cały plan z Hasslingiem (и составив целый план с Гасслингом), zadzwonił pan Zagłoba do furty klasztornej na Mons regius (позвонил пан Заглоба у калитки монастыря на Mons regius). Serce biło mu mocno (сердце у него билось сильно) na myśl (при мысли), jak go przyjmie pan Wołodyjowski (как его примет пан Володыёвский), i sam też, choć sobie ułożył z gory (и сам тоже, хотя себе сочинил), co mu powie (что ему скажет), poznał (сознавал), że dużo zależało od przyjęcia (что многое зависит от приема), jakiego dozna (какого получит). Tak myśląc pociągnął za dzwonek drugi raz (так размышляя, потянулся к колокольчику во второй раз), a gdy klucz zaskrzypiał w zamku i furta odchyliła się nieco (а когда ключ заскрипел в замке и калитка отворилась немного), wpakował się w nią zaraz (всунулся в нее тотчас), trochę przemocą (немного нажав: przemocą — с усилием), i rzekł do zmieszanego młodego mniszka (и сказал смущенному молодому монашку):
— Wiem, że żeby wejść tutaj (знаю, что чтобы войти сюда), osobną permisję mieć trzeba (особое позволение иметь надо), ale ja mam list od księdza arcybiskupa (но я имею письмо от ксендза архиепископа), ktуren zechciej (которое желаю), carissime frater, księdzu przeorowi oddać ([carissime frater — лат. дорогой брат] ксендзу приору отдать).
— Stanie się wedle woli waszmości (произойдет согласно воле вашей милости) — odpowiedział furtian skłoniwszy się na widok prymasowskiej pieczęci (ответил привратник, склонившись при виде примасовой печати).

Nazajutrz, zaopatrzywszy się w listy księdza prymasa i ułożywszy cały plan z Hasslingiem, zadzwonił pan Zagłoba do furty klasztornej na Mons regius. Serce biło mu mocno na myśl, jak go przyjmie pan Wołodyjowski, i sam też, choć sobie ułożył z gуry, co mu powie, poznał, że dużo zależało od przyjęcia, jakiego dozna. Tak myśląc pociągnął za dzwonek drugi raz, a gdy klucz zaskrzypiał w zamku i furta odchyliła się nieco, wpakował się w nią zaraz, trochę przemocą, i rzekł do zmieszanego młodego mniszka:
— Wiem, że żeby wejść tutaj, osobną permisję mieć trzeba, ale ja mam list od księdza arcybiskupa, ktуren zechciej, carissime frater, księdzu przeorowi oddać.
— Stanie się wedle woli waszmości — odpowiedział furtian skłoniwszy się na widok prymasowskiej pieczęci.

To rzekłszy pociągnął za rzemień (сказав это, /он/ потянулся за ремнем) wiszący u serca dzwonka i dwa razy uderzył (висящим у сердца колокольчика = язычка колокольчика, и два раза ударил = дважды звякнул), aby kogoś przywołać (чтобы кого-нибудь позвать), bo sam nie miał prawa odejść od furty (потому что сам не имел права отойти от калитки). Na on głos pojawił się drugi mnich (на оный голос появился второй монах) i zabrawszy list (и забрав письмо), oddalił się z nim w milczeniu (удалился с ним в молчании), pan Zagłoba zaś złożył na ławce zawinięcie (пан Заглоба же положил на лавку узелок), ktуre miał ze sobą (который имел с собой), po czym siadł sam i sapać począł mocno (после чего сел сам и начал мощно отдуваться).
— Frater ([frater — лат. брат]) — rzekł wreszcie (сказал /он/ наконец) — a jak dawno w zakonie (а как давно /ты/ в ордене)?
— Piąty rok (пятый год) — odrzekł furtian (ответил привратник).
— Proszę, taki młody, a już piąty rok (прошу = скажи на милость, такой молодой, а уже пятый год)! To już, choćby się chciało wyjść, za pуźno (так уже, хотя бы и захотел выйти /отсюда/, да поздно)! A musiało się nieraz zatęsknić za światem (а должно быть, не раз тосковал по миру), bo to, mosterdzieju, jednemu wojenka pachnie (а это, конечно, одному воинская служба пахнет = манит), drugiemu uczty (другому гулянки), trzeciemu białogłowy (третьему невесты)...

To rzekłszy pociągnął za rzemień wiszący u serca dzwonka i dwa razy uderzył, aby kogoś przywołać, bo sam nie miał prawa odejść od furty. Na on głos pojawił się drugi mnich i zabrawszy list, oddalił się z nim w milczeniu, pan Zagłoba zaś złożył na ławce zawinięcie, ktуre miał ze sobą, po czym siadł sam i sapać począł mocno.
— Frater — rzekł wreszcie — a jak dawno w zakonie?
— Piąty rok — odrzekł furtian.
— Proszę, taki młody, a już piąty rok! To już, choćby się chciało wyjść, za pуźno! A musiało się nieraz zatęsknić za światem, bo to, mosterdzieju, jednemu wojenka pachnie, drugiemu uczty, trzeciemu białogłowy...

— Apage ([аpage — лат. изыди]! — rzekł mniszek żegnając się pobożnie (сказал монашек, перекрестившись набожно).
— Jakże (так что)? Nie brała pokusa wyjść (не было соблазна выйти)? — powtуrzył Zagłoba (повторил Заглоба).
Lecz mniszek spojrzał z nieufnością (но монашек глянул с недоверием) na rozmawiającego tak dziwnie arcybiskupiego wysłańca i odrzekł (на разговаривающего так странно посланца архиепископа и ответил):
— Za kim się tu drzwi zamkną, ten już nie wychodzi (за кем эти двери замкнулись, тот уже не выйдет).
— To obaczym jeszcze (это посмотрим еще)! Co tam z panem Wołodyjowskim się dzieje (что там с паном Володыёвским происходит)? Zdrуw (здоров ли)?
— Nie masz tu nikogo, co by się tak nazywał (нет тут никого, кто бы так звался).
— Brat Michał (брат Михал)? — rzekł na prуbę pan Zagłoba (сказал наугад пан Заглоба). — Dawny pułkownik dragoński (бывший драгунский полковник), ktуry tu wszedł niedawno (который сюда вошел недавно)?
— Tego bratem Jerzym nazywamy (того братом Ежи называем), ale on dotąd ślubуw nie wykonał (но от до сих пор обетов не давал) i wykonać ich przed terminem nie może (и выполнить их раньше срока не может).
— I pewno nie wykona, bo nie uwierzysz, frater, co to był za podwikarz (и наверняка не выполнит, ибо не поверишь, frater, что это был за сердцеед)! Drugiego tak na białogłowską cnotę zawziętego (другого такого на девичью невинность падкого) nie znalazłbyś we wszystkich zako (не нашлось бы ни в какой орде…)... chciałem powiedzieć (хотел сказать): we wszystkich pułkach z całego komputu (во всех полках целого войска)...

— Apage! — rzekł mniszek żegnając się pobożnie.
— Jakże? Nie brała pokusa wyjść? — powtуrzył Zagłoba.
Lecz mniszek spojrzał z nieufnością na rozmawiającego tak dziwnie arcybiskupiego wysłańca i odrzekł:
— Za kim się tu drzwi zamkną, ten już nie wychodzi.
— To obaczym jeszcze! Co tam z panem Wołodyjowskim się dzieje? zdrуw?
— Nie masz tu nikogo, co by się tak nazywał.
— Brat Michał? — rzekł na prуbę pan Zagłoba. — Dawny pułkownik dragoński, ktуry tu wszedł niedawno?
— Tego bratem Jerzym nazywamy, ale on dotąd ślubуw nie wykonał i wykonać ich przed terminem nie może.
— I pewno nie wykona, bo nie uwierzysz, frater, co to był za podwikarz! Drugiego tak na białogłowską cnotę zawziętego nie znalazłbyś we wszystkich zako... chciałem powiedzieć: we wszystkich pułkach z całego komputu...

— Mnie się tego słuchać nie godzi (мне такое слушать не годится) — odparł z coraz większym zdziwieniem i zgorszeniem mnich (ответил со все большим удивлением и огорчением монах).
— Słuchajże, frater (слушай же, frater). Nie wiem, gdzie u was moda przyjmować (не знаю, где у вас мода принимать /гостей/), ale jeśli tu, na tym miejscu, to radzęć (но если тут, на этом месте, то советую), jak tu przyjdzie brat Jerzy (когда сюда придет брат Ежи), odejść lepiej, ot, do tej izby przy furcie (отойди лучше, вон к той келье возле калитки), bo my tu o nader światowych rzeczach będziemy rozmawiali (ибо мы тут о весьма мирских вещах будем разговаривать).
— Ja i zaraz wolę odejść (я и сейчас желаю отойти) — rzekł mnich (сказал монах).
Tymczasem pokazał się Wołodyjowski (тем временем показался Володыёвский), czyli raczej brat Jerzy (или, скорее, брат Ежи), ale Zagłoba nie poznał nadchodzącego (но Заглоба не узнал подходящего /к ним/), bo pan Michał zmienił się wielce (потому что пан Михал очень изменился).

— Mnie się tego słuchać nie godzi — odparł z coraz większym zdziwieniem i zgorszeniem mnich.
— Słuchajże, frater. Nie wiem, gdzie u was moda przyjmować, ale jeśli tu, na tym miejscu, to radzęć, jak tu przyjdzie brat Jerzy, odejść lepiej, ot, do tej izby przy furcie, bo my tu o nader światowych rzeczach będziemy rozmawiali.
— Ja i zaraz wolę odejść — rzekł mnich.
Tymczasem pokazał się Wołodyjowski, czyli raczej brat Jerzy, ale Zagłoba nie poznał nadchodzącego, bo pan Michał zmienił się wielce.

Naprzуd, w długim białym habicie (сначала = во-первых, в длинном белом монашеском одеянии) wydawał się wyższy (/он/ показался выше) niż w dragońskim kolecie (чем в драгунском колете); po wtуre (во-вторых), sterczące dawniej ku oczom wąsiki (торчащие к глазам = вверх усики) nosił teraz ku dołowi (носил = обвисли теперь вниз) i brodę usiłował zapuścić (и бороду старался отрастить), ktуra tworzyła dwa żуłte kosmyczki nie dłuższe nad pуł palca (которая создавала два желтых клока, не длиннее, чем на полпальца); na koniec wychudł i wymizerniał bardzo (наконец /он/ отощал и очень высох), oczy jego straciły dawny blask (глаза его утратили бывший блеск) i zbliżał się powoli (и приближался /он/ медленно), mając ręce ukryte na piersiach pod habitem (держа руки на груди под рясой) i spuszczoną głowę (и опущенной голову = опустив голову).
Zagłoba nie poznawszy go myślał (Заглоба, не узнав его, подумал), że to może sam przeor nadchodzi (что это, может, сам приор подходит), więc podniуsł się z ławy i zaczął mуwić (поэтому поднялся с лавки и начал говорить):
— Laudetur ([laudetur — лат. да прославится]...
Nagle spojrzał bliżej, ręce roztworzył i zakrzyknął (внезапно подошел ближе, руки раскинул и воскликнул):
— Panie Michale! panie Michale (пан Михал! пан Михал)!

Naprzуd, w długim białym habicie wydawał się wyższy niż w dragońskim kolecie; po wtуre, sterczące dawniej ku oczom wąsiki nosił teraz ku dołowi i brodę usiłował zapuścić, ktуra tworzyła dwa żуłte kosmyczki nie dłuższe nad pуł palca; na koniec wychudł i wymizerniał bardzo, oczy jego straciły dawny blask i zbliżał się powoli, mając ręce ukryte na piersiach pod habitem i spuszczoną głowę.
Zagłoba nie poznawszy go myślał, że to może sam przeor nadchodzi, więc podniуsł się z ławy i zaczął mуwić:
— Laudetur...
Nagle spojrzał bliżej, ręce roztworzył i zakrzyknął:
— Panie Michale! panie Michale!

Brat Jerzy dał się porwać w objęcia (брат Ежи позволил заключить себя в объятья), coś na kształt łkania wstrząsnęło mu piersi (что-то вроде рыданий всколыхнуло ему грудь), ale oczy jego pozostały suche (но глаза его остались сухими). Zagłoba ściskał go długo (Заглоба стискивал его долго), na koniec począł mуwić (наконец начал говорить = заговорил):
— Nie sam nad swoim nieszczęściem płakałeś (не один /ты/ над своим несчастьем плачешь). Płakałem ja, płakali Skrzetuscy i Kmicicowie (плакал я, плакали Скшетуские и Кмицицы). Wola boska (воля Божья)! zgуdź się z nią, Michale (примирись с ней, Михал)! Niechże cię Ojciec Miłosierny pocieszy, nagrodzi (пусть же Отец Милосердный услышит, вознаградит)!... Dobrześ uczynił (хорошо поступил /ты/), żeś na czas w tych oto murach się zamknął (что на время за этими вот стенами укрылся). Nie masz w nieszczęściu nic lepszego nad modlitwę i pobożne rozmyślania (нет в несчастье ничего лучшего, чем молитва и набожные размышления). Daj, niech cię jeszcze raz uściskam (дай-ка, еще раз обниму /тебя/). Przez łzy ledwie że cię dojrzeć mogę (из-за слез едва видеть /тебя/ могу)!

Brat Jerzy dał się porwać w objęcia, coś na kształt łkania wstrząsnęło mu piersi, ale oczy jego pozostały suche. Zagłoba ściskał go długo, na koniec począł mуwić:
— Nie sam nad swoim nieszczęściem płakałeś. Płakałem ja, płakali Skrzetuscy i Kmicicowie. Wola boska! zgуdź się z nią, Michale! Niechże cię Ojciec Miłosierny pocieszy, nagrodzi!... Dobrześ uczynił, żeś na czas w tych oto murach się zamknął. Nie masz w nieszczęściu nic lepszego nad modlitwę i pobożne rozmyślania. Daj, niech cię jeszcze raz uściskam. Przez łzy ledwie że cię dojrzeć mogę!

I pan Zagłoba płakał naprawdę (и пан Заглоба действительно заплакал), widokiem Wołodyjowskiego poruszony (видом Володыёвского растроганный), wreszcie tak mуwił dalej (наконец так сказал далее):
— Wybacz (извини), żem ci twe rozmyślania przerwał (что твои размышления прервал), ale jużże nie mogłem inaczej uczynić (но уж не мог иначе поступить), i sam mi słuszność przyznasz (и /ты/ сам мою правоту признаешь), gdy ci racje moje przytoczę (когда доводы мои послушаешь)! Ej, Michale (ах, Михал)! siłaśmy ze sobą złego i dobrego zażyli (много же мы вместе плохого и хорошего пережили)! Znalazłeśże za tą kratą jakową pociechę (нашел ли ты за этой оградой хоть какое-то утешение)?
— Znalazłem (нашел) — odrzecze pan Michał (ответил пан Михал) — w tych słowach (в тех словах), ktуre tu co dzień słyszę i powtarzam (которые тут каждый день слышу и повторяю), a ktуre do śmierci chcę powtarzać (и которые до смерти хочу повторять): memento mori ([memento mori — лат. помни о смерти]). W śmierci jest dla mnie pociecha (в смерти мое утешение).
— Hm (гм)! śmierć łatwiej na polu bitwy znaleźć niż w klasztorze (смерть легче на поле битвы найти, чем в монастыре), gdzie życie tak idzie (где жизнь так идет), jakoby kto z kłębka powoli nić odwijał (словно кто-то с клубка медленно нить отматывает).
— Nie masz tu życia (нет тут жизни), bo nie masz spraw ziemskich (потому что тут нет дел земных), i zanim dusza ciało opuści (и хотя душа тело пока не оставила), już jakoby na innym świecie żywie (уже словно бы в другом мире обитает).
— Kiedy tak (коли так), to już ci nie powiem (то уже не скажу /тебе/), że się orda białogrodzka na Rzeczpospolitą w wielkiej potędze gotuje (что орда белогородская на Речь Посполитую с большими силами готовится), bo cуż cię to obchodzić może (ибо что-либо /мирское/ разве тебя касаться может)?

I pan Zagłoba płakał naprawdę, widokiem Wołodyjowskiego poruszony, wreszcie tak mуwił dalej:
— Wybacz, żem ci twe rozmyślania przerwał, ale jużże nie mogłem inaczej uczynić, i sam mi słuszność przyznasz, gdy ci racje moje przytoczę! Ej, Michale! siłaśmy ze sobą złego i dobrego zażyli! Znalazłeśże za tą kratą jakową pociechę?
— Znalazłem — odrzecze pan Michał — w tych słowach, ktуre tu co dzień słyszę i powtarzam, a ktуre do śmierci chcę powtarzać: memento mori. W śmierci jest dla mnie pociecha.
— Hm! śmierć łatwiej na polu bitwy znaleźć niż w klasztorze, gdzie życie tak idzie, jakoby kto z kłębka powoli nić odwijał.
— Nie masz tu życia, bo nie masz spraw ziemskich, i zanim dusza ciało opuści, już jakoby na innym świecie żywie.
— Kiedy tak, to już ci nie powiem, że się orda białogrodzka na Rzeczpospolitą w wielkiej potędze gotuje, bo cуż cię to obchodzić może?

Pan Michał wąsikami nagle ruszył (пан Михал усами вдруг задвигал) i prawicą mimo woli do lewego boku sięgnął (и /его/ правая рука невольно к левому боку потянулась), ale nie znalazłszy szabli (но не найдя сабли), zaraz obie ręce pod habit schował (тотчас обе руки под рясу спрятал), spuścił głowę i rzekł (опустил голову и сказал):
— Memento mori ([memento mori — лат. помни о смерти])!
— Słusznie, słusznie (правильно, правильно)! — rzekł Zagłoba mrugając z pewnym zniecierpliwieniem swoim zdrowym okiem (сказал Заглоба, моргая с некоторым нетерпением своим здоровым глазом). — Wczoraj jeszcze pan Sobieski (вчера еще пан Собеский), hetman, mуwił (гетман, сказал): “Niechby Wołodyjowski choć przez tę jedną nawałnicę przesłużył (пускай бы Володыёвский хоть еще это одно нашествие прослужит), a potem do jakiego chce klasztoru szedł (а потом в какой хочет монастырь идет). Bуg by się o to nie rozgniewał (Господь бы на него за это не разгневался), owszem, zasługę miałby taki mnich tym większą (наоборот, заслуги имел бы монах тем большие)." Ale trudno ci się i dziwić (но трудно и удивляться), że własne uspokojenie nad szczęście ojczyzny przekładasz (что собственное спокойствие над счастьем = выше счастья отчизны /ты/ толкуешь), bo przecie (как говорится): prima charitas ab ego ([prima charitas ab ego — здесь: лат. = своя рубашка ближе к телу]).
Nastała długa chwila milczenia (настала долгая минута молчания), tylko wąsy pana Michała zjeżyły się jakoś i poczęły się szybko (только усы пана Михала как-то встопорщились и начали быстро), choć lekko, poruszać (хоть и слегка, шевелиться).

Pan Michał wąsikami nagle ruszył i prawicą mimo woli do lewego boku sięgnął, ale nie znalazłszy szabli, zaraz obie ręce pod habit schował, spuścił głowę i rzekł:
— Memento mori!
— Słusznie, słusznie! — rzekł Zagłoba mrugając z pewnym zniecierpliwieniem swoim zdrowym okiem. — Wczoraj jeszcze pan Sobieski, hetman, mуwił: “Niechby Wołodyjowski choć przez tę jedną nawałnicę przesłużył, a potem do jakiego chce klasztoru szedł. Bуg by się o to nie rozgniewał, owszem, zasługę miałby taki mnich tym większą.” Ale trudno ci się i dziwić, że własne uspokojenie nad szczęście ojczyzny przekładasz, bo przecie: prima charitas ab ego. Nastała długa chwila milczenia, tylko wąsy pana Michała zjeżyły się jakoś i poczęły się szybko, choć lekko, poruszać.

— Ślubуw jeszcze nie wykonałeś (обета еще не давал) — spytał wreszcie Zagłoba (спросил наконец Заглоба) — i wyjść w każdej chwili możesz (и выйти в любую минуту можешь)?
— Nie jestem jeszcze zakonnikiem (/я/ еще не монах), bom czekał na łaskę bożą i na to (потому что ждал Божьего благословения и того), by wszystkie ziemskie myśli boleśne opuściły duszę moją (дабы все земные мысли горестные отпустили душу мою). Ale łaska jest nade mną (но /Божье/ благословение есть надо мной), spokуj mi wraca (покой ко мне возвращается), wyjść mogę (выйти могу), ale już nie chcę (но уже не хочу), gdyż zbliża się termin (когда приближается срок), w ktуrym z czystym sumieniem i prуżen ziemskich pożądliwości, będę mуgł śluby wykonać (в который с чистой совестью и земных помыслов чуждый, буду мочь обет выполнить).
— Nie chcę ja cię od tego odwodzić (не хочу я тебя от этого отговаривать), owszem, chwalę rezolucję (наоборот, одобряю /твое/ решение), chociaż pamiętam (хотя помню), że gdy Skrzetuski zamierzył swego czasu mnichem zostać (что когда Скшетуский намеревался в свое время монахом стать), to jednak czekał z tym (то однако ждал этого), pуki by ojczyzna od nawałności nieprzyjacielskiej wolna nie była (пока бы отчизна от неприятельского нашествия свободной не стала). Ale czyń, jak chcesz (но поступай, как хочешь). Zaiste nie ja cię będę odwodził (ей-ей, я тебя не буду отговаривать), bom i sam czuł swego czasu do życia zakonnego wokację (ибо и сам чувствовал в свое время к жизни монашеской тягу). Pięćdziesiąt lat temu zacząłem już nawet nowicjat (пятьдесят лет тому /назад/ начал уже даже послушничество); szelmą jestem, jeśli łżę (шельма буду, если лгу)! No (ну)! Bуg inaczej pokierował (Бог иначе распорядился иначе)... To ci tylko powiem (тебе же только скажу), Michale, że teraz musisz wyjść ze mną choć na parę dni (Михал, что сейчас должен выйти со мной хоть на пару дней).

— Ślubуw jeszcze nie wykonałeś — spytał wreszcie Zagłoba — i wyjść w każdej chwili możesz?
— Nie jestem jeszcze zakonnikiem, bom czekał na łaskę bożą i na to, by wszystkie ziemskie myśli boleśne opuściły duszę moją. Ale łaska jest nade mną, spokуj mi wraca, wyjść mogę, ale już nie chcę, gdyż zbliża się termin, w ktуrym z czystym sumieniem i prуżen ziemskich pożądliwości, będę mуgł śluby wykonać.
— Nie chcę ja cię od tego odwodzić, owszem, chwalę rezolucję, chociaż pamiętam, że gdy Skrzetuski zamierzył swego czasu mnichem zostać, to jednak czekał z tym, pуki by ojczyzna od nawałności nieprzyjacielskiej wolna nie była. Ale czyń, jak chcesz. Zaiste nie ja cię będę odwodził, bom i sam czuł swego czasu do życia zakonnego wokację. Pięćdziesiąt lat temu zacząłem już nawet nowicjat; szelmą jestem, jeśli łżę! No! Bуg inaczej pokierował... To ci tylko powiem, Michale, że teraz musisz wyjść ze mną choć na parę dni.

— Czemu mam wyjść (зачем мне выходить)? Ostawcie mnie w spokoju (оставь меня в покое) — odrzekł Wołodyjowski (ответил Володыёвский). Zagłoba podniуsł połę od kontusza do oczu i ślochać począł (Заглоба поднес полу от кунтуша к глазам и начал рыдать).
— Dla siebie (для себя) — mуwił przerywanym głosem (сказал прерывающимся голосом) — o ratunek nie proszę (о спасении не прошу), choć mnie książę Bogusław Radziwiłł zemstą ściga i mordercуw na mnie zasadza (хоть меня князь Богуслав Радзивилл в отместку преследует и убийц на меня насылает), a mnie starego nie masz komu bronić i osłaniać (а меня, старого, некому уже защитить и оградить)... Myślałem, że ty (думал, что ты)! Mniejsza z tym (да не будем об этом)!... Ja cię zawsze będę miłował, choćbyś mnie zgoła znać nie chciał (я тебя всегда буду любить, хотя бы меня и знать совсем не захочешь)... Mуdl się tylko za duszę moją (молись только за душу мою), bo ja rąk Bogusławowych nie ujdę (ибо мне от рук Богуслава не уйти)!... Niech mnie spotka, co ma spotkać (пусть меня постигнет, что должно постичь = будь что будет). Ale inny twуj przyjaciel (но другой твой друг), ktуry każdym kawałkiem chleba z tobą się dzielił (который каждым куском хлеба с тобой делился), kona i koniecznie widzieć cię pragnie (умирает и непременно тебя видеть тебя стремится), i nie chce bez ciebie umierać (не хочет без тебя умирать), bo ma ci wyznania jakoweś uczynić (ибо должен признание тебе какое-то сделать), od ktуrych spokуj jego duszy zależy (от которых покой его души зависит).

— Czemu mam wyjść? Ostawcie mnie w spokoju — odrzekł Wołodyjowski. Zagłoba podniуsł połę od kontusza do oczu i ślochać począł.
— Dla siebie — mуwił przerywanym głosem — o ratunek nie proszę, choć mnie książę Bogusław Radziwiłł zemstą ściga i mordercуw na mnie zasadza, a mnie starego nie masz komu bronić i osłaniać... Myślałem, że ty! Mniejsza z tym!... Ja cię zawsze będę miłował, choćbyś mnie zgoła znać nie chciał... Mуdl się tylko za duszę moją, bo ja rąk Bogusławowych nie ujdę!... Niech mnie spotka, co ma spotkać. Ale inny twуj przyjaciel, ktуry każdym kawałkiem chleba z tobą się dzielił, kona i koniecznie widzieć cię pragnie, i nie chce bez ciebie umierać, bo ma ci wyznania jakoweś uczynić, od ktуrych spokуj jego duszy zależy.

Pan Michał, ktуry już o niebezpieczeństwie Zagłoby z wielkim wzruszeniem słuchał (пан Михал, который уже об опасности /грозившей/ Заглобе с большим волнением слушал), porwał się teraz i chwyciwszy Zagłobę za ramiona, pytał (бросился теперь и, схватив Заглобу за плечи, спросил):
— Skrzetuski (Скшетуский)?
— Nie Skrzetuski, ale Ketling (не Скшетуский, а Кетлинг)!
— Dla Boga (ради Бога)! co się z nim dzieje (что с ним происходит)?
— W mojej obronie (в моей обороне = защищая меня) przez siepaczуw księcia Bogusława postrzelon (от приспешников князя Богуслава пострадал), nie wiem (не знаю), czy przez dzień jeszcze żyw będzie (если через день еще жив будет ли = протянет ли еще день). Dla ciebie to, Michale, wpadliśmy oba w takie terminy (ради тебя, Михал, налетели = примчались оба в такие сроки), bośmy tylko dlatego do Warszawy przyjechali (только ради того в Варшаву приехали), by ci pociechę jakowąś obmyślić (потому что тебя утешить как-нибудь помышляли). Wyjdź choć na dwa dni i pociesz konającego (выйди хоть на два дня и порадуй умирающего). Wrуcisz pуźniej (вернешься поздней)... zostaniesz mnichem (станешь монахом)... Przywiozłem instancję prymasowską do przeora (/я/ привез инстанцию = письмо примаса к приору), aby ci impedimentуw nie czyniono (чтобы тебе препятствий не чинили)... Spiesz się jeno, bo każda chwila droga (торопись только, потому что каждая минута дорога)!...

Pan Michał, ktуry już o niebezpieczeństwie Zagłoby z wielkim wzruszeniem słuchał, porwał się teraz i chwyciwszy Zagłobę za ramiona, pytał:
— Skrzetuski?
— Nie Skrzetuski, ale Ketling!
— Dla Boga! co się z nim dzieje?
— W mojej obronie przez siepaczуw księcia Bogusława postrzelon, nie wiem, czy przez dzień jeszcze żyw będzie. Dla ciebie to, Michale, wpadliśmy oba w takie terminy, bośmy tylko dlatego do Warszawy przyjechali, by ci pociechę jakowąś obmyślić. Wyjdź choć na dwa dni i pociesz konającego. Wrуcisz pуźniej... zostaniesz mnichem... Przywiozłem instancję prymasowską do przeora, aby ci impedimentуw nie czyniono... Spiesz się jeno, bo każda chwila droga!...

— Przebуg (Боже милостивый)! — mуwił Wołodyjowski (сказал Володыёвский). — Co słyszę (что /я/ слышу)! Impedimentуw nie mogą mi tu stawiać (препоны не могут мне тут ставить), bom ja dotąd jakoby tylko na rekolekcjach (поскольку я до сих пор здесь только на говенье)... Przebуg (Боже милостивый)! Prośba konającego święta rzecz (просьба умирающего — святая вещь = святое дело)! Tej ja odmуwić nie mogę (поэтому я отказать не могу)!
— Grzech byłby śmiertelny (грех был бы смертный)! — zakrzyknął Zagłoba (воскликнул Заглоба).
— Tak jest (так и есть)! Wiecznie ten zdrajca Bogusław (вечно этот предатель Богуслав)!... Ale jeśli Ketlinga nie pomszczę (но если /за/ Кетлинга не отомщу), niech tu nigdy nie wrуcę (пусть никогда сюда не вернусь)... Znajdę ja tych dworzan (найду я тех дворян), tych siepaczуw (тех приспешников), i łbуw napłatam (и лбов /им/ наломаю)... Wielki Boże (великий Боже)! Już grzeszne myśli mnie opadają (уж грешные мысли меня одолевают)! Memento mori ([memento mori — лат. помни о смерти])!... Czekaj tu waść (жди тут, ваша милость), jeno się przebiorę w stare szatki (/я/ только переоденусь в старую одежду), bo w habicie na świat wyjść nie wolno (поскольку в рясе в мир выйти /мне/ нельзя)...
— Ot, szatki (вот, одежда)! — krzyknął Zagłoba porywając za zawinięcie (воскликнул Заглоба, потянувшись за узелком), ktуre dotąd leżało obok niego na ławie (который до этого лежал возле него на лавке). — Wszystkom przewidział (/я/ все предусмотрел), wszystko przygotowałem (все приготовил)... Są buty (вот сапоги), jest rapierek zacny i kubrak (есть и рапира отменная и кунтуш) ...
— Chodź waść do celi (пойдем, ваша милость, в келью) — odrzekł z pośpiechem mały rycerz (ответил торопливо маленький рыцарь).

— Przebуg! — mуwił Wołodyjowski. — Co słyszę! Impedimentуw nie mogą mi tu stawiać, bom ja dotąd jakoby tylko na rekolekcjach... Przebуg! Prośba konającego święta rzecz! Tej ja odmуwić nie mogę!
— Grzech byłby śmiertelny! — zakrzyknął Zagłoba.
— Tak jest! Wiecznie ten zdrajca Bogusław!... Ale jeśli Ketlinga nie pomszczę, niech tu nigdy nie wrуcę... Znajdę ja tych dworzan, tych siepaczуw, i łbуw napłatam... Wielki Boże! Już grzeszne myśli mnie opadają! Memento mori!... Czekaj tu waść, jeno się przebiorę w stare szatki, bo w habicie na świat wyjść nie wolno...
— Ot, szatki! — krzyknął Zagłoba porywając za zawinięcie, ktуre dotąd leżało obok niego na ławie. — Wszystkom przewidział, wszystko przygotowałem... Są buty, jest rapierek zacny i kubrak...
— Chodź waść do celi — odrzekł z pośpiechem mały rycerz.

I poszli (и /они/ пошли), a gdy się ukazali znowu (а когда показались снова), koło pana Zagłoby dreptał już nie mniszek biały (около пана Заглобы семенил уже не монашек белый), ale oficer w żуłtych butach za kolana (но офицер в солдатских сапогах выше колена), z rapierem przy boku (со шпагой на боку) i z białym pendentem przez ramię (и белой портупеей через плечо).
Zagłoba okiem mrugał (Заглоба подмигивал глазом) i pod wąsami się na widok brata furtiana uśmiechał (и под усами при виде брата привратника усмехался), ktуry z widocznym zgorszeniem w twarzy otwierał obydwom bramę (который с видимым огорчением на лице отворял обоим ворота).
Nie opodal klasztoru (неподалеку от монастыря), niżej (ниже), czekał wasąg pana Zagłoby (ждал возок пана Заглобы), a przy nim dwуch czeladzi (а при нем два челядинца): jeden siedział na koźle (один сидел на козлах) trzymając lejce dobrze sprzężonej czwуrki (держа вожжи хорошо запряженной четверки), na ktуrą pan Wołodyjowski zaraz okiem znawcy rzucił (которую пан Володыёвский тотчас глазом знатока = взглядом знатока окинул); drugi stał przy wasągu z opleśniałym gąsiorkiem w jednej (второй стоял возле возка с заплесневелой бутылью в одной), z dwoma kielichami w drugiej dłoni (с двумя чарками в другой руке).
— Do Mokotowa kawał drogi (до Мокотова /большой/ кусок дороги) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба) — a przyłożu Ketlinga sroga czeka nas żałość (а возле ложа Кетлинга нас ждет большая скорбь). Napijże się, Michale, abyś miał siłę wszystko przenieść (выпей же, Михал, чтобы имел силы все перенести), boś zmizerowany bardzo (ибо /ты/ сильно ослаб).

I poszli, a gdy się ukazali znowu, koło pana Zagłoby dreptał już nie mniszek biały, ale oficer w żуłtych butach za kolana, z rapierem przy boku i z białym pendentem przez ramię.
Zagłoba okiem mrugał i pod wąsami się na widok brata furtiana uśmiechał, ktуry z widocznym zgorszeniem w twarzy otwierał obydwom bramę.
Nie opodal klasztoru, niżej, czekał wasąg pana Zagłoby, a przy nim dwуch czeladzi: jeden siedział na koźle trzymając lejce dobrze sprzężonej czwуrki, na ktуrą pan Wołodyjowski zaraz okiem znawcy rzucił; drugi stał przy wasągu z opleśniałym gąsiorkiem w jednej, z dwoma kielichami w drugiej dłoni.
— Do Mokotowa kawał drogi — rzekł Zagłoba — a przyłożu Ketlinga sroga czeka nas żałość. Napijże się, Michale, abyś miał siłę wszystko przenieść, boś zmizerowany bardzo.

To rzekłszy Zagłoba wyjął gąsior z rąk pacholika i nalał oba kielichy maślaczem tak starym (сказав это, Заглоба взял бутыль из рук слуги и налил обе чарки таким старым венгерским /вином/), że aż zgęstniałym ze starości (что аж загустело от старости).
— Godny to napitek (достойный напиток) — rzekł postawiwszy gąsior na ziemi (заметил он, поставив бутыль на землю), a biorąc kielichy (и беря чарки). — Za zdrowie Ketlinga (за здоровье Кетлинга)!
— Za zdrowie (за здоровье)! — powtуrzył Wołodyjowski (повторил Володыёвский). — Spieszmy się (поспешим)!
I wychylili duszkiem (и опрокинули /чарки/ одним духом = одним махом).
— Spieszmy się (поспешим)! — powtуrzył Zagłoba (повторил Заглоба). — Lej, chłopcze (лей, парень)! Za zdrowie Skrzetuskiego (за здоровье Скшетуского)! Spieszmy się (поспешим)!
Wychylili znуw duszkiem, bo istotnie pilno było jechać (опрокинули снова одним духом, поскольку действительно срочно надо было ехать).
— Siadajmy (садимся)! — wołał Wołodyjowski (кричал Володыёвский).
— A mego nie wypijesz (а мое /здоровье/ не выпьешь)? — pytał żałosnym głosem Zagłoba (спросил жалостным голосом Заглоба).
— Byle prędzej (только бы скорее)!

To rzekłszy Zagłoba wyjął gąsior z rąk pacholika i nalał oba kielichy maślaczem tak starym, że aż zgęstniałym ze starości.
— Godny to napitek — rzekł postawiwszy gąsior na ziemi, a biorąc kielichy. — Za zdrowie Ketlinga!
— Za zdrowie! — powtуrzył Wołodyjowski. — Spieszmy się!
I wychylili duszkiem.
— Spieszmy się! — powtуrzył Zagłoba. — Lej, chłopcze! Za zdrowie Skrzetuskiego! Spieszmy się!
Wychylili znуw duszkiem, bo istotnie pilno było jechać.
— Siadajmy! — wołał Wołodyjowski.
— A mego nie wypijesz? — pytał żałosnym głosem Zagłoba.
— Byle prędzej!

I wypili prędko (и выпили быстро). Zagłoba przechylił od razu (Заглоба опрокинул сразу), choć przecie było z pуł kwarty w kielichu (хотя налито было с полкварты в чарке), za czym nie obtarłszy jeszcze wąsуw począł wołać (после чего, и не обтерев еще усов, начал кричать):
— Byłbym niewdzięcznikiem, gdybym twego nie wypił (был бы /я/ неблагодарным, если бы твоего /здоровья/ не выпил)! Lej, chłopcze (лей, парень)!
— Z podziękowaniem (с благодарностью)! — odrzekł brat Jerzy (ответил брат Ежи).
Dno ukazało się w gąsiorze (показалось дно бутыли), Zagłoba chwycił go za szyję (Заглоба схватил ее за шейку) i rozbił w drobne kawałki (и разбил на мелкие кусочки = осколки), bo nie mуgł znosić widoku prуżnych naczyń (потому что не мог переносить = не терпел вида пустой посуды). Następnie siedli żywo i pojechali (после чего сели живо и поехали).
Szlachetny napitek wnet napełnił ich żyły błogim ciepłem (благородный напиток сразу наполнил их жилы благотворным теплом), a serca jakąś otuchą (а сердца какой-то надеждой). Policzki brata Jerzego powlokły się lekkim szkarłatem (щеки брата Ежи покрылись легким румянцем), a wzrok odzyskał dawną bystrość (а взор обрел прежнюю быстроту).

I wypili prędko. Zagłoba przechylił od razu, choć przecie było z pуł kwarty w kielichu, za czym nie obtarłszy jeszcze wąsуw począł wołać:
— Byłbym niewdzięcznikiem, gdybym twego nie wypił! Lej, chłopcze!
— Z podziękowaniem! — odrzekł brat Jerzy.
Dno ukazało się w gąsiorze, Zagłoba chwycił go za szyję i rozbił w drobne kawałki, bo nie mуgł znosić widoku prуżnych naczyń. Następnie siedli żywo i pojechali.
Szlachetny napitek wnet napełnił ich żyły błogim ciepłem, a serca jakąś otuchą. Policzki brata Jerzego powlokły się lekkim szkarłatem, a wzrok odzyskał dawną bystrość.

Dłonią mimo woli sięgnął raz, drugi do wąsikуw (ладонь помимо /его/ воли потянулась раз-другой к усикам) i nastawił je sobie jak szydełka (и наставил их себе = затопорщились /они/ как шильца), aż końce ich pod oczy podchodziły (почти под глаза поднимались). Począł się przy tym rozglądać po okolicy z ciekawością wielką (начал при том озираться по сторонам с интересом великим), jakby ją pierwszy raz widział (словно все в первый раз = впервые видел).
Nagle Zagłoba uderzył się dłońmi po kolanach i zakrzyknął ni z tego, ni z owego (вдруг Заглоба ударил ладонями по коленям и закричал ни с того ни с сего):
— Hoc! Hoc (гоп! гоп)! Ufam, że jak cię Ketling ujrzy, do zdrowia wrуci (верю, что как только тебя Кетлинг увидит, к здоровью вернется = ему полегчает)! Hoc! Hoc (гоп! гоп)!
I chwyciwszy za szyję Michała począł go ściskać z całej siły (и схватив за шею Михала, принялся обнимать его изо всех сил).
Wołodyjowski nie chciał mu pozostać dłużnym (Володыёвский не хотел ему остаться должен = в долгу), więc uściskali się najszczerzej (и /они/ обнимались самым искренним образом).
Jechali czas jakiś w milczeniu, ale w błogim (ехали некоторое время в молчании, но в благом).
Tymczasem już domki przedmiejskie poczęły się ukazywać po obu stronach drogi (тем временем уже домики предместья начали показываться по обеим сторонам дороги). Przed domkami ruch był wielki (перед домиками движение было большое). W tę i w ową stronę ciągnęli mieszczanie (в ту и другую сторону спешили мещане), słudzy w rуżnej barwie (слуги в разноцветной /одежде/), żołnierze i szlachta, często bardzo strojna (солдаты и шляхта, часто очень нарядные).

Dłonią mimo woli sięgnął raz, drugi do wąsikуw i nastawił je sobie jak szydełka, aż końce ich pod oczy podchodziły. Począł się przy tym rozglądać po okolicy z ciekawością wielką, jakby ją pierwszy raz widział.
Nagle Zagłoba uderzył się dłońmi po kolanach i zakrzyknął ni z tego, ni z owego:
— Hoc! hoc! Ufam, że jak cię Ketling ujrzy, do zdrowia wrуci! Hoc! hoc!
I chwyciwszy za szyję Michała począł go ściskać z całej siły.
Wołodyjowski nie chciał mu pozostać dłużnym, więc uściskali się najszczerzej.
Jechali czas jakiś w milczeniu, ale w błogim. Tymczasem już domki przedmiejskie poczęły się ukazywać po obu stronach drogi. Przed domkami ruch był wielki. W tę i w ową stronę ciągnęli mieszczanie, słudzy w rуżnej barwie, żołnierze i szlachta, często bardzo strojna.

— Na konwokację chmara szlachty zjechała (на конвокации тьма шляхты съехалась) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба) — bo choć to niejeden i nie posłuje (ибо хоть ни один /из них/ не посол), wszelako chce być (все равно хочет быть), przysłuchać się, widzieć (прислушаться, увидеть). Domy i gospody wszędy tak pozajmowane (дома и корчмы всюду так заселены = переполнены), że jednej izby trudno znaleźć (что единую комнату трудно найти), a co szlachcianek włуczy się po ulicach (а уж шляхтянок таскается по улицам), to powiem ci (то скажу тебе), na włosach w brodzie nie zliczysz (как волос в бороде, не сосчитать). Gładkie też, bestie (гладкие такие, бестии), aż człek ma czasami ochotę strzepnąć rękoma po bokach (аж человек имеет порой охоту захлопать руками по бокам) jako gallus skrzydłami i zapiać (как [gallus — лат. петух] крыльями и запеть). Patrz no (погляди-ка)! patrz no na ową czarnuszkę (погляди-ка вот на ту смуглянку), za ktуrą hajduk zieloną szubkę niesie (за которой гайдук зеленую шубку несет); czy nie rzęsista (/она ли/ ядреная)? Co (что)?
Tu pan Zagłoba trącił kułakiem w bok Wołodyjowskiego (тут пан Заглоба ткнул кулаком в бок Володыёвского), a ten spojrzał (тот глянул), wąsikami ruszył (усами подвигал), okiem błysnął (глазом блеснул), lecz w tejże chwili zawstydził się (но в то же мгновение смутился), opamiętał i spuściwszy głowę rzekł po krуtkim milczeniu (опомнился и, опустив голову, после короткого молчания сказал):
— Memento mori ([memento mori — лат. помни о смерти])!

— Na konwokację chmara szlachty zjechała — rzekł Zagłoba — bo choć to niejeden i nie posłuje, wszelako chce być, przysłuchać się, widzieć. Domy i gospody wszędy tak pozajmowane, że jednej izby trudno znaleźć, a co szlachcianek włуczy się po ulicach, to powiem ci, na włosach w brodzie nie zliczysz. Gładkie też, bestie, aż człek ma czasami ochotę strzepnąć rękoma po bokach jako gallus skrzydłami i zapiać. Patrz no! patrz no na ową czarnuszkę, za ktуrą hajduk zieloną szubkę niesie; czy nie rzęsista? Co?
Tu pan Zagłoba trącił kułakiem w bok Wołodyjowskiego, a ten spojrzał, wąsikami ruszył, okiem błysnął, lecz w tejże chwili zawstydził się, opamiętał i spuściwszy głowę rzekł po krуtkim milczeniu:
— Memento mori!

A Zagłoba znуw chwycił go za szyję (а Заглоба снова схватил его за шею).
— Jak mnie kochasz (как меня любишь), per amicitiam nostram ([per amicitiam nostram — лат. во имя нашей дружбы]), jak mnie szanujesz (как меня уважаешь): ożeń się (женись)! Tyle jest zacnych panien, ożeń się (столько есть достойных барышень, женись)!
Brat Jerzy spojrzał ze zdumieniem na swego przyjaciela (брат Ежи с изумлением посмотрел на своего друга). Pan Zagłoba nie mуgł być przecie pijany (пан Заглоба не мог быть пьяным), bo nieraz trzykroć tyle wypijał bez widomego skutku (поскольку не раз трижды по столько выпивал без видимого результата), więc tylko mуwił z rozczulenia (следовательно, сказал /это/ только от умиления). Ale wszelka myśl podobna tak była daleka teraz od głowy pana Michała (но всякая мысль подобная так была далека теперь от головы пана Михала), że w pierwszej chwili zdumienie przemogło w nim nad oburzeniem (что в первое мгновение удивление превозмогло в нем возмущение).
Następnie jednak spojrzał surowo w oczy Zagłoby i spytał (но в следующее /мгновение/ однако посмотрел сурово в глаза Заглобы и спросил):
— Chybaś waść podchmielił (разве ваша милость захмелел)?
— Z całego serca ci to mуwię: ożeń się (от всего сердца говорю тебе это: женись)!
Pan Wołodyjowski spojrzał jeszcze surowiej (пан Володыёвский поглядел еще суровей).
— Memento mori ([memento mori — лат. помни о смерти])!
Lecz Zagłoba nie zrażał się łatwo (но Заглоба не сдавался /так/ легко).

A Zagłoba znуw chwycił go za szyję.
— Jak mnie kochasz, per amicitiam nostram, jak mnie szanujesz: ożeń się! Tyle jest zacnych panien, ożeń się!
Brat Jerzy spojrzał ze zdumieniem na swego przyjaciela. Pan Zagłoba nie mуgł być przecie pijany, bo nieraz trzykroć tyle wypijał bez widomego skutku, więc tylko mуwił z rozczulenia. Ale wszelka myśl podobna tak była daleka teraz od głowy pana Michała, że w pierwszej chwili zdumienie przemogło w nim nad oburzeniem.
Następnie jednak spojrzał surowo w oczy Zagłoby i spytał:
— Chybaś waść podchmielił?
— Z całego serca ci to mуwię: ożeń się!
Pan Wołodyjowski spojrzał jeszcze surowiej.
— Memento mori!
Lecz Zagłoba nie zrażał się łatwo.

— Michale, jeśli mnie kochasz (Михал, если меня любишь), uczyń to dla mnie i pocałuj psa w nos (сделай это для меня и поцелуй пса в нос), razem ze swoim “memento" (вместе со своим “memento"). Repeto, że uczynisz, jak zechcesz ([repeto — лат. повторяю], поступишь, как захочешь), ale ja tak myślę (но я так думаю): niech każdy służy Bogu tym (пусть каждый служит Богу тем), do czego go stworzył (для чего создан), a ciebie stworzył do rapiera (а тебя создали для шпаги), w czym widoczna była jego wola (в чем явно была Его воля), gdy ci w onej sztuce do takiej doskonałości dojść pozwolił (если тебе в том искусстве до такого совершенства дойти тебе позволил). A gdyby chciał cię mieć księdzem (а если бы хотел иметь тебя ксендзом), tedy byłby cię zgoła innym dowcipem przyozdobił i serce ci więcej do ksiąg a łaciny nakłonił (тогда бы тебя совсем иными достоинствами наделил и сердце больше к книгам и латыни склонил). Zauważ także (заметь также), że święci żołnierze nie mniejszego respektu w niebie zażywają (что святые-солдаты не меньшее уважение в небе получают) od świętych zakonnikуw (чем святые-монахи) i na wyprawy przeciw komputowi piekielnemu chodzą (и в походы против нечисти адской ходят), i praemia ([praemia — лат. награды]) z rąk bożych otrzymują (из рук Божьих получают), gdy z chorągwiami zdobycznymi wracają (когда с хоругвями, добытыми /в боях/ возвращаются)... Wszystko to prawda, nie zaprzeczysz (все это правда, не возражаешь)?
— Nie zaprzeczę i to wiem (не возражаю, и то знаю); że trudno jest przeciw waścinemu rozumowi na harc wychodzić (что трудно против разума вашей милости /мне/ на поединок выходить); ale i waćpan rуwnież nie zaprzeczysz (но ваша милость равно не возразишь), że dla smutku lepsze jest w zakonie niż na świecie pożywienie (что для печали лучше есть в монастыре, чем в миру, пища).
— Ba (ого)! jeśli lepsze, to tym bardziej należy zakonуw dla smutku vitare (если лучше, то тем более следует монастыри для печали избегать ([vitare — лат. уклоняться, обойти, ускользать, уходить]). Głupi, kto smutki prowiantuje (глупец, кто печаль подкармливает), zamiast je o głodzie trzymać (вместо /того, чтбы/ ее в голоде держать), żeby bestie zdechły jako najprędzej (чтобы бестия здохла как /можно/ быстрее)!

— Michale, jeśli mnie kochasz, uczyń to dla mnie i pocałuj psa w nos, razem ze swoim “memento". Repeto, że uczynisz, jak zechcesz, ale ja tak myślę: niech każdy służy Bogu tym, do czego go stworzył, a ciebie stworzył do rapiera, w czym widoczna była jego wola, gdy ci w onej sztuce do takiej doskonałości dojść pozwolił. A gdyby chciał cię mieć księdzem, tedy byłby cię zgoła innym dowcipem przyozdobił i serce ci więcej do ksiąg a łaciny nakłonił. Zauważ także, że święci żołnierze nie mniejszego respektu w niebie zażywają od świętych zakonnikуw i na wyprawy przeciw komputowi piekielnemu chodzą, i praemia z rąk bożych otrzymują, gdy z chorągwiami zdobycznymi wracają... Wszystko to prawda, nie zaprzeczysz?
— Nie zaprzeczę i to wiem; że trudno jest przeciw waścinemu rozumowi na harc wychodzić; ale i waćpan rуwnież nie zaprzeczysz, że dla smutku lepsze jest w zakonie niż na świecie pożywienie.
— Ba! jeśli lepsze, to tym bardziej należy zakonуw dla smutku vitare. Głupi, kto smutki prowiantuje, zamiast je o głodzie trzymać, żeby bestie zdechły jako najprędzej!

Pan Wołodyjowski nie znalazł na razie argumentu (пан Володыёвский не нашел пока аргументов), więc umilkł i po chwili dopiero ozwał się utęsknionym głosem (поэтому умолк и через минуту отозвался грустным голосом):
— Waćpan mi o ożenku nie wspominaj (ваша милость мне о женитьбе не напоминай), bo takie wspominki jeno żałość na nowo budzą (поскольку такие напоминания только печаль снова будят)! Dawnej ochoty też nie staje (прежней охоты тоже не осталось), bo ze łzami spłynęła (ибо со слезами схлынула), a i lata nie po temu (да и лета не те). Toćże mnie i czupryna już siwieć poczęła (ведь же у меня и шевелюра уже седеть начала). Czterdzieści dwa lat (сорок два года), a dwadzieścia pięć trudуw wojennych (и /из них/ двадцать пять трудов ратных), nie żart, nie żart (не шутка, не шутка)!
— Boże, nie karz go za bluźnierstwo (Боже милосердный, не карай его за кощунство)! Czterdzieści dwa lat (сорок два года)! Tfu (тьфу)! Przeszło dwa razy tyle mam na karku (два раза по столько у меня за спиной), a jeszcze człowiek czasem dyscyplinować się musi (а еще человек иногда сдерживаться должен), aby upały ze krwi jako kurzawę z szat wytrzepać (чтобы пылающую кровь, как пыль, из одежды вытряхнуть). Szanuj pamięć onej słodkiej nieboszczki, Michale (уважай память оной сладкой покойницы, Михал)! Toś dla niej był dobry (ты же для нее был хорош)? a dla innych jesteś za tani (а для иных дешевый)? za stary (слишком старый)?
— Daj waćpan spokуj (дай ваша милость покой = оставь меня в покое)! daj waćpan spokуj (оставь меня в покое)! — odezwał się bolesnym głosem Wołodyjowski (ответил болезненным голосом Володыёвский).

Pan Wołodyjowski nie znalazł na razie argumentu, więc umilkł i po chwili dopiero ozwał się utęsknionym głosem:
— Waćpan mi o ożenku nie wspominaj, bo takie wspominki jeno żałość na nowo budzą! Dawnej ochoty też nie staje, bo ze łzami spłynęła, a i lata nie po temu. Toćże mnie i czupryna już siwieć poczęła. Czterdzieści dwa lat, a dwadzieścia pięć trudуw wojennych, nie żart, nie żart!
— Boże, nie karz go za bluźnierstwo! Czterdzieści dwa lat! Tfu! Przeszło dwa razy tyle mam na karku, a jeszcze człowiek czasem dyscyplinować się musi, aby upały ze krwi jako kurzawę z szat wytrzepać. Szanuj pamięć onej słodkiej nieboszczki, Michale! Toś dla niej był dobry? a dla innych jesteś za tani? za stary?
— Daj waćpan spokуj! daj waćpan spokуj! — odezwał się bolesnym głosem Wołodyjowski.

I łzy poczęły mu ściekać na wąsiki (и слезы потекли у него по щекам на усы).
— Nie powiem więcej ni słowa (не скажу больше ни слова)! — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба) — daj mnie tylko parol kawalerski (дай мне только слово чести), że co bądź się z Ketlingiem pokaże (что будь там что с Кетлингом), przez miesiąc zostaniesz z nami (на месяц останешься с нами). Trzeba, byś i Skrzetuskiego zobaczył (нужно, чтобы и Скшетуского /ты/ повидал)... Jeśli pуźniej zechcesz wrуcić do habitu (если позднее захочешь вернуться к рясе), nikt ci impedimentуw nie będzie stawiał (никто тебе препятствий не будет чинить).
— Daję parol (даю слово чести)! — rzekł pan Michał (ответил пан Михал).
I zaraz jęli o czym innym rozmawiać (и тотчас начали о чем-то другом говорить). Pan Zagłoba począł opowiadać o konwokacji (пан Заглоба начал рассказывать о конвокации), o tym, jako sprawę rugуw przeciw księciu Bogusławowi poruszył (о том, как дело о проверке полномочий против князя Богуслава возбудил), i o Ketlingowej przygodzie (и о происшествии с Кетлингом).
Chwilami wszelako przerywał opowiadanie i pogrążał się w myślach (иногда /он/ прерывал воспоминания и погружался в мысли: «в мыслях» = в размышления). Musiały być to wszelako wesołe myśli (должно быть, это были всякие веселые мысли), bo od czasu do czasu uderzał rękoma o kolana i powtarzał (потому что время от времени ударял рукой по коленям и повторял):
— Hoc! Hoc (эге! эге)!

I łzy poczęły mu ściekać na wąsiki.
— Nie powiem więcej ni słowa! — rzekł Zagłoba — daj mnie tylko parol kawalerski, że co bądź się z Ketlingiem pokaże, przez miesiąc zostaniesz z nami. Trzeba, byś i Skrzetuskiego zobaczył... Jeśli pуźniej zechcesz wrуcić do habitu, nikt ci impedimentуw nie będzie stawiał.
— Daję parol! — rzekł pan Michał.
I zaraz jęli o czym innym rozmawiać. Pan Zagłoba począł opowiadać o konwokacji, o tym, jako sprawę rugуw przeciw księciu Bogusławowi poruszył, i o Ketlingowej przygodzie.
Chwilami wszelako przerywał opowiadanie i pogrążał się w myślach. Musiały być to wszelako wesołe myśli, bo od czasu do czasu uderzał rękoma o kolana i powtarzał:
— Hoc! hoc!

W miarę jednak jak zbliżali się do Mokotowa (по мере однако приближения к Мокотову), na twarzy pana Zagłoby pojawiła się pewna niespokojność (на лице пана Заглобы появилось некоторое волнение). Obrуcił się nagle do Wołodyjowskiego i rzekł (обернулся /он/ внезапно к Володыёвскому и сказал):
— Pamiętasz (помнишь)? dałeś parol, iż cokolwiek się z Ketlingiem pokaże, przez miesiąc zostaniesz z nami (/ты/ дал слово чести, что уж там с Кетлингом будет, на месяц останешься с нами)?
— Dałem i zostanę (дал и останусь) — odrzekł Wołodyjowski (ответил Володыёвский).
— Ot i Ketlingowy dwуr (вот и Кетлинга двор)! — zawołał Zagłoba (закричал Заглоба). — Zacnie mieszka (/он/ отлично устроился)!
Po czym zakrzyknął na woźnicę (после чего закричал на возницу):
— A pal no z bata (а щелкни кнутом)! Święto dziś w tym domu będzie (праздник сегодня в этом доме будет)!

W miarę jednak jak zbliżali się do Mokotowa, na twarzy pana Zagłoby pojawiła się pewna niespokojność. Obrуcił się nagle do Wołodyjowskiego i rzekł:
— Pamiętasz? dałeś parol, iż cokolwiek się z Ketlingiem pokaże, przez miesiąc zostaniesz z nami?
— Dałem i zostanę — odrzekł Wołodyjowski.
— Ot i Ketlingowy dwуr! — zawołał Zagłoba. — Zacnie mieszka!
Po czym zakrzyknął na woźnicę:
— A pal no z bata! Święto dziś w tym domu będzie!

Rozległy się gromkie trzaskania z bicza (раздался громкое щелканье кнута). Ale jeszcze wasąg bramy nie przejechał (но еще возок ворота не проехал), gdy z ganku wypadło kilku towarzyszуw (когда с крыльца сбежало несколько товарищей), pana Michałowych znajomych (знакомых пана Михала); byli między nimi i starzy kompanionowie z czasуw chmielnicczyzny (были среди них и старые компаньоны со времен во времена правления гетмана Богдана Хмельницкого /1648 — 1657 гг./), i młodzi towarzysze z czasуw ostatnich (и молодые товарищи времен последних); między nimi pan Wasilewski (между ними пан Василевский) i pan Nowowiejski (и пан Нововейский), dzieciuchy jeszcze (дети еще), ale kawalerowie ogniści (но рыцари пламенные), ktуrzy w pacholęcym wieku uciekłszy ze szkуł, od kilku lat wojnę praktykowali (которые в подростковом возрасте удрали из школ, и несколько лет войну практиковали), pod panem Wołodyjowskim służąc (под началом пана Володыёвского служа). Tych lubił mały rycerz niezmiernie (этих любил маленький рыцарь безмерно).

Rozległy się gromkie trzaskania z bicza. Ale jeszcze wasąg bramy nie przejechał, gdy z ganku wypadło kilku towarzyszуw, pana Michałowych znajomych; byli między nimi i starzy kompanionowie z czasуw chmielnicczyzny, i młodzi towarzysze z czasуw ostatnich; między nimi pan Wasilewski i pan Nowowiejski, dzieciuchy jeszcze, ale kawalerowie ogniści, ktуrzy w pacholęcym wieku uciekłszy ze szkуł, od kilku lat wojnę praktykowali, pod panem Wołodyjowskim służąc. Tych lubił mały rycerz niezmiernie.

Ze starszych był pan Orlik, herbu Nowina (из старых был пан Орлик, герба = из рода Новина), z czaszką złotem lutowaną (с куполом = черепом с золотой заплаткой), bo mu ją szwedzki granat czasu swego nadłupał (потому что ему его шведская граната в свое время расколола), i pan Ruszczyc, pуłdziki rycerz stepowy (и пан Рущиц, полудикий степной рыцарь), niezrуwnany zagończyk, jednemu Wołodyjowskiemu w sławie ustępujący, i kilku innych (непревзойденный наездник, одному Володыёвскому в славе уступающий, и несколько других). Wszyscy, dojrzawszy dwуch mężуw na powуzce, poczęli krzyczeć (все /они/, увидев двух мужей в повозке, принялись кричать):
— Jest! Jest (есть! есть)! Vicit Zagłoba ([vicit — лат. победил] Заглоба)! Jest (есть)!
I rzuciwszy się ku wasągowi (и бросившись к повозке) porwali małego rycerza na ręce (подняли маленького рыцаря на руки) i nieśli ku gankowi powtarzając (и несли к крыльцу, повторяя):
— Witaj (приветствуем)! żyj nam, towarzyszu najmilszy (здравствуй, товарищ милый)! Mamy cię i nie puścim (имеем тебя = ты с нами и не отпустим)! Vivat Wołodyjowski (vivat Володыёвский), pierwszy kawaler, ozdoba wszystkiego wojska (первый рыцарь, украшение всего войска)! W step z nami, bracie (в степь с нами, брат)! Na Dzikie Pola (на Дикое поле)! Tam ci wiatr smutki wywieje (там тебе ветры печаль развеют)!

Ze starszych był pan Orlik, herbu Nowina, z czaszką złotem lutowaną, bo mu ją szwedzki granat czasu swego nadłupał, i pan Ruszczyc, pуłdziki rycerz stepowy, niezrуwnany zagończyk, jednemu Wołodyjowskiemu w sławie ustępujący, i kilku innych. Wszyscy, dojrzawszy dwуch mężуw na powуzce, poczęli krzyczeć:
— Jest! Jest! Vicit Zagłoba! Jest!
I rzuciwszy się ku wasągowi porwali małego rycerza na ręce i nieśli ku gankowi powtarzając:
— Witaj! żyj nam, towarzyszu najmilszy! Mamy cię i nie puścim! Vivat Wołodyjowski, pierwszy kawaler, ozdoba wszystkiego wojska! W step z nami, bracie! Na Dzikie Pola! Tam ci wiatr smutki wywieje!

Na ganku dopiero puścili go z rąk (на крыльце только /они/ выпустили /его/ из рук). On witał się ze wszystkimi (он здоровался со всеми), bo bardzo był owym przyjęciem rozrzewnion (и был очень этим приемом растроган), a potem zaraz począł wypytywać (а потом сразу начал выпытывать):
— Jak się ma Ketling (как себя чувствует Кетлинг)? Zali żyw jeszcze (жив еще)?
— Żyw! Żyw (жив! жив)! — odpowiedziano chуrem i wąsy starych żołnierzy poczęły się poruszać w dziwnym uśmiechu (было отвечено хором, и усы старых солдат начали двигаться в странных улыбках). — Chodź do niego, bo nie doleży, tak cię niecierpliwie wygląda (поди к нему, ибо не долежит, так тебя нетерпеливо выглядывает).
— Widzę, że nie tak mu blisko do śmierci (вижу, что не так ему близко до смерти), jako pan Zagłoba prawił (как пан Заглоба утверждал) — odrzekł mały rycerz (ответил маленький рыцарь).
Tymczasem weszli do sieni (тем временем вошли в сени), a stamtąd do dużej izby (а оттуда в бульшую комнату). Na środku jej stał stуł z przygotowaną ucztą (по середине ее стоял стол с приготовленным угощением), w jednym zaś kącie tapczan pokryty białą końską skуrą (в одном же углу топчан, покрытый белой конской шкурой), na ktуrym leżał Ketling (на котором лежал Кетлинг).
— Przyjacielu (друг)! — rzekł pan Wołodyjowski spiesząc ku niemu (сказал пан Володыёвский, торопливо бросаясь к нему).
— Michale (Михал)! — krzyknął Ketling i zerwawszy się na rуwne nogi (крикнул Кетлинг и, вскочив на ноги), jak gdyby był w pełni sił (как если бы полон сил), chwycił małego rycerza w objęcia (схватил маленького рыцаря в объятия).

Na ganku dopiero puścili go z rąk. On witał się ze wszystkimi, bo bardzo był owym przyjęciem rozrzewnion, a potem zaraz począł wypytywać:
— Jak się ma Ketling? Zali żyw jeszcze?
— Żyw! żyw! — odpowiedziano chуrem i wąsy starych żołnierzy poczęły się poruszać w dziwnym uśmiechu. — Chodź do niego, bo nie doleży, tak cię niecierpliwie wygląda.
— Widzę, że nie tak mu blisko do śmierci, jako pan Zagłoba prawił— odrzekł mały rycerz.
Tymczasem weszli do sieni, a stamtąd do dużej izby. Na środku jej stał stуł z przygotowaną ucztą, w jednym zaś kącie tapczan pokryty białą końską skуrą, na ktуrym leżał Ketling.
— Przyjacielu! — rzekł pan Wołodyjowski spiesząc ku niemu.
— Michale! — krzyknął Ketling i zerwawszy się na rуwne nogi, jak gdyby był w pełni sił, chwycił małego rycerza w objęcia.

Ściskali się tedy tak (обнимались так), że chwilami Ketling Wołodyjowskiego (что иногда Кетлинг Володыёвского), a chwilami Wołodyjowski Ketlinga podnosił w gуrę (а иногда Володыёвский Кетлинга поднимали вверх).
— Kazali mi chorobę symulować (велено мне /было/ болезнь симулировать) — mуwił Szkot (сказал шотландец) — umarłego udawać (умирающего изображать), ale przecie na twуj widok nie mogłem wytrzymać (но при виде тебя не смог выдержать)! Zdrуw jestem jako ryba (/я/ здоров, как рыба) i żadna przygoda mnie nie spotkała (и никакое происшествие со мной не случилось). Ale chodziło o to, żebyć z klasztoru wydobyć (но /речь/ шла о том, чтобы /тебя/ из монастыря выманить)!... Przebacz, Michale (извини, Михал)!... Z serca uczyniliśmy tę zasadzkę (из любви подстроили мы эту ловушку)!..
— Na Dzikie Pola z nami (на Дикое поле с нами)! — krzyknęli znуw rycerze (крикнули снова рыцари) i poczęli twardymi dłońmi uderzać (и принялись твердыми ладонями ударять) po szablach (по саблям), aż chrzęst groźny uczynił się w komnacie (аж грозное лязганье пошло по комнате).

Ściskali się tedy tak, że chwilami Ketling Wołodyjowskiego, a chwilami Wołodyjowski Ketlinga podnosił w gуrę.
— Kazali mi chorobę symulować — mуwił Szkot — umarłego udawać, ale przecie na twуj widok nie mogłem wytrzymać! Zdrуw jestem jako ryba i żadna przygoda mnie nie spotkała. Ale chodziło o to, żebyć z klasztoru wydobyć!... Przebacz, Michale!... Z serca uczyniliśmy tę zasadzkę!..
— Na Dzikie Pola z nami! — krzyknęli znуw rycerze i poczęli twardymi dłońmi uderzać po szablach, aż chrzęst groźny uczynił się w komnacie.

Lecz pan Michał zdumiał bardzo (но пан Михал очень удивился). Przez chwilę milczał (минуту молчал), za czym jął spoglądać na wszystkich (потом стал глядеть на всех), a szczegуlniej na pana Zagłobę (а особенно на пана Заглобу), wreszcie rzekł (наконец сказал):
— O zdrajcy (о предатели)! Myślałem, że Ketling na śmierć usieczon (/я/ думал, что Кетлинг смертельно ранен)!
— Jak to, Michale (как это, Михал)? — zawołał Zagłoba (закричал Заглоба). — To gniewasz się o to, że Ketling zdrуw (ты гневаешься, что Кетлинг здоров)? To żałujesz mu zdrowia, a śmierci życzysz (жалеешь ему здоровья и смерти желаешь)? Także to skamieniało ci serce (как же окаменело у тебя сердце), że rad byś wszystkich na marach widzieć (если рад был бы всех на /погребальных/ носилках видеть): i Ketlinga, i pana Orlika, i pana Ruszczyca, i tych młodzikуw (и Кетлинга, и пана Орлика, и пана Рушица, и этих юнцов), ba (да)! nawet Skrzetuskiego i mnie, i mnie, ktуry cię jak syna miłuję (даже Скшетуского и меня, и меня, который тебя, как сына, любит)!

Lecz pan Michał zdumiał bardzo. Przez chwilę milczał, za czym jął spoglądać na wszystkich, a szczegуlniej na pana Zagłobę, wreszcie rzekł:
— O zdrajcy! Myślałem, że Ketling na śmierć usieczon!
— Jak to, Michale? — zawołał Zagłoba. — To gniewasz się o to, że Ketling zdrуw? To żałujesz mu zdrowia, a śmierci życzysz? Także to skamieniało ci serce, że rad byś wszystkich na marach widzieć: i Ketlinga, i pana Orlika,. i pana Ruszczyca, i tych młodzikуw, ba! nawet Skrzetuskiego i mnie, i mnie, ktуry cię jak syna miłuję!

Tu Zagłoba oczy zatknął i wołał jeszcze żałośniej (тут Заглоба глаза промокнул и принялся причитать еще сильнее):
— Nic nam po życiu, mości panowie (не имею для чего жить, милостивые паны), bo nie masz wdzięczności na tym świecie (ибо нет благодарности на этом свете), jeno zatwardziałość sama (только бесчувствие одно)!
— Dla Boga (ради Бога)! — odpowiedział Wołodyjowski (отвечал Володыёвский) — zła wam nie życzę (зла вам не желаю), aleście mojego smutku nie umieli uszanować (но и моей печали /вы/ не сумели уважить).
— Życia nam żałuje (жизни нам жалеет)! — powtarzał Zagłoba (повторял Заглоба).
— Dajże waść spokуj (дай же, ваша милость, покоя = оставь /меня/ в покое)!
— Powiada, że smutku jego nie chcemy szanować (говорит, печали его не хотели уважить), a jakież to zdroje wyleliśmy nad jego nieszczęściem (а какие фонтаны /слез/ вылили над его несчастьем), mości panowie (милостивые паны! Prawda (правда)! Boga biorę na świadka (Бога беру в свидетели), że twуj smutek radzi byśmy na szablach roznieść (что твою печаль рады были саблями разнести = разметать), bo tak zawsze przyjaciele czynić powinni (потому что так всегда друзья поступать должны). Ale że dałeś parol (но если слово чести дал), iż przez miesiąc z nami zostaniesz (что на месяц с нами останешься), to przynajmniej przez ten miesiąc kochaj nas jeszcze, Michale (то по крайней мере этот месяц люби нас еще, Михал)!
— Ja i do śmierci będę waściуw kochał (я и до смерти буду ваши милости = вас любить)! — odrzekł Wołodyjowski (ответил Володыёвский).

Tu Zagłoba oczy zatknął i wołał jeszcze żałośniej:
— Nic nam po życiu, mości panowie, bo nie masz wdzięczności na tym świecie, jeno zatwardziałość sama!
— Dla Boga! — odpowiedział Wołodyjowski — zła wam nie życzę, aleście mojego smutku nie umieli uszanować.
— Życia nam żałuje! — powtarzał Zagłoba.
— Dajże waść spokуj!
— Powiada, że smutku jego nie chcemy szanować, a jakież to zdroje wyleliśmy nad jego nieszczęściem, mości panowie! Prawda! Boga biorę na świadka, że twуj smutek radzi byśmy na szablach roznieść, bo tak zawsze przyjaciele czynić powinni. Ale że dałeś parol, iż przez miesiąc z nami zostaniesz, to przynajmniej przez ten miesiąc kochaj nas jeszcze, Michale!
— Ja i do śmierci będę waściуw kochał! — odrzekł Wołodyjowski.

Dalszą rozmowę przerwało przybycie nowego gościa (дальнейший разговор прервался прибытием нового гостя). Żołnierze, zajęci panem Wołodyjowskim (солдаты, занятые паном Володыёвским), nie słyszeli, jak уw gość zajechał (не слыхали, как этот гость подъехал), i spostrzegli go dopiero teraz we drzwiach (и заметили его только в дверях). Był to mąż ogromny, wspaniałej tuszy i postawy (был это муж огромного /роста/, с прекрасным телом и осанкой), twarz miał rzymskiego cezara (лицо имел римского цезаря), w niej potęgę (в нем могущество), a zarazem iście monarszą dobroć i łaskawość (и одновременно монаршая доброта и милость). Zgoła był inny od tych wszystkich żołnierzy (он отличался от всех солдат = совсем был на них не похожий), niezmiernie większy (неизмеримо выше /ростом/), i stał wobec nich (и стоял среди них), jakoby krуl ptakуw (словно король птиц), orzeł (орел), stanął wobec jastrzębi, rarogуw, kobuzуw (стоит среди ястребов, соколов, коршунов)...
— Pan hetman wielki (пан великий гетман)! — zawołał Ketling i skoczył (воскликнул Кетлинг и бросился), jako gospodarz, witać (как хозяин, встречать).
— Pan Sobieski (пан Собеский)! — powtуrzyli inni (повторили остальные).
Wszystkie głowy pochyliły się w pełnym uszanowania pokłonie (все головы склонились в полном уважения поклоне).

Dalszą rozmowę przerwało przybycie nowego gościa. Żołnierze, zajęci panem Wołodyjowskim, nie słyszeli, jak уw gość zajechał, i spostrzegli go dopiero teraz we drzwiach. Był to mąż ogromny, wspaniałej tuszy i postawy, twarz miał rzymskiego cezara, w niej potęgę, a zarazem iście monarszą dobroć i łaskawość. Zgoła był inny od tych wszystkich żołnierzy, niezmiernie większy, i stał wobec nich, jakoby krуl ptakуw, orzeł, stanął wobec jastrzębi, rarogуw, kobuzуw...
— Pan hetman wielki! — zawołał Ketling i skoczył, jako gospodarz, witać.
— Pan Sobieski! — powtуrzyli inni.
Wszystkie głowy pochyliły się w pełnym uszanowania pokłonie.

Prуcz Wołodyjowskiego wiedzieli wszyscy (кроме Володыёвского знали все), że pan hetman przyjedzie (что пан гетман приедет), bo się był Ketlingowi obiecał (поскольку /он/ обещал Кетлингу), a jednak przybycie jego tak silne wywarło wrażenie (и все же прибытие его такое сильное произвело впечатление), że przez chwilę nikt pierwszy ust nie śmiał otworzyć (что с минуту никто первым уст не смел разомкнуть). Łaska też to była nadzwyczajna (милость тоже это была чрезвычайная). Ale pan Sobieski kochał nad wszystko żołnierzy (но пан Собеский любил больше всего /на свете/ солдат), zwłaszcza tych, ktуrzy już z nim tylekroć tratowali po karkach czambułуw tatarskich (особенно тех, которые с ним уже неоднократно топтали по загривкам татарские отряды); uważał ich jakoby za rodzinę swoją (считал их своей семьей) i przeto właśnie postanowił powitać Wołodyjowskiego (и потому именно решил приветствовать Володыёвского), pocieszyć go, wreszcie okazaniem niezwykłego faworu (утешить его, наконец, оказанием необычного фавора) i pamięci wśrуd szeregуw zatrzymać (и уважением среди рядов = в рядах /воинов/ удержать). Więc powitawszy się z Ketlingiem (итак, поздоровавшись с Кетлингом) wyciągnął zaraz ręce ku małemu rycerzowi (протянул разом /обе/ руки маленькому рыцарю), a gdy уw się zbliżył i za kolana go chwycił (а когда оный приблизился и к коленям его склонился), ścisnął mu dłońmi głowę (обхватил ладонями его голову).
— No, stary żołnierzu (ну, старый солдат)! — rzekł (сказал /он/) — no (ну)! boża ręka cię przycisnęła do ziemi (Божья рука пригнула тебя к земле), aleć cię ona podniesie i pocieszy (но она же тебя поднимет и утешит)... Bуg z tobą (Бог с тобой)! Już też zostaniesz z nami (вот уж останешься с нами)...

Prуcz Wołodyjowskiego wiedzieli wszyscy, że pan hetman przyjedzie, bo się był Ketlingowi obiecał, a jednak przybycie jego tak silne wywarło wrażenie, że przez chwilę nikt pierwszy ust nie śmiał otworzyć. Łaska też to była nadzwyczajna. Ale pan Sobieski kochał nad wszystko żołnierzy, zwłaszcza tych, ktуrzy już z nim tylekroć tratowali po karkach czambułуw tatarskich; uważał ich jakoby za rodzinę swoją i przeto właśnie postanowił powitać Wołodyjowskiego, pocieszyć go, wreszcie okazaniem niezwykłego faworu i pamięci wśrуd szeregуw zatrzymać. Więc powitawszy się z Ketlingiem wyciągnął zaraz ręce ku małemu rycerzowi, a gdy уw się zbliżył i za kolana go chwycił, ścisnął mu dłońmi głowę.
— No, stary żołnierzu! — rzekł — no! boża ręka cię przycisnęła do ziemi, aleć cię ona podniesie i pocieszy... Bуg z tobą! Już też zostaniesz z nami...

Szlochanie wstrząsnęło piersią pana Michała (рыдания сотрясали грудь пана Михала).
— Ostanę (останусь)! — rzekł wśrуd łez (сказал сквозь слезы).
— To i dobrze, takich mi jak najwięcej (вот и хорошо, таких бы мне /солдат/ побольше)! A teraz, stary towarzyszu, przypomnijmy te czasy (а теперь, старый товарищ, вспомним те времена), kiedyśmy to w ruskich stepach pod namiotami (когда мы в русских степях под шатрами) do uczty siadali (к банкету садились = приступали). Dobrze mi między wami (хорошо мне между вами)! Dalej, gospodarzu, dalej (дальше, хозяин, дальше = давай, хозяин, давай)!
— Vivat Joannes dux ([vivat Joannes dux — лат. да здравствует Иоанн, предводитель])! — zakrzyknęły wszystkie głosy (закричали все голоса).
Uczta się rozpoczęła i trwała długo (банкет начался и длился долго).
Nazajutrz przysłał pan hetman dla Wołodyjowskiego bułanego dzianeta wielkiej wartości (на другой день прислал пан гетман для Володыёвского буланого жеребца большой стоимости).

Szlochanie wstrząsnęło piersią pana Michała.
— Ostanę! — rzekł wśrуd łez.
— To i dobrze, takich mi jak najwięcej! A teraz, stary towarzyszu, przypomnijmy te czasy, kiedyśmy to w ruskich stepach pod namiotami do uczty siadali. Dobrze mi między wami! Dalej, gospodarzu, dalej!
— Vivat Joannes dux! — zakrzyknęły wszystkie głosy. Uczta się rozpoczęła i trwała długo.
Nazajutrz przysłał pan hetman dla Wołodyjowskiego bułanego dzianeta wielkiej wartości.



Rozdział VI (Глава VI)

Ketling z Wołodyjowskim obiecywali sobie (Кетлинг с Володыёвским поклялись друг другу), byle się okazja trafiła (что как только будет случай), znowu strzemię przy strzemieniu jeździć (снова стремя о стремя ездить), przy jednym ogniu siadać (возле одного костра сидеть), z głowami na jednej kulbace sypiać (головами на одном седле спать).
Ale tymczasem wypadek ich rozłączył nie pуźniej jak w tydzień po pierwszym powitaniu (но тем временем случай их разлучил не позднее, чем через неделю после первой встречи). Oto z Kurlandii przybył posłaniec z oznajmieniem (из Курляндии прибыл посланец с известием), iż уw Hassling, ktуry młodego Szkota był adoptował i majętnością obdarzył (что оный Гасслинг, который молодого шотландца усыновил и поместьями одарил), teraz nagle zachorzał i przybranego syna pilno widzieć pożąda (теперь внезапно заболел и названного сына очень желает видеть). Młody rycerz nie namyślał się (молодой рыцарь не задумывался); siadł na koń i pojechał (сел на коня и поехал).
Przed wyjazdem prosił tylko pana Zagłobę i Wołodyjowskiego (перед отъездом /он/ попросил только пана Заглобу и Володыёвского), by dom jego uważali za swуj własny (чтобы дом его считали своим собственным) i tak długo w nim mieszkali, pуki by się im nie uprzykrzyło (и так долго в нем жили, пока не наскучит).
— Może Skrzetuscy przyjadą (может, Скшетуский приедет) — mуwił (говорил /Кетлинг/). — Gdy elekcja nastanie (когда выборы настанут), przynajmniej on sam z pewnością przybędzie (по крайней мере, сам он наверняка прибудет); ale choćby ze wszystką dziatwą (но если даже со всеми детьми /приедет/), znajdzie się tu dla całej rodziny miejsce (найдется тут для целой семьи место). Ja nikogo z krewnych nie mam (я никого из кровных /родственников/ не имею), a choćbym i braci miał, nie byliby mi od was bliżsi (а если бы даже братьев имел, не были бы /они/ мне ближе вас).

Ketling z Wołodyjowskim obiecywali sobie, byle się okazja trafiła, znowu strzemię przy strzemieniu jeździć, przy jednym ogniu siadać, z głowami na jednej kulbace sypiać.
Ale tymczasem wypadek ich rozłączył nie pуźniej jak w tydzień po pierwszym powitaniu. Oto z Kurlandii przybył posłaniec z oznajmieniem, iż уw Hassling, ktуry młodego Szkota był adoptował i majętnością obdarzył, teraz nagle zachorzał i przybranego syna pilno widzieć pożąda. Młody rycerz nie namyślał się; siadł na koń i pojechał.
Przed wyjazdem prosił tylko pana Zagłobę i Wołodyjowskiego, by dom jego uważali za swуj własny i tak długo w nim mieszkali, pуki by się im nie uprzykrzyło.
— Może Skrzetuscy przyjadą — mуwił. — Gdy elekcja nastanie, przynajmniej on sam z pewnością przybędzie; ale choćby ze wszystką dziatwą, znajdzie się tu dla całej rodziny miejsce. Ja nikogo z krewnych nie mam, a choćbym i braci miał, nie byliby mi od was bliżsi.

Zagłoba szczegуlniej był z tych zaprosin rad (Заглоба особенно был этому приглашению рад), bo mu było w domu Ketlingowym bardzo wygodnie (ибо ему было в доме Кетлинга очень удобно), lecz przydały się one i dla pana Michała (но оно и для пана Михала пригодилось). Skrzetuscy wprawdzie nie przyjechali, ale natomiast dała znać o swym przybyciu siostra Wołodyjowskiego (Скшетуские так и не приехали, но вместо этого дала знать о своем прибытии сестра Володыёвского), ktуra była za panem Makowieckim, stolnikiem latyczowskim (которая была /замужем/ за паном Маковецким, стольником латычёвским). Wysłaniec jej przyjechał na dwуr hetmański dopytywać (посланец ее приехал на двор гетманский спросить), czy kto z dworzan czego o małym rycerzu nie wie (не знает ли кто из дворян чего-нибудь о маленьком рыцаре). Oczywiście, wskazano mu natychmiast dom Ketlingowy (очевидно, указано ему /было/ немедленно дом Кетлинга). Wołodyjowski uradował się bardzo (Володыёвский порадовался очень), bo lata całe upłynęły od czasu, jak pani stolnikowej nie widział (потому что годы целые минули от /того/ времени, как пани стольникову видел = жену стольника), a dowiedziawszy się, że w braku lepszej gospody stanęła na Rybakach (а узнав, что из-за отсутствия лучшего помещения, остановилась /она/ на Рыбаках), w nędznym domku (в убогом домике), poleciał zaraz (тотчас поехал), by ją do Ketlingowego dworu zaprosić (чтобы ее в дом Кетлинга пригласить).
Szaro już było, gdy wpadł do niej, ale poznał ją od razu (сумерки уже были, когда /Володыёвский/ вошел к ней, но узнал ее сразу), chociaż dwie insze jakieś niewiasty znajdowały się z nią w izbie (хотя две другие какие-то женщины находились с ней в комнате), bo pani stolnikowa była małego wzrostu (потому что пани стольникова была маленького роста), a okrągluchna jak kłębek nici (и кругленькая, как клубок пряжи). Ona także go poznała (она также его узнала); więc padłszy sobie w objęcia (кинулись /они/ друг другу в объятия), długi czas słowa nie mogli przemуwić i on czuł jej ciepłe łzy na twarzy (и долгое время слова не могли вымолвить, и он чувствовал ее теплые слезы на своем лице), a ona jego (а она его); przez ten czas owe dwie inne niewiasty stały jak świece, przyglądając się powitaniu (все это время две другие женщины стояли, как свечи, наблюдая за встречей). Pierwsza pani Makowiecka odzyskała mowę i poczęła wykrzykiwać cienkim i dość piskliwym głosem (первой пани Маковецкая обрела речь и принялась выкрикивать тонким и достаточно пронзительным голосом):

Zagłoba szczegуlniej był z tych zaprosin rad, bo mu było w domu Ketlingowym bardzo wygodnie, lecz przydały się one i dla pana Michała. Skrzetuscy wprawdzie nie przyjechali, ale natomiast dała znać o swym przybyciu siostra Wołodyjowskiego, ktуra była za panem Makowieckim, stolnikiem latyczowskim. Wysłaniec jej przyjechał na dwуr hetmański dopytywać, czy kto z dworzan czego o małym rycerzu nie wie. Oczywiście, wskazano mu natychmiast dom Ketlingowy. Wołodyjowski uradował się bardzo, bo lata całe upłynęły od czasu, jak pani stolnikowej nie widział, a dowiedziawszy się, że w braku lepszej gospody stanęła na Rybakach, w nędznym domku, poleciał zaraz, by ją do Ketlingowego dworu zaprosić.
Szaro już było, gdy wpadł do niej, ale poznał ją od razu, chociaż dwie insze jakieś niewiasty znajdowały się z nią w izbie, bo pani stolnikowa była małego wzrostu, a okrągluchna jak kłębek nici. Ona także go poznała; więc padłszy sobie w objęcia, długi czas słowa nie mogli przemуwić i on czuł jej ciepłe łzy na twarzy, a ona jego; przez ten czas owe dwie inne niewiasty stały jak świece, przyglądając się powitaniu. Pierwsza pani Makowiecka odzyskała mowę i poczęła wykrzykiwać cienkim i dość piskliwym głosem:

— Ile lat (сколько лет)! ile lat (сколько лет)! Boże cię wspomуż, bracie najukochańszy (Боже тебе помогай, любимый брат)! Jak tylko przyszła wieść o twoim nieszczęściu (как только пришла весть о твоем несчастье), zaraz zerwałam się jechać (/я/ сразу же сорвалась ехать). I mąż mię nie wstrzymywał, bo od Budziaku burza grozi (и муж меня не удерживал, ибо от Буджака буря грозит)... Mуwiono też o białogrodzkich Tatarach (поговаривают также о белгородских татарах). I pewno szlaki się zaczernią, bo ptastwa okrutne stada widać, a przed każdym napadem zawsze tak jest (и, наверное, дороги почернеют /от людей/, потому что птиц огромные стаи видно, а перед каждым нападением всегда так бывает). Boże cię pociesz, bracie kochany (Боже тебе помогай, любимый брат)! drogi (дорогой)! Złoty (золотой)! Mąż sam na elekcję ma tu przyjechać, więc mi powiedział tak (муж один на выборы приедет, поскольку сказал так): “Weź panny i jedź wcześniej (возьми барышень и езжай поскорее). Michała (powiada) w smutku utulisz (Михала (говорит) в печали утешишь), przed Tatary i tak (powiada) trzeba by gdzie głowy schronić (от татар и так (говорит) нужно бы где-нибудь головы прятать), bo kraj stanie w ogniu (поскольку край очутится в огне), więc jedno z drugim się składa (итак, все одно к одному складывается). Ruszaj (powiada) do Warszawy (двигай (говорит) в Варшаву), gospodę dobrą zajmij (жилье хорошее займи), pуki czas, żeby było gdzie mieszkać (пока /есть/ время, чтобы было где жить).” On tam z powietnikami na szlaki ruszy ucha nadstawiać (он там с земляками на дорогах уши навострил = караулит). Wojska mało w kraju (войска мало в краю). U nas tak zawsze (у нас так всегда). Mуjże ty Michale kochany (мой же ты, Михал, любимый)! Chodź do okna, niechże ci w twarz spojrzę (подойди к окну, пусть /я/ тебя в лицо разгляжу). Gęba ci schudła, ale w smutku nie może inaczej być (рожа у тебя похудела, но в горе не может иначе быть). Łatwo było powiedzieć mężowi na Rusi (легко было мужу на Руси говорить): szukaj gospody (ищи приют)! a tu nic nigdzie (а тут нигде ничего); my same ot, w chałupie (мы сами вот, в халупе)! Ledwie trzy wiązki słomy na spanie dostałam (едва три вязанки соломы для спанья достали).
— Pozwуl, siostro (позволь, сестра)!... — rzekł mały rycerz (сказал маленький рыцарь).

— Ile lat! ile lat! Boże cię wspomуż, bracie najukochańszy! Jak tylko przyszła wieść o twoim nieszczęściu, zaraz zerwałam się jechać. I mąż mię nie wstrzymywał, bo od Budziaku burza grozi... Mуwiono też o białogrodzkich Tatarach. I pewno szlaki się zaczernią, bo ptastwa okrutne stada widać, a przed każdym napadem zawsze tak jest. Boże cię pociesz, bracie kochany! drogi! złoty! Mąż sam na elekcję ma tu przyjechać, więc mi powiedział tak: ”Weź panny i jedź wcześniej. Michała (powiada) w smutku utulisz, przed Tatary i tak (powiada) trzeba by gdzie głowy schronić, bo kraj stanie w ogniu, więc jedno z drugim się składa. Ruszaj (powiada) do Warszawy, gospodę dobrą zajmij, pуki czas, żeby było gdzie mieszkać.” On tam z powietnikami na szlaki ruszy ucha nadstawiać. Wojska mało w kraju. U nas tak zawsze. Mуjże ty Michale kochany! Chodź do okna, niechże ci w twarz spojrzę. Gęba ci schudła, ale w smutku nie może inaczej być. Łatwo było powiedzieć mężowi na Rusi: szukaj gospody! a tu nic nigdzie; my same ot, w chałupie! Ledwie trzy wiązki słomy na spanie dostałam.
— Pozwуl, siostro!... — rzekł mały rycerz.

Ale siostra nie chciała pozwolić i mуwiła dalej, jakoby młynek turkotał (но сестра не хотела позволить и говорила дальше, словно мельница тарахтела):
— Tuśmy stanęły, bo nie było gdzie indziej (тут мы остановились, поскольку не было другого места). Gospodarzom jakoś wilkiem z oczu patrzy (хозяева как волки глядят), może i źli ludzie (может, и плохие люди). Prawda, że to mamy czterech czeladzi (правда, с нами четыре челядинца), dobrych pachołkуw (хороших слуг), a i my same nie płochliwe (да мы и сами не боязливые), bo to w naszych stronach i niewiasta kawalerskie serce mieć musi (потому что в нашей стороне и женщина сердце воина иметь должна), inaczej nie mogłaby tam mieszkać (иначе не смогла бы там жить). Mam też bandolecik (я имею = у меня есть мушкетик), ktуry zawsze ze sobą wożę (который всегда с собой вожу), a Baśka dwie krуcice (а Баська /имеет/ два пистолета). Jeno Krzysia oręża nie kocha (одна Кшися оружия не любит)... Ale że tu obce miasto, więc wolałybyśmy w jakiej pewniejszej gospodzie się zatrzymać (но поскольку тут чужой город, поэтому хотела бы /я/ в каком-нибудь более надежном месте остановиться)...
— Pozwуl, siostro (позволь, сестра)... — powtуrzył pan Wołodyjowski (повторил пан Володыёвский).
— A ty gdzie mieszkasz, Michale (а ты где поселился, Михал)? Musisz mi pomуc w wyszukaniu gospody, boś w Warszawie bywały (должен мне помочь в поисках места, наверное, /ты/ в Варшаве бывал)...
— Gospodę mam gotową (жилье имею готовое /для тебя/) — przerwał pan Michał (прервал /ее/ пан Михал) — i tak zacną, że senatorski dwуr mуgłby w niej stanąć (и такое чудесное, что и сенаторский двор мог бы там остановиться). Mieszkam u mego przyjaciela, kapitana Ketlinga, i zaraz cię tam zabiorę (поселился у моего друга, капитана Кетлинга, и сейчас тебя туда заберу)...
— Ale pamiętaj, że to nas trzy i dwie sług, i czterech czeladzi (но помни, что нас трое и двое слуг и челядинцев четверо). Toż na Boga (Боже мой)! Ja cię dotąd z kompanią nie poznajomiłam (я тебя до сих пор с компанией не познакомила)!

Ale siostra nie chciała pozwolić i mуwiła dalej, jakoby młynek turkotał:
— Tuśmy stanęły, bo nie było gdzie indziej. Gospodarzom jakoś wilkiem z oczu patrzy, może i źli ludzie. Prawda, że to mamy czterech czeladzi, dobrych pachołkуw, a i my same nie płochliwe, bo to w naszych stronach i niewiasta kawalerskie serce mieć musi, inaczej nie mogłaby tam mieszkać. Mam też bandolecik, ktуry zawsze ze sobą wożę, a Baśka dwie krуcice. Jeno Krzysia oręża nie kocha... Ale że tu obce miasto, więc wolałybyśmy w jakiej pewniejszej gospodzie się zatrzymać...
— Pozwуl, siostro... — powtуrzył pan Wołodyjowski.
— A ty gdzie mieszkasz, Michale? Musisz mi pomуc w wyszukaniu gospody, boś w Warszawie bywały...
— Gospodę mam gotową — przerwał pan Michał — i tak zacną, że senatorski dwуr mуgłby w niej stanąć. Mieszkam u mego przyjaciela, kapitana Ketlinga, i zaraz cię tam zabiorę...
— Ale pamiętaj, że to nas trzy i dwie sług, i czterech czeladzi. Toż na Boga! Ja cię dotąd z kompanią nie poznajomiłam!

Tu zwrуciła się do towarzyszek (тут повернулась к подругам):
— Waćpanny wiedzą, kto on, ale on nie wie, kto waćpanny (милостивые панны знают, кто он, но он не знает, кто ваши милости); uczyńcie choć i po ciemku znajomość (познакомьтесь, хоть бы и в потемках). Nawet nam w piecu dotąd nie zapalono (даже печь нам до сих пор не затопили)... To jest panna Krystyna Drohojowska (это панна Кристина Дрогоёвская), a уwta, panna Barbara Jeziorkowska (а та панна Барбара Езёрковская). Mąż mуj jest opiekunem ich i ich majętności (муж мой — опекун их и их поместий), a one z nami mieszkają, bo sieroty (а они с нами живут, поскольку сироты). Samotnie zaś mieszkać tak młodym pannom nie wypada (одиноко же жить таким молодым барышням не годится).
Przez czas, gdy stolnikowa mуwiła (пока стольникова говорила /это/), Wołodyjowski skłonił się żołnierskim obyczajem (Володыёвский поклонился по воинскому обычаю); panny chwyciwszy palcami za suknie dygnęły obie (панны, придерживая пальцами платья, сделали реверанс), przy tym panna Jeziorkowska rzuciła głową jak młody źrebak (при этом панна Езёрковская тряхнула головой, как молодой жеребец).
— Siadajmy i jedźmy (садимся и едем)! — rzekł (сказал /Михал/). — Mieszka ze mną pan Zagłoba (живет со мной пан Заглоба), ktуrego prosiłem (которого /я/ попросил), aby wieczerzę przygotować kazał (чтобы ужин приготовить приказал).
— Ten sławny pan Zagłoba (тот самый знаменитый пан Заглоба)? — spytała nagle panna Jeziorkowska (спросила вдруг панна Езёрковская).
— Baśka, cicho (Баська, тихо)! — rzekła pani stolnikowa (сказала пани стольникова). — Boję się tylko, czy kłopotu nie będzie (боюсь только, хлопот ли не будет /с нами/).

Tu zwrуciła się do towarzyszek:
— Waćpanny wiedzą, kto on, ale on nie wie, kto waćpanny; uczyńcie choć i po ciemku znajomość. Nawet nam w piecu dotąd nie zapalono... To jest panna Krystyna Drohojowska, a уwta, panna Barbara Jeziorkowska. Mąż mуj jest opiekunem ich i ich majętności, a one z nami mieszkają, bo sieroty. Samotnie zaś mieszkać tak młodym pannom nie wypada.
Przez czas, gdy stolnikowa mуwiła, Wołodyjowski skłonił się żołnierskim obyczajem; panny chwyciwszy palcami za suknie dygnęły obie, przy tym panna Jeziorkowska rzuciła głową jak młody źrebak.
— Siadajmy i jedźmy! — rzekł. — Mieszka ze mną pan Zagłoba, ktуrego prosiłem, aby wieczerzę przygotować kazał.
— Ten sławny pan Zagłoba? — spytała nagle panna Jeziorkowska.
— Baśka, cicho! — rzekła pani stolnikowa. — Boję się tylko, czy kłopotu nie będzie

— Już jak tam pan Zagłoba o wieczerzy myśli (уж если пан Заглоба об ужине хлопочет) — odparł mały rycerz (отвечал маленький рыцарь) — to starczy, choćby nas dwa razy tyle przyjechało (то хватит /всем/, хоть бы нас вдвое больше приехало). Każcie waćpanny łuby wynosić (прикажите, ваши милости, корзины выносить). Wziąłem też i wуzek pod rzeczy (взял /я/ также и повозку для вещей), a karabon Ketlingowy tak obszerny (а шарабан Кетлинга такой просторный), że we czworo wygodnie się pomieścić możemy (что вчетвером удобно поместиться можем). Ot, co mi przychodzi do głowy (вот что мне пришло в голову): jeśli pachołkowie nie pijacy (если слуги непьющие), niech tu do jutra z końmi i wielkimi rzeczami zostają (пусть тут с конями и крупными вещами останутся), a my weźmiem jeno co najpotrzebniejsze (а мы возьмем с собой самое необходимое).
— Nie mają potrzeby zostawać (нет необходимости оставаться) — rzecze pani stolnikowa (сказала пани стольникова) — bo wozy jeszcze nie wyładowane (потому что возы еще не разгружены), tylko konie wprzęgnać (только коней выпрягли) i mogą zaraz jechać (и можно сразу ехать). Baśka, idź, przypilnuj (Баська, иди, пригляди)!
Panna Jeziorkowska skoczyła do sieni (панна Езёрковская выскочила в сени), a w kilka pacierzy pуźniej wrуciła z oznajmieniem (и быстрее, чем можно прочитать молитву “Отче наш”, вернулась с сообщением), że wszystko gotowe (что все готово).
— To i czas (да и пора)! — rzekł Wołodyjowski (сказал Володыёвский).

— Już jak tam pan Zagłoba o wieczerzy myśli — odparł mały rycerz — to starczy, choćby nas dwa razy tyle przyjechało. Każcie waćpanny łuby wynosić. Wziąłem też i wуzek pod rzeczy, a karabon Ketlingowy tak obszerny, że we czworo wygodnie się pomieścić możemy. Ot, co mi przychodzi do głowy: jeśli pachołkowie nie pijacy, niech tu do jutra z końmi i wielkimi rzeczami zostają, a my weźmiem jeno co najpotrzebniejsze.
— Nie mają potrzeby zostawać — rzecze pani stolnikowa — bo wozy jeszcze nie wyładowane, tylko konie wprzęgnać i mogą zaraz jechać. Baśka, idź, przypilnuj!
Panna Jeziorkowska skoczyła do sieni, a w kilka pacierzy pуźniej wrуciła z oznajmieniem, że wszystko gotowe.
— To i czas! — rzekł Wołodyjowski.

Po chwili siedzieli w karabonie i jechali do Mokotowa (через минуту /они/ сидели в шарабане и ехали в Мокотов). Pani stolnikowa z panną Drohojowską zajęły tylne siedzenie (пани стольникова с панной Дрогоёвской заняли заднее сиденье), na przodku zaś usadowił się mały rycerz koło panny Jeziorkowskiej (на переднем же уселся маленький рыцарь возле панны Езёрковской). Ciemno już było, więc twarzom ich nie mуgł się przyjrzeć (уже было темно, поэтому лиц их /он/ не мог различить).
— Waćpanny znają Warszawę (милостивая пани знает Варшаву)? — spytał pochyliwszy się do panny Drohojowskiej (спросил /Володыёвский/, наклоняясь к панне Дрогоёвской) i podnosząc głos, aby turkot karabonu zagłuszyć (и повышая голос, чтобы тарахтенье шарабана заглушить).
— Nie (нет) — odrzekła niskim, ale dźwięcznym i miłym głosem (ответила /та/ низким, но звучным и милым голосом). — Parafianki z nas prawdziwe i dotąd nie znamy ni sławnych miast, ni sławnych ludzi (прихожанки = провинциалки мы настоящие и до сих пор не знали ни знаменитых городов, ни знаменитых людей).
To rzekłszy skłoniła nieco głowę (так сказав, склонила немного голову), jakby dając znać (как бы давая понять), że do tych ostatnich pana Wołodyjowskiego zalicza (что к этим последним и пана Володыёвского относит), on zaś przyjął wdzięcznie odpowiedź (он же принял благодарно ответ). “Polityczna jakaś dziewczyna (политичная какая девушка)” — pomyślał i zaraz zaczął łamać głowę (подумал /он/ и тотчас принялся ломать голову), jakim by w zamian ruszyć komplementem (каким бы взамен ответить комплиментом).

Po chwili siedzieli w karabonie i jechali do Mokotowa. Pani stolnikowa z panną Drohojowską zajęły tylne siedzenie, na przodku zaś usadowił się mały rycerz koło panny Jeziorkowskiej. Ciemno już było, więc twarzom ich nie mуgł się przyjrzeć.
— Waćpanny znają Warszawę? — spytał pochyliwszy się do panny Drohojowskiej i podnosząc głos, aby turkot karabonu zagłuszyć.
— Nie — odrzekła niskim, ale dźwięcznym i miłym głosem. — Parafianki z nas prawdziwe i dotąd nie znamy ni sławnych miast, ni sławnych ludzi. To rzekłszy skłoniła nieco głowę, jakby dając znać, że do tych ostatnich pana Wołodyjowskiego zalicza, on zaś przyjął wdzięcznie odpowiedź. “Polityczna jakaś dziewczyna” — pomyślał i zaraz zaczął łamać głowę, jakim by w zamian ruszyć komplementem.

— Choćby to miasto było i dziesięć razy większe, niż jest (будь даже этот город в десять раз больше) — rzekł wreszcie (сказал наконец /Володыёвский/) — jeszcze byście waćpanny najcelniejszy jego mogły stanowić ornament (и тогда бы милостивые панны его самый лучший могли бы составить орнамент = могли бы служить украшением).
— A waćpan skąd wiesz, kiedy ciemno (а /ты/, ваша милость, откуда знаешь, если темно)? — spytała nagle panna Jeziorkowska (спросила вдруг панна Езёрковская).
“Ot! koza (вот коза)!” — pomyślał pan Wołodyjowski (подумал Володыёвский).
Ale nie odrzekł nic i przez czas jakiś jechali w milczeniu (но ничего не ответил, и некоторое время ехали в молчании); wtem znуw panna Jeziorkowska zwrуciła się do małego rycerza (вдруг снова панна Езёрковская повернулась к маленькому рыцарю):
— Nie wiesz waćpan (не знаешь, ваша милость), czy tam w stajniach dość miejsca (достаточно ли там места в конюшне), bo to my mamy dziesięć koni i dwa podjezdki (поскольку мы имеем десять лошадей и двух жеребят)?
— Choćby i trzydzieści; znajdzie się gdzie pomieścić (хоть бы и тридцать, найдется, где поместить).
A panna na to (а панна на это):
— Fiu! Fiu (фью, фью)!
— Baśka (Баська)! — rzekła tonem perswazji pani stolnikowa (сказала увещевательным тоном пани стольникова).
— Aha! Dobrze (ага! хорошо же)! Baśka! Baśka (Баська! Баська)! A na czyjej głowie były konie przez całą drogę (а на чьей голове = на чьем попечении были кони всю дорогу)?

— Choćby to miasto było i dziesięć razy większe, niż jest — rzekł wreszcie — jeszcze byście waćpanny najcelniejszy jego mogły stanowić ornament.
— A waćpan skąd wiesz, kiedy ciemno? — spytała nagle panna Jeziorkowska.
“Ot! koza!" — pomyślał pan Wołodyjowski.
Ale nie odrzekł nic i przez czas jakiś jechali w milczeniu; wtem znуw panna Jeziorkowska zwrуciła się do małego rycerza:
— Nie wiesz waćpan, czy tam w stajniach dość miejsca, bo to my mamy dziesięć koni i dwa podjezdki?
— Choćby i trzydzieści; znajdzie się gdzie pomieścić.
A panna na to:
— Fiu! fiu!
— Baśka! — rzekła tonem perswazji pani stolnikowa.
— Aha! dobrze! Baśka! Baśka! A na czyjej głowie były konie przez całą drogę?

W ten sposуb rozmawiając zajechali przed dom Ketlingowy (таким образом беседуя, доехали до дома Кетлинга). Wszystkie okna jasno już były oświecone na przyjęcie pani stolnikowej (все окна уже были ярко освещены в честь приезда пани стольниковой). Wybiegła służba z panem Zagłobą na czele (выбежала прислуга с паном Заглобой во главе), ktуry przyskoczywszy do wasągu i ujrzawszy trzy niewiasty spytał zaraz (который, подойдя к повозке и увидя трех женщин, тотчас спросил):
— W ktуrejże z pań mam zaszczyt powitać osobliwą moją dobrodziejkę (в которой из дам /я/ имею честь приветствовать особенную мою благодетельницу), a zarazem siostrę mego najlepszego przyjaciela, Michała (и одновременно сестру моего лучшего друга, Михала)?
— Jam jest (это я)! — odrzekła pani stolnikowa (ответила пани стольникова).
Wуwczas Zagłoba chwycił ją za rękę i począł pośpiesznie całować powtarzając (Заглоба припал ей к руке и принялся поспешно целовать, повторяя):
— Czołem biję, czołem (челом бью, челом)!
Następnie pomуgł jej zsiąść z karabonu (потом /он/ помог ей сойти с шарабана) i prowadził z wielką atencją oraz z szurganiem nogami do sieni (и проводил с большими почестями, а также с расшаркиваньем ногами в сени).
— Niech mi za progiem wolno będzie jeszcze raz powitać (пусть мне за порогом будет дозволено еще раз приветствовать) — mуwił po drodze (сказал по дороге).

W ten sposуb rozmawiając zajechali przed dom Ketlingowy. Wszystkie okna jasno już były oświecone na przyjęcie pani stolnikowej. Wybiegła służba z panem Zagłobą na czele, ktуry przyskoczywszy do wasągu i ujrzawszy trzy niewiasty spytał zaraz:
— W ktуrejże z pań mam zaszczyt powitać osobliwą moją dobrodziejkę,
a zarazem siostrę mego najlepszego przyjaciela, Michała?
— Jam jest! — odrzekła pani stolnikowa.
Wуwczas Zagłoba chwycił ją za rękę i począł pośpiesznie całować powtarzając:
— Czołem biję, czołem!
Następnie pomуgł jej zsiąść z karabonu i prowadził z wielką atencją oraz z szurganiem nogami do sieni.
— Niech mi za progiem wolno będzie jeszcze raz powitać — mуwił po drodze.

A tymczasem pan Michał pomagał zsiadać pannom (а тем временем пан Михал помогал сойти барышням). Że zaś karabon był wysoki (поскольку шарабан был высокий), a stopnia po ciemku trudno było nogą zmacać (а ступеньку в темноте трудно было ногой нащупать), więc chwycił wpуł pannę Drohojowską i uniуsłszy ją w powietrzu (/он/ обнял за талию панну Дрогоёвскую и, подняв ее в воздух), postawił przed sobą na ziemi (поставил перед собой на землю). Ona zaś nie opierając się zaciężyła przez oka mgnienie piersią na jego piersi i rzekła (она же, не сопротивляясь /этому/, на мгновение прижалась грудью к его груди и сказала):
— Dziękuję waćpanu (благодарю вашу милость)!
Pan Wołodyjowski zwrуcił się z kolei (пан Володыёвский обернулся в свою очередь) do panny Jeziorkowskiej (к панне Езёрковской), ale ona zeskoczyła już na drugą stronę wasągu (но она соскочила уже на другую сторону повозки), więc podał ramię Drohojowskiej (/он/ же подал руку Дрогоёвской).
W izbie nastąpiła znajomość z panem Zagłobą (в комнате состоялось знакомство /барышень/ с паном Заглобой), ktуry na widok dwуch panien wpadł w doskonały humor (который при виде двух девушек пришел в отличное настроение) i zaraz zaprosił do wieczerzy (и тотчас пригласил /всех/ к ужину).
Już też i dymiło się z pуłmiskуw na stole (уже дымились миски на столе), a jak przewidywał pan Michał (а как предвидел пан Михал), wszystkiego była taka obfitość (всего было такое обилие), że i na dwa razy tyle osуb by starczyło (что и на два раза /по/ столько персон хватило бы).
Więc siedli (все сели). Pani stolnikowa zajęła naczelne miejsce (пани стольникова заняла место во главе стола), obok niej Zagłoba po prawicy (около нее по правую руку пан Заглоба), a za nim panna Jeziorkowska (а за ним панна Езёрковская). Wołodyjowski siadł z lewej strony, obok Drohojowskiej (Володыёвский сел с левой стороны, рядом с Дрогоёвской).

A tymczasem pan Michał pomagał zsiadać pannom. Że zaś karabon był wysoki, a stopnia po ciemku trudno było nogą zmacać, więc chwycił wpуł pannę Drohojowską i uniуsłszy ją w powietrzu, postawił przed sobą na ziemi. Ona zaś nie opierając się zaciężyła przez oka mgnienie piersią na jego piersi i rzekła:
— Dziękuję waćpanu!
Pan Wołodyjowski zwrуcił się z kolei do panny Jeziorkowskiej, ale ona zeskoczyła już na drugą stronę wasągu, więc podał ramię Drohojowskiej.
W izbie nastąpiła znajomość z panem Zagłobą, ktуry na widok dwуch panien wpadł w doskonały humor i zaraz zaprosił do wieczerzy.
Już też i dymiło się z pуłmiskуw na stole, a jak przewidywał pan Michał, wszystkiego była taka obfitość, że i na dwa razy tyle osуb by starczyło.
Więc siedli. Pani stolnikowa zajęła naczelne miejsce, obok niej Zagłoba po prawicy, a za nim panna Jeziorkowska. Wołodyjowski siadł z lewej strony, obok Drohojowskiej.

I tu dopiero mały rycerz mуgł się dobrze pannom przypatrzyć (и тут только маленький рыцарь смог хорошо рассмотреть барышень). Obie były ładne, ale każda w swoim rodzaju (обе были хорошенькие, но каждая в своем роде). Drohojowska miała czarne jak krucze skrzydła włosy (Дрогоёвская имела черные, как вороново крыло, волосы), takież brwi (такие же брови), duże błękitne oczy (большие голубые глаза), płeć smagłą a bladą i tak delikatną (кожу смуглую и бледную, и такую нежную), że widać jej było przez skуrę niebieskie żyłki na skroniach (что видны были у нее сквозь кожу голубые жилки на висках). Ledwie dostrzegalny ciemny puszek pokrywał jej wierzchnią wargę (едва заметный темный пушок покрывал ее верхнюю губу), uwydatniając usta słodkie a ponętne (делая более заметными уста, сладкие и полные), jakby trochę do pocałunku złożone (как бы немного для поцелуя сложенные). Była w żałobie, bo niedawno ojca straciła (/она/ была в трауре, поскольку недавно потеряла отца), i ta barwa stroju (и этот цвет одежды), przy delikatności cery i czarnych włosach (при нежности кожи и черных волосах), nadawała jej pewien pozуr smutku i surowości (создавал некоторую видимость печали и суровости). Na pierwszy rzut oka wydawała się starszą od swej towarzyszki (на первый взгляд /она/ казалась старше своей подруги) i dopiero przyjrzawszy się lepiej (и только приглядевшись получше), spostrzegł pan Michał (заметил пан Михал), że krew pierwszej młodości płynęła pod tą przezroczystą skуrą (что кровь первой молодости текла под этой прозрачной кожей). I im więcej patrzył (и чем больше /он/ смотрел), tym więcej podziwiał (тем больше удивлялся): i pańskość postawy, i szyję łabędzią (и величию осанки, и лебединой шее), i te kształty smukłe a pełne dziewiczych urokуw (и фигуре, стройной и полной девичьего очарования).
“To jest wielka pani (это великая госпожа = повелительница) — myślał sobie (думал /он/) — ktуra duszę musi mieć wspaniałą (которая душу должна иметь возвышенную)! Za to ta druga istny pacholik (зато та, вторая, сущий сорванец)!"

I tu dopiero mały rycerz mуgł się dobrze pannom przypatrzyć. Obie były ładne, ale każda w swoim rodzaju. Drohojowska miała czarne jak krucze skrzydła włosy, takież brwi, duże błękitne oczy, płeć smagłą a bladą i tak delikatną, że widać jej było przez skуrę niebieskie żyłki na skroniach. Ledwie dostrzegalny ciemny puszek pokrywał jej wierzchnią wargę, uwydatniając usta słodkie a ponętne, jakby trochę do pocałunku złożone. Była w żałobie, bo niedawno ojca straciła, i ta barwa stroju, przy delikatności cery i czarnych włosach, nadawała jej pewien pozуr smutku i surowości. Na pierwszy rzut oka wydawała się starszą od swej towarzyszki i dopiero przyjrzawszy się lepiej, spostrzegł pan Michał, że krew pierwszej młodości płynęła pod tą przezroczystą skуrą. I im więcej patrzył, tym więcej podziwiał: i pańskość postawy, i szyję łabędzią, i te kształty smukłe a pełne dziewiczych urokуw.
“To jest wielka pani — myślał sobie — ktуra duszę musi mieć wspaniałą! Za to ta druga istny pacholik!”

Jakoż porуwnanie było trafne (сравнение было меткое).
Jeziorkowska była o wiele od Drohojowskiej mniejsza i w ogуle drobna (Езёрковская была гораздо меньше = ниже ростом, чем Дрогоёвская и вообще мелкая), choć nie chuda (хотя не худая); rуżowa jak pączek rуży, jasnowłosa (свежая, как бутон розы, светловолосая). Ale włosy miała, widocznie po chorobie, obcięte i w złotą siatkę schowane (но волосы имела, видимо после болезни, остриженные и под золотую сетку спрятанные). Te jednak, na niespokojnej głowie siedząc (/они/, однако, на непокорной голове сидя), nie chciały także zachować się spokojnie (тоже не хотели сохранять спокойствие), jeno wyglądały kończykami przez wszystkie oka siatki (выглядывали /их/ кончика сквозь ячейки сетки), a nad czołem tworzyły bezładną płową czuprynę (а над лбом создавали беспорядочную выгоревшую шевелюру = челку), ktуra spadała aż na brwi, na kształt kozackiego osełedca (которая спадала на брови, наподобие казацкого оселедца), co przy bystrych niespokojnych oczkach i zawadiackiej minie (что при быстрых беспокойных глазах и плутовской мине) czyniło tę rуżową twarzyczkę podobną do twarzy żaka (делало это розовое личико похожим на лицо жака = школяра), ktуry jeno patrzy, jak by co zbroić bezkarnie (который только и смотрит, как бы где-нибудь напроказить безнаказанно).
Jednak tak była ładna i świeża (однако так была хороша и свежа), że trudno było oczu od niej oderwać (что трудно было глаза от нее отвести). Nosek miała cienki (носик имела тонкий), nieco zadarty (немного вздернутый), o ruchomych, ciągle rozdymających się nozdrzach (с подвижными, раздувающимися ноздрями), dołki na twarzy i dołek w brodzie — znak wesołego usposobienia (ямочки на лице и ямочку на подбородке — знак веселого нрава).
Ale teraz siedziała poważnie i jadła smacznie (но сейчас /она/ сидела и с удовольствием ела), co chwila tylko strzelając oczyma (ежеминутно стреляя глазками): to na pana Zagłobę, to na pana Wołodyjowskiego (то на пана Заглобу, то на пана Володыёвского), i spoglądając na nich z dziecinną prawie ciekawością (и наблюдая за ними с почти детским любопытством) jak na jakieś osobliwości (как за какими-то диковинками).
Pan Wołodyjowski milczał (пан Володыёвский молчал), bo chociaż czuł (ибо, хотя понимал), że mu wypada zająć rozmową pannę Drohojowską (что ему положено занять разговором панну Дрогоёвскую), nie wiedział, od czego zacząć (не знал, с чего начать). W ogуle nie był zręczny do niewiast mały rycerz (вообще не был речист с женщинами маленький рыцарь), a teraz miał przy tym duszę tym smutniejszą (а сейчас имел при этом душу тем смущенную), że mu te dziewczyny żywo na pamięć kochaną zmarłą przywiodły (что ему эти девушки живо напомнили любимую покойницу).

Jakoż porуwnanie było trafne.
Jeziorkowska była o wiele od Drohojowskiej mniejsza i w ogуle drobna, choć nie chuda; rуżowa jak pączek rуży, jasnowłosa. Ale włosy miała, widocznie po chorobie, obcięte i w złotą siatkę schowane. Te jednak, na niespokojnej głowie siedząc, nie chciały także zachować się spokojnie, jeno wyglądały kończykami przez wszystkie oka siatki, a nad czołem tworzyły bezładną płową czuprynę, ktуra spadała aż na brwi, na kształt kozackiego osełedca, co przy bystrych niespokojnych oczkach i zawadiackiej minie czyniło tę rуżową twarzyczkę podobną do twarzy żaka, ktуry jeno patrzy, jak by co zbroić bezkarnie.
Jednak tak była ładna i świeża, że trudno było oczu od niej oderwać. Nosek miała cienki, nieco zadarty, o ruchomych, ciągle rozdymających się nozdrzach, dołki na twarzy i dołek w brodzie — znak wesołego usposobienia.
Ale teraz siedziała poważnie i jadła smacznie, co chwila tylko strzelając oczyma: to na pana Zagłobę, to na pana Wołodyjowskiego, i spoglądając na nich z dziecinną prawie ciekawością jak na jakieś osobliwości.
Pan Wołodyjowski milczał, bo chociaż czuł, że mu wypada zająć rozmową pannę Drohojowską, nie wiedział, od czego zacząć. W ogуle nie był zręczny do niewiast mały rycerz, a teraz miał przy tym duszę tym smutniejszą, że mu te dziewczyny żywo na pamięć kochaną zmarłą przywiodły.

Natomiast pan Zagłoba bawił panią stolnikową (зато пан Заглоба развлекал пани стольникову), prawiąc jej o czynach pana Michałowych i własnych (рассказывая ей о подвигах пана Михала и /своих/ собственных). W środku wieczerzy wpadł na opowiadanie (в середине ужина до рассказа), jak niegdyś z kniaziуwną Kurcewiczуwną i Rzędzianem samoczwart przed całym czambułem umykali (как когда-то /они/ с княжной Курцевич и Редзяном сам-четверт от целого отряда /татар/ удирали) i jak wreszcie dla ocalenia kniaziуwny i zatrzymania pogoni rzucili się we dwуch na czambuł (и как в конце концов ради спасения княжны и остановки погони двинули вдвоем на целый отряд /татар/).
Panna Jeziorkowska aż jeść przestała (панна Езёрская аж есть перестала) i wsparłszy brodę na rękach (и подперев подбородок руками), słuchała pilnie, potrząsając co chwila czupryną (слушала внимательно, ежеминутно встряхивая челкой), mrugając oczyma (мигая глазами), trzaskając w palce w najciekawszych miejscach i powtarzając (хлопая в ладони в самых интересных местах и повторяя):
— Aha! Aha (ага! ага)! No i co (ну и что /дальше/)? no i co (ну и что /дальше/)?

Natomiast pan Zagłoba bawił panią stolnikową, prawiąc jej o czynach pana Michałowych i własnych. W środku wieczerzy wpadł na opowiadanie, jak niegdyś z kniaziуwną Kurcewiczуwną i Rzędzianem samoczwart przed całym czambułem umykali i jak wreszcie dla ocalenia kniaziуwny i zatrzymania pogoni rzucili się we dwуch na czambuł.
Panna Jeziorkowska aż jeść przestała i wsparłszy brodę na rękach, słuchała pilnie, potrząsając co chwila czupryną, mrugając oczyma, trzaskając w palce w najciekawszych miejscach i powtarzając:
— Aha! aha! No i co? no i co?

Aż gdy przyszło do tego miejsca (но когда /рассказ/ дошел до того места), jak dragoni Kuszla (как драгуны Кушеля), nadbiegłszy niespodzianie w pomoc (подоспев неожиданно на помощь), wsiedli na kark Tatarom i jechali na nich siekąc przez pуł mili (уселись на шею татарам и ехали на них, рубя, полмили), nie mogła dłużej wytrzymać panna Jeziorkowska (не могла дольше выдержать панна Езёрковская), więc klasnąwszy z całej siły w ręce (всплеснув изо всех сил руками), zakrzyknęła (закричала):
— Chciałabym tam być, dalipan (хотела бы /я/ там быть, ей-Богу)!
— Baśka (Баська)! — zawołała tłuściuchna pani Makowiecka wybitnym rusińskim akcentem (возопила толстуха пани Маковецкая с явным русинским акцентом) — toż tu między polityczny narуd przyjechałaś (ты ж между политичными людьми находишься), odzwyczajże się od swoich “dalipan” (отвыкай же от своих “ей-Богу”)! Tego tylko, Boże wielki, braknie, żebyś zakrzyknęła (того только не хватает, Боже милый, чтобы закричала): “Niech mnie kule biją! (пусть меня ядром разорвет)”
Panienka rozśmiała się świeżym i dźwięcznym jak srebro śmiechem i nagle uderzyła się rękami po kolanach (барышня засмеялась свежим и звонким, как серебро, смехом и вдруг ударила руками по коленям).
— No (ну)! to niech mnie kule biją, ciotula (пусть меня ядром разорвет, тетушка)!
— O Boże (о Боже)! uszy więdną (уши вянут): Przeproś całe towarzystwo (извинись перед обществом)! — wołała pani stolnikowa (вопила пани стольникова).

Aż gdy przyszło do tego miejsca, jak dragoni Kuszla, nadbiegłszy niespodzianie w pomoc, wsiedli na kark Tatarom i jechali na nich siekąc przez pуł mili, nie mogła dłużej wytrzymać panna Jeziorkowska, więc klasnąwszy z całej siły w ręce, zakrzyknęła:
— Chciałabym tam być, dalipan!
— Baśka! — zawołała tłuściuchna pani Makowiecka wybitnym rusińskim akcentem — toż tu między polityczny narуd przyjechałaś, odzwyczajże się od swoich “dalipan”! Tego tylko, Boże wielki, braknie, żebyś zakrzyknęła:
“Niech mnie kule biją!”
Panienka rozśmiała się świeżym i dźwięcznym jak srebro śmiechem i nagle uderzyła się rękami po kolanach.
— No! to niech mnie kule biją, ciotula!
— O Boże! uszy więdną: Przeproś całe towarzystwo! — wołała pani stolnikowa.

Wуwczas Baśka (в это время Баська), chcąc zacząć od pani stolnikowej przeprosiny (желая начать извинения с пани стольниковой), zerwała się z miejsca (сорвалась с места), ale zarazem zrzuciła pod stуł nуż i łyżkę (но уронила под стол нож и ложку), więc następnie sama nurknęła za nimi (и следом сама нырнула за ними /под стол/).
Okrągluchna pani stolnikowa nie mogła dłużej śmiechu powstrzymać (кругленькая пани стольникова не могла дольше смех сдержать = от смеха удержаться), a miała dziwny śmiech (а имела /она/ странный смех), bo naprzуd zaczynała się trząść i podrygiwać (поскольку сначала начинала трястись и подрагивать /всем телом/), a potem piszczeć cienko (а потом пищала тоненько). Rozweselili się wszyscy (развеселились все). Zagłoba był zachwycony (Заглоба был в восторге).
— Patrzcie państwo, co ja mam z tą dziewczyną (видят господа, что я имею = сколько хлопот с этой девицей)! — powtarzała trzęsąc się stolnikowa (повторяла, трясясь, стольникова).
— Czyste delicje, jak mnie Bуg miły (чистые деликатесы = просто объедение, как Бог свят)! — mуwił Zagłoba (сказал Заглоба).
Tymczasem panna Basia wylazła spod stołu (тем временем Бася вылезла из-под стола), łyżkę i nуż znalazła (ложку и нож нашла), ale zgubiła siatkę z głowy (но потеряла сетку с головы); czupryna całkiem jej spadła na oczy (челка совсем упала ей на глаза). Wyprostowawszy się poruszyła nozdrzami i rzekła (выпрямившись, раздувала ноздри и сказала):
— Aha (ага)! śmiejecie się waćpaństwo z mojej konfuzji (смеетесь, ваши милости, над моим конфузом). Dobrze (ну ладно)!

Wуwczas Baśka, chcąc zacząć od pani stolnikowej przeprosiny, zerwała się z miejsca, ale zarazem zrzuciła pod stуł nуż i łyżkę, więc następnie sama nurknęła za nimi.
Okrągluchna pani stolnikowa nie mogła dłużej śmiechu powstrzymać, a miała dziwny śmiech, bo naprzуd zaczynała się trząść i podrygiwać, a potem piszczeć cienko. Rozweselili się wszyscy. Zagłoba był zachwycony.
— Patrzcie państwo, co ja mam z tą dziewczyną! — powtarzała trzęsąc się stolnikowa.
— Czyste delicje, jak mnie Bуg miły! — mуwił Zagłoba.
Tymczasem panna Basia wylazła spod stołu, łyżkę i nуż znalazła, ale zgubiła siatkę z głowy; czupryna całkiem jej spadła na oczy. Wyprostowawszy się poruszyła nozdrzami i rzekła:
— Aha! śmiejecie się waćpaństwo z mojej konfuzji. Dobrze!

— Nikt się nie śmieje (никто не смеется) — rzekł tonem przekonania Zagłoba (сказал убедительным тоном Заглоба) — nikt się nie śmieje (никто не смеется)! nikt się nie śmieje (никто не смеется)! Cieszymy się tylko (радуемся только), że nam Pan Bуg radość w osobie waćpanny zesłał (что нам Господь Бог радость в лице милостивой панны послал).
Po wieczerzy przeszli do bawialnej izby (после ужина перешли в гостиную). Tam panna Drohojowska (там панна Дрогоёвская), ujrzawszy wiszącą na ścianie lutnię (увидев висящую на стене лютню), zdjęła ją i poczęła w struny brzękać (сняла ее и начала по струнам тренькать). Wołodyjowski prosił jej (Володыёвский попросил ее), żeby zaśpiewała co do wtуru (чтобы она спела что-нибудь, вторя /струнам/), ona zaś odrzekła z prostotą i dobrocią (она же ответила с простотой и добротой):
— Gotowam, jeśli troskę z waćpanowej duszy wygnać zdołam (/я/ готова, если тоску с души вашей милости согнать сумею)...
— Dziękuję (благодарю)! — odpowiedział mały rycerz podnosząc na nią z wdzięcznością oczy (ответил маленький рыцарь, поднимая на нее с благодарностью глаза).
Po chwili śpiew się rozległ (через мгновение пение раздалось):
Wierzcie, rycerze (знай, рыцарь),
Na nic pancerze (никуда не годится панцирь = не поможет панцирь),
Na nic się tarcze zdały (никуда не годится щит = не поможет щит, сделанный)!

Przez stal, żelazo (из стали, железа)
W serce się wrażą (/если/ в сердце поразит)
Kupida ostre strzały (Купидона злая стрела)!

— Nikt się nie śmieje — rzekł tonem przekonania Zagłoba — nikt się nie śmieje! nikt się nie śmieje! Cieszymy się tylko, że nam Pan Bуg radość w osobie waćpanny zesłał. Po wieczerzy przeszli do bawialnej izby. Tam panna Drohojowska, ujrzawszy wiszącą na ścianie lutnię, zdjęła ją i poczęła w struny brzękać. Wołodyjowski prosił jej, żeby zaśpiewała co do wtуru, ona zaś odrzekła z prostotą i dobrocią:
— Gotowam, jeśli troskę z waćpanowej duszy wygnać zdołam...
— Dziękuję! — odpowiedział mały rycerz podnosząc na nią z wdzięcznością oczy.
Po chwili śpiew się rozległ:
Wierzcie, rycerze,
Na nic pancerze,
Na nic się tarcze zdały!
Przez stal, żelazo
W serce się wrażą
Kupida ostre strzały!
— Już nie wiem, jak waćpani dziękować (уж не знаю, как вашу милость благодарить) — mуwił Zagłoba siedząc opodal z panią stolnikową i całując ją po rękach (сказал Заглоба, садясь в сторонке с пани стольниковой и целуя ее руки) — żeś i sama przyjechała, i tak foremne dziewki ze sobą przywiozła (что и сами приехали, и таких красивых девок с собой привезли), że Gracje same mogłyby przy nich w piecu palić (что даже грации могли бы при них в топить печи = быть прислугой). Szczegуlniej mi уw hajduczek do serca przypadł (особенно мне вон тот гайдучок по душе пришелся), bo to ci taka bestyjka tak smutki rozgoni (ибо эта бестийка /от бестия/ так печаль разгонит), że i łasica lepiej myszy nie rozpędzi (что и ласка лучше мышей не разгонит). Cуż bowiem są smutki (что такое печаль), jeśli nie myszy (если не мыши), ktуre gryzą ziarna wesołości złożone w naszych sercach (которые грызут зерна веселья, хранимые в наших сердцах)? Trza waćpani dobrodziejce wiedzieć (нужно /вам/, милостивая благодетельница, знать), że dawny nasz krуl, Joannes Casimirus (что прежний наш король, Ян Казимир), tak moje сomparationes lubił (так мои [сomparationes — лат. сравнения] любил), że jednego dnia się bez nich obejść nie mуgł (что и единого дня без них обойтись не мог). Musiałem i przypowieści (/я/ должен был и притчи), i mądre maksymy dla niego układać (и мудрые правила для него сочинять), ktуre kazał sobie zawsze przed nocą powtarzać (которые /он/ приказывал себе всегда на ночь = перед сном повторять) i według ktуrych politykę prowadził (и в соответствии с которыми политику проводил). Ale to inna material (но это другая материя). Ufam, że i nasz Michał do reszty przy tych delicjach o przygodzie swej nieszczęśliwej zapomni (/я/ верю, что и наш Михал в конце концов возле этих нежных созданий о происшествии своем несчастном забудет). Waćpani nie wiesz, że ja go dopiero tydzień wyciągnąłem od kamedułуw (ваша милость, не знаешь, что только неделя /как я/ вытащил /его/ от камедулов), gdzie chciał już śluby czynić (где /он/ хотел уж обет дать). Alem sobie samego nuncjusza instancję zjednał (но /я/ самого нунция подговорил), ktуren przeorowi zapowiedział (который приора предупредил), że cały klasztor w dragony pośle (что весь монастырь в драгуны пошлет), jeśli zaraz Michała nie wypuszczą (если Михала тотчас не выпустят). Nic tam było po nim (нечего там было ему /делать/)!... Chwała Bogu (слава Богу)! Chwała Bogu (слава Богу)!... Znam ja go (знаю я его)! Nie dziś, to jutro ktуrakolwiek z tych dwуch (не сегодня, так завтра какая-нибудь из этих двух) takie iskry z niego wykrzesze (такие искры из него высечет), że się od nich serce w nim jak huba zajmie (что от них сердце его, как трут, займется).

— Już nie wiem, jak waćpani dziękować — mуwił Zagłoba siedząc opodal z panią stolnikową i całując ją po rękach — żeś i sama przyjechała, i tak foremne dziewki ze sobą przywiozła, że Gracje same mogłyby przy nich w piecu palić. Szczegуlniej mi уw hajduczek do serca przypadł, bo to ci taka bestyjka tak smutki rozgoni, że i łasica lepiej myszy nie rozpędzi. Cуż bowiem są smutki, jeśli nie myszy, ktуre gryzą ziarna wesołości złożone w naszych sercach? Trza waćpani dobrodziejce wiedzieć, że dawny nasz krуl, Joannes Casimirus, tak moje comparationes lubił, że jednego dnia się bez nich obejść nie mуgł. Musiałem i przypowieści, i mądre maksymy dla niego układać, ktуre kazał sobie zawsze przed nocą powtarzać i według ktуrych politykę prowadził. Ale to inna materia. Ufam, że i nasz Michał do reszty przy tych delicjach o przygodzie swej nieszczęśliwej zapomni. Waćpani nie wiesz, że ja go dopiero tydzień wyciągnąłem od kamedułуw, gdzie chciał już śluby czynić. Alem sobie samego nuncjusza instancję zjednał, ktуren przeorowi zapowiedział, że cały klasztor w dragony pośle, jeśli zaraz Michała nie wypuszczą. Nic tam było po nim!... Chwała Bogu! Chwała Bogu!... Znam ja go! Nie dziś, to jutro ktуrakolwiek z tych dwуch takie iskry z niego wykrzesze, że się od nich serce w nim jak huba zajmie.

Tymczasem panna Drohojowska śpiewała dalej (тем временем панна Дрогоёвская пела дальше):
Lecz gdy pawęża (если щит)
Hardego męża (гордого мужа)
Przed grotem nie obroni (от стрел не защитит ) —
Mdła białogłowa (молодая невеста)
Jakże się schowa (как же защитится)
I gdzie się biedna schroni (и где бедная спрячется)?

Tymczasem panna Drohojowska śpiewała dalej:
Lecz gdy pawęża
Hardego męża
Przed grotem nie obroni —
Mdła białogłowa
Jakże się schowa
I gdzie się biedna schroni?

— Tak się białogłowy tych grotуw boją jak pies sadła (так белоголовые = девушки тех стрел боятся, как пес сала) — szepnął pani stolnikowej Zagłoba (шепнул пани стольниковой Заглоба). — Ale przyznaj, waćpani dobrodzika, żeś nie bez jakowychś ukrytych zamiarуw te sikory tu przywiozła (но признайся, милостивая благодетельница, что не без какого-то тайного умысла ты сюда этих синиц привезла). Setne dziewki (отличные девки)! Szczegуlniej уw hajduczek, żebym tak zdrуw był (особенно оный гайдучок, чтоб он здоров был)! Chytrą Michał ma siostrzyczkę, co (хитрую Михал имеет сестренку, не так ли)?
Pani Makowiecka uczyniła istotnie bardzo chytrą minę (пани Маковецкая состроила по-настоящему хитрую мину), ktуra zresztą zupełnie nie przypadła do jej prostodusznej (которая впрочем совсем не подходила к ее простодушному), poczciwej twarzy (доброму лицу), i odrzekła (и ответила):
— Myślało się o tym i o owym (/я/ подумала и о том, и о сем), jak to zwykle nam, niewiastom (как всегда, нам, женщинам), na przebiegłości nie braknie (хитрости хватает). Mуj mąż ma tu przyjechać na elekcję (мой муж должен сюда приехать на выборы), a ja dziewczyny wcześniej zabrałam (а я девушек пораньше увезла), bo Tatarуw tylko u nas patrzeć (ибо татары у нас того и гляди /нагрянут/). Gdyby zaś miało z tego co szczęśliwego dla Michała się zdarzyć (а если бы имело из этого что-нибудь счастливое случиться), ofiarowałabym się piechotą do jakiego cudownego obrazu (/я/ бы принести жертву пешком к каком-нибудь чудотворному образу /пошла/).

— Tak się białogłowy tych grotуw boją jak pies sadła — szepnął pani stolnikowej Zagłoba. — Ale przyznaj, waćpani dobrodzika, żeś nie bez jakowychś ukrytych zamiarуw te sikory tu przywiozła. Setne dziewki! Szczegуlniej уw hajduczek, żebym tak zdrуw był! Chytrą Michał ma siostrzyczkę, co?
Pani Makowiecka uczyniła istotnie bardzo chytrą minę, ktуra zresztą zupełnie nie przypadła do jej prostodusznej, poczciwej twarzy, i odrzekła:
— Myślało się o tym i o owym, jak to zwykle nam, niewiastom, na przebiegłości nie braknie. Mуj mąż ma tu przyjechać na elekcję, a ja dziewczyny wcześniej zabrałam, bo Tatarуw tylko u nas patrzeć. Gdyby zaś miało z tego co szczęśliwego dla Michała się zdarzyć, ofiarowałabym się piechotą do jakiego cudownego obrazu.

— Zdarzy się (случится), zdarzy (случится)! — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба).
— Obie dziewczyny z wielkich domуw i obie dostatnie (обе девушки из хороших домов и обе с приданым), a i to coś w dzisiejszych ciężkich czasach znaczy (а и то чего-то в теперешние тяжкие времена значит)...
— Nie mnie taką rzecz trzeba powtarzać (не мне о таком нужно говорить). Michałową fortunę wojna zjadła (Михалово состояние война съела), choć wiem, że ma coś grosiwa na prowizji u wielkich panуw (хотя знаю, что имеет кое-какие деньжата на проценты у больших господ). Braliśmy nieraz znamienite łupy, mościa pani (/мы/ брали не раз знаменитые трофеи, милостивая пани), a choć się to na dyskrecję hetmańską oddawało (и хоть то на содержание гетманское отдавали), przecie część szła na podział (некоторая часть шла на дележку), jak się to mуwi u nas po żołniersku: “od szabli” (как говорят солдаты: “на саблю”). Na Michałową tyle nieraz wypadało (на Михалову саблю столько перепадало), że gdyby był wszystko zachował (что если бы все сохранил), miałby dziś piękną fortunę (имел бы сейчас неплохое состояние). Ale to żołnierz nie patrzy na jutro, jeno dziś hula (но солдат не думает про завтра, он сегодня гуляет). A Michał byłby i wszystko przehulał (а Михал бы и все прогулял), gdyby nie to, żem go zawsze powściągał (если бы не то, что /я/ его всегда сдерживал). Powiadasz tedy waćpani, że to dziewki wielkiej krwi (говоришь, ваша милость, что это девки знатного происхождения)?

— Zdarzy się, zdarzy! — rzekł Zagłoba.
— Obie dziewczyny z wielkich domуw i obie dostatnie, a i to coś w dzisiejszych ciężkich czasach znaczy...
— Nie mnie taką rzecz trzeba powtarzać. Michałową fortunę wojna zjadła, choć wiem, że ma coś grosiwa na prowizji u wielkich panуw. Braliśmy nieraz znamienite łupy, mościa pani, a choć się to na dyskrecję hetmańską oddawało, przecie część szła na podział, jak się to mуwi u nas po żołniersku: “od szabli”. Na Michałową tyle nieraz wypadało, że gdyby był wszystko zachował, miałby dziś piękną fortunę. Ale to żołnierz nie patrzy na jutro, jeno dziś hula. A Michał byłby i wszystko przehulał, gdyby nie to, żem go zawsze powściągał. Powiadasz tedy waćpani, że to dziewki wielkiej krwi?

— W Drohojowskiej jest senatorska krew (у Дрогоёвской есть сенаторская кровь). Prawda i to, że tam nasze pobrzeżne kasztelanie to nie krakowska (конечно, наши окраинные каштеляны непохожи на краковских), a są i takie, o ktуrych mało kto w Rzeczypospolitej słyszał (есть и такие, о которых мало кто в Речи Посполитой слышал); ale przecie, kto raz na krześle zasiadł, ten swуj splendor i potomstwu przekazuje (но тот, кто раз в /таком/ кресле сидел, тот свое великолепие и потомству передаст). Co zaś do paranteli, to Jeziorkowska prawie jeszcze Drohojowską przewyższa (что касается родословной, то Езёрковская немного еще Дрогоёвскую превосходит).
— Proszę, proszę (прошу, прошу)! ja sam się od pewnego krуla Masagietуw wywodzę (я и сам свою /родословную/ от старинного короля Масагетов вывожу), więc lubię o czyimś pokrewieństwie posłuchać (поэтому люблю о чьей-нибудь родословной послушать).
— Z tak wysokiego gniazda Jeziorkowska się znowu nie wywodzi (из такого высокого гнезда Езёрковская не происходит), ale jeśli waćpan życzysz posłuchać (но если, ваша милость, желаешь послушать)... bo my tam w naszych stronach każdego domu na palcach możemy wyliczyć koligacje (ибо там у наших краях каждого дома на пальцах можем перечислить родство) ... Owуż ona jest krewna: i Potockich, i Jazłowieckich, i Łaszczуw (итак, она имеет кровь: и Потоцких, и Язловецких, и Лащей). Widzi waćpan, to było tak (видит ваша милость, это было так)...

— W Drohojowskiej jest senatorska krew. Prawda i to, że tam nasze pobrzeżne kasztelanie to nie krakowska, a są i takie, o ktуrych mało kto w Rzeczypospolitej słyszał; ale przecie, kto raz na krześle zasiadł, ten swуj splendor i potomstwu przekazuje. Co zaś do paranteli, to Jeziorkowska prawie jeszcze Drohojowską przewyższa.
— Proszę, proszę! ja sam się od pewnego krуla Masagietуw wywodzę, więc lubię o czyimś pokrewieństwie posłuchać.
— Z tak wysokiego gniazda Jeziorkowska się znowu nie wywodzi, ale jeśli waćpan życzysz posłuchać... bo my tam w naszych stronach każdego domu na palcach możemy wyliczyć koligacje... Owуż ona jest krewna: i Potockich, i Jazłowieckich, i Łaszczуw. Widzi waćpan, to było tak..

Tu pani stolnikowa rozgarnęła fałdy sukni i usadowiła się wygodniej (тут пани стольникова расправила подол платья и уселась удобнее), aby żadnej w ulubionym opowiadaniu nie znaleźć przeszkody (чтобы ничто в ее любимых рассказах не знало препятствий = ничто не мешало предаваться разговору); rozstawiła palce jednej dłoni (растопырила пальцы одной руки), a wskazujący drugiej przygotowała do liczenia dziadkуw i babek (а указательный другой приготовила к счету дедов и бабок), po czym zaczęła (после чего начала):
— Cуrka pana Jakuba Potockiego (дочка пана Якуба Потоцкого), Elżbieta (Эльжбета), z drugiej jego żony (от второй его жены), Jazłowieckiej (Язловецкой), wyszła za pana Jana Smiotanko (вышла за пана Яна Смётанку), chorążego podolskiego (подольского хорунжего)...
— Zakonotowałem (сделал зарубку)! — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба).
— Z tego małżeństwa urodził się pan Mikołaj Smiotanko (в том браке родился пан Миколай Смётанко), takoż chorąży podolski (тоже подольский хорунжий).
— Hm (гм)! Piękna godność (высокая должность)!
— Ten był żonaty pierwszy raz z Dorohostaj (а тот был женат первый раз на Дорогостайской)... nie (нет)! z Rożyńską (на Рожиньской)... nie (нет)! z Woroniczуwną (на Вороничувне)... Bodajże cię (ах, чтоб тебя)! Zapomniałam (забыла)!

Tu pani stolnikowa rozgarnęła fałdy sukni i usadowiła się wygodniej, aby żadnej w ulubionym opowiadaniu nie znaleźć przeszkody; rozstawiła palce jednej dłoni, a wskazujący drugiej przygotowała do liczenia dziadkуw i babek, po czym zaczęła:
— Cуrka pana Jakuba Potockiego, Elżbieta, z drugiej jego żony, Jazłowieckiej, wyszła za pana Jana Smiotanko, chorążego podolskiego...
— Zakonotowałem! — rzekł Zagłoba.
— Z tego małżeństwa urodził się pan Mikołaj Smiotanko, takoż chorąży podolski.
— Hm! Piękna godność!
— Ten był żonaty pierwszy raz z Dorohostaj... nie! z Rożyńską... nie! z Woroniczуwną... Bodajże cię! zapomniałam!

— Wieczny jej pokуj, jakkolwiek się nazywała (вечная ей память, как бы ни называлась)! — rzekł z powagą Zagłoba (сказал важно Заглоба).
— A drugi raz ożenił się z Łaszczуwną (а второй раз /он/ женился на Лащувне)...
— Tum go czekał (вот оно)! Jakiż był tego małżeństwa effectus (каков же был [effectus — лат. результат] этого супружества)?
— Synowie im pomarli (сыновья у них умерли)...
— Każda radość krucha w tym świecie (любая радость на этом свете недолговечна)...
— A z czterech cуrek najmłodsza (а из четырех дочек самая младшая), Anna (Анна), poszła za Jeziorkowskiego (вышла за Езёрковского), herbu Rawicz (герба Равичей = из рода Равичей), komisarza do rozgraniczenia Podola (комиссара по размежеванию Подолья), ktуren był potem (который был потом), jeśli się nie mylę (если не ошибаюсь), i miecznikiem podolskim (и мечником подольским).
— Był, pamiętam (был, помню)! — rzekł z całą pewnością Zagłoba (сказал с абсолютной уверенностью Заглоба).
— Z tego małżeństwa, widzisz waćpan, rodzi się Basia (в этом супружестве видишь, ваша милость, родилась Бася).
— Widzę i to przy tym, że się w tej chwili z Ketlingowego szturmaka przymierza (вижу и то, что в эту минуту /она/ из Кетлинговой пищали целится).

— Wieczny jej pokуj, jakkolwiek się nazywała! — rzekł z powagą Zagłoba.
— A drugi raz ożenił się z Łaszczуwną...
— Tum go czekał! Jakiż był tego małżeństwa effectus?
— Synowie im pomarli...
— Każda radość krucha w tym świecie...
— A z czterech cуrek najmłodsza, Anna, poszła za Jeziorkowskiego, herbu Rawicz, komisarza do rozgraniczenia Podola, ktуren był potem, jeśli się nie mylę, i miecznikiem podolskim.
— Był, pamiętam! — rzekł z całą pewnością Zagłoba.
— Z tego małżeństwa, widzisz waćpan, rodzi się Basia.
— Widzę i to przy tym, że się w tej chwili z Ketlingowego szturmaka przymierza.

Jakoż Drohojowska i mały rycerz zajęci byli rozmową (пока Дрогоёвская и маленький рыцарь заняты были разговором), a panna Basia mierzyła sobie dla rozrywki ze szturmaka ku oknu (панна Бася целилась ради развлечения из пищали в окно). Pani Makowiecka poczęła się na ten widok trząść i piszczeć (Маковецкая начала при виде этого зрелища трястись и пищать).
— Waćpan sobie nie wyimaginujesz, co ja mam z tą dziewczyną (ваша милость себе не представляет, сколько я имею с этой девушкой /хлопот/)! Czysty hajdamaka (чистый гайдамак)!
— Żeby wszyscy hajdamakowie byli tacy, zaraz bym do nich przystał (если бы все гайдамаки были такие, /я/ тотчас бы к ним пристал)!
— Jej nic w głowie, jeno oręż a konie, a wojna (у нее ничего в голове /нет/, кроме коней и войны)! Raz wyrwała się z domu na polowanie na kaczki (раз вырвалась на охоту из дома на уток), z guldynką (с дробовиком). Zalazło to gdzieś między trzciny (залезла куда-то между тростником), aż tu patrzy (аж тут глядь): trzciny się rozsuwają i co widzi (камыши раздвинулись и что же видит)?... Głowę Tatarzyna, ktуry trzcinami pod wieś się przekradał (голову татарина, который через камыши к деревне крался)... Inna byłaby się przestraszyła, a ta bieda kiedy nie gruchnie z guldynki (другая бы испугалась, а эта беда как бахнет из дробовика). Tatarzyn chlup w wodę (татарин хлоп в воду)! Na miejscu, imainuj sobie waćpan, go położyła (на месте, представь себе, ваша милость, его положила)... i czym (и чем)?... kaczym śrutem (утиной дробью)...

Jakoż Drohojowska i mały rycerz zajęci byli rozmową, a panna Basia mierzyła sobie dla rozrywki ze szturmaka ku oknu. Pani Makowiecka poczęła się na ten widok trząść i piszczeć.
— Waćpan sobie nie wyimaginujesz, co ja mam z tą dziewczyną! Czysty hajdamaka!
— Żeby wszyscy hajdamakowie byli tacy, zaraz bym do nich przystał!
— Jej nic w głowie, jeno oręż a konie, a wojna! Raz wyrwała się z domu na polowanie na kaczki, z guldynką. Zalazło to gdzieś między trzciny, aż tu patrzy: trzciny się rozsuwają i co widzi?... Głowę Tatarzyna, ktуry trzcinami pod wieś się przekradał... Inna byłaby się przestraszyła, a ta bieda kiedy nie gruchnie z guldynki. Tatarzyn chlup w wodę! Na miejscu, imainuj sobie waćpan, go położyła... i czym?... kaczym śrutem...

Tu pani Makowiecka poczęła się znуw trząść i chychotać nad przygodą Tatarzyna (тут пани Маковецкая начала снова трястись и хихикать над приключением = незадачей татарина), po czym dodała (после чего прибавила):
— I co prawda, ocaliła nas wszystkich, bo cały czambulik szedł (и что правда, спасла нас всех, поскольку целый отряд шел); ale że wrуciwszy narobiła alarmu, więc mieliśmy czas z czeladzią w lasy uskoczyć (но /она/, вернувшись, подняла тревогу, и мы с челядью имели время = успели в лес убежать)! U nas tak ciągle (у нас так постоянно)!...
Twarz Zagłoby oblała się takim zachwytem (лицо Заглобы выразило такой восторг), że aż oko na chwilę przymrużył, za czym zerwał się (что аж глаз на минутку зажмурил, после чего сорвался /с места/), poskoczył do dziewczyny i nim się opatrzyła, pocałował ją w czoło (подскочил к девушке и, пока она не опомнилась, поцеловал ее в лоб).
— To od starego żołnierza za tego Tatarzyna w trzcinach (это от старого солдата за того татарина в камышах)! — rzekł (сказал /Заглоба/).

Tu pani Makowiecka poczęła się znуw trząść i chychotać nad przygodą Tatarzyna, po czym dodała:
— I co prawda, ocaliła nas wszystkich, bo cały czambulik szedł; ale że wrуciwszy narobiła alarmu, więc mieliśmy czas z czeladzią w lasy uskoczyć! U nas tak ciągle!...
Twarz Zagłoby oblała się takim zachwytem, że aż oko na chwilę przymrużył, za czym zerwał się, poskoczył do dziewczyny i nim się opatrzyła, pocałował ją w czoło.
— To od starego żołnierza za tego Tatarzyna w trzcinach! — rzekł.

Panienka potrząsnęła zamaszyście swoją płową czupryną (барышня тряхнула размашисто своими светлыми вихрами).
— Co (что = ну и что)? zadałam mu bobu (всыпала ему перцу)! — zawołała swym świeżym, dziecinnym głosikiem (закричала своим свежим, детским голоском), ktуry tak dziwnie brzmiał wobec sensu jej słуw (который так странно звучал по отношению к смыслу ее слов).
— Mуjże ty hajduczku najmilszy (мой же ты гайдучок милый)! — rzekł rozrzewniony Zagłoba (сказал растроганный Заглоба).
— Ale co tam jeden Tatar (да что там один татарин)! Waćpanowieście tysiącami ich nasiekli, i Szwedуw, i Niemcуw, i Węgrzynуw Rakoczego (ваши милости тысячами их насекли, и шведов, и немцев, и венгров Ракоци). Co ja tam przy waćpanach znaczę (что я там перед вашими милостями значу), przy takich rycerzach, jakich drugich w całej Rzeczypospolitej nie masz (перед такими рыцарями, каких других в целой Речи Посполитой не имеется). Wiem doskonale (/я/ знаю доподлинно)! Oho (ого)!
— Będziem cię uczyć szabelką robić, kiedy masz taki animusz (будем тебя учить сабелькой махать, если имеешь такой задор = охоту). Ja już trochę przyciężki, ale Michał to także mistrz (я уже немного староват, но Михал на это мастер).

Panienka potrząsnęła zamaszyście swoją płową czupryną.
— Co? zadałam mu bobu! — zawołała swym świeżym, dziecinnym głosikiem, ktуry tak dziwnie brzmiał wobec sensu jej słуw.
— Mуjże ty hajduczku najmilszy! — rzekł rozrzewniony Zagłoba.
— Ale co tam jeden Tatar! Waćpanowieście tysiącami ich nasiekli, i Szwedуw, i Niemcуw, i Węgrzynуw Rakoczego. Co ja tam przy waćpanach znaczę, przy takich rycerzach, jakich drugich w całej Rzeczypospolitej nie masz. Wiem doskonale! oho!
— Będziem cię uczyć szabelką robić, kiedy masz taki animusz. Ja już trochę przyciężki, ale Michał to także mistrz.

Panienka na taką propozycję aż podskoczyła w gуrę (барышня на такое предложение аж подскочила вверх), następnie pocałowała w ramię pana Zagłobę i dygnęła małemu rycerzowi mуwiąc (потом поцеловала пана Заглобу в плечо и сделала маленькому рыцарю реверанс, сказав):
— Dziękuję za obietnicę (благодарю за обещание)! Już trochę umiem (/я/ уже немного умею)!
Ale Wołodyjowski cały był zajęty rozmową z Krzysią Drohojowską (но Володыёвский был полностью занят разговором с Кшисею Дрогоёвской), więc odpowiedział z dystrakcją (поэтому ответил рассеянно):
— Co tylko waćpanna rozkażesz (как прикажет милостивая панна)!
Zagłoba z rozpromienionym obliczem przysiadł się znуw do pani stolnikowej latyczowskiej (Заглоба с сияющим лицом подсел снова к пани латычевской стольниковой).
— Moja mościwa dobrodziejko (моя милостивая благодетельница) — rzekł (сказал /он/). — Wiem ja to dobrze, jako bakalie tureckie są wyborne (знаю я хорошо, какие турецкие сладости отменные), bom długie lata w Stambule przesiedział (поскольку долгие годы в Стамбуле просидел), ale i to wiem także (но и то также знаю), że właśnie jest siła na nie łakomych (что обычно есть множество лакомых до них). Jakże się to stało, że się na tę dziewczynę nikt dotąd nie złakomił (как же так случилось, что этими девушками никто до сих пор не соблазнился)?
— Dla Boga (ради Бога)! nie brakło takich, ktуrzy się obydwom zalecali (хватало таких, которые за обеими ухаживали). A Baśkę to nazywamy, śmiejąc się (а Баську называем, смеясь), wdową po trzech mężach (вдовой трех мужей = трижды вдовой), bo naraz trzech godnych kawalerуw puściło się do niej w zaloty (поскольку сразу три достойных кавалера пустились в ухаживания за ней): pan Świrski, pan Kondracki i pan Ćwilichowski (пан Свирский, пан Кондрацкий и пан Чвилиховский). Wszystko szlachta z naszych stron i posesjonaci, ktуrych koligacje mogę także dokładnie waćpanu wymienić (все шляхтичи из нашего края, с поместьями, чьи родословные могу так же детально вашей милости изложить).

Panienka na taką propozycję aż podskoczyła w gуrę, następnie pocałowała w ramię pana Zagłobę i dygnęła małemu rycerzowi mуwiąc:
— Dziękuję za obietnicę! Już trochę umiem!
Ale Wołodyjowski cały był zajęty rozmową z Krzysią Drohojowską, więc odpowiedział Ale Wołodyjowski cały był zajęty rozmową z Krzysią Drohojowską, więc odpowiedział z dystrakcją:
— Co tylko waćpanna rozkażesz!
Zagłoba z rozpromienionym obliczem przysiadł się znуw do pani stolnikowej latyczowskiej.
— Moja mościwa dobrodziejko — rzekł. — Wiem ja to dobrze, jako bakalie tureckie są wyborne, bom długie lata w Stambule przesiedział, ale i to wiem także, że właśnie jest siła na nie łakomych. Jakże się to stało, że się na tę dziewczynę nikt dotąd nie złakomił?
— Dla Boga! nie brakło takich, ktуrzy się obydwom zalecali. A Baśkę to nazywamy, śmiejąc się, wdową po trzech mężach, bo naraz trzech godnych kawalerуw puściło się do niej w zaloty: pan Świrski, pan Kondracki i pan Ćwilichowski. Wszystko szlachta z naszych stron i posesjonaci, ktуrych koligacje mogę także dokładnie waćpanu wymienić.

To rzekłszy pani stolnikowa rozstawiła już znowu palce lewej ręki i przyładowała wskazujący prawej, lecz Zagłoba spytał co prędzej (сказав это, пани стольникова растопырила уже снова пальцы левой руки и приготовила указательный правой, но Заглоба спросил прежде):
— I cуż się z nimi stało (и что же с ними случилось)?
— Wszyscy trzej na wojnie dali gardła (все трое на войне отдали горла = сложили головы), dlatego też to i Baśkę zowiemy wdową (потому Баську и зовем трижды вдовой).
— Hm (гм)! a ona jakże to przeniosła (а она как это перенесла)?
— Widzi waćpan, to u nas codzienna rzecz i rzadko kto (видишь, ваша милость, это у нас ежедневное дело и редко кто), pуźnego wieku doszedłszy (до преклонных лет дожив), własną śmiercią schodzi (собственной смертью умирает). Mуwią nawet u nas (говорят даже у нас), że i nie wypada inaczej szlachcicowi jak w polu (что и не подобает шляхтичу иначе, чем в поле /умирать/). Jak Baśka to przeniosła (как Баська это перенесла)? Pochlipała trochę, nieboga, a najwięcej w stajni (поплакала немного, бедняга, отсиделась в конюшне), bo już jak jej co dolega, to ona zaraz do stajni (потому что если ее что-нибудь мучит, так она сразу на конюшню /бежит/)! Poszłam kiedyś za nią i pytam: “Po ktуrym płaczesz (пошла /я/ как-то за ней и спрашиваю: по которому /из них/ плачешь = кого оплакиваешь)?” A ona na to: “Po wszystkich trzech (а она на это: по всем трем = всех трех)!” Z tego responsu zaraz zmiarkowałam (из этого /я/ тотчас сделала вывод), że żadnego sobie po szczegуle nie upodobała (что ни одного /она/ по отдельности не полюбила) ... I tak myślę, że mając głowę czym innym zaprzątniętą (и так думаю, что имеет голову чем-то иным занятую), wcale ona jeszcze woli bożej nie czuje (совсем она еще воли Божьей не слышит); Krzysia więcej, ale Baśka chyba jeszcze nic (Кшися чует, но Баська еще нет)!...

To rzekłszy pani stolnikowa rozstawiła już znowu palce lewej ręki i przyładowała wskazujący prawej, lecz Zagłoba spytał co prędzej:
— I cуż się z nimi stało?
— Wszyscy trzej na wojnie dali gardła, dlatego też to i Baśkę zowiemy wdową.
— Hm! a ona jakże to przeniosła?
— Widzi waćpan, to u nas codzienna rzecz i rzadko kto, pуźnego wieku doszedłszy, własną śmiercią schodzi. Mуwią nawet u nas, że i nie wypada inaczej szlachcicowi jak w polu. Jak Baśka to przeniosła? Pochlipała trochę, nieboga, a najwięcej w stajni, bo już jak jej co dolega, to ona zaraz do stajni! Poszłam kiedyś za nią i pytam: “Po ktуrym płaczesz?” A ona na to: “Po wszystkich trzech!” Z tego responsu zaraz zmiarkowałam, że żadnego sobie po szczegуle nie upodobała... I tak myślę, że mając głowę czym innym zaprzątniętą, wcale ona jeszcze woli bożej nie czuje; Krzysia więcej, ale Baśka chyba jeszcze nic!...

— Poczuje (услышит)! — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба). — Mościa dobrodziejko (милостивая благодетельница)! My to najlepiej rozumiemy (мы это лучше понимаем)! Poczuje, poczuje (услышит, услышит)!...
— Takie nasze przeznaczenie (такое наше предназначение)! — odpowiedziała pani stolnikowa (ответила пани стольникова).
— Otуż to właśnie (то-то и оно)! Z ust mi to waćpani wyjęłaś (с моих уст это ваша милость сняла)!
Dalszą rozmowę przerwało zbliżenie się młodszej kompanii (дальнейший разговор прервало приближение молодой компании).
Mały rycerz bardzo był już ośmielony do panny Krzysi (маленький рыцарь очень уже осмелел в /обществе/ панны Кшиси), a ona, widocznie przez dobroć serca (а она, видимо, из-за доброго сердца), zajmowała się nim i jego smutkiem tak (занималась им и его печалью так), jak lekarz zajmuje się chorym (как лекарь занимается больным). I może właśnie dlatego więcej okazywała mu życzliwości (и, может, именно потому оказывала ему сострадания больше), niż pozwalała na to ich krуtka znajomość (чем это позволяло их недолгое знакомство). Ale że pan Michał był bratem stolnikowej (но пан Михал был братом стольниковой), a panienka krewną jej męża (а барышня — родственницей ее мужа), więc nikogo to nie dziwiło (поэтому никого это не удивляло). Baśka natomiast została jakoby na uboczu (Баська же зато осталась, словно в стороне) i tylko pan Zagłoba zwracał na nią ustawiczną uwagę (и только пан Заглоба обращал на нее неустанное внимание). Lecz zresztą było jej to widocznie wszystko jedno (но, в конце концов, ей было все равно), czy się kto nią zajmował, czy nie (занимал ее кто-нибудь или нет). Z początku spoglądała z podziwieniem na obydwуch rycerzy (сначала наблюдала с удивлением за обоими рыцарями), ale z rуwnym podziwieniem przypatrywała się (но с таким же удивлением рассматривала) i cudnej Ketlingowej broni porozwieszanej na ścianach (и чудесное оружие Кетлинга, развешенное на стенах). Potem zaczęła trochę ziewać (потом начала понемногу зевать), potem oczy kleiły się coraz bardziej (потом глаза у нее начали слипаться все больше), a wreszcie rzekła (и наконец сказала):
— Jak się kropnę spać, tak się pojutrze chyba obudzę (как бухнусь спать, так послезавтра разве что проснусь) ...

— Poczuje! — rzekł Zagłoba. — Mościa dobrodziejko! My to najlepiej rozumiemy! Poczuje, poczuje!...
— Takie nasze przeznaczenie! — odpowiedziała pani stolnikowa.
— Otуż to właśnie! Z ust mi to waćpani wyjęłaś!
Dalszą rozmowę przerwało zbliżenie się młodszej kompanii.
Mały rycerz bardzo był już ośmielony do panny Krzysi, a ona, widocznie przez dobroć serca, zajmowała się nim i jego smutkiem tak, jak lekarz zajmuje się chorym. I może właśnie dlatego więcej okazywała mu życzliwości, niż pozwalała na to ich krуtka znajomość. Ale że pan Michał był bratem stolnikowej, a panienka krewną jej męża, więc nikogo to nie dziwiło. Baśka natomiast została jakoby na uboczu i tylko pan Zagłoba zwracał na nią ustawiczną uwagę. Lecz zresztą było jej to widocznie wszystko jedno, czy się kto nią zajmował, czy nie. Z początku spoglądała z podziwieniem na obydwуch rycerzy, ale z rуwnym podziwieniem przypatrywała się i cudnej Ketlingowej broni porozwieszanej na ścianach. Potem zaczęła trochę ziewać, potem oczy kleiły się coraz bardziej, a wreszcie rzekła:
— Jak się kropnę spać, tak się pojutrze chyba obudzę...

Po tych słowach rozeszli się zaraz wszyscy (после этих слов разошлись сразу же все), bo niewiasty były bardzo zdrożone i czekały tylko na łуżek posłanie (поскольку женщины были очень утомлены дорогой и ждали только постилание постелей = когда постелят).
Gdy pan Zagłoba znalazł się wreszcie sam na sam z Wołodyjowskim (когда пан Заглоба остался наконец наедине с Володыёвским), naprzуd począł mrugać znacząco (сначала принялся подмигивать /ему/ многозначительно), następnie zaś obsypał małego rycerza gradem lekkich kułakуw (потом же осыпал маленького рыцаря градом легких ударов = слегка оттузил).
— Michał! a co Michał, hę (Михал! а что, Михал, хе)? jak rzepy (/девки/ как репки)! Co (что)? mnichem zostaniesz, co (монахом останешься или нет)? A ta borуwka Drohojowska (а эта ягодка Дрогоёвская), smaczna (вкусна)? A уw hajduczek rуżowiuchny, uch (а тот гайдучок румяный, ух)! Cуż ty na to, Michale (что ты на это /скажешь/, Михал)?
— Cуż, nic (что ж, ничего)! — odpowiedział mały rycerz (ответил маленький рыцарь).
— Pryncypalnie mi się уw hajduczek udał (лично мне этот гайдучок понравился). To powiadam ci (/я/ так скажу тебе), że kiedym przy niej podczas wieczerzy siedział (что когда возле нее во время всего ужина сидел = весь ужин просидел), tak mnie od niej piekło jak od piecyka (так мне от нее пекло, как от печки).
— Koza to jeszcze; tamta gdzie stateczniejsza (коза /она/ еще, вторая куда степенней)!
— Drohojowska węgierska śliwka (Дрогоёвская венгерская сливка), istna węgierska śliwka (истинная венгерская сливка)! Ale tamten orzeszek (но тот орешек)!... Dalibуg, żebym miał zęby (дал бы Бог, чтобы у меня были зубы)!... chciałem rzec, żebym miał taką cуrkę (/я/ хотел сказать, если бы имел такую дочку), tobie jednemu bym ją oddał (тебе одному ее отдал бы). Migdał, powiadam, migdał (миндаль, скажу /тебе/, миндаль)!

Po tych słowach rozeszli się zaraz wszyscy, bo niewiasty były bardzo zdrożone i czekały tylko na łуżek posłanie.
Gdy pan Zagłoba znalazł się wreszcie sam na sam z Wołodyjowskim, naprzуd począł mrugać znacząco, następnie zaś obsypał małego rycerza gradem lekkich kułakуw.
— Michał! a co Michał, hę? jak rzepy! co? mnichem zostaniesz, co? A ta
borуwka Drohojowska, smaczna? A уw hajduczek rуżowiuchny, uch! Cуż ty na to, Michale?
— Cуż, nic! — odpowiedział mały rycerz.
— Pryncypalnie mi się уw hajduczek udał. To powiadam ci, że kiedym przy niej podczas wieczerzy siedział, tak mnie od niej piekło jak od piecyka.
— Koza to jeszcze; tamta gdzie stateczniejsza!
— Drohojowska węgierska śliwka, istna węgierska śliwka! Ale tamten orzeszek!... Dalibуg, żebym miał zęby!... chciałem rzec, żebym miał taką cуrkę, tobie jednemu bym ją oddał. Migdał, powiadam, migdał!

Wołodyjowski posmutniał nagle (Володыёвский опечалился вдруг), bo mu się przypomniały przezwiska (ибо ему припомнились прозвища), jakie pan Zagłoba Anusi Borzobohatej dawał (какие пан Заглоба Анусе Борзобогатой давал). Jako żywa stanęła mu nagle w myśli i pamięci jej postać (как живая, встала перед ним вдруг в мыслях и памяти ее фигура), jej twarz malutka (ее маленькое личико), jej ciemne warkocze (ее темные косы), jej wesołość i szczebiotanie, i sposуb patrzenia (ее веселость и щебетанье, и способ гляденья = ей свойственный взгляд). Te obie były młodsze (эти обе были моложе), ale przecie tamta była droższa stokroć od wszystkich młodszych (но та была дороже стократ всех молодых)...
Mały rycerz ukrył twarz w dłoniach i żal porwał go tym większy (маленький рыцарь спрятал лицо в ладонях и печаль охватила его тем сильнее), że niespodziany (что /была она/ неожиданной).
Zagłoba zadziwił się (Заглоба удивился): czas jakiś milczał i patrzył niespokojnie (время какое-то молчал и беспокойно наблюдал /за ним/), następnie rzekł (потом сказал):
— Michale, co ci to (Михал, что с тобой)? Przemуw, dla Boga (скажи ради Бога)!
Wołodyjowski przemуwił (Володыёвский сказал):
— Tyle ich żyje, tyle ich chodzi po świecie (столько их живет, столько ходит по свету), jeno mojego jagniątka już nie ma (только моей овечки уже нет), jeno jej jednej nigdy już nie obaczę (только ее одну никогда уж не увижу)!...
Za czym bуl mu głos zdławił (потом боль перехватила у него горло), więc czoło wsparł o poręcz ławy (упер лоб в край лавки) i począł szeptać przez zaciśnięte wargi (и принялся шептать сквозь стиснутые губы):
— Boże! Boże! Boże (Боже! Боже! Боже)!..

Wołodyjowski posmutniał nagle, bo mu się przypomniały przezwiska, jakie pan Zagłoba Anusi Borzobohatej dawał. Jako żywa stanęła mu nagle w myśli i pamięci jej postać, jej twarz malutka, jej ciemne warkocze, jej wesołość i szczebiotanie, i sposуb patrzenia. Te obie były młodsze, ale przecie tamta była droższa stokroć od wszystkich młodszych...
Mały rycerz ukrył twarz w dłoniach i żal porwał go tym większy, że niespodziany.
Zagłoba zadziwił się: czas jakiś milczał i patrzył niespokojnie, następnie rzekł:
— Michale, co ci to? Przemуw, dla Boga!
Wołodyjowski przemуwił:
— Tyle ich żyje, tyle ich chodzi po świecie, jeno mojego jagniątka już nie ma, jeno jej jednej nigdy już nie obaczę!...
Za czym bуl mu głos zdławił, więc czoło wsparł o poręcz ławy i począł szeptać przez zaciśnięte wargi:
— Boże! Boże! Boże!...



Rozdział VII (Глава VII)

Panna Basia dopilnowała jednak Wołodyjowskiego, żeby ją “fechtуw” uczył (панна Бася упросила однако Володыёвского, чтобы ее «фехтам» учил), on zaś nie odmуwił, bo po kilku dniach, choć zawsze wolał Drohojowską (он же не отказался, поскольку через несколько дней, хоть всегда благоволил Дрогоёвской), jednak i Baśkę bardzo polubił, ile że zresztą trudno jej było nie lubić (однако и Баську сильно полюбил, впрочем, трудно было ее не полюбить).
Pewnego poranku zaczęła się tedy pierwsza lekcja (как-то утром состоялся первый урок), głуwnie chełpliwością Baśki wywołana i jej upewnieniami (главным образом хвастливостью Баськи вызванный и ее уверениями), jako że już tę sztukę wcale nieźle posiada (что этим искусством в целом /она/ неплохо владеет) i nie byle kto potrafi jej pola dotrzymać (и мало кто сумеет на ее поле удержаться = против нее устоять).
— Starzy żołnierze mnie uczyli (старые солдаты меня учили) — mуwiła (говорила /она/) — ktуrych u nas nie brak (которых у нас хватает: «нет нехватки»; brak — нехватка), a wiadomo przecie (а известно), że nie masz nad naszych szermierzуw (что нет лучше наших фехтовальщиков)... Ba, to jeszcze pytanie (да еще вопрос), czybyście i waćpanowie rуwnych sobie nie znaleźli (разве бы и ваши милости равных себе не нашли = найдутся ли и среди ваших милостей равные им).
— Co waćpanna mуwisz (что /ты/, милостивая барышня, говоришь) — zawołał Zagłoba (возопил Заглоба) — my w całym świecie rуwnych nie mamy (да нам во всем мире равных нет)!
— Chciałabym, żeby się pokazało, iż i ja rowan (хотела бы доказать, что и я ровня). Nie spodziewam się, ale chciałabym (не надеюсь, но хотела бы)!
— Na strzelanie z bandoleciku to i ja bym się poprуbowała (в стрельбе из мушкетона и я, быть может, попробовала бы) — rzekła śmiejąc się pani Makowiecka (сказала, смеясь, пани Маковецкая).

Panna Basia dopilnowała jednak Wołodyjowskiego, żeby ją "fechtуw" uczył, on zaś nie odmуwił, bo po kilku dniach, choć zawsze wolał Drohojowską, jednak i Baśkę bardzo polubił, ile że zresztą trudno jej było nie lubić.
Pewnego poranku zaczęła się tedy pierwsza lekcja, głуwnie chełpliwością Baśki wywołana i jej upewnieniami, jako że już tę sztukę wcale nieźle posiada i nie byle kto potrafi jej pola dotrzymać.
— Starzy żołnierze mnie uczyli — mуwiła — ktуrych u nas nie brak, a wiadomo przecie, że nie masz nad naszych szermierzуw... Ba, to jeszcze pytanie, czybyście i waćpanowie rуwnych sobie nie znaleźli.
— Co waćpanna mуwisz — zawołał Zagłoba — my w całym świecie rуwnych nie mamy!
— Chciałabym, żeby się pokazało, iż i ja rуwna. Nie spodziewam się, ale chciałabym!
— Na strzelanie z bandoleciku to i ja bym się poprуbowała — rzekła śmiejąc się pani Makowiecka.

— Dla Boga (О Боже)! chyba same amazonki w Latyczowskiem mieszkają (разве = похоже одни амазонки в Латычёве обитают) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба).
Tu zwrуcił się do Drohojowskiej (тут /он/ обратился к Дрогоёвской):
— A waćpanna jaką bronią najlepiej władasz (а милостивая панна каким оружием лучше владеет)?
— Żadną (никаким) — odpowiedziała Krzysia (ответила Кшися).
— Aha (да уж)! Żadną (никаким)! — zakrzyknęła Baśka (закричала Баська).
I tu przedrwiwając Krzysię poczęła śpiewać (и тут, передразнивая Кшисю, начала петь = запела):
Wierzcie, rycerze (знай, рыцарь),
Na nic pancerze (не поможет панцирь),
Na nic się tarcze zdały (не поможет щит, сделанный)!

Przez stal, żelazo (из стали, железа)
W serce się wrażą (/если/ в сердце поразит)
Kupida ostre strzały (Купидона острая стрела)!
— Taką ona bronią władnie, nie bуjcie się (таким оружием она владеет, не бойтесь = будьте спокойны)! — dodała zwracając się do Wołodyjowskiego i Zagłoby (добавила, обращаясь к Володыёвскому и Заглобе). — Szermierz też z niej nie lada (фехтует ею = им /оружием/ не кое-как = изрядно).
— Wychodź waćpanna (выходи, милостивая панна)! — rzekł pan Michał chcąc ukryć lekkie pomieszanie (сказал пан Михал, желая скрыть легкое замешательство).
— Ej, Boże! żeby się pokazało, co ja myślę (ой, Боже! чтобы все вышло, как я задумала)! — zawołała Basia rumieniąc się z radości (закричала Бася, зардевшись от радости).

— Dla Boga! chyba same amazonki w Latyczowskiem mieszkają — rzekł Zagłoba.
Tu zwrуcił się do Drohojowskiej:
— A waćpanna jaką bronią najlepiej władasz?
— Żadną — odpowiedziała Krzysia.
— Aha! żadną! — zakrzyknęła Baśka.
I tu przedrwiwając Krzysię poczęła śpiewać:
Wierzcie, rycerze,
Na nic pancerze,
Na nic się tarcze zdały!

Przez stal, żelazo
W serce się wrażą
Kupida ostre strzały!
— Taką ona bronią władnie, nie bуjcie się! — dodała zwracając się do Wołodyjowskiego i Zagłoby. — Szermierz też z niej nie lada
— Wychodź waćpanna! — rzekł pan Michał chcąc ukryć lekkie pomieszanie.
— Ej, Boże! żeby się pokazało, co ja myślę! — zawołała Basia rumieniąc się z radości.

I stanęła zaraz w pozycji mając lekką polską szabelkę w prawicy (и встала тотчас в позицию, имея легкую польскую сабельку в правой руке), lewą zaś rękę zasunęła za plecy i z wysuniętą piersią naprzуd (левую же руку засунула за плечи = спрятала за спину, и с выпяченной грудью), z podniesioną głową i rozdętymi chrapkami była tak ładna i tak rуżowa (с поднятой головой и раздутыми ноздрями была так хороша и так румяна), że Zagłoba szepnął do pani stolnikowej (что Заглоба шепнул пани стольниковой):
— Żaden gąsiorek, choćby ze stuletnim węgrzynem (ни одна бутылка, хоть бы и со столетним венгерским), nie udelektowałby mnie tak swym widokiem (не порадовала бы меня так своим видом)!
— Uważ waćpanna (заметь, милостивая панна) — rzekł Wołodyjowski (сказал Володыёвский) — ja się tylko będę bronił, ni razu nie przytnę (я буду только защищаться, ни разу не нападу), a waćpanna atakuj (а /ты/, милостивая панна, нападай), jak się jej żywnie podoba (как /твоей душе/ заблагорассудится).
— Dobrze (ладно). Kiedy zaś waćpan będziesz chciał (когда же ваша милость будешь хотеть = захочешь), żebym przestała (чтобы перестала), to mi słowo rzeknij (то мне /только/ слово скажи).
— Mogłoby się i tak skończyć, kiedy bym tylko zechciał (/я/ могу и так закончить, когда только захочу)!..
— A to jakim sposobem (а это же каким способом)?
— Bo takiemu szermierzykowi łatwie bym szabelkę z rąk wytrącić zdołał (ибо у такого фехтовальщика /как ты/ легко бы сабельку из рук выбить).
— Zobaczymy (увидим)!
— Nie zobaczymy, bo tego przez politykę nie uczynię (не увидим, ибо того по политесу не сделаю).
— Nie trzeba tu żadnej polityki (не нужно тут никакого политеса). Uczyń to waść, jeśli zdołasz (сделай так, ваша милость, если сможешь). Wiem, że mniej umiem od waćpana, ale tego przecie sobie nie dam uczynić (знаю, что /я/ меньше умею, чем ваша милость, но такого с собой не позволю сотворить)!
— Więc waćpanna pozwalasz (значит, ваша милость разрешает)?
— Pozwalam (разрешаю)!
— Dajże spokуj, hajduczku najsłodszy (дай же покой = успокойся, гайдучок самый сладкий) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба). — On to z największymi mistrzami czynił (он это с самыми большими мастерами проделывал).
— Zobaczymy (увидим)! — powtуrzyła Basia (повторила Бася).
— Zaczynajmy (начнем)! — rzekł Wołodyjowski (сказал Володыёвский), nieco zniecierpliwiony przechwałkam i dziewczyny (/которому/ немного надоело терпеть хвастовство девушки: zniecierpliwiony от niecierpliwy — нетерпеливый).

I stanęła zaraz w pozycji mając lekką polską szabelkę w prawicy, lewą zaś rękę zasunęła za plecy i z wysuniętą piersią naprzуd, z podniesioną głową i rozdętymi chrapkami była tak ładna i tak rуżowa, że Zagłoba szepnął do pani stolnikowej:
— Żaden gąsiorek, choćby ze stuletnim węgrzynem, nie udelektowałby mnie tak swym widokiem!
— Uważ waćpanna — rzekł Wołodyjowski — ja się tylko będę bronił, ni razu nie przytnę, a waćpanna atakuj, jak się jej żywnie podoba.
— Dobrze. Kiedy zaś waćpan będziesz chciał, żebym przestała, to mi słowo rzeknij.
— Mogłoby się i tak skończyć, kiedy bym tylko zechciał!..
— A to jakim sposobem?
— Bo takiemu szermierzykowi łatwie bym szabelkę z rąk wytrącić zdołał.
— Zobaczymy!
— Nie zobaczymy, bo tego przez politykę nie uczynię.
— Nie trzeba tu żadnej polityki. Uczyń to waść, jeśli zdołasz. Wiem, że mniej umiem od waćpana, ale tego przecie sobie nie dam uczynić!
— Więc waćpanna pozwalasz?
— Pozwalam!
— Dajże spokуj, hajduczku najsłodszy — rzekł Zagłoba. — On to z największymi mistrzami czynił.
— Zobaczymy! — powtуrzyła Basia.
— Zaczynajmy! — rzekł Wołodyjowski, nieco zniecierpliwiony przechwałkam i dziewczyny.

Zaczęli (начали).
Basia przycięła okrutnie, skacząc przy tym jak konik polny (Бася сделала выпад лихо, скача при этом, как кузнечик полевой).
Wołodyjowski zaś stał w miejscu (Володыёвский же остался на месте), czyniąc, wedle swego zwyczaju (делая, по своему обыкновению), malusieńkie ruchy szablą i nie bardzo nawet zważając na atak (едва заметные: «незначительные» движения саблей и не очень даже обращая внимание на атаки).
— A waćpan to się ode mnie jak od uprzykrzonej muchy oganiasz (а, ваша милость от меня, как от надоедливой мухи, отбиваешься)! — zawołała podrażniona Basia (закричала недовольная Бася).
— Jaż się z waćpanną nie prуbuję, jeno ją uczę (я же с милостивой панной не дерусь, а учу ее)! — odparł mały rycerz (ответил маленький рыцарь).— Dobrze tak (хорошо так)! Jak na białogłowę, wcale nieźle (как для женщины в общем неплохо)! Spokojniej z dłonią (спокойней с руками)!
— Jak na białogłowę (как для женщины)? Masz waćpan za białogłowę (получай ваша милость за женщину)! masz (получай)! masz (получай)!
Ale pan Michał, lubo Basia zażyła swych cięć najznamienitszych (но пан Михал, хотя Бася использовала свои самые знаменитые приемы), nic nie miał (ничего не получил). Owszem, umyślnie począł rozmawiać z Zagłobą (напротив, умышленно начал разговаривать с Заглобой), aby okazać, jak mało dba o Basine ciosy (чтобы показать, как мало беспокоят /его/ Басины удары).
— Odstąp waćpan od okna, bo pannie ciemno (отступи, ваша милость, от окна, а то панне темно), a choć szabla większa od igły (и хоть сабля больше иглы), za to ma panna mniej eksperiencji do szabli niż do igły (похоже, что панна имеет меньше опыта /владения/ саблей, чем иглой).
Chrapki Basi rozdęły się jeszcze więcej (ноздри Баси раздулись еще больше), a czupryna spadła całkiem na błyszczące oczka (а волосы совсем упали на блестевшие глаза).
— Waćpan mnie lekceważysz (ваша милость, пренебрегаешь мной)? — spytała dysząc mocno (спросила /она/, тяжело дыша).
— Nie osobę, broń Boże (не /твоей/ персоной, Боже упаси)!
— Nie cierpię pana Michała (не терплю пана Михала)!
— Masz, bakałarzu, za twą naukę (имеешь = нб тебе, бакалавр, за твою науку)! — odpowiedział mały rycerz (ответил маленький рыцарь).

Zaczęli.
Basia przycięła okrutnie, skacząc przy tym jak konik polny.
Wołodyjowski zaś stał w miejscu, czyniąc, wedle swego zwyczaju, malusieńkie ruchy szablą i nie bardzo nawet zważając na atak.
— A waćpan to się ode mnie jak od uprzykrzonej muchy oganiasz!— zawołała podrażniona Basia.
— Jaż się z waćpanną nie prуbuję, jeno ją uczę! — odparł mały rycerz. — Dobrze tak! Jak na białogłowę, wcale nieźle! Spokojniej z dłonią!
— Jak na białogłowę? Masz waćpan za białogłowę! masz! masz!
Ale pan Michał, lubo Basia zażyła swych cięć najznamienitszych, nic nie miał. Owszem, umyślnie począł rozmawiać z Zagłobą, aby okazać, jak mało dba o Basine ciosy.
— Odstąp waćpan od okna, bo pannie ciemno, a choć szabla większa od
igły, za to ma panna mniej eksperiencji do szabli niż do igły.
Chrapki Basi rozdęły się jeszcze więcej, a czupryna spadła całkiem na błyszczące oczka.
— Waćpan mnie lekceważysz? — spytała dysząc mocno.
— Nie osobę, broń Boże!
— Nie cierpię pana Michała!
— Masz, bakałarzu, za twą naukę! — odpowiedział mały rycerz.

Po czym znуw do Zagłoby (потом снова к Заглобе):
— Dalibуg, że śnieg zaczyna padać (даст Бог, еще снег пойдет).
— Ot, śnieg! śnieg! śnieg (вот снег! снег! снег)! — powtarzała przycinając Baśka (повторяла, коля = размахивая сабелькой Баська).
— Baśka, dosyć (Баська, хватит)! ledwie już dyszysz (едва уже дышишь)! — wtrąciła pani stolnikowa (вмешалась стольникова).
— No, trzymaj waćpanna szablę, bo wytrącę (ну, держи, милостивая панна, саблю, а то потеряешь)!
— Zobaczymy (увидим)!
— A ot (а вот)!
I szabelka, wyfrunąwszy jako ptak z rąk Basi, upadła z brzękiem aż koło pieca (и сабелька, вылетев, словно птица, из рук Баси, упала с лязгом аж около печи).
— To ja sama (это я сама)! Niechcący (нечаянно)! To nie waćpan (это не ваша милость)! — wołała ze łzami w głosie panienka (кричала со слезами в голосе барышня) i chwyciwszy w mig szabelkę (схватив мигом сабельку), znowu przycięła (снова сделала выпад).
— Sprobuj waćpan teraz (попробуй ваша милость еще)...
— A ot (а вот)! — powtуrzył pan Michał (повторил пан Михал).
I szabelka znуw się znalazła pod piecem (и сабелька снова оказалась под печкой).

Po czym znуw do Zagłoby:
— Dalibуg, że śnieg zaczyna padać.
— Ot, śnieg! śnieg! śnieg! — powtarzała przycinając Baśka.
— Baśka, dosyć! ledwie już dyszysz! — wtrąciła pani stolnikowa.
— No, trzymaj waćpanna szablę, bo wytrącę!
— Zobaczymy!
— A ot!
I szabelka, wyfrunąwszy jako ptak z rąk Basi, upadła z brzękiem aż koło pieca.
— To ja sama! niechcący! To nie waćpan! — wołała ze łzami w głosie panienka i chwyciwszy w mig szabelkę, znowu przycięła.
— Sprobuj waćpan teraz...
— A ot! — powtуrzył pan Michał.
I szabelka znуw się znalazła pod piecem.

Pan Michał zaś rzekł (пан Михал сказал):
— Na dzisiaj dość (на сегодня достаточно)!
Pani stolnikowa poczęła drgać i piszczeć głośniej jak zwykle (пани стольникова начала трястись и пищать громко, как обычно = по своему обыкновению), Basia zaś stała na środku izby (Бася же остановилась посреди комнаты), zmieszana, odurzona, dysząc mocno, gryząc wargi i tłumiąc łzy (смущенная, растерянная, тяжело дыша, кусая губы и удерживая слезы), ktуre przemocą cisnęły się jej do oczu (которые смачивали = набегали обильно ей на глаза). Wiedziała, że tym bardziej będą się śmieli (знала, что сильнее над ней будут смеяться), jeżeli wybuchnie płaczem (если разразится плачем), i koniecznie chciała się wstrzymać (и обязательно хотела удержаться), ale widząc, że nie zdoła, wypadła nagle z izby (но чувствуя, что не переборет /слезы/, выбежала вдруг из комнаты).
— Dla Boga (о Боже)! — zawołała pani stolnikowa (завопила пани стольникова). — Pewnie do stajni uciekła (верно, в конюшню убежала), a taka zgrzana (а такая разгоряченная)... jeszcze ją zamrуz chyci (еще ее мороз прохватит). Trzeba chyba pуjść za nią (разве пойти за ней)! Krzysiu, nie wychodź (Кшися, не выходи)!
To rzekłszy wyszła i porwawszy ciepłą jubkę w sieni (это сказав, вышла и, схватив теплую шубку в сенях), biegła z nią do stajni (побежала в конюшню), a za nią biegł Zagłoba (а за ней бежал Заглоба), niespokojny o swego hajduczka (беспокоясь о своем гайдучке). Chciała wybiec i Drohojowska, lecz mały rycerz chwycił ją za rękę (хотела выбежать и Дрогоёвская, но маленький рыцарь схватил ее за руку).
— Słyszałaś waćpanna zakaz (слышала милостивая панна приказ)? Nie puszczę tej ręki, pуki nie wrуcą (не отпущу твоей руки, пока не вернутся).
I rzeczywiście nie puszczał (и на самом деле не пускал). A była to ręka jakoby atłasowa (а была та рука словно атласная), miękka (мягкая); panu Michałowi wydało się (пану Михалу показалось), że jakiś strumień ciepły przepływa z tych cienkich palcуw w jego kości (что какой-то поток теплый струится от этих тонких пальцев в его запястья), sprawując w nich lubość niezwykłą, więc trzymał je coraz mocniej (вызывая в них нежность необычайную, и держал ее еще сильней).

Pan Michał zaś rzekł:
— Na dzisiaj dość!
Pani stolnikowa poczęła drgać i piszczeć głośniej jak zwykle, Basia zaś stała na środku izby, zmieszana, odurzona, dysząc mocno, gryząc wargi i tłumiąc łzy, ktуre przemocą cisnęły się jej do oczu. Wiedziała, że tym bardziej będą się śmieli, jeżeli wybuchnie płaczem, i koniecznie chciała się wstrzymać, ale widząc, że nie zdoła, wypadła nagle z izby.
— Dla Boga! — zawołała pani stolnikowa. — Pewnie do stajni uciekła, a taka zgrzana... jeszcze ją zamrуz chyci. Trzeba chyba pуjść za nią! Krzysiu, nie wychodź!
To rzekłszy wyszła i porwawszy ciepłą jubkę w sieni, biegła z nią do stajni, a za nią biegł Zagłoba, niespokojny o swego hajduczka. Chciała wybiec i Drohojowska, lecz mały rycerz chwycił ją za rękę.
— Słyszałaś waćpanna zakaz? Nie puszczę tej ręki, pуki nie wrуcą. I rzeczywiście nie puszczał. A była to ręka jakoby atłasowa, miękka; panu Michałowi wydało się, że jakiś strumień ciepły przepływa z tych cienkich palcуw w jego kości, sprawując w nich lubość niezwykłą, więc trzymał je coraz mocniej.

Lekkie rumieńce przeleciały przez smagławą twarz Krzysi (легкий румянец проступил на смуглом лице Кшиси).
— Tom, widzę, branka w jasyr wzięta (так, вижу, я пленница, в ясырь взята)! — rzekła (сказала).
— Kto by taki jasyr wziął (тот, кто такой ясырь взял), sułtanowi nie miałby czego zazdrościć (/самому/ султану не завидовал бы), ktуren i sułtan pуł państwa swojego chętnie by za taką oddał (/наоборот/, тому и султан полцарства своего охотно за такой /ясырь/ отдал бы).
— Aleby mnie waćpan przecie poganom nie sprzedał (но меня ваша милость язычникам не продали б)!
— Jakobym i duszy diabłu nie sprzedał (как и душу дьяволу не продал бы)!
Tu pomiarkował pan Michał (тут подумал пан Михал), że chwilowy zapał zbyt daleko go unosi, i poprawił (что минутный пыл слишком далеко его занес, и поправился):
— Jakobym i siostry nie sprzedał (как и сестру не продал бы)!

Lekkie rumieńce przeleciały przez smagławą twarz Krzysi.
— Tom, widzę, branka w jasyr wzięta! — rzekła.
— Kto by taki jasyr wziął, sułtanowi nie miałby czego zazdrościć, ktуren i sułtan pуł państwa swojego chętnie by za taką oddał.
— Aleby mnie waćpan przecie poganom nie sprzedał!
— Jakobym i duszy diabłu nie sprzedał!
Tu pomiarkował pan Michał, że chwilowy zapał zbyt daleko go unosi, i poprawił:
— Jakobym i siostry nie sprzedał!

A Drohojowska odrzekła poważnie (а Дрогоёвская ответила серьезно):
— Toś waćpan utrafił (/в точку/ ваша милость попала). Siostrą afektem jestem dla pani stolnikowej (/я/ сестра по нежным чувствам = люблю как сестру пани стольникову), będę i waćpanową (буду и для вашей милости /сестрой/).
— Dziękuję z serca (сердечно благодарю) — rzekł pan Michał całując jej rękę (сказал пан Михал, целуя ей руку) — bo mi okrutnie pociechy potrzeba (поскольку мне очень утешенье нужно).
— Wiem, wiem (знаю, знаю)! — powtуrzyła panienka (повторила барышня) — jam też sierota (я тоже сирота)!
Tu mała łezka stoczyła się jej z powieki i osiadła na owym puszku nad ustami (тут маленькая слезинка потекла у нее из-под века и осела на пушке над устами). A Wołodyjowski patrzył na łezkę, na usta lekko ocienione, wreszcie rzekł (а Володыёвский смотрел на слезинку, на уста, легко оттененные пушком, наконец сказал):
— Takaś waćpanna dobra jako właśnie anioł (такая милостивая панна добрая, как ангел)! Już mi ulżyło (уже мне полегчало)!
Krzysia uśmiechnęła się słodko (Кшися улыбнулась сладко).
— Daj Boże waćpanu (дай Бог вашей милости /чтоб так и было/)!
— Jak mi Bуg miły (ей-Богу)!

A Drohojowska odrzekła poważnie:
— Toś waćpan utrafił. Siostrą afektem jestem dla pani stolnikowej, będę i waćpanową.
— Dziękuję z serca — rzekł pan Michał całując jej rękę — bo mi okrutnie pociechy potrzeba.
— Wiem, wiem! — powtуrzyła panienka — jam też sierota!
Tu mała łezka stoczyła się jej z powieki i osiadła na owym puszku nad ustami.
A Wołodyjowski patrzył na łezkę, na usta lekko ocienione, wreszcie rzekł:
— Takaś waćpanna dobra jako właśnie anioł! Już mi ulżyło!
Krzysia uśmiechnęła się słodko.
— Daj Boże waćpanu!
— Jak mi Bуg miły!

Czuł przy tym mały rycerz (чувствовал при этом маленький рыцарь), że gdyby powtуrnie pocałował ją w rękę (что если бы повторно поцеловал ей руку), to by mu jeszcze bardziej ulżyło (то ему бы еще сильнее полегчало). Ale w tej chwili weszła pani Makowiecka (но в ту минуту вошла пани Маковецкая).
— Baśka jubkę wzięła (Баська шубку взяла) — rzekła (сказала) — ale w takiej jest konfuzji (но /она/ в такой конфузии), że za nic nie chce przyjść (что ни за что не хочет прийти). Pan Zagłoba ugania się za nią po całej stajni (пан Заглоба гоняется за ней по всей конюшне).
Jakoż Zagłoba, nie szczędząc pociech i perswazyj (Заглоба же, не скупясь на утешения и увещевания), nie tylko się uganiał za Baśką po całej stajni (не только гонялся за Баськой по всей конюшне), ale wyparł ją wreszcie na dwуr w tej nadziei (но и вытеснил ее наконец во двор, в надежде), że ją prędzej do ciepłej izby namуwi (что ее перейти в теплую комнату уговорит).
Ona umykała przed nim powtarzając (она удирала от него, повторяя):

Czuł przy tym mały rycerz, że gdyby powtуrnie pocałował ją w rękę, to by mu jeszcze bardziej ulżyło. Ale w tej chwili weszła pani Makowiecka.
— Baśka jubkę wzięła — rzekła — ale w takiej jest konfuzji, że za nic nie chce przyjść. Pan Zagłoba ugania się za nią po całej stajni.
Jakoż Zagłoba, nie szczędząc pociech i perswazyj, nie tylko się uganiał za Baśką po całej stajni, ale wyparł ją wreszcie na dwуr w tej nadziei, że ją prędzej do ciepłej izby namуwi.
Ona umykała przed nim powtarzając:

— Otуż nie pуjdę (вот не пойду)! Niech mnie zamrуz chyci (пусть меня мороз схватит)! Nie pуjdę (не пойду)! nie pуjdę (не пойду)!... — Na koniec dostrzegłszy już przy domu słup ze szczeblami (наконец углядела возле дома столб с перекладинами), a na nim drabinę (а на нем лестницу), skoczyła na nią jak wiewiуrka (вскочила на нее, как белочка) i oparła się dopiero na skraju dachu (и оперлась только на краешек крыши). Tam siadłszy zwrуciła się ku panu Zagłobie (там сидя, повернулась к пану Заглобе) i na wpуł już ze śmiechem zawołała (и уже полушутя закричала):
— Dobrze, pуjdę, jeśli waćpan wleziesz tu po mnie (ладно, пойду, если ваша милость влезет сюда ко мне)!
— A cуż to ja koczur jestem (а что я кот, что ли), hajduczku (гайдучок), żebym za tobą po dachach łaził (чтобы за тобой по крышам лазить)? Tak to mi płacisz za to, że cię kocham (так ты мне платишь за то, что /я/ тебя люблю)?
— I ja waćpana kocham, ale z dachu (и я вашу милость люблю, но с крыши)!
— Dziad swoje — baba swoje (дед свое — баба свое)! Złaź mi tu zaraz (слезай мне сейчас же)!
— Nie zlazę (не слезу)!

— Otуż nie pуjdę! Niech mnie zamrуz chyci! Nie pуjdę! nie pуjdę!... — Na koniec dostrzegłszy już przy domu słup ze szczeblami, a na nim drabinę, skoczyła na nią jak wiewiуrka i oparła się dopiero na skraju dachu. Tam siadłszy zwrуciła się ku panu Zagłobie i na wpуł już ze śmiechem zawołała:
— Dobrze, pуjdę, jeśli waćpan wleziesz tu po mnie!
— A cуż to ja koczur jestem, hajduczku, żebym za tobą po dachach łaził? Tak to mi płacisz za to, że cię kocham?
— I ja waćpana kocham, ale z dachu!
— Dziad swoje — baba swoje! Złaź mi tu zaraz!
— Nie zlazę!

— Śmiech, jak mi Bуg miły, żeby do serca tak brać konfuzję (смех, ей-Богу, чтоб так близко к сердцу принимать конфузию)! Nie tobie, łasico utrapiona, ale Kmicicowi (не тебе, ласочка несносная, но Кмицицу), ktуren za mistrza nad mistrze uchodził (который мастер над мастерами считается), Wołodyjowski to samo uczynił (Володыёвский так же точно сделал = выбил саблю) — i nie na żarty (и не в шутку), lecz w pojedynku (а в поединке). Jemu najznamienitsi szermierze włoscy (ему самые знаменитые фехтовальщики итальянские), niemieccy i szwedzcy nie dłużej jak przez jeden pacierz mogli dać opуr (немецкие и шведские не дольше, чем одну молитву «Отче наш» могли противостоять), a tu jeden bąk taki do serca bierze przeprawę (а ты один промах = неудачу такую близко к сердцу принимаешь). Fe (фу)! wstydź się (стыдись)! Złaź, złaź (слезай, слезай)! Przecie ty się dopiero uczysz (ведь ты только учишься)!
— Ale pana Michała nie cierpię (но пана Михала не терплю)!
— Bogać tam! Za to, że exquisitissimus w tym, co sama chcesz umieć? Powinnaś go tym bardziej kochać (побойся Бога! За то, что /он/ [exquisitissimus — лат. превосходнейший] в том, что сама хочешь уметь)!

— Śmiech, jak mi Bуg miły, żeby do serca tak brać konfuzję! Nie tobie, łasico utrapiona, ale Kmicicowi, ktуren za mistrza nad mistrze uchodził, Wołodyjowski to samo uczynił — i nie na żarty, lecz w pojedynku. Jemu najznamienitsi szermierze włoscy, niemieccy i szwedzcy nie dłużej jak przez jeden pacierz mogli dać opуr, a tu jeden bąk taki do serca bierze przeprawę. Fe! wstydź się! Złaź, złaź! Przecie ty się dopiero uczysz!
— Ale pana Michała nie cierpię!
— Bogać tam! Za to, że exquisitissimus w tym, co sama chcesz umieć? Powinnaś go tym bardziej kochać!

— Pan Zagłoba nie mylił się (пан Заглоба не ошибался).
Uwielbienie Basi dla małego rycerza wzrosło pomimo jej konfuzji, ale odrzekła (преклонение Баси перед маленьким рыцарем возросло, несмотря на ее конфуз, но /она/ ответила):
— Niech go Krzysia kocha (пусть его Кшися любит)!
— Złaź, złaź (слезай, слезай)!
— Nie zlazę (не слезу)!
— Dobrze, to siedź (хорошо, тогда сиди); powiem ci jeno (скажу тебе только одно), że to nawet i niepolitycznie pannie na drabinie siedzieć (что это даже и неполитично панне на лестнице сидеть), bo ucieszny może dać światu prospekt (потому что приятный может дать миру проспект = открыть вид)!
— A nieprawda (а неправда)! — rzekła Basia ogarniając rękoma jubkę (сказала Бася, охватывая руками юбку).
— Ja tam stary, oczu nie wypatrzę, ale zaraz tu wszystkich zawołam, niech się dziwują (я уже старый, глаза не прогляжу, но сейчас сюда всех позову, пусть посмотрят)!
— Już zlazę (уже слезаю)! — wołała Basia (кричала Бася).
Wtem Zagłoba zwrуcił się w bok domu (вдруг Заглоба повернулся в сторону дома).
— Dalibуg, ktoś idzie (ей-Богу, кто-то идет)! — rzekł (сказал).
Jakoż zza węgła ukazał się młody pan Nowowiejski (как раз из-за угла показался молодой пан Нововейский), ktуry przyjechawszy konno (который, приехав верхом), przywiązał konia przy bocznej furcie (привязал коня возле боковой калитки), sam zaś obchodził dom pragnąc wejść przez głуwne drzwi (сам же пытался войти в главные двери).
Basia ujrzawszy go znalazła się w dwуch skokach na ziemi (Бася, заметив его, слезла в два прыжка на землю), lecz niestety było już za pуźno (но, увы, было уже поздно).

— Pan Zagłoba nie mylił się.
Uwielbienie Basi dla małego rycerza wzrosło pomimo jej konfuzji, ale odrzekła:
— Niech go Krzysia kocha!
— Złaź, złaź!
— Nie zlazę!
— Dobrze, to siedź; powiem ci jeno, że to nawet i niepolitycznie pannie na drabinie siedzieć, bo ucieszny może dać światu prospekt!
— A nieprawda! — rzekła Basia ogarniając rękoma jubkę.
— Ja tam stary, oczu nie wypatrzę, ale zaraz tu wszystkich zawołam, niech się dziwują!
— Już zlazę! — wołała Basia.
Wtem Zagłoba zwrуcił się w bok domu.
— Dalibуg, ktoś idzie! — rzekł.
Jakoż zza węgła ukazał się młody pan Nowowiejski, ktуry przyjechawszy konno, przywiązał konia przy bocznej furcie, sam zaś obchodził dom pragnąc wejść przez głуwne drzwi.
Basia ujrzawszy go znalazła się w dwуch skokach na ziemi, lecz niestety było już za pуźno.

Pan Nowowiejski widział ją zeskakującą z drabiny (пан Нововейский увидел ее соскакивающей с лестницы), więc stanął zmieszany (и остановился в замешательстве), zdumiony (изумленный), oblany rumieńcami jak panna (залитый румянцем, как панна = как красна девица); Basia stała przed nim tak samo (Бася стояла перед ним такая же). Aż nagle zakrzyknęła (и вдруг воскликнула):
— Druga konfuzja (второй конфуз)!
Pan Zagłoba, rozbawiony wielce, mrugał czas jakiś swym zdrowym okiem, na koniec rzekł (пан Заглоба, позабавленный очень, подмигивал некоторое время своим здоровым глазом, наконец сказал):
— Pan Nowowiejski, naszego Michała przyjaciel i podkomendny (пан Нововейский, нашего Михала друг и подчиненный), a to jest panna Drabinowska (а это панна Драбиновская: от drabina — лестница)... tfu (тьфу)!... chciałem powiedzieć: Jeziorkowska (хотел сказать: Езёрковская)!
Nowowiejski przyszedł prędko do siebie (Нововейский быстро пришел в себя), a że był to żołnierz bystrego dowcipu (а так как был солдат быстрого ума = находчивый), choć młody (хоть и молодой), więc skłonił się i podniуsłszy oczy na cudne zjawisko, rzekł (поклонился и, подняв глаза на чудесное видение, сказал):
— Dla Boga! rуże na śniegu w Ketlingowym ogrodzie kwitną (о Боже! розы на снегу у Кетлинга в саду цветут)!

Pan Nowowiejski widział ją zeskakującą z drabiny, więc stanął zmieszany, zdumiony, oblany rumieńcami jak panna; Basia stała przed nim tak samo. Aż nagle zakrzyknęła:
— Druga konfuzja!
Pan Zagłoba, rozbawiony wielce, mrugał czas jakiś swym zdrowym okiem, na koniec rzekł:
— Pan Nowowiejski, naszego Michała przyjaciel i podkomendny, a to jest panna Drabinowska... tfu!... chciałem powiedzieć: Jeziorkowska!
Nowowiejski przyszedł prędko do siebie, a że był to żołnierz bystrego dowcipu, choć młody, więc skłonił się i podniуsłszy oczy na cudne zjawisko, rzekł:
— Dla Boga! rуże na śniegu w Ketlingowym ogrodzie kwitną!

A Basia dygnąwszy mruknęła sama do siebie (А Бася, делая реверанс, буркнула сама себе):
— Dla innego nosa niż twуj (для другого носа, не для твоего)!
Po czym rzekła bardzo wdzięcznie (после чего сказала очень мило):
— Proszę do komnat (прошу в комнаты)!
I sunęła sama naprzуd (и прошла сама вперед), a wpadłszy prędko do izby (а вбежав быстро в комнату), w ktуrej pan Michał siedział z resztą kompanii (где пан Михал сидел с остальной компанией), zawołała robiąc przytyk do czerwonego kontusza pana Nowowiejskiego (закричала, делая намек на красный кунтуш пана Нововейского):
— Gil przyleciał (снегирь прилетел)!
Za czym siadła na stołku (потом уселась на табуретку), złożywszy ręce w małdrzyk (сложив руки в ватрушку), a buzię w ciup (а губки бантиком), jak przystało na skromną i przystojnie wychowaną panienkę (как подобает скромной и хорошо воспитанной барышне).

A Basia dygnąwszy mruknęła sama do siebie:
— Dla innego nosa niż twуj!
Po czym rzekła bardzo wdzięcznie:
— Proszę do komnat!
I sunęła sama naprzуd, a wpadłszy prędko do izby, w ktуrej pan Michał siedział z resztą kompanii, zawołała robiąc przytyk do czerwonego kontusza pana Nowowiejskiego:
— Gil przyleciał!
Za czym siadła na stołku, złożywszy ręce w małdrzyk, a buzię w ciup, jak przystało na skromną i przystojnie wychowaną panienkę.

Pan Michał przedstawił młodego przyjaciela siostrze i Krzysi Drohojowskiej (пан Михал представил молодого друга сестре и Кшисе Дрогоёвской), a уw ujrzawszy drugą pannę (а тот, увидев вторую барышню), chociaż w odmiennym rodzaju (хотя и в другом роде), lecz rуwnie niepośledniej urody (но тоже равной, не худшей красоты), zmieszał się po raz wtуry (смутился второй раз); pokrył to jednak ukłonem (прикрыл это, однако, поклоном) i dla dodania sobie fantazji ręką do wąsуw (и для придания себе удали = уверенности рукой к усам), ktуre mu jeszcze nie rosły (которые у него еще не росли), sięgnął (потянулся).
Zakręciwszy tedy palcami nad wargą (закрутив пальцами над губой /несуществующий ус/), zwrуcił się do Wołodyjowskiego i opowiedział mu cel swego przybycia (обратился к Володыёвскому и сообщил ему о цели своего прибытия). Oto pan hetman wielki pilnie pożądał widzieć małego rycerza (итак, пан великий гетман пожелал непременно видеть маленького рыцаря). О ile pan Nowowiejski się domyślał (насколько пан Нововейский догадывался), chodziło o jakąś funkcję wojskową (/речь/ шла о какой-то функции войсковой), hetman bowiem odebrał świeżo kilka listуw (гетман как будто получил недавно несколько писем), mianowicie od pana Wilczkowskiego (от пана Вильчковского), od pana Silnickiego, od pułkownika Piwo (от пана Сильницкого, от полковника Пиво) i od innych komendantуw na Ukrainie i Podolu rozrzuconych (и от других комендантов на Украине и Подолье размещенных), z doniesieniami o krymskich wypadkach (с донесениями о крымских случаях), ktуre nie zapowiadały się pomyślnie (которые не обещали благополучия).

Pan Michał przedstawił młodego przyjaciela siostrze i Krzysi Drohojowskiej, a уw ujrzawszy drugą pannę, chociaż w odmiennym rodzaju, lecz rуwnie niepośledniej urody, zmieszał się po raz wtуry; pokrył to jednak ukłonem i dla dodania sobie fantazji ręką do wąsуw, ktуre mu jeszcze nie rosły, sięgnął.
Zakręciwszy tedy palcami nad wargą, zwrуcił się do Wołodyjowskiego i opowiedział mu cel swego przybycia. Oto pan hetman wielki pilnie pożądał widzieć małego rycerza. О ile pan Nowowiejski się domyślał, chodziło o jakąś funkcję wojskową, hetman bowiem odebrał świeżo kilka listуw, mianowicie od pana Wilczkowskiego, od pana Silnickiego, od pułkownika. Piwo i od innych komendantуw na Ukrainie i Podolu rozrzuconych, z doniesieniami o krymskich wypadkach, ktуre nie zapowiadały się pomyślnie.

— Sam chan i sułtan Gałga (сам хан и султан Галга), ktуry z nami u Podhajec paktował (который с нами в Подгайцах пакт заключил) — mуwił dalej pan Nowowiejski (сказал далее пан Нововейский) — chcą paktуw dotrzymać (хочет договор соблюдать); ale Budziak szumi już jako ul na wyroju (но Буджак шумит уж, как улей на роении); białogrodzka orda rуwnież się burzy (белогородская орда тоже бурлит); ci nie chcą ni chana, ni Gałgi słuchać (те не хотят ни хана, ни Галгу слушать)...
— Już mi to pan Sobieski konfidował i o radę pytał (пан Собеский меня конфиденциально о совете просил) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба). — Co tam mуwią teraz o wiośnie (что там говорят теперь о весне)?
— Powiadają, że z pierwszą trawą ruszy się na pewno to robactwo (говорят, что с первой травой двинут наверняка эти паразиты), ktуre znowu trzeba będzie wygnieść (которых снова нужно будет выгонять) — odpowiedział pan Nowowiejski (ответил пан Нововейский).
To rzekłszy okrutnego marsa postawił i począł wąsy tak kręcić (так сказав, лихо марса поставил = придал лицу грозное выражение и принялся усы так крутить), że aż mu gуrna warga poczerwieniała (что у него даже верхняя губа покраснела).
Basia, patrząc bystrze spostrzegła to zaraz (Бася, быстро поглядывая, тотчас это заметила), więc zasunęła się nieco w tył (передвинулась немного в тыл /ему/), by jej pan Nowowiejski nie widział (чтобы ее пан Нововейский не видел), i dalej także wąsy kręcić naśladując młodocianego kawalera (и давай тоже усы крутить, передразнивая молодого кавалера).

— Sam chan i sułtan Gałga, ktуry z nami u Podhajec paktował — mуwił dalej pan Nowowiejski — chcą paktуw dotrzymać; ale Budziak szumi już jako ul na wyroju; białogrodzka orda rуwnież się burzy; ci nie chcą ni chana, ni Gałgi słuchać...
— Już mi to pan Sobieski konfidował i o radę pytał — rzekł Zagłoba. — Co tam mуwią teraz o wiośnie?
— Powiadają, że z pierwszą trawą ruszy się na pewno to robactwo, ktуre znowu trzeba będzie wygnieść — odpowiedział pan Nowowiejski.
To rzekłszy okrutnego marsa postawił i począł wąsy tak kręcić, że aż mu gуrna warga poczerwieniała.
Basia, patrząc bystrze spostrzegła to zaraz, więc zasunęła się nieco w tył, by jej pan Nowowiejski nie widział, i dalej także wąsy kręcić naśladując młodocianego kawalera.

Pani stolnikowa zgromiła ją zaraz oczyma (пани стольникова погрозила ей тотчас глазами), lecz jednocześnie poczęła drgać tamując usilnie śmiech (но одновременно начала трястись, с трудом удерживая смех); pan Michał rуwnież wargi przygryzał (пан Михал тоже губы закусил), a Drohojowska spuściła tak oczy (а Дрогоёвская опустила так глаза), że aż jej długie rzęsy rzucały cień na policzki (что ее длинные ресницы бросали тень на щеки).
— Waćpan (ваша милость) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба) — młody człek, ale doświadczony żołnierz (молодой человек, но опытный воин)!
— Mam dwadzieścia dwa lat (мне двадцать два года), a siedm, nie wymawiając, ojczyźnie służę (а семь, /и/ не выговорить, отчизне служу), bo w piętnastym roku w pole z infimy uciekłem (потому что на пятнадцатом году в поле = на войну с ученья = из школы убежал)! — odpowiedział młodzieńczyk (ответил юноша).
— I ze stepem się zna (и со степью знаком), i trawami umie chodzić (и травами умеет ходить), i jak kania na pardwy na ordyńcуw spadać (и, как коршун на куропатку, на ордынцев /умеет/ падать) — dodał pan Wołodyjowski (прибавил пан Володыёвский). — Zagończyk to nie lada (всадник это изрядный)! Jemu się Tatar w stepie nie przytai (от него татарам в степи не спрятаться)!
Pan Nowowiejski spłonął z ukontentowania (пан Нововейский вспыхнул от удовольствия), że go chwalba z tak sławnych ust wobec panien spotykała (что ему похвала из таких славных уст при дамах досталась).

Pani stolnikowa zgromiła ją zaraz oczyma, lecz jednocześnie poczęła drgać tamując usilnie śmiech; pan Michał rуwnież wargi przygryzał, a Drohojowska spuściła tak oczy, że aż jej długie rzęsy rzucały cień na policzki.
— Waćpan — rzekł Zagłoba — młody człek, ale doświadczony żołnierz!
— Mam dwadzieścia dwa lat, a siedm, nie wymawiając, ojczyźnie służę, bo w piętnastym roku w pole z infimy uciekłem! — odpowiedział młodzieńczyk.
— I ze stepem się zna, i trawami umie chodzić, i jak kania na pardwy na ordyńcуw spadać — dodał pan Wołodyjowski. — Zagończyk to nie lada! Jemu się Tatar w stepie nie przytai!
Pan Nowowiejski spłonął z ukontentowania, że go chwalba z tak sławnych ust wobec panien spotykała.

Był to przy tym nie tylko jastrząb stepowy (был это не только ястреб степной), ale i piękny chłopak (но красивый парень), czarniawy, wichrami spalony (чернявый, опаленный ветрами). Na twarzy nosił bliznę od ucha aż do nosa (на лице носил = имел шрам от уха аж до носа), ktуry od przycięcia z jednej strony był cieńszy niż z drugiej (который от пореза с одной стороны был тоньше, чем с другой). Oczy miał bystre, przywykłe w dal patrzyć (глаза имел быстрые, привыкшие в даль глядеть), nad nimi mocne czarne brwi (над ними широкие черные брови), zrośnięte nad nosem i tworzące jakoby łuk tatarski (сросшиеся на переносице и создающие впечатление татарского лука). Na wygolonej głowie wichrzył mu się czarny (на побритой голове вихрился у него черный), niesforny czub (непослушный чуб). Basi podobał się i z mowy, i z postawy (Басе нравился /он/ и речью, и осанкой), ale mimo tego nie przestała go udawać (но все равно не переставала его представлять = передразнивать).
— Proszę (прошу)! — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба). — Miło widzieć starym jak ja, że godne nas młodsze pokolenie roście (приятно видеть /таким/ старикам, как я, что достойное нас молодое поколение растет).
— Jeszcze nie godne (еще не достойное)! — odparł Nowowiejski (ответил Нововейский).
— Chwalę i modestię (хвалю и скромность)! Rychło patrzeć, jak waćpanu zaczną i komendy pomniejsze powierzać (скоро увидим, как ваша милость начнет и команды младшим отдавать).
— Jakże (а как же)! — zawołał pan Michał (воскликнул пан Михал) — już bywał komendantem i na własną rękę gromił (уж бывал комендантом = командиром и собственными руками громил /неприятеля/)!

Był to przy tym nie tylko jastrząb stepowy, ale i piękny chłopak, czarniawy, wichrami spalony. Na twarzy nosił bliznę od ucha aż do nosa, ktуry od przycięcia z jednej strony był cieńszy niż z drugiej. Oczy miał bystre, przywykłe w dal patrzyć, nad nimi mocne czarne brwi, zrośnięte nad nosem i tworzące jakoby łuk tatarski. Na wygolonej głowie wichrzył mu się czarny, niesforny czub. Basi podobał się i z mowy, i z postawy, ale mimo tego nie przestała go udawać.
— Proszę! — rzekł Zagłoba. — Miło widzieć starym jak ja, że godne nas młodsze pokolenie roście.
— Jeszcze nie godne! — odparł Nowowiejski.
— Chwalę i modestię! Rychło patrzeć, jak waćpanu zaczną i komendy pomniejsze powierzać.
— Jakże! — zawołał pan Michał — już bywał komendantem i na własną rękę gromił!

Pan Nowowiejski począł tak wąsy kręcić (пан Нововейский так начал крутить ус), że o mało sobie wargi nie urwał (что едва себе губу не оторвал). A Basia, nie spuszczając z niego oczu (а Бася, не спуская с него глаз), podniosła rуwnież obie ręce do twarzy (подняла так же обе руки к лицу) i naśladowała go we wszystkim (и подражала ему во всем).
Lecz sprytny żołnierz spostrzegł wkrуtce (но смекалистый солдат заметил вскоре), że spojrzenia całej kompanii kierują się w bok (что взгляды всей компании устремлены в сторону), tam gdzie nieco za nim siedzi owa panna (там где немного за ним сидела та панна), ktуrą na drabinie widział (которую на лестнице видел), i zaraz domyślił się (и /он/ тотчас сообразил), że musi ona tam coś przeciw niemu knować (что, должно быть, она там что-то против него интригует). Niby więc nie zważając rozmawiał dalej (/он/ как ни в чем не бывало разговаривал дальше) i wąsуw po staremu szukał (и усы по-прежнему искал = нащупывал), wreszcie upatrzywszy chwilę obrуcił się takszybko (но вдруг, улучив момент, неожиданно так быстро обернулся), że Basia nie miała czasu ni oczu od niego odwrуcić (что Бася не имела времени ни глаза от него отвести), ni rąk od twarzy odjąć (ни рук от лица опустить).
Zaczerwieniła się też okrutnie i sama nie wiedząc (покраснела тоже сильно и, сама не зная), co czynić (как поступить), powstała z krzesła (встала с кресла). Wszyscy się trochę zmieszali (все немного смутились) i nastała chwila milczenia (и настала минута молчания). Nagle Basia uderzyła się rękoma po sukience (вдруг Бася ударила руками по платью).
— Trzecia konfuzja (третий конфуз)! — zakrzyknęła swym srebrnym głosem (закричала своим серебряным голосом).
— Moja mościa panno (моя милостивая панна)! — rzekł żywo pan Nowowiejski (сказал живо пан Нововейский). — Zaraz spostrzegłem (я сразу же заметил), iż się za mną coś nieszczerego dzieje (что за мной что-то неискреннее делается). Przyznaję, że mi za wąsami tęskno (признаюсь, что я по усам тоскую), ale jeśli ich, nie doczekam (но если их не дождусь), to dlatego, że dla ojczyzny polegnę (то потому, что ради отчизны /на войне/ полягу), a w takim razie mam nadzieję (а в таком случае имею надежду), że prędzej na płacz niż na uśmiech u waćpanny zarobię (что скорее на плач, чем на усмешку у милостивой панны заработаю).

Pan Nowowiejski począł tak wąsy kręcić, że o mało sobie wargi nie urwał. A Basia, nie spuszczając z niego oczu, podniosła rуwnież obie ręce do twarzy i naśladowała go we wszystkim.
Lecz sprytny żołnierz spostrzegł wkrуtce, że spojrzenia całej kompanii kierują się w bok, tam gdzie nieco za nim siedzi owa panna, ktуrą na drabinie widział, i zaraz domyślił się, że musi ona tam coś przeciw niemu knować. Niby więc nie zważając rozmawiał dalej i wąsуw po staremu szukał, wreszcie upatrzywszy chwilę obrуcił się takszybko, że Basia nie miała czasu ni oczu od niego odwrуcić, ni rąk od twarzy odjąć. Zaczerwieniła się też okrutnie i sama nie wiedząc, co czynić, powstała z krzesła. Wszyscy się trochę zmieszali i nastała chwila milczenia. Nagle Basia uderzyła się rękoma po sukience.
— Trzecia konfuzja! — zakrzyknęła swym srebrnym głosem.
— Moja mościa panno! — rzekł żywo pan Nowowiejski. — Zaraz spostrzegłem, iż się za mną coś nieszczerego dzieje. Przyznaję, że mi za wąsami tęskno, ale jeśli ich, nie doczekam, to dlatego, że dla ojczyzny polegnę, a w takim razie mam nadzieję, że prędzej na płacz niż na uśmiech u waćpanny zarobię.

Basia stała ze spuszczonymi oczyma (Бася стояла с опущенными глазами), szczerymi słowy kawalera tym bardziej zawstydzona (искренними словами кавалера очень смущенная).
— Musisz jej waćpan wybaczyć (должен ее, ваша милость, простить) — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба). — Płocha jest, bo młoda, ale to złote serce (ветреная /она/, поскольку молодая, но зато сердце золотое)!
A ona, jakby na potwierdzenie słуw pana Zagłoby, szepnęła zaraz po cichu (а она, словно в подтверждение слов пана Заглобы, шепнула тотчас тихо):
— Przepraszam waćpana... bardzo (простите, ваша милость... очень прошу)...
Pan Nowowiejski zaś chwycił ją w tej samej chwili za ręce i począł je całować (пан Нововейский же схватил ее в то же мгновение за руку и принялся ее целовать).
— Dla Boga (ради Бога)! Już też waćpanna do serca nie bierz (уж тоже, милостивая панна, не принимай близко к сердцу)! Toć ja przecie nie żaden barbarus (я тоже не какой-нибудь [barbarus — лат. варвар]). Mnie to należy przepraszać waćpannę za to (я должен извиниться перед милостивой панной за то), żem śmiał jej zabawę popsować (что посмел ей забаву испортить). My sami, żołnierze, kochamy się w pustocie (мы, солдаты, любим баловство)! Mea culpa [мea culpa — лат. моя вина])! Jeszcze raz te rączęta pocałuję (еще раз эти рученьки поцелую), a jeśli pуty mam całować (а если до тех пор должен целовать), pуki mi waćpanna nie wybaczysz (пока меня милостивая панна не простит), to — na rany boskie — nie odpuszczaj choćby do wieczora (то — раны Господни — не прощайте /меня/ хоть бы до вечера)!
— O, to grzeczny kawaler (вот любезный кавалер)! Widzisz, Basiu (видишь, Бася)! — rzekła pani Makowiecka (сказала пани Маковейская).
— Widzę (вижу)! — odpowiedziała Basia (ответила Бася).
— Już i dobrze (уже и хорошо)! — zawołał pan Nowowiejski (воскликнул пан Нововейский).

Basia stała ze spuszczonymi oczyma, szczerymi słowy kawalera tym bardziej zawstydzona.
— Musisz jej waćpan wybaczyć — rzekł Zagłoba. — Płocha jest, bo młoda, ale to złote serce!
A ona, jakby na potwierdzenie słуw pana Zagłoby, szepnęła zaraz po cichu:
— Przepraszam waćpana... bardzo...
Pan Nowowiejski zaś chwycił ją w tej samej chwili za ręce i począł je całować.
— Dla Boga! Już też waćpanna do serca nie bierz! Toć ja przecie nie żaden barbarus. Mnie to należy przepraszać waćpannę za to, żem śmiał jej zabawę popsować. My sami, żołnierze, kochamy się w pustocie! Mea culpa! Jeszcze raz te rączęta pocałuję, a jeśli pуty mam całować, pуki mi waćpanna nie wybaczysz, to — na rany boskie — nie odpuszczaj choćby do wieczora!
— O, to grzeczny kawaler! Widzisz, Basiu! — rzekła pani Makowiecka.
— Widzę! — odpowiedziała Basia.
— Już i dobrze! — zawołał pan Nowowiejski.

To powiedziawszy wyprostował się i z wielką fantazją do wąsуw z przyzwyczajenia sięgnął (так сказав это, /он/ выпрямился и с большой удалью к усам по привычке потянулся), ale się wnet spostrzegł i wybuchnął szczerym śmiechem (но тотчас заметил /это/ и разразился искренним смехом); Basia za nim, inni za Basią (Бася за ним, остальные за Басей). Wesołość ogarnęła wszystkich (веселье охватило всех). Zagłoba kazał zaraz jedną i drugą butlę z Ketlingowej piwnicy przynieść i dobrze im się działo (Заглоба приказал сейчас же одну — две бутылки из погреба Кетлинга принести и хорошо это на них подействовало). Pan Nowowiejski, stukając ostrogą o ostrogę, czuprynę palcami nastroszał (пан Нововейский, щелкая шпорой о шпору, чуб пальцами ерошил) i coraz ogniściej na Basię spoglądał (и все пламенней на Басю посматривал). Spodobała mu się bardzo (понравилась она ему очень). Stał się też wymowny niepomiernie (сделался /он/ непомерно словоохотливым), a że to przy hetmanie będąc żył na wielkim świecie (а так как при гетмане пребывая, жил в большом свете), więc miał co opowiadać (то имел о чем рассказать).
Prawił tedy o sejmie convocationis (говорил /он/ тогда о сейме конвокационном), o jego zakończeniu i o tym (о его окончании и о том), jak się piec pod ciekawymi arbitrami w izbie senatorskiej (как печь под /натиском/ любопытных арбитров в сенаторской палате), ku wielkiej uciesze wszystkich, zawalił (на огромную потеху всем обвалилась). Odjechał na koniec aż po obiedzie, mając oczy, serce i duszę Basi pełną (уехал /он/ в конце концов только после обеда, имея глаза, сердце и душу, наполненные Басей).

To powiedziawszy wyprostował się i z wielką fantazją do wąsуw z przyzwyczajenia sięgnął, ale się wnet spostrzegł i wybuchnął szczerym śmiechem; Basia za nim, inni za Basią. Wesołość ogarnęła wszystkich. Zagłoba kazał zaraz jedną i drugą butlę z Ketlingowej piwnicy przynieść i dobrze im się działo. Pan Nowowiejski, stukając ostrogą o ostrogę, czuprynę palcami nastroszał i coraz ogniściej na Basię spoglądał. Spodobała mu się bardzo. Stał się też wymowny niepomiernie, a że to przy hetmanie będąc żył na wielkim świecie, więc miał co opowiadać.
Prawił tedy o sejmie convocationis, o jego zakończeniu i o tym, jak się piec pod ciekawymi arbitrami w izbie senatorskiej, ku wielkiej uciesze wszystkich, zawalił. Odjechał na koniec aż po obiedzie, mając oczy, serce i duszę Basi pełną.



Rozdział VIII (Глава VIII)

Tego samego dnia oznajmił się mały rycerz u hetmana (в тот же день маленький рыцарь объявился у гетмана), ktуry kazawszy go zaraz puścić rzekł mu (который, приказав сразу пустить его, сказал ему):
— Muszę Ruszczyca do Krymu wysłać (/я/ должен Рушица в Крым послать), aby patrzył (чтобы наблюдал), na co się tam zanosi (на что там заносит = куда там дела поворачиваются), i aby u chana o dotrzymanie paktуw kołatał (и чтобы от хана соблюдения договора добивался). Chceszli na nowo wstąpić do służby i komendę po nim objąć (хотел бы /ты/ снова вступить на службу и командование после него принять)? Ty, Wilczkowski, Silnicki i Piwo będziecie mieć oko na Dorosza i na Tatarуw (ты, Вильчковский, Сильницкий и Пиво будете с Дороша /т. е. Дорошенко/ и татар не спускать глаз), ktуrym nigdy zupełnie ufać nie można (которым никогда полностью доверять нельзя).
Pan Wołodyjowski posmutniał (пан Володыёвский приуныл). Przecie oto kwiat wieku przesłużył (этому вот /он/ цвет /своей/ жизни отдал). Przez całe dziesiątki lat spokoju nie zaznał (на протяжении целых десятилетий не знал покоя); żył w ogniu, w dymach, w trudzie, w bezsenności (жил в огне, в дыму, в трудах, в бессоннице), głodzie, bez dachu nad głową, bez garści słomy do snu (в голоде, без крыши над головой, без охапки соломы для сна = для постели). Bуg wie, jakiej krwi nie toczyła już jego szabla (Бог знает, какой только крови не пролила его сабля). Ni się ustalił, ni się ożenił (не устроился, не женился). Stokroć mniej zasłużeni pożywali już panem bene merentium (стократ менее заслуженные пользовались уже [panem bene merentium — лат. имениями, которые давались за заслуги: «хлебом, хорошо заслуженным»]), dochodzili do honorуw, urzędуw, starostw (получали звания, почести, должности). On bogatszym począł służyć, niż był teraz (он более богатым начинал служить, чем был теперь). A jednak oto zachciano na nowo nim zamiatać jak starą miotłą (и однако вот опять о нем вспомнили, как о старой метле). Przecie i duszę miał rozdartą na dwoje (душу имел разорванную пополам); za czym zaledwie znalazły się słodkie i przyjazne ręce (однако едва нашлись мягкие и дружеские руки), ktуre poczęły mu rany obwiązywać (которые начали ему раны перевязывать), już mu kazano zrywać się i lecieć na pustynne (уж ему приказано трогаться /с места/ и лететь в пустынные /края/), dalekie brzegi Rzeczypospolitej bez względu (далекие окраины Речи Посполитой без оглядки /на то/), że on znużon tak bardzo na duszy (что он утомлен так сильно душой).

Tego samego dnia oznajmił się mały rycerz u hetmana, ktуry kazawszy go zaraz puścić rzekł mu:
— Muszę Ruszczyca do Krymu wysłać, aby patrzył, na co się tam zanosi, i aby u chana o dotrzymanie paktуw kołatał. Chceszli na nowo wstąpić do służby i komendę po nim objąć? Ty, Wilczkowski, Silnicki i Piwo będziecie mieć oko na Dorosza i na Tatarуw, ktуrym nigdy zupełnie ufać nie można.
Pan Wołodyjowski posmutniał. Przecie oto kwiat wieku przesłużył. Przez całe dziesiątki lat spokoju nie zaznał; żył w ogniu, w dymach, w trudzie, w bezsenności, głodzie, bez dachu nad głową, bez garści słomy do snu. Bуg wie, jakiej krwi nie toczyła już jego szabla. Ni się ustalił, ni się ożenił. Stokroć mniej zasłużeni pożywali już panem bene merentium, dochodzili do honorуw, urzędуw, starostw. On bogatszym począł służyć, niż był teraz. A jednak oto zachciano na nowo nim zamiatać jak starą miotłą. Przecie i duszę miał rozdartą na dwoje; za czym zaledwie znalazły się słodkie i przyjazne ręce, ktуre poczęły mu rany obwiązywać, już mu kazano zrywać się i lecieć na pustynne, dalekie brzegi Rzeczypospolitej bez względu, że on znużon tak bardzo na duszy.

Toż gdyby nie owe zrywania się i służby (ведь если бы не эти походы и служба), byłby się nacieszył choć parę lat swoją Anusią (порадовался бы хоть пару лет своей Анусе). Gdy o tym wszystkim teraz pomyślał (когда /он/ обо всем этом сейчас размышлял), gorycz wezbrała w nim niepomierna (горечь поднималась в нем непомерная); ale że mu się nie zdało rzeczą godną kawalera służby swe wymawiać i przypominać (но так как ему не показалось делом достойным кавалера от своей службы отказываться и припоминать = предаваться воспоминаниям), więc odpowiedział krуtko (то сказал коротко):
— Pojadę (поеду).
Atoli sam hetman rzekł (на это сам гетман сказал):
— Nie jesteś w służbie, możesz odmуwić (/ты/ еще не на службе, можешь отказаться). Sam najlepiej wiesz, czy ci to nie za rychło (ты лучше знаешь, не слишком ли рано)!
Wołodyjowski na to (Володыёвский на это):
— Już mi i umrzeć nie za rychło (уж мне и умереть не слишком рано)!

Toż gdyby nie owe zrywania się i służby, byłby się nacieszył choć parę lat swoją Anusią. Gdy o tym wszystkim teraz pomyślał, gorycz wezbrała w nim niepomierna; ale że mu się nie zdało rzeczą godną kawalera służby swe wymawiać i przypominać, więc odpowiedział krуtko:
— Pojadę.
Atoli sam hetman rzekł:
— Nie jesteś w służbie, możesz odmуwić. Sam najlepiej wiesz, czy ci to nie za rychło!
Wołodyjowski na to:
— Już mi i umrzeć nie za rychło!

Pan Sobieski przeszedł się kilkakrotnie po komnacie (пан Собеский прошелся несколько раз по комнате), następnie zatrzymał się nad małym rycerzem (потом задержался перед маленьким рыцарем) i położył mu poufale rękę na ramieniu (и положил ему фамильярно = дружески руку на плечо).
— Jeśli ci łzy dotąd nie obeschły (если не успели высохнуть твои слезы), to ci je wiatr w stepie osuszy (то тебе их ветер в степи осушит). Harowałeś ty (тяжко потрудился ты), żołnierzyku (солдатик), przez całe życie, haruj jeszcze (всю жизнь, потрудись еще). A jeśli przyjdzie ci kiedy do głowy (а если придет когда-нибудь в голову), żeć zapomniano, nie nagrodzono, spocząć nie dano (что забыли /о тебе/, не наградили, отдохнуть не дали), żeś wysłużył nie smarowane grzanki (что выслужил не намазанные /маслом/ гренки), ale suchy chleb (но сухой хлеб), nie starostwa, ale rany, nie spoczynek, ale mękę (не поместья, но раны, не отдых, но муку), to jeno zęby ściśnij i powiedz: “Tobie, ojczyzno!” (то только зубы стисни и скажи: «тебе, отчизна») Innej pociechy ci nie dam, bo nie mam (другого утешения тебе не дам, ибо не имею /его/), jeno chociażem nie ksiądz, przecie ci mogę dać zapewnienie (хотя я не ксендз, могу дать уверения), że tak służąc, dalej zajedziesz na wytartej kulbace niźli inni w poszуstnych karetach (что, так служа, дальше уедешь на потертом седле, чем иные в позолоченных каретах) i że będą takie bramy, ktуre się przed tobą otworzą, a przed nimi zamkną (и что будут такие врата, что перед тобою откроются, а перед ними замкнутся).
“Tobie, ojczyzno (тебе, отчизна)!” — rzekł w duszy pan Wołodyjowski (повторил в душе пан Володыёвский) dziwiąc się zarazem, jak hetman mуgł tak bystrze tajne jego myśli przeniknąć (удивляясь заодно, как гетман мог так живо в тайны его мыслей проникнуть).

Pan Sobieski przeszedł się kilkakrotnie po komnacie, następnie zatrzymał się nad małym rycerzem i położył mu poufale rękę na ramieniu.
— Jeśli ci łzy dotąd nie obeschły, to ci je wiatr w stepie osuszy. Harowałeś ty, żołnierzyku, przez całe życie, haruj jeszcze. A jeśli przyjdzie ci kiedy do głowy, żeć zapomniano, nie nagrodzono, spocząć nie dano, żeś wysłużył nie smarowane grzanki, ale suchy chleb, nie starostwa, ale rany, nie spoczynek, ale mękę, to jeno zęby ściśnij i powiedz: “Tobie, ojczyzno!” Innej pociechy ci nie dam, bo nie mam, jeno chociażem nie ksiądz, przecie ci mogę dać zapewnienie, że tak służąc, dalej zajedziesz na wytartej kulbace niźli inni w poszуstnych karetach i że będą takie bramy, ktуre się przed tobą otworzą, a przed nimi zamkną.
“Tobie, ojczyzno!” — rzekł w duszy pan Wołodyjowski dziwiąc się zarazem, jak hetman mуgł tak bystrze tajne jego myśli przeniknąć.

A pan Sobieski siadł naprzeciw i mуwił dalej (а пан Собеский сел напротив и продолжал):
— Nie chcę z tobą gadać jak z podkomendnym (не хочу сейчас с тобой говорить, как с подчиненным), ale jak z przyjacielem, ba! jako ojciec z synem (но как с другом, мало того! как отец с сыном)! Jeszcze za tych czasуw, kiedyśmy to w ogniu bywali (еще в те времена, когда мы в огне бывали), u Podhajec i przedtem na Ukrainie (у Подгаец и перед тем на Украине); kiedyśmy ledwie zdużać mogli przemocy nieprzyjacielskiej (когда мы едва сдержать могли неприятельские набеги), a tu, w sercu ojczyzny, ubezpieczeni za naszymi plecami źli ludzie warcholili się (а тут, в сердце отчизны, в безопасности за нашими плечами злые люди смуту сеяли), prywat własnych dochodząc (собственной выгоды добиваясь) — przychodziło mnie nieraz do głowy (приходило мне не раз в голову), że ta Rzeczpospolita zginąć musi (что Речь Посполитая погибнуть должна). Zbytnio tu swawola nad ładem panuje (слишком тут своеволие над миром властвует), zbytnio dobro publiczne prywatnym sprawom ustępować zwykło (слишком благо общественное частной выгоде уступать привыкло) ... Tego nigdzie nie ma w takim stopniu (такого нигде не имеется в такой степени)... Ot, gryzły mnie te konsyderacje i w dzień w polu, i w nocy w namiocie (так вот, грызли меня эти мысли и днем в поле, и ночью в палатке), bom sobie myślał (так себе думал): “Nu (ну)! my żołnierze, gorzejem (мы солдаты, /нам/ хуже)!... dobrze (ладно)!... to nasza powinność i nasz los (это наш долг и наша судьба)! Ale żebyśmy to choć wiedzieli, że z tą naszą krwią (но чтобы то хоть знали, что из той нашей крови), ktуra wypływa nam z ran (которая вытекает у нас из ран), wypłynie i zbawienie (вытекло и спасение). “Nie (нет)! i tej pociechy nie było (и этого утешения не было). Oj, ciężkiem dni przebywał pod Podhajcami (ох, тяжкие дни пережил /я/ под Подгайцами), chociażem wam wesołe pokazywał oblicze (хотя вам веселое показывал обличье), abyście zaś nie myśleli (чтобы не думали), żem o wiktorii w polu zdesperował (что о виктории в поле сомневался). “Ludzi nie masz (людей не имеешь)! — myślałem sobie (думал себе) — ludzi nie masz prawdziwie tę ojczyznę miłujących (людей не имеешь, по-настоящему отчизну любящих)! I tak mi było (и так мне было), jakoby mi kto nуż w pierś wbijał (словно мне кто-то нож в грудь вбивал). Aż razu pewnego (но однажды)... było to ostatniego dnia w podhajeckim okopie (было это в последний день в подгаецком окопе)... gdym was w dwa tysiące posłał do ataku na dwadzieścia sześć tysięcy ordy (когда вас две тысячи послал в атаку на двадцать шесть тысяч орды), a wyście na oczywistą śmierć (и все /вы/ на верную смерть), na pewne jatki lecieli z takim okrzykiem i ochotą (на верную погибель летели с таким посвистом, с такой готовностью), jakoby na wesele (словно на свадьбу), przyszło mi nagle na myśl (пришло мне вдруг в голову): “A owi moi żołnierze? (а эти мои солдаты?)” I Bуg w jednej chwili zdjął kamień z serca (и Бог в одно мгновение снял камень с моей души), i w oczach stało mi się jasno (в глазах у меня стало ясно = с глаз пелена спала). Ci (вот эти) — rzekłem (сказал) — z czystej miłości dla matki tam giną (из чистой любви к матери-/отчизне/ там погибают); ci nie pуjdą do związkуw ani do zdrajcуw (эти не пойдут в союзы к предателям); z nich utworzę święte bractwo (из них составлю святое братство), z nich utworzę szkołę (из них создам школу), w ktуrej młode pokolenia uczyć się będą (в которой молодое поколение учиться будет). Ich przykład, ich kompania podziała (их пример, их общество повлияет); przez nich ten narуd nieszczęsny się odrodzi (с их помощью этот народ несчастный возродится), prywaty prуżen, swawoli niepomny (корысти чуждый, и самоуправства не помнящий), i stanie jako lew okrutną moc w członkach czujący (и встанет, как лев, великую силу в членах почуяв), i świat zadziwi (и мир удивит)! Takie to bractwo z moich żołnierzуw uczynię (вот такое братство из моих солдат создам)!

A pan Sobieski siadł naprzeciw i mуwił dalej:
— Nie chcę z tobą gadać jak z podkomendnym, ale jak z przyjacielem, ba! jako ojciec z synem! Jeszcze za tych czasуw, kiedyśmy to w ogniu bywali, u Podhajec i przedtem na Ukrainie; kiedyśmy ledwie zdużać mogli przemocy nieprzyjacielskiej, a tu, w sercu ojczyzny, ubezpieczeni za naszymi plecami źli ludzie warcholili się, prywat własnych dochodząc— przychodziło mnie nieraz do głowy, że ta Rzeczpospolita zginąć musi. Zbytnio tu swawola nad ładem panuje, zbytnio dobro publiczne prywatnym sprawom ustępować zwykło... Tego nigdzie nie ma w takim stopniu... Ot, gryzły mnie te konsyderacje i w dzień w polu, i w nocy w namiocie, bom sobie myślał: “Nu! my żołnierze, gorzejem!... dobrze!... to nasza powinność i nasz los! Ale żebyśmy to choć wiedzieli, że z tą naszą krwią, ktуra wypływa nam z ran, wypłynie i zbawienie.” Nie! i tej pociechy nie było. Oj, ciężkiem dni przebywał pod Podhajcami, chociażem wam wesołe pokazywał oblicze, abyście zaś nie myśleli, żem o wiktorii w polu zdesperował. Ludzi nie masz! — myślałem sobie — ludzi nie masz prawdziwie tę ojczyznę miłujących! I tak mi było, jakoby mi kto nуż w pierś wbijał. Aż razu pewnego... było to ostatniego dnia w podhajeckim okopie... gdym was w dwa tysiące posłał do ataku na dwadzieścia sześć tysięcy ordy, a wyście na oczywistą śmierć, na pewne jatki lecieli z takim okrzykiem i ochotą, jakoby na wesele, przyszło mi nagle na myśl: “A owi moi żołnierze?” I Bуg w jednej chwili zdjął kamień z serca, i w oczach stało mi się jasno. Ci — rzekłem — z czystej miłości dla matki tam giną; ci nie pуjdą do związkуw ani do zdrajcуw; z nich utworzę święte bractwo, z nich utworzę szkołę, w ktуrej młode pokolenia uczyć się będą. Ich przykład, ich kompania podziała; przez nich ten narуd nieszczęsny się odrodzi, prywaty prуżen, swawoli niepomny, i stanie jako lew okrutną moc w członkach czujący, i świat zadziwi! Takie to bractwo z moich żołnierzуw uczynię!

Tu pan Sobieski sam zapłonął (тут пан Собеский сам), podniуsł do gуry głowę podobną do głowy rzymskiego cezara (поднял вверх голову, подобную голове римского цезаря) i wyciągnąwszy ręce zawołał (и, протянув /вперед/ руки, воскликнул):
— Panie (Господи)! Nie pisz na naszych murach Mane, Tekel, Fares (не пиши на наших стенах «мане, текел, фарес» /мане, текел, фарес — по-арамейски подсчитано, взвешено, измерено/)! i pozwуl mi moją ojczyznę odrodzić (и позволь мне мою отчизну возродить)!
Nastała chwila milczenia (запало минута молчание).
Mały rycerz siedział z głową spuszczoną i czuł (маленький рыцарь сидел с опущенной головой и чувствовал), że go drżenie chwyta w całym ciele (как дрожь пробегает по его телу).
Hetman chodził czas jakiś szybkimi krokami po izbie (гетман ходил некоторое время широкими шагами по комнате), następnie zatrzymał się przed małym rycerzem (потом задержался перед маленьким рыцарем).
— Przykładуw trzeba (примеры нужны) — rzekł (сказал) — przykładуw co dzień (примеры ежедневно /нужны/), ktуre by w oczy biły (которые бы в глаза били = были бы пламенными, зажигательными). Wołodyjowski (Володыёвский)! jam ciebie w pierwszym rzędzie do bractwa zaliczył (я тебя в первых рядах к братству причисляю). Zali chcesz do niego należeć (хочешь ли к нему принадлежать)?...
Mały rycerz wstał i objął hetmańskie kolana (маленький рыцарь вскочил и обнял гетману колени).

Tu pan Sobieski sam zapłonął, podniуsł do gуry głowę podobną do głowy rzymskiego cezara i wyciągnąwszy ręce zawołał:
— Panie! Nie pisz na naszych murach Mane, Tekel, Fares! i pozwуl mi moją ojczyznę odrodzić!
Nastała chwila milczenia.
Mały rycerz siedział z głową spuszczoną i czuł, że go drżenie chwyta w całym ciele.
Hetman chodził czas jakiś szybkimi krokami po izbie, następnie zatrzymał się przed małym rycerzem.
— Przykładуw trzeba — rzekł — przykładуw co dzień, ktуre by w oczy biły. Wołodyjowski! jam ciebie w pierwszym rzędzie do bractwa zaliczył. Zali chcesz do niego należeć?...
Mały rycerz wstał i objął hetmańskie kolana.

— Ot (вот)! — rzekł wzruszonym głosem (сказал взволнованным голосом) — ot (вот)! usłyszawszy, że mam znуw jechać (услыхал /я/, что должен снова ехать), pomyślałem, że mi się krzywda dzieje i że mi się wczas dla mojej boleści należy (подумал, что мне обиду наносят и что мне время для моей печали принадлежит), a teraz widzę, żem zgrzeszył (а теперь вижу, чем согрешил)... i... i kajam się takowej myśli (и каюсь за такие мысли), i mуwić nie mogę, bo mi wstyd (и говорить не могу, ибо мне стыд)...
Hetman przycisnął go w milczeniu do serca (гетман прижал его молча к сердцу).
— Garść nas jest (горсточка нас) — rzekł (сказал) — ale inni pуjdą za przykładem (но другие пойдут за примером = вслед за нами).
— Kiedy mam jechać (когда должен ехать)? — pytał mały rycerz (спросил маленький рыцарь). — Mуgłbym i do Krymu samego (могу и до самого Крыма /добраться/), bom już tam bywał (ибо уже там бывал).
— Nie (нет) — rzekł hetman (сказал гетман). — Do Krymu poślę Ruszczyca (в Крым пошлю Рущица). Ma on tam pobratymcуw, a nawet i imiennikуw (у него там побратимы, и даже тезки), podobno, że braci stryjecznych (похоже, что братья двоюродные: stryjeczny — двоюродный со стороны отца), ktуrzy dziećmi przez ordę zagarnięci (которых детьми орда угнала), zbisurmanili się i do godności między pogany doszli (обасурманились они и до высоких должностей среди язычников дошли). Ci mu będą we wszystkim pomocą (эти ему будут во всем помогать); zaś ciebie w polu potrzebuję (ты же в поле нужен), ile że nie masz, kto by ci w procederze z Tatary dorуwnał (поскольку же нет таких, кто бы тебе в вылазках к татарам был равен).

— Ot! — rzekł wzruszonym głosem — ot! usłyszawszy, że mam znуw jechać, pomyślałem, że mi się krzywda dzieje i że mi się wczas dla mojej boleści należy, a teraz widzę, żem zgrzeszył... i... i kajam się takowej myśli, i mуwić nie mogę, bo mi wstyd...
Hetman przycisnął go w milczeniu do serca.
— Garść nas jest — rzekł — ale inni pуjdą za przykładem.
— Kiedy mam jechać? — pytał mały rycerz. — Mуgłbym i do Krymu samego, bom już tam bywał.
— Nie — rzekł hetman. — Do Krymu poślę Ruszczyca. Ma on tam pobratymcуw, a nawet i imiennikуw, podobno, że braci stryjecznych, ktуrzy dziećmi przez ordę zagarnięci, zbisurmanili się i do godności między pogany doszli. Ci mu będą we wszystkim pomocą; zaś ciebie w polu potrzebuję, ile że nie masz, kto by ci w procederze z Tatary dorуwnał.

— Kiedy mam jechać (когда должен ехать)? — powtуrzył mały rycerz (повторил маленький рыцарь).
— Za dwie niedziele najdłużej (через две недели самое большее). Potrzebuję się jeszcze z panem podkanclerzym koronnym rozmуwić i z panem podskarbim (должен /я/ еще с паном коронным подканцлером поговорить и с паном подскарбием), listy Ruszczycowi przygotować i instrukcje mu dać (письма Рущицу приготовить и инструкции ему дать). Wszelako bądź gotуw, bo się będę spieszył (но /ты/ будь готов, ибо буду спешить).
— Od jutra będę gotуw (от завтра буду готов)!
— Bуg ci zapłać za intencje, ale tak prędko nie potrzeba (Бог тебе воздаст за усердие, но так быстро не надо). Nie pojedziesz też na długo (надолго тоже не поедешь), bo w czasie elekcji, jeśli tylko pokуj będzie, tu mi będziesz potrzebny, w Warszawie (поскольку во время выборов, если только мир будет, ты мне будешь нужен в Варшаве). Słyszałeś o kandydatach (слышал о кандидатах)? Co też się między szlachtą mуwi (что среди шляхты говорят)?

— Kiedy mam jechać? — powtуrzył mały rycerz.
— Za dwie niedziele najdłużej. Potrzebuję się jeszcze z panem podkanclerzym koronnym rozmуwić i z panem podskarbim, listy Ruszczycowi przygotować i instrukcje mu dać. Wszelako bądź gotуw, bo się będę spieszył.
— Od jutra będę gotуw!
— Bуg ci zapłać za intencje, ale tak prędko nie potrzeba. Nie pojedziesz też na długo, bo w czasie elekcji, jeśli tylko pokуj będzie, tu mi będziesz potrzebny, w Warszawie. Słyszałeś o kandydatach? Co też się między szlachtą mуwi?

— Z klasztorum niedawno na świat wychynął (/я/ из монастыря недавно в свет вышел), a tam nie o światowych rzeczach myślą (а там не о светских делах думают). Wiem tylko, co mi pan Zagłoba powiadał (знаю только /то/, что мне пан Заглоба рассказал).
— Prawda (верно). Mogę mieć od niego informacje (могу иметь от него информацию). Siła on między szlachtą znaczy (авторитет он среди шляхты значительный). A ty za kim myślisz dać kreskę (а ты за кого думаешь отдать голос отдать: «черточку поставить»; kreska — черточка)?
— Sam jeszcze nie wiem, jeno tak myślę, że wojennego potrzeba nam pana (сам еще не знаю, однако так думаю, что военный нам нужен вершитель судеб).
— Oto jest (вот так)! Tak (да)! Tak (да)! Mam i ja takiego na myśli (имею и я такого на мысли = и я о таком думаю), ktуry by samym imieniem sąsiadуw przeraził (который бы одним именем соседей поражал). Wojennego nam pana potrzeba (военного нам повелителя нужно), jako był Stefan Batory (каким был Стефан Баторий). No, bądź zdrуw, żołnierzyku (ну, будь здоров солдатик)!... wojennego nam pana potrzeba (военного нам повелителя нужно)! Wszystkim to powtarzaj (всем это повторяй)!... bądź zdrуw (будь здоров)!... Bуg ci zapłać za gotowość (Бог тебе воздаст за усердие)!...

— Z klasztorum niedawno na świat wychynął, a tam nie o światowych rzeczach myślą. Wiem tylko, co mi pan Zagłoba powiadał.
— Prawda. Mogę mieć od niego informacje. Siła on między szlachtą znaczy. A ty za kim myślisz dać kreskę?
— Sam jeszcze nie wiem, jeno tak myślę, że wojennego potrzeba nam pana.
— Oto jest! tak! tak! Mam i ja takiego na myśli, ktуry by samym imieniem sąsiadуw przeraził. Wojennego nam pana potrzeba, jako był Stefan Batory. No, bądź zdrуw, żołnierzyku!... wojennego nam pana potrzeba! Wszystkim to powtarzaj!... bądź zdrуw!... Bуg ci zapłać za gotowość!...

Pan Michał pożegnał się i wyszedł (пан Михал повернулся и вышел).
Przez drogę rozmyślał (по дороге /он/ размышлял). Był jednak żołnierzysko rad (был, однако, солдатик рад), że ma jeszcze przed sobą tydzień lub dwa (что имеет еще впереди неделю или две), bo miłą mu była ta przyjaźń i ta pociecha (ибо милы были ему та дружба и то утешение), ktуrą mu Krzysia Drohojowska niosła (которые ему Кшися Дрогоёвская несла). Cieszył się też myślą (радовался /он/ и мысли), że na elekcję powrуci (что на выборы вернется), i w ogуle już bez zmartwienia do domu wracał (и вообще уж без огорчения домой возвращался). Miały i stepy dla niego jakiś urok (имели и степи для него какое-то очарование), za ktуrym nie wiedząc tęsknił (по ним, не ведая /того сам/, тосковал). Tak przecie przywykł do tych przestrzeni bez końca (так привык к этим просторам без конца), w ktуrych konny żołnierz ptakiem się więcej niż człowiekiem czuje (в которых конный воин птицей больше, чем человеком /себя/ ощущает).
— Ano pojadę (ну что ж, поеду) — mуwił sobie (говорил себе) — do tych pуl niezmiernych (в те поля бескрайние), do stanic i mogił (к тем заставам и могилам), starego życia na nowo skosztować (старую жизнь наново изведаю), z żołnierzami pochody odprawiać (с солдатами в походы отправлюсь), granicy po żurawiemu strzec (границы посуровей охранять), z wiosną w trawach buszować (весной в травах рыскать), ano pojadę, pojadę (ну что ж, поеду, поеду)!

Pan Michał pożegnał się i wyszedł.
Przez drogę rozmyślał. Był jednak żołnierzysko rad, że ma jeszcze przed sobą tydzień lub dwa, bo miłą mu była ta przyjaźń i ta pociecha, ktуrą mu Krzysia Drohojowska niosła. Cieszył się też myślą, że na elekcję powrуci, i w ogуle już bez zmartwienia do domu wracał. Miały i stepy dla niego jakiś urok, za ktуrym nie wiedząc tęsknił. Tak przecie przywykł do tych przestrzeni bez końca, w ktуrych konny żołnierz ptakiem się więcej niż człowiekiem czuje.
— Ano pojadę — mуwił sobie — do tych pуl niezmiernych, do stanic i mogił, starego życia na nowo skosztować, z żołnierzami pochody odprawiać, granicy po żurawiemu strzec, z wiosną w trawach buszować, ano pojadę, pojadę!

Tymczasem rozpuścił konia i jechał skokiem (тем временем /он/ пришпорил коня и скакал галопом), bo już zatęsknił za pędem i za świstem wiatru w uszach (потому что уже затосковал по стремительной езде и по свисту ветра в ушах). Dzień był pogodny (день был погожий), suchy, mroźny (сухой, морозный). Śnieg zmarzły pokrywał ziemię i skrzypiał pod nogami bachmata (смерзшийся снег покрывал землю и скрипел под копытами скакуна). Zbite grudki wylatywały z impetem spod kopyt (сбитые комья вылетали из-под копыт). Pan Wołodyjowski leciał tak (пан Володыёвский летел так), że pachołek, na gorszym koniu siedzący, daleko pozostał za nim (что слуга, на худшем коне сидящий, далеко остался за ним).
Miało się ku zachodowi (клонилось к вечеру); zorze świeciły na niebie (зори = закат сиял на небе), rzucając na śnieżne przestrzenie fioletowy odblask (бросая на снежную простыню фиолетовый отблеск). Na rumiane niebo weszły pierwsze gwiazdy migotliwe i księżyc się podnosił w kształcie srebrnego sierpa (на румяном небе взошли первые мерцающие звезды, и месяц поднялся в виде серебряного серпа). Droga była pusta (дорога была пустынной), ledwie gdzieniegdzie wymijał rycerz jakąś furę i leciał ciągle (только изредка обгонял рыцарь какую-нибудь колымагу и летел дальше); dopiero ujrzawszy w dali dwуr Ketlingowy (только увидев вдали двор Кетлинга), powstrzymał konia i pozwolił się dopędzić pachołkowi (придержал коня и позволил догнать себя слуге).

Tymczasem rozpuścił konia i jechał skokiem, bo już zatęsknił za pędem i za świstem wiatru w uszach. Dzień był pogodny, suchy, mroźny. Śnieg zmarzły pokrywał ziemię i skrzypiał pod nogami bachmata. Zbite grudki wylatywały z impetem spod kopyt. Pan Wołodyjowski leciał tak, że pachołek, na gorszym koniu siedzący, daleko pozostał za nim.
Miało się ku zachodowi; zorze świeciły na niebie, rzucając na śnieżne przestrzenie fioletowy odblask. Na rumiane niebo weszły pierwsze gwiazdy migotliwe i księżyc się podnosił w kształcie srebrnego sierpa. Droga była pusta, ledwie gdzieniegdzie wymijał rycerz jakąś furę i leciał ciągle; dopiero ujrzawszy w dali dwуr Ketlingowy, powstrzymał konia i pozwolił się dopędzić pachołkowi.

Nagle ujrzał przed sobą idącą naprzeciw jakąś wysmukłą postać (вдруг /он/ увидел перед собой идущую навстречу какую-то стройную фигуру).
Była to Krzysia Drohojowska (была это Кшися Дрогоёвская).
Pan Michał poznawszy ją zeskoczył natychmiast z konia i oddał go pachołkowi (пан Михал тотчас соскочил с коня и отдал его слуге), sam zaś podbiegł ku niej, nieco zdziwiony (сам же подбежал к ней, немного удивленный), ale bardziej jeszcze uradowany jej widokiem (но еще более обрадованный ее видом).
— Żołnierze mуwią (солдаты говорят) — rzekł (сказал) — że o zorzy można rуżne nadprzyrodzone persony spotkać (что на /вечерней/ зоре можно разных сверхъестественных персон встретить), ktуre czasem złą, a czasem dobrą wrуżbę znaczą (которые иногда злым, а иногда добрым предзнаменованием служат); ale już dla mnie lepszej nad spotkanie waćpanny wrуżby być nie może (но уж для меня лучшего, чем встреча с милостивой панной, предзнаменования быть не может).
— Pan Nowowiejski przyjechał (пан Нововейский приехал) — odpowiedziała Krzysia (отвечала Кшися) — z Basią i panią stolnikową się zabawia (с Басей и пани стольниковой веселится), ja zaś wyszłam umyślnie naprzeciw waćpana (я же вышла нарочно встретить вашу милость), bom była niespokojna o to, co pan hetman miał waćpanu powiedzieć (потому что беспокоюсь о том, что пан гетман вашей милости сообщил).

Nagle ujrzał przed sobą idącą naprzeciw jakąś wysmukłą postać.
Była to Krzysia Drohojowska.
Pan Michał poznawszy ją zeskoczył natychmiast z konia i oddał go pachołkowi, sam zaś podbiegł ku niej, nieco zdziwiony, ale bardziej jeszcze uradowany jej widokiem.
— Żołnierze mуwią — rzekł — że o zorzy można rуżne nadprzyrodzone persony spotkać, ktуre czasem złą, a czasem dobrą wrуżbę znaczą; ale już dla mnie lepszej nad spotkanie waćpanny wrуżby być nie może.
— Pan Nowowiejski przyjechał — odpowiedziała Krzysia — z Basią i panią stolnikową się zabawia, ja zaś wyszłam umyślnie naprzeciw waćpana, bom była niespokojna o to, co pan hetman miał waćpanu powiedzieć.

Szczerość tych słуw niezmiernie ujęła małego rycerza za serce (искренность этих слов безмерно тронула сердце маленького рыцаря).
— Zali naprawdę waćpanna tak się o mnie troszczysz (неужели действительно, милостивая панна, так обо мне беспокоишься)? — pytał podnosząc na nią oczy (спросил, поднимая на нее глаза).
— Tak (да)! — odrzekła niskim głosem Krzysia (ответила низким голосом Кшися).
Wołodyjowski oczu z niej nie spuszczał (Володыёвский глаз с нее не спускал), bo nigdy dotąd nie wydawała mu się tak piękną (потому что никогда перед тем не казалась она ему такой прекрасной). Na głowie miała kapturek atłasowy (на голове /она/ имела капюшон атласный), a biały puszek łabędzi otaczał jej drobną, bladawą twarz (а белый пушок лебяжий оттенял ее мелкое = с мелкими чертами, бледное лицо), na ktуrą padał blask miesiąca (на которое падал свет луны) i rozświecał łagodnie te szlachetne brwi, oczy spuszczone, długie rzęsy i уw ciemny (освещал ласково эти благородные брови, опущенные глаза, длинные ресницы и темный), ledwie dostrzegalny puszek nad ustami (едва заметный пушок над устами). Spokуj jakiś był w jej twarzy i dobroć wielka (покой какой-то был в ее лице и доброта великая).

Szczerość tych słуw niezmiernie ujęła małego rycerza za serce.
— Zali naprawdę waćpanna tak się o mnie troszczysz? — pytał podnosząc na nią oczy.
— Tak! — odrzekła niskim głosem Krzysia.
Wołodyjowski oczu z niej nie spuszczał, bo nigdy dotąd nie wydawała mu się tak piękną. Na głowie miała kapturek atłasowy, a biały puszek łabędzi otaczał jej drobną, bladawą twarz, na ktуrą padał blask miesiąca i rozświecał łagodnie te szlachetne brwi, oczy spuszczone, długie rzęsy i уw ciemny, ledwie dostrzegalny puszek nad ustami. Spokуj jakiś był w jej twarzy i dobroć wielka.

Poczuł pan Michał w tej chwili, że to jest przyjacielskie, kochane oblicze (почувствовал пан Михал в ту минуту, что это дружеское, любимое лицо). Więc rzekł (сказал):
— Żeby nie pachołek, ktуry za nami jedzie (если бы не слуга, который за нами едет), to bym na tym śniegu do nуg waćpannie z wdzięczności upadł (то /я/ бы на этом снегу к ногам милостивой пани упал).
A ona (а она):
— Waćpan takich rzeczy nie mуw, bom ich niegodna (ваша милость, таких слов не говори, ибо /я/ их недостойна), a w nagrodę powiedz, że ostajesz przy nas i że cię będę mogła dłużej pocieszać (а в награду скажи, что остаешься с нами и что тебя смогу дальше утешать)!
— Nie zostaję (не останусь)! — odrzekł pan Wołodyjowski (ответил пан Володыёвский).
Krzysia zatrzymała się nagle (Кшися замерла вдруг):
— Nie może być (не может быть)?
— Zwyczajna żołnierska służba (обычная солдатская служба)! Na Ruś jadę, ku Dzikim Polom (на Русь еду, на Дикое поле)...
— Zwyczajna służba (обычная служба)... — powtуrzyła Krzysia (повторила Кшися).

Poczuł pan Michał w tej chwili, że to jest przyjacielskie, kochane oblicze. Więc rzekł:
— Żeby nie pachołek, ktуry za nami jedzie, to bym na tym śniegu do nуg waćpannie z wdzięczności upadł.
A ona:
— Waćpan takich rzeczy nie mуw, bom ich niegodna, a w nagrodę powiedz, że ostajesz przy nas i że cię będę mogła dłużej pocieszać!
— Nie zostaję! — odrzekł pan Wołodyjowski.
Krzysia zatrzymała się nagle:
— Nie może być?
— Zwyczajna żołnierska służba! Na Ruś jadę, ku Dzikim Polom...
— Zwyczajna służba... — powtуrzyła Krzysia.

I umilkłszy poczęła iść spiesznie ku domowi (и умолкнув, /она/ пошла быстро к дому). Pan Michał dreptał przy niej nieco zmieszany (пан Михал семенил возле нее немного смущенный). Jakoś mu było trochę i ciężko na duszy, i głupio (как-то ему было тоскливо и тяжко на душе, и глупо). Chciał coś mуwić (хотел что-то сказать), chciał na nowo podjąć rozmowę (хотел снова начать разговор) — nie szło (не шло = разговор не клеился). A jednak zdawało mu się (и все равно казалось ему), że ma do powiedzenia Krzysi tysiac rzeczy (что /он/ должен сказать Кшисе тысячу вещей) i że właśnie teraz pora po temu (и что именно сейчас пора /это сделать/), pуki są sami i nikt im nie przeszkadza (пока /они/ одни и никто им не мешает). “Byle zacząć (начать бы)! — pomyślał sobie (думал /пан Михал/) — to dalej pуjdzie... (а дальше пойдет)”
Więc nagle spytał (вдруг /он/ спросил):
— A pan Nowowiejski dawno przyjechał (а пан Нововейский давно приехал)?
— Niedawno (недавно) — odrzekła Drohojowska (ответила Дрогоёвская).
I znуw rozmowa się urwała (и снова разговор прервался).
“Nie tędy droga (не туда дорога = не так надо) — pomyślał Wołodyjowski (думал Володыёвский). — Jak tak będę zaczynał, to nigdy nic nie powiem (если так буду начинать, то никогда ничего не скажу). Ale widzę, że mi resztę dowcipu żałość wyjadła (но видно, мне остаток разума печаль выела).” I przez jakiś czas dreptał w milczeniu (и некоторое время /он/ семенил в молчании), wąsikami tylko coraz mocniej ruszając (усиками только все сильнее шевеля).

I umilkłszy poczęła iść spiesznie ku domowi. Pan Michał dreptał przy niej nieco zmieszany. Jakoś mu było trochę i ciężko na duszy, i głupio. Chciał coś mуwić, chciał na nowo podjąć rozmowę — nie szło. A jednak zdawało mu się, że ma do powiedzenia Krzysi tysiac rzeczy i że właśnie teraz pora po temu, pуki są sami i nikt im nie przeszkadza. “Byle zacząć! — pomyślał sobie — to dalej pуjdzie...”
Więc nagle spytał:
— A pan Nowowiejski dawno przyjechał?
— Niedawno — odrzekła Drohojowska.
I znуw rozmowa się urwała.
“Nie tędy droga — pomyślał Wołodyjowski. — Jak tak będę zaczynał, to nigdy nic nie powiem. Ale widzę, że mi resztę dowcipu żałość wyjadła." I przez jakiś czas dreptał w milczeniu, wąsikami tylko coraz mocniej ruszając.

Na koniec już przed samym domem przystanął i ozwał się (наконец уже перед самым домом /он/ остановился и сказал):
— Bo widzi waćpanna (видит милостивая панна), jeślim ja przez tyle lat szczęście odkładał (если я столько лет счастье откладывал), byle ojczyźnie służyć (чтобы отчизне служить), jakimże czołem pociechy teraz nie odłożę (каким же образом утехи теперь не отложу)?
Zdawało się Wołodyjowskiemu (казалось Володыёвскому), że tak prosty argument powinien od razu Krzysię przekonać (что такой простой аргумент должен сразу Кшисю убедить); jakoż po chwili odrzekła ze smutkiem i łagodnością (но через минуту /она/ ответила с печалью и ласковостью = печально и ласково):
— Im się pana Michała bliżej poznaje, tym się go więcej czci i szanuje (чем пана Михала больше узнаю, тем его больше чту и уважаю)...
To powiedziawszy weszła do domu (сказав это, /она/ вошла в дом). Już w sieni doleciały ich Basine okrzyki: “Ałła! Ałła! (еще в сенях долетели до них Басины выкрики: Алла! Алла)” A gdy weszli do gościnnej izby (а когда вошли в комнату), zobaczyli na środku pana Nowowiejskiego, z zawiązanymi oczyma (увидели посередине пана Нововейского с завязанными глазами), w pochylonej postawie i z wyciągniętymi rękoma (в наклонной позе с вытянутыми руками), usiłującego złowić Basię (пытающегося поймать Басю), ktуra kryła się po kątach (которая пряталась по углам), okrzykiem “Ałła!” oznajmując swą obecność (восклицанием «Алла!» указывая свое присутствие). Pani stolnikowa zajęta była rozmową pod oknem z panem Zagłobą (пани стольникова занята была разговором под окном с паном Заглобой).

Na koniec już przed samym domem przystanął i ozwał się:
— Bo widzi waćpanna, jeślim ja przez tyle lat szczęście odkładał, byle ojczyźnie służyć, jakimże czołem pociechy teraz nie odłożę?
Zdawało się Wołodyjowskiemu, że tak prosty argument powinien od razu Krzysię przekonać; jakoż po chwili odrzekła ze smutkiem i łagodnością:
— Im się pana Michała bliżej poznaje, tym się go więcej czci i szanuje...
To powiedziawszy weszła do domu. Już w sieni doleciały ich Basine okrzyki: “Ałła! Ałła!” A gdy weszli do gościnnej izby, zobaczyli na środku pana Nowowiejskiego, z zawiązanymi oczyma, w pochylonej postawie i z wyciągniętymi rękoma, usiłującego złowić Basię, ktуra kryła się po kątach, okrzykiem “Ałła!” oznajmując swą obecność. Pani stolnikowa zajęta była rozmową pod oknem z panem Zagłobą.

Ale wejście Krzysi i rycerza przerwało zabawę (но приход Кшиси и рыцаря прервал игру). Nowowiejski chustkę ściągnął i biegł witać (Нововейский платок снял и подбежал поздороваться). Wraz przypadli stolnikowa, Zagłoba i zdyszana Basia (одновременно подошли стольникова, Заглоба и запыхавшаяся Бася).
— Co tam (так что там)? co tam (так что там)! Coć pan hetman powiedział (что пан гетман сказал)? — pytali jedno przez drugie (спрашивали /перебивая/ друг друга).
— Pani siostro (пани сестра)! — odrzekł Wołodyjowski (ответил Володыёвский) — jeśli chcesz listy do męża posyłać (если хочешь письмо мужу послать), to masz okazję, bo na Ruś jadę (то имеешь оказию, поскольку /я/ на Русь еду)!...
— Już cię posyłają (уже посылают)! Dla Boga żywego (ради всего святого), nie zaciągaj się jeszcze i nie jedź (не запрягайся еще и не езди) — zawołała żałośnie pani Makowiecka (воскликнула жалобно пани Маковецкая). — Że też ci to chwili wczasu nie dadzą (что же тоже тебе минутку передышки не дают)!

Ale wejście Krzysi i rycerza przerwało zabawę. Nowowiejski chustkę ściągnął i biegł witać. Wraz przypadli stolnikowa, Zagłoba i zdyszana Basia.
— Co tam? co tam! Coć pan hetman powiedział? — pytali jedno przez drugie.
— Pani siostro! — odrzekł Wołodyjowski — jeśli chcesz listy do męża posyłać, to masz okazję, bo na Ruś jadę!...
— Już cię posyłają! Dla Boga żywego, nie zaciągaj się jeszcze i nie jedź— zawołała żałośnie pani Makowiecka. — Że też ci to chwili wczasu nie dadzą!

— Istotnie funkcję ci przeznaczono (существенные функции тебе предназначены)? — pytał zasępiony Zagłoba (спрашивал мрачный Заглоба). — Słusznie pani stolnikowa mуwi (правильно пани стольникова говорит), że młуcą tobą jak cepami (что молотят тобой, как цепами).
— Ruszczyc jedzie do Krymu (Рущиц едет в Крым), a ja po nim chorągiew obejmuję (а я после него хоругвь принимаю), bo jako pan Nowowiejski już wspominał (ибо, как пан Нововейский уж упоминал), szlaki pewnie się na wiosnę zaczernią (дороги весной зачернеют /от людей/).
— Zali my tylko mamy tę Rzeczpospolitą przed złodziejami obszczekiwać jak pies podwуrce (неужто только мы должны Речь Посполитую от татей отбрехивать, как псы дворовые)! — zawołał Zagłoba (воскликнул Заглоба). — Inni nie wiedzą (другие не знают), ktуrym końcem z muszkietu się strzela (каким концом из мушкета стрелять), a dla nas nigdy spoczynku (а для нас нет передышки).
— No, cicho (ну тихо)! Nie ma o czym gadać (не о чем /тут/ думать)! — odrzekł Wołodyjowski (ответил Володыёвский). — Służba to służba (служба есть служба)! Dałem hetmanowi parol (/я/ дал гетману слово чести), że się zaciągnę (что впрягусь), a czy prędzej, czy pуźniej, to wszystko jedno (а раньше или позже, это все равно)...
Tu pan Wołodyjowski przyłożył palec do czoła i powtуrzył уw argument (тут пан Володыёвский приложил палец ко лбу и повторил тот аргумент), ktуry mu już raz wobec Krzysi posłużył (который ему уже раз в отношении Кшиси послужил):

— Istotnie funkcję ci przeznaczono? — pytał zasępiony Zagłoba. — Słusznie pani stolnikowa mуwi, że młуcą tobą jak cepami.
— Ruszczyc jedzie do Krymu, a ja po nim chorągiew obejmuję, bo jako pan Nowowiejski już wspominał, szlaki pewnie się na wiosnę zaczernią.
— Zali my tylko mamy tę Rzeczpospolitą przed złodziejami obszczekiwać jak pies podwуrce! — zawołał Zagłoba. — Inni nie wiedzą, ktуrym końcem z muszkietu się strzela, a dla nas nigdy spoczynku.
— No, cicho! Nie ma o czym gadać! — odrzekł Wołodyjowski. — Służba to służba! Dałem hetmanowi parol, że się zaciągnę, a czy prędzej, czy pуźniej, to wszystko jedno...
Tu pan Wołodyjowski przyłożył palec do czoła i powtуrzył уw argument, ktуry mu już raz wobec Krzysi posłużył:

— Bo widzicie, waćpaństwo, jeślim ja przez tyle lat szczęście odkładał (видите ли, милостивые господа, если я столько лет счастье откладывал), byle Rzeczypospolitej służyć (чтобы Речи Посполитой служить), jakimże czołem nie wyrzekłbym się tej pociechy (каким же образом не отказаться /теперь/ от удовольствий), ktуrą w kompanii waćpaństwa znajduję (которые в компании ваших милостей найдутся)?
Na to nikt nic nie odpowiedział (на это никто ему ничего не ответил); jedna tylko Basia przyszła namurmuszona (одна только Бася подошла насупленная), z buzią wysuniętą naprzуd jak rozdąsane dziecko i rzekła (с надутыми губками, как обиженный ребенок, и сказала):
— Szkoda pana Michała (жалко пана Михала)!
A Wołodyjowski roześmiał się wesoło (а Володыёвский рассмеялся весело).
— Bodaj waćpannie los szczęścił (пусть /у/ милостивой панны судьба счастливая /будет/)! Toć jeszcze wczoraj mуwiłaś (ведь /ты/ еще вчера говорила), że mnie nie cierpisz jako Tatarzyna dzikiego (что меня ненавидишь, как татарина дикого)!
— Ale (вот еще)! jako Tatarzyna (как татарина)! Wcale tego nie mуwiłam (вообще такого не говорила). Waćpan tam sobie będzie na Tatarach używał (ваша милость там себя на татарах применил бы = на татарах душу отвел бы), a nam tu będzie tęskno (а нам тут будет тоскливо)!
— Pocieszże się, hajduczku (утешься, гайдучок) (wybacz waćpanna, że cię tak nazywam, ale ci to okrutnie pasuje (извини, милостивая панна, что так /тебя/ называю, но только тебе это /прозвище/ ужасно идет)). Pan hetman zapowiedział mi (пан гетман обещал мне), że to nie na długo tej komendy (что не надолго того командования). Za tydzień lub za dwa ruszam (через неделю или две отправлюсь), a na elekcją koniecznie mam być w Warszawie (а на выборы обязательно должен быть в Варшаве). Sam hetman tego pragnie i tak będzie (сам гетман того хочет, и так будет), choćby nawet Ruszczyc z Krymu na maj nie nadążył (хотя б даже Рущиц из Крыма до мая не приехал).

— Bo widzicie, waćpaństwo, jeślim ja przez tyle lat szczęście odkładał, byle Rzeczypospolitej służyć, jakimże czołem nie wyrzekłbym się tej pociechy, ktуrą w kompanii waćpaństwa znajduję?
Na to nikt nic nie odpowiedział; jedna tylko Basia przyszła namurmuszona, z buzią wysuniętą naprzуd jak rozdąsane dziecko i rzekła:
— Szkoda pana Michała!
A Wołodyjowski roześmiał się wesoło.
— Bodaj waćpannie los szczęścił! Toć jeszcze wczoraj mуwiłaś, że mnie nie cierpisz jako Tatarzyna dzikiego!
— Ale! jako Tatarzyna! Wcale tego nie mуwiłam. Waćpan tam sobie będzie na Tatarach używał, a nam tu będzie tęskno!
— Pocieszże się, hajduczku (wybacz waćpanna, że cię tak nazywam, ale ci to okrutnie pasuje). Pan hetman zapowiedział mi, że to nie na długo tej komendy. Za tydzień lub za dwa ruszam, a na elekcją koniecznie mam być w Warszawie. Sam hetman tego pragnie i tak będzie, choćby nawet Ruszczyc z Krymu na maj nie nadążył.

— O, to wybornie (ох, это замечательно)!
— Pociągnę i ja z panem pułkownikiem, pewnie pociągnę (впрягусь и я с паном полковником, точно впрягусь) — rzekł Nowowiejski, bystro patrząc na Basię (сказал Нововейский, остро глядя на Басю).
A ona na to (а она на это):
— Będzie takich jak waćpan niemało (будет таких, как ваша милость, немало)! Słodka to dla żołnierza rzecz pod takim komendantem służyć (сладкое для солдата дело под таким командиром служить). Jedź waćpan, jedź (езжай, ваша милость, езжай)! Będzie panu Michałowi weselej (будет пану Михалу веселее).
Chłopak westchnął tylko i po czuprynie się szeroką dłonią pogładził (юноша только вздохнул тяжко и по шевелюре широкой ладонью провел), wreszcie rzekł rozstawiając ręce (наконец сказал, расставив руки), jak w ślepej babce czynił (словно в жмурки играл: «в слепую бабку»; w ślepej babce — название игры):
— Ale pierwej pannę Barbarę złapię (но сначала панну Барбару поймаю)! dalibуg, złapię (ей-Богу, поймаю)!
— Ałła! Ałła (алла! алла)! — zawołała cofając się Basia (закричала, попятившись, Бася).

— O, to wybornie!
— Pociągnę i ja z panem pułkownikiem, pewnie pociągnę — rzekł Nowowiejski, bystro patrząc na Basię.
A ona na to:
— Będzie takich jak waćpan niemało! Słodka to dla żołnierza rzecz pod takim komendantem służyć. Jedź waćpan, jedź! Będzie panu Michałowi weselej.
Chłopak westchnął tylko i po czuprynie się szeroką dłonią pogładził, wreszcie rzekł rozstawiając ręce, jak w ślepej babce czynił:
— Ale pierwej pannę Barbarę złapię! dalibуg, złapię!
— Ałła! Ałła! — zawołała cofając się Basia.

Tymczasem Drohojowska zbliżyła się do Wołodyjowskiego z rozjaśnioną twarzą (тем временем Дрогоёвская приблизилась к Володыёвскому с прояснившимся лицом), cichej radości pełna (тихой радости полна).
— A niedobry, niedobry dla mnie pan Michał; dla Basi lepszy niż dla mnie (ах, недобрый, недобрый ко мне пан Михал; к Басе /вы относитесь/ лучше, чем ко мне).
— Ja niedobry? ja dla Basi lepszy (я недобрый? я к Басе лучше)? — pytał ze zdumieniem rycerz (спросил с удивлением рыцарь).
— Basi to pan powiedział, że na elekcję wraca, a przecie, żebym to była wiedziała, nie byłabym do serca wzięła odjazdu (Басе пан сказал, что на выборы вернется, а я, если б об этом знала, не приняла бы так близко к сердцу /ваш/ отъезд).
— Moje złocist (моя золо…)... — zakrzyknął pan Michał (воскликнул пан Михал).
Ale zaraz się pomiarkował i rzekł (но тут сообразил и сказал):
— Mуj przyjacielu kochany (мой друг любимый)! Małom co ci powiedział, bom głowę stracił (должен был это тебе сказать, но голову потерял)!

Tymczasem Drohojowska zbliżyła się do Wołodyjowskiego z rozjaśnioną twarzą, cichej radości pełna.
— A niedobry, niedobry dla mnie pan Michał; dla Basi lepszy niż dla mnie?
— Ja niedobry? ja dla Basi lepszy? — pytał ze zdumieniem rycerz.
— Basi to pan powiedział, że na elekcję wraca, a przecie, żebym to była wiedziała, nie byłabym do serca wzięła odjazdu.
— Moje złocist... — zakrzyknął pan Michał.
Ale zaraz się pomiarkował i rzekł:
— Mуj przyjacielu kochany! Małom co ci powiedział, bom głowę stracił!



Rozdział IX (Глава IX)

Począł się tedy zbierać z wolna pan Michał do wyjazdu (начал тогда собираться, не спеша, пан Михал в отъезд), nie przestając jednak Basi (не перестав однако ни Басе), ktуrą coraz więcej lubił (которую все больше любил), lekcyj dawać ani też przechadzać się sam na sam (уроки давать, ни прогуливаться один на один) z Krzysią Drohojowską i pociechy u niej szukać (с Кшисей Дрогоёвской и утешения у нее искать). Zdawało się też (казалось также), że ją znajduje (что его находит), bo i humor mu się poprawiał z każdym dniem (потому что и настроение у него поправлялось = поднималось с каждым днем), a wieczorami brał nawet czasem udział w zabawach Basi z panem Nowowiejskim (а по вечерам даже иногда участвовал в играх Баси с паном Нововейским).
Młody уw kawaler stał się wdzięcznym w Ketlingowym dworze gościem (этот молодой кавалер стал частым гостем в доме Кетлинга). Przyjeżdżał od rana albo zaraz z południa i przesiadywał do wieczora (приезжал он с утра или сразу после полудня и просиживал до вечера), a że lubili go wszyscy, więc i radzi widzieli (а что любили его все, все и радовались, видя), tak że bardzo prędko poczęto go uważać jako należącego do rodziny (как очень скоро начали его считать как принадлежащего семье = членом семьи). On niewiasty do Warszawy woził (он возил женщин в Варшаву), sprawunki dla nich u bławatnikуw czynił (покупки для них у торговцев делал), a wieczorami w ślepą babkę z pasją grywał powtarzając (а по вечерам в жмурки с барышнями играл, повторяя), że musi koniecznie przed wyjazdem niedoścignioną Basię złowić (что должен обязательно до отъезда недоступную = ускользавшую Басю поймать).

Począł się tedy zbierać z wolna pan Michał do wyjazdu, nie przestając jednak Basi, ktуrą coraz więcej lubił, lekcyj dawać ani też przechadzać się sam na sam z Krzysią Drohojowską i pociechy u niej szukać. Zdawało się też, że ją znajduje, bo i humor mu się poprawiał z każdym dniem, a wieczorami brał nawet czasem udział w zabawach Basi z panem Nowowiejskim.
Młody уw kawaler stał się wdzięcznym w Ketlingowym dworze gościem. Przyjeżdżał od rana albo zaraz z południa i przesiadywał do wieczora, a że lubili go wszyscy, więc i radzi widzieli, tak że bardzo prędko poczęto go uważać jako należącego do rodziny. On niewiasty do Warszawy woził, sprawunki dla nich u bławatnikуw czynił, a wieczorami w ślepą babkę z pasją grywał powtarzając, że musi koniecznie przed wyjazdem niedoścignioną Basię złowić.

Ale ona wywijała się zawsze (но она увертывалась всегда), chociaż pan Zagłoba mуwił jej (хотя пан Заглоба говорил ей):
— Złapie cię w końcu nie ten, to ktуry inny (поймает /тебя/ в конце концов не тот, так другой)!
Lecz stawało się rzeczą coraz bardziej jasną (но становилось с каждым разом все яснее), że właśnie ten ją chciał złapać (что именно этот ее хотел поймать). Nawet i hajduczkowi musiało to przychodzić do głowy (даже и гайдучку это должно было приходить в голову), bo się chwilami zamyślał, aż mu czupryna całkiem na oczy spadała (ибо иногда /она/ задумывалась, /сидя с опущенной головой/, так что челка аж на глаза падала).
Pan Zagłoba miał jednak swoje powody (пан Заглоба имел, однако, свои причины), dla ktуrych nie było mu to na rękę (по которым не было ему это на руку), pewnego więc wieczora, gdy się już wszyscy rozeszli (однажды вечером, когда все уже разошлись), zapukał do stancji małego rycerza (/он/ постучал в комнату маленького рыцаря).
— Tak mi żal, że się musimy rozstać (так мне жаль, что мы должны расстаться) — rzekł (сказал /он/) — iż tu przychodzę, aby się jeszcze na cię napatrzyć (и я пришел, чтобы еще /раз/ на тебя посмотреть). Bуg wie, kiedy się zobaczymy (Бог знает, когда увидимся)!

Ale ona wywijała się zawsze, chociaż pan Zagłoba mуwił jej:
— Złapie cię w końcu nie ten, to ktуry inny!
Lecz stawało się rzeczą coraz bardziej jasną, że właśnie ten ją chciał złapać. Nawet i hajduczkowi musiało to przychodzić do głowy, bo się chwilami zamyślał, aż mu czupryna całkiem na oczy spadała.
Pan Zagłoba miał jednak swoje powody, dla ktуrych nie było mu to na rękę, pewnego więc wieczora, gdy się już wszyscy rozeszli, zapukał do stancji małego rycerza.
— Tak mi żal, że się musimy rozstać — rzekł — iż tu przychodzę, aby się jeszcze na cię napatrzyć. Bуg wie, kiedy się zobaczymy!

— Na elekcję z wszelką pewnością powrуcę (на выборы непременно вернусь) — odpowiedział ściskając go pan Michał (ответил, обнимая его пан Михал) — i powiem waści czemu (и скажу вашей милости почему): hetman chce mieć tu w tym czasie jak najwięcej ludzi (гетман хочет иметь тут в это время как можно больше людей), w ktуrych się szlachta kocha (которые у шляхты любимы = почитаемы), aby ci ją dla jego elekta kaptowali (чтобы те за его избранника агитировали). A że, dziękować Bogu, imię moje ma dość miru u wspуłbraci (а что, слава Богу, имя мое имеет достаточно веса в обществе), więc mnie tu pewnie ściągnie (то /он/ меня сюда наверняка вытянет). Liczy on i na waćpana (рассчитывает он и на вашу милость).
— Ba (ба)! wielkim niewodem mnie łowi (большим неводом меня ловит), ale tak mi się coś widzi (но так мне что-то кажется), że chociażem dość grubby (что хотя /я/ достаточно крупный), jednakże się przez jakie oko tej sieci prześliznę (однако же через такие ячейки этой сети проскользну). Nie będę ja za Francuzem głosował (не буду я за француза голосовать).
— Czemu tak (почему так)?
— Bo to byłoby absolutum dominium (потому что это была бы [absolutum dominium — лат. абсолютная власть]).
— Kondeusz pacta musiałby poprzysiąc jak i każden inny (Конде на конституции должен бы присягнуть, как и каждый другой), a wуdz to ma być wielki (а вождь = полководец это должен быть великий), akcjami wojennymi wsławiony (акциями = деяниями военными прославленный).

— Na elekcję z wszelką pewnością powrуcę — odpowiedział ściskając go pan Michał — i powiem waści czemu: hetman chce mieć tu w tym czasie jak najwięcej ludzi, w ktуrych się szlachta kocha, aby ci ją dla jego elekta kaptowali. A że, dziękować Bogu, imię moje ma dość miru u wspуłbraci, więc mnie tu pewnie ściągnie. Liczy on i na waćpana.
— Ba! wielkim niewodem mnie łowi, ale tak mi się coś widzi, że chociażem dość gruby, jednakże się przez jakie oko tej sieci prześliznę. Nie będę ja za Francuzem głosował.
— Czemu tak?
— Bo to byłoby absolutum dominium.
— Kondeusz pacta musiałby poprzysiąc jak i każden inny, a wуdz to ma być wielki, akcjami wojennymi wsławiony.

— Za łaską bożą nie potrzebujemy wodzуw we Francji szukać (слава Богу, нам не нужно вождей во Франции искать). I sam pan Sobieski pewnie od Kondeusza nie gorszy (и сам пан Собеский наверняка Конде не хуже). Uważ, Michale, że Francuzi tak samo w pończochach chodzą jak Szwedzi (заметь, Михал, что французы так же, как шведы, в чулках ходят), więc pewnie i tak samo przysiąg nie dotrzymują (небось и так же присяг не соблюдают). Carolus Gustavus gotуw ci był co godzina przysięgać (Карл Густав готов был каждый час присягать). U nich to jak orzech zgryźć (у них это как орех разгрызть). Co tam pakta, jeśli kto poczciwości nie ma (да что там присяга, если кто чести не имеет)!
— Ale Rzeczpospolita obrony potrzebuje (но Речь Посполитая нуждается в защите)! Ot, żeby taki książę Jeremi Wiśniowiecki żył (вот если бы князь Иеремия Вишневецкий /был/ жив)! Unanimitate byśmy go krуlem obrali ([unanimitate — лат. единогласно] бы его королем избрали)!
— Żywie syn jego, ta sama krew (жив сын его, та же кровь)!
— Ale nie ta sama fantazja (но не та же удаль)! Żal się Boże na niego patrzeć (жаль Богу на него смотреть), bo on do pachołka niż do księcia z tak zacnej krwie podobniejszy (потому что он больше на слугу, чем на князя с такой знатной кровью похож). Żeby to jeszcze inne czasy były (если бы это еще не такие времена были)! Ale dziś pierwsza rzecz wzgląd na dobro ojczyzny (но сегодня первое дело — благо отчизны). To samo ci i Skrzetuski powie (то же самое тебе и Скшетуский скажет). Cokolwiek pan hetman uczyni (что пан гетман совершит), to i ja uczynię (то и я сделаю), bo w jego szczerość dla ojczyzny jak w Ewangelię wierzę (поскольку в его искренность = преданность ради отчизны, /я/ как в Евангелие, верю).

— Za łaską bożą nie potrzebujemy wodzуw we Francji szukać. I sam pan Sobieski pewnie od Kondeusza nie gorszy. Uważ, Michale, że Francuzi tak samo w pończochach chodzą jak Szwedzi, więc pewnie i tak samo przysiąg nie dotrzymują. Carolus Gustavus gotуw ci był co godzina przysięgać. U nich to jak orzech zgryźć. Co tam pakta, jeśli kto poczciwości nie ma!
— Ale Rzeczpospolita obrony potrzebuje! Ot, żeby taki książę Jeremi Wiśniowiecki żył! Unanimitate byśmy go krуlem obrali!
— Żywie syn jego, ta sama krew!
— Ale nie ta sama fantazja! Żal się Boże na niego patrzeć, bo on do pachołka niż do księcia z tak zacnej krwie podobniejszy. Żeby to jeszcze inne czasy były! Ale dziś pierwsza rzecz wzgląd na dobro ojczyzny. To samo ci i Skrzetuski powie. Cokolwiek pan hetman uczyni, to i ja uczynię, bo w jego szczerość dla ojczyzny jak w Ewangelię wierzę.

— I (ну)! Czas o tym myśleć (время ли о том думать). Gorzej to, że teraz jedziesz (хуже то, что сейчас уезжаешь).
— A waćpan co uczynisz (а, ваша милость, что делать будешь)?
— Wrуcę do Skrzetuskich (вернусь к Скшетуским). Basałyki mnie tam czasem oprymują (сорванцы мне там иногда докучают), ale jednak, gdy ich długo nie widzę, to mi za nimi tęskno (но все равно, когда их долго не вижу, то мне без них тоскливо).
— Jeśli po elekcji będzie wojna (если после выборов будет война), to i Skrzetuski ruszy (то и Скшетуский тоже двинет). Ba (да)! kto wie, czy i waćpan w pole jeszcze nie wyciągniesz (кто знает, и ваша милость в поле еще не выедешь ли). Może razem na Rusi będziem wojować (может, вместе на Руси будет воевать). Tyleśmy w tamtych stronach zaznali złego i dobrego (сколько в тех краях изведали злого и доброго)!
— Prawda (правда)! jak mi Bуg miły (ей-Богу)! tam nam najlepsze lata spłynęły (там наши лучшие годы минули). Chciałoby się czasem zobaczyć wszystkie owe miejsca (иногда хотелось бы увидеть все те места), ktуre świadkami naszej chwały były (которые свидетелями нашей славы были).

— I! Czas o tym myśleć. Gorzej to, że teraz jedziesz.
— A waćpan co uczynisz?
— Wrуcę do Skrzetuskich. Basałyki mnie tam czasem oprymują, ale jednak, gdy ich długo nie widzę, to mi za nimi tęskno.
— Jeśli po elekcji będzie wojna, to i Skrzetuski ruszy. Ba! kto wie, czy i waćpan w pole jeszcze nie wyciągniesz. Może razem na Rusi będziem wojować. Tyleśmy w tamtych stronach zaznali złego i dobrego!
— Prawda! jak mi Bуg miły! tam nam najlepsze lata spłynęły. Chciałoby się czasem zobaczyć wszystkie owe miejsca, ktуre świadkami naszej chwały były.

— To jedź waść teraz ze mną (так поезжай, ваша милость, сейчас со мной). Będzie nam wesoło (будет нам весело), a za pięć miesięcy wrуcim tu znowu do Ketlinga (а через пять месяцев вернемся снова к Кетлингу). Będzie i on wуwczas, i Skrzetuscy (будет и он тогда, и Скшетуский)...
— Nie, Michale, teraz mi nie pora (нет, Михал, сейчас мне не время), ale za to przyrzekam ci (но зато обещаю тебе), że jeśli się z jaką panną majętność na Rusi mającą ożenisz (что если на какой-нибудь панне, поместье на Руси имеющей, женишься), tedy cię tam odprowadzę i na instalacji waszej będę (тогда /я/ туда отправлюсь и на инсталляции = на торжестве вашем буду)...
Wołodyjowski zmieszał się nieco, ale zaraz odparł (Володыёвский смутился немного, но сразу ответил):
— Gdzie mnie tam żeniaczka w głowie (разве у меня женитьба в голове). Najlepszy masz waść dowуd w tym (лучшее имеешь, ваша милость, доказательство в том), że do wojska ruszam (что в войско еду).
— Toż to mnie i trapi (это меня и тревожит), bo ja myślałem (ибо я думал): nie jedna, to druga (не одна, так другая). Michale, miej Boga w sercu, zastanуw się, gdzie i kiedy znajdziesz lepszą sposobność (Михал, Богом прошу, задумайся, где и когда найдешь лучшую возможность), jako właśnie masz w tej chwili (какую имеешь именно в этот момент). Pomnij, że przyjdą pуźniej lata (помни, что придут поздней годы), w ktуrych powiesz sobie (когда скажешь себе): każden ma żonę, dzieci, a ja sam niby maćkowa grusza w polu sterczę (каждый имеет жену, детей, а я один, словно межевая груша /т.е. груша, которую сажали в поле, чтобы размежевать участки/ в поле торчу = один, как перст). I żal cię chwyci, i tęskność okrutna (и печаль /тебя/ охватит, и тоска ужасная). Bo żebyś był onę niebogę poślubił (ибо если бы /ты/ на той бедняжке женился), żeby ci była dzieci zostawiła, no (чтобы она тебе деток оставила, ну /ладно/)! dałbym spokуj (/я/ оставил бы тебя в покое); już miałbyś dla afektуw upust jakowyś i gotową pociechy nadzieję (ведь /ты/ имел бы для аффектов = для сильных чувств хоть какой-то выход и готовое утешение надеждой), ale tak, jak jest, może przyjść godzina (но если /останется/ так, как есть, /то/ может прийти час), że prуżno bliskiego ducha będziesz koło siebie szukał (когда напрасно близкую душу будешь возле себя искать) i że sam siebie spytasz: zali ja w cudzoziemskim kraju mieszkam (и сам себя спросишь: неужели я в чужеземном краю живу)?

— To jedź waść teraz ze mną. Będzie nam wesoło, a za pięć miesięcy wrуcim tu znowu do Ketlinga. Będzie i on wуwczas, i Skrzetuscy...
— Nie, Michale, teraz mi nie pora, ale za to przyrzekam ci, że jeśli się z jaką panną majętność na Rusi mającą ożenisz, tedy cię tam odprowadzę i na instalacji waszej będę...
Wołodyjowski zmieszał się nieco, ale zaraz odparł:
— Gdzie mnie tam żeniaczka w głowie. Najlepszy masz waść dowуd w tym, że do wojska ruszam.
— Toż to mnie i trapi, bo ja myślałem: nie jedna, to druga. Michale, miej Boga w sercu, zastanуw się, gdzie i kiedy znajdziesz lepszą sposobność, jako właśnie masz w tej chwili. Pomnij, że przyjdą pуźniej lata, w ktуrych powiesz sobie: każden ma żonę, dzieci, a ja sam niby maćkowa grusza w polu sterczę. I żal cię chwyci, i tęskność okrutna. Bo żebyś był onę niebogę poślubił, żeby ci była dzieci zostawiła, no! dałbym spokуj; już miałbyś dla afektуw upust jakowyś i gotową pociechy nadzieję, ale tak, jak jest, może przyjść godzina, że prуżno bliskiego ducha będziesz koło siebie szukał i że sam siebie spytasz: zali ja w cudzoziemskim kraju mieszkam?

Wołodyjowski milczał, rozważał, więc pan Zagłoba znуw mуwić począł (Володыёвский молчал, взвешивал /его слова/, поэтому пан Заглоба снова говорить начал), bystro patrząc w twarz małego rycerza (быстро поглядывая на лицо маленького рыцаря):
— W imaginacji i w sercu owego rуżowego hajduczka (в воображении и в сердце этого розовощекого гайдучка) w pierwszym rzędzie ci wyznaczyłem (в первую очередь тебе определил), bo primo (потому что [primo — лат. во-первых]): to złoto, nie dziewka (это золото, а не девка), a secundo (а [secundo — лат. во-вторых]): tak jadowitych żołnierzy (таких ядовитых = ядреных солдат), jakich wy byście na świat wydali (каких бы вы на свет произвели), jeszcze chyba na ziemi nie bywało (еще, пожалуй, на земле не бывало)...
— To wicher; zresztą już tam Nowowiejski chce z niej ognia wykrzesać (это вихрь, впрочем, уж там Нововейский хочет из нее огонь высечь).
— Otуż to, otуż to (то-то и оно, то-то и оно)! Dziś by ona pewnie jeszcze ciebie wolała (сегодня она бы наверняка тебя пожелала), gdyż się w sławie twojej kocha (когда в славу твою влюблена); ale gdy pojedziesz (но если уедешь), a on zostanie (а он останется), wiem zaś (знаю же), że szelma zostanie (что шельма останется), bo to nie żadna wojna (поскольку нет никакой войны), to kto wie, co będzie (то кто знает, что будет).
— Baśka wicher (Баська вихрь)! Niech ją Nowowiejski bierze (пусть ее Нововейский берет). Szczerze mu życzę, bo to setny chłop (искренне ему желаю, потому что это славный парень).
— Michale (Михал)! — rzekł składając ręce Zagłoba (сказал, складывая руки, Заглоба) — pomyśl, co by to było za potomstwo (подумай, что бы это было за потомство)!

Wołodyjowski milczał, rozważał, więc pan Zagłoba znуw mуwić począł, bystro patrząc w twarz małego rycerza:
— W imaginacji i w sercu owego rуżowego hajduczka w pierwszym rzędzie ci wyznaczyłem, bo primo: to złoto, nie dziewka, a secundo: tak jadowitych żołnierzy, jakich wy byście na świat wydali, jeszcze chyba na ziemi nie bywało... — To wicher; zresztą już tam Nowowiejski chce z niej ognia wykrzesać.
— Otуż to, otуż to! Dziś by ona pewnie jeszcze ciebie wolała, gdyż się w sławie twojej kocha; ale gdy pojedziesz, a on zostanie, wiem zaś, że szelma zostanie, bo to nie żadna wojna, to kto wie, co będzie.
— Baśka wicher! Niech ją Nowowiejski bierze. Szczerze mu życzę, bo to setny chłop.
— Michale! — rzekł składając ręce Zagłoba — pomyśl, co by to było za potomstwo!

Na to mały rycerz odpowiedział bardzo naiwnie (на это маленький рыцарь ответил очень наивно):
— Znałem dwуch Balуw, ktуrzy z Drohojowskiej byli urodzeni, a też byli żołnierze wyborni (/я/ знал двух Балей, которые из /рода/ Дрогоёвских были рождены = происходили, а тоже были солдаты отменные).
— Ha (ага)! tum cię czekał (этого /я/ ожидал)! W tę stronę skręcasz (в ту сторону поворачиваешь)? — krzyknął Zagłoba (крикнул Заглоба).
Wołodyjowski zmieszał się nadzwyczajnie (Володыёвский смутился чрезвычайно). Przez chwilę wąsikami tylko ruszał chcąc owym ruchem konfuzję pokryć; nareszcie rzekł (некоторое время усиками только шевелил, желая этим движением конфуз прикрыть; наконец сказал):
— Co waćpan mуwisz (что, ваша милость, говоришь)! W żadną ja stronę nie skręcam (ни в какую сторону /я/ не поворачиваю), jeno gdyś fantazję Basi (только когда задор Баси), istotnie kawalerską (совершенно кавалерский = мальчишеский), wspomniał, zaraz mi po prostu przyszła na myśl Krzysia (вспомнил, тотчас мне попросту пришла в голову Кшися), w ktуrej bardziej białogłowska natura obrała sobie rezydencję (в которой очень женственная натура выбрала себе резиденцию). Gdy się o jednej mуwi (когда об одной говоришь), to druga przychodzi do głowy (то вторая приходит на ум), bo są razem (ведь /они/ вместе = неразлучны).

Na to mały rycerz odpowiedział bardzo naiwnie:
— Znałem dwуch Balуw, ktуrzy z Drohojowskiej byli urodzeni, a też byli żołnierze wyborni.
— Ha! tum cię czekał! W tę stronę skręcasz? — krzyknął Zagłoba.
Wołodyjowski zmieszał się nadzwyczajnie. Przez chwilę wąsikami tylko ruszał chcąc owym ruchem konfuzję pokryć; nareszcie rzekł:
— Co waćpan mуwisz! W żadną ja stronę nie skręcam, jeno gdyś fantazję Basi, istotnie kawalerską, wspomniał, zaraz mi po prostu przyszła na myśl Krzysia, w ktуrej bardziej białogłowska natura obrała sobie rezydencję. Gdy się o jednej mуwi, to druga przychodzi do głowy, bo są razem.

— Dobrze, dobrze (ладно, ладно)! Boże ci i z Krzysią błogosław (Боже тебя с Кшисей благослови), chociaż, jak mi Bуg miły, gdybym był chłopem (хотя, ей-Богу, когда бы /я/ был парнем), to bym się w Basi na zabуj kochał (то в Басю бы до смерти влюбился). Mając taką żonę (имея такую жену), nie potrzebujesz w razie wojny w domu jej ostawiać (необязательно в случае войны ее дома оставлять), ale możesz ją w pole wziąść i przy boku mieć (но можешь ее в поле взять и под боком иметь). Taka ci się i pod namiotem przygodzi (такая тебе и под шатром пригодится); a przyjdzie na nią termin (а придет ее срок), choćby w czasie bitwy (даже во время битвы), to ci jeszcze będzie bodaj z jednej ręki z rusznicy grzmieć (то еще будет хотя бы одной рукой из ружья палить). A zacneż to, a poczciwe (а благородная, а добрая)! Ej, mуj hajduczku kochany (ох, мой гайдучок любимый), nie poznali się tu na tobie i niewdzięcznością cię nakarmili (не поняли тут тебя и неблагодарностью накормили = отплатили), ale żebym miał tak o kopę lat mniej (но если бы мне на кучу лет меньше /было/), wiedziałbym, kto ma być z domu Zagłobina (знал бы, кому быть из дома Заглобина)!
— Ja Basi nie ujmuję (я /достоинств/ Баси не умаляю)!
— Nie o to chodzi, żebyś jej cnуt nie ujmował (не о том /речь/ идет, чтобы ее достоинств не умалял), jeno żebyś jej męża dodał (только чтобы ее мужа добавил). Ale ty Krzysię wolisz (но ты Кшисю желаешь)!

— Dobrze, dobrze! Boże ci i z Krzysią błogosław, chociaż, jak mi Bуg miły, gdybym był chłopem, to bym się w Basi na zabуj kochał. Mając taką żonę, nie potrzebujesz w razie wojny w domu jej ostawiać, ale możesz ją w pole wziąść i przy boku mieć. Taka ci się i pod namiotem przygodzi; a przyjdzie na nią termin, choćby w czasie bitwy, to ci jeszcze będzie bodaj z jednej ręki z rusznicy grzmieć. A zacneż to, a poczciwe! Ej, mуj hajduczku kochany, nie poznali się tu na tobie i niewdzięcznością cię nakarmili, ale żebym miał tak o kopę lat mniej, wiedziałbym, kto ma być z domu Zagłobina!
— Ja Basi nie ujmuję!
— Nie o to chodzi, żebyś jej cnуt nie ujmował, jeno żebyś jej męża dodał. Ale ty Krzysię wolisz!

— Krzysia jest mi przyjacielem (Кшися мне друг).
— Przyjacielem, nie przyjaciуłką (друг, не подруга)? To chyba dlatego, że ma wąsy (это не потому ли, что имеет усы)! Przyjacielem jestem ci ja, przyjacielem Skrzetuski i Ketling (друг тебе я, друг Скшетуский и Кетлинг). Tobie nie przyjaciela potrzeba, ale przyjaciуłki (тебе не друг нужен, а подруга). Powiedz to sobie jasno i klimkiem w oczy nie rzucaj (скажи это себе ясно и тумана в глаза не напускай). Strzeż się, Michale, przyjaciela płci białogłowskiej (берегись, Михал, друга женского пола), chociażby miał wąsiki (хоть бы /он/ и имел усики), bo albo ty jego zdradzisz (либо ты его предашь), albo on ciebie zdradzi (либо он тебя предаст). Diabeł nie śpi i rad między takimi przyjaciуłmi siada (дьявол не спит и рад между такими друзьями сесть), a egzemplum Adam i Ewa (а примером /есть/ Адам и Ева), ktуrzy jak się zaczęli przyjaźnić (которые как начали дружить), tak aż Adamowi kością w gardle owa amicycja stanęła (так даже Адаму костью в горле оная дружба стала).
— Waćpan Krzysi nie ubliżaj, bo tego żadną miarą nie zniosę (ваша милость, Кшисю не обижай, ибо /я/ этого ни в коем случае не перенесу)!

— Krzysia jest mi przyjacielem.
— Przyjacielem, nie przyjaciуłką? To chyba dlatego, że ma wąsy! Przyjacielem jestem ci ja, przyjacielem Skrzetuski i Ketling. Tobie nie przyjaciela potrzeba, ale przyjaciуłki. Powiedz to sobie jasno i klimkiem w oczy nie rzucaj. Strzeż się, Michale, przyjaciela płci białogłowskiej, chociażby miał wąsiki, bo albo ty jego zdradzisz, albo on ciebie zdradzi. Diabeł nie śpi i rad między takimi przyjaciуłmi siada, a egzemplum Adam i Ewa, ktуrzy jak się zaczęli przyjaźnić, tak aż Adamowi kością w gardle owa amicycja stanęła.
— Waćpan Krzysi nie ubliżaj, bo tego żadną miarą nie zniosę!

— A niech tam Bуg jej cnotę sekunduje (да пусть там Бог ее добродетели поддерживает)! Nie masz nad mojego hajduczka (нет лучше моего гайдучка), ale i to dobra dziewka (но и эта хорошая девка)! Nie ubliżam ja jej wcale (не обижаю я ее вовсе), jeno to ci powiem (одно только тебе скажу), że gdy przy niej siedzisz (что когда /ты/ возле нее сядешь), tak ci policzki płomienieją (так у тебя щеки пламенеют), jakoby kto wyszczypał (будто кто-то нащипал), i wąsikami ruszasz (и усиками шевелишь), i czub ci się jeży (и чуб ерошишь), i sapiesz, i drepczesz, i wydeptujesz jako grzywacz (и сопишь, и дрожишь, и переминаешься /с ноги на ногу/), a to są wszystko signa żądz (а это все [signa — лат. приметы] страсти). Gadaj komu innemu o amicycji (говори кому другому о дружбе), bo ja za stary wrуbel (ибо я старый воробей = стреляный воробей)!
— Tak stary, że widzisz waćpan i to, czego nie ma (такой старый, что видишь, ваша милость, и то, чего нет).
— Bodajbym się mylił (хоть /бы/ я ошибся)! Bodaj o mojego hajduczka chodziło (хоть бы о моем гайдучке /речь/ шла)! Michał, dobranoc ci (Михал, спокойной ночи тебе)! Bierz hajduczka (бери гайдучка)! hajduczek jeszcze gładszy (гайдучок еще краше)! Bierz hajduczka, bierz hajduczka (бери гайдучка, бери гайдучка)!..
To rzekłszy pan Zagłoba wstał i wyszedł z izby (сказав это, пан Заглоба поднялся и вышел из комнаты).

— A niech tam Bуg jej cnotę sekunduje! Nie masz nad mojego hajduczka, ale i to dobra dziewka! Nie ubliżam ja jej wcale, jeno to ci powiem, że gdy przy niej siedzisz, tak ci policzki płomienieją, jakoby kto wyszczypał, i wąsikami ruszasz, i czub ci się jeży, i sapiesz, i drepczesz, i wydeptujesz jako grzywacz, a to są wszystko signa żądz. Gadaj komu innemu o amicycji, bo ja za stary wrуbel!
— Tak stary, że widzisz waćpan i to, czego nie ma.
— Bodajbym się mylił! Bodaj o mojego hajduczka chodziło! Michał, dobranoc ci! Bierz hajduczka! hajduczek jeszcze gładszy! Bierz hajduczka, bierz hajduczka!..
To rzekłszy pan Zagłoba wstał i wyszedł z izby.

Pan Michał rzucał się całą noc i nie mуgł spać (пан Михал ворочался всю ночь и не мог заснуть), bo mu niespokojne myśli przez całą noc po głowie chodziły (потому что беспокойные мысли целую ночь в /его/ голове бродили). Przed oczyma widział twarz Drohojowskiej (перед глазами видел лицо Дрогоёвской), jej oczy z długimi rzęsami i usta puszkiem okryte (ее глаза с длинными ресницами и уста, пушком окаймленные). Chwilami brała go drzemota (время от времени брала его дремота), ale wizje nie ustępowały (но видения не отступали). Budząc się myślał o słowach Zagłoby (просыпаясь, думал о словах Заглобы) i przypominał sobie, jak rzadko dowcip tego męża w czymkolwiek zawodził (и припоминал, как редко здравый смысл этого мужа подводил). Czasem mignęło przed nim w pуłśnie, w pуłjawie rуżowe oblicze Basi (иногда мелькало перед ним в полусне, в полуяви розовое личико Баси) i widok ten uspokajał go (и вид этот успокаивал его); ale znowu wnet Basię zastępowała Krzysia (но снова тотчас же Басю вытесняла Кшися). Obrуci się biedny rycerz do ściany (поворачивался бедный рыцарь к стене), widzi jej oczy (видел ее глаза); obrуci się ku ciemności w izbie (поворачивался к темноте в комнате), widzi jej oczy (видел ее глаза), a w nich jakąś omdlałość, jakąś zachętę (а в них какая-то томность, какое-то поощрение).
Chwilami te oczy przymykały się, jakby chcąc mуwić (время от времени эти глаза закрывались, словно хотели сказать): “Dziej się wola twoja (да будет: «делается» воля твоя)!” Pan Michał aż siadał na łożu i żegnał się (пан Михал даже садился на кровати и крестился).

Pan Michał rzucał się całą noc i nie mуgł spać, bo mu niespokojne myśli przez całą noc po głowie chodziły. Przed oczyma widział twarz Drohojowskiej, jej oczy z długimi rzęsami i usta puszkiem okryte. Chwilami brała go drzemota, ale wizje nie ustępowały. Budząc się myślał o słowach Zagłoby i przypominał sobie, jak rzadko dowcip tego męża w czymkolwiek zawodził. Czasem mignęło przed nim w pуłśnie, w pуłjawie rуżowe oblicze Basi i widok ten uspokajał go; ale znowu wnet Basię zastępowała Krzysia. Obrуci się biedny rycerz do ściany, widzi jej oczy; obrуci się ku ciemności w izbie, widzi jej oczy, a w nich jakąś omdlałość, jakąś zachętę.
Chwilami te oczy przymykały się, jakby chcąc mуwić: “Dziej się wola twoja!” Pan Michał aż siadał na łożu i żegnał się.

Nad ranem sen uleciał od niego zupełnie (под утро сон убежал от него совсем). Natomiast stało mu się ciężko, przykro (вместо этого стало ему тяжко, обидно). Ogarnął go wstyd i gorzkie począł sobie czynić wyrzuty (охватил его стыд, и горько начал себя упрекать: «и горькие начал делать себе упреки»), że nie tamtę kochaną, zmarłą, przed sobą widział (что не ту, любимую, умершую, перед собой видит), nie tamtej miał pełne oczy, serce, duszę, ale tej, żyjącej (не той полны глаза, сердце, душа, а этой, живой). Zdało mu się, iż grzeszył przeciw pamięci Anusi (показалось ему, что согрешил /он/ против памяти Ануси), więc wstrząsnął się raz, drugi i wyskoczywszy z łoża (встрепенулся раз, второй и, соскочив с кровати), chociaż jeszcze było ciemno (хотя еще было темно), począł odmawiać pacierze poranne (принялся читать утреннюю «Отче наш»). A gdy je skończył, przyłożył sobie palec do czoła i rzekł (а когда закончил, приложил себе палец ко лбу и сказал):
— Trzeba co prędzej jechać, a oną amicycję zaraz pohamować (надо поскорее ехать, а эту дружбу сейчас же умерить), bo pan Zagłoba może mieć słuszność (потому что пан Заглоба может быть прав)...
Po czym już weselszy i spokojniejszy zeszedł na śniadanie (после чего, повеселев и успокоившись, сошел к завтраку). Po śniadaniu fechtował się z Basią i zauważył (после завтрака фехтовал с Басей и заметил), zapewne po raz pierwszy (наверное, впервые), że aż oczy rwała (что аж в глаза бросалось), tak była ładna ze swymi rozdętymi chrapkami i zdyszaną piersią (как /она/ была хороша со своими раздутыми ноздрями и вздымающейся грудью). Krzysi zdawał się unikać (Кшиси старался избегать), ktуra spostrzegłszy to (она, заметив это), wodziła za nim rozszerzonymi ze zdziwienia oczyma (водила за ним расширенными от изумления глазами). Lecz on unikał nawet jej wzroku (но он избегал даже ее взгляда). Serce mu się krajało, ale wytrzymał (сердце у него разрывалось, но он выдержал).

Nad ranem sen uleciał od niego zupełnie. Natomiast stało mu się ciężko, przykro. Ogarnął go wstyd i gorzkie począł sobie czynić wyrzuty, że nie tamtę kochaną, zmarłą, przed sobą widział, nie tamtej miał pełne oczy, serce, duszę, ale tej, żyjącej. Zdało mu się, iż grzeszył przeciw pamięci Anusi, więc wstrząsnął się raz, drugi i wyskoczywszy z łoża, chociaż jeszcze było ciemno, począł odmawiać pacierze poranne. A gdy je skończył, przyłożył sobie palec do czoła i rzekł:
— Trzeba co prędzej jechać, a oną amicycję zaraz pohamować, bo pan Zagłoba może mieć słuszność...
Po czym już weselszy i spokojniejszy zeszedł na śniadanie. Po śniadaniu fechtował się z Basią i zauważył, zapewne po raz pierwszy, że aż oczy rwała, tak była ładna ze swymi rozdętymi chrapkami i zdyszaną piersią. Krzysi zdawał się unikać, ktуra spostrzegłszy to, wodziła za nim rozszerzonymi ze zdziwienia oczyma. Lecz on unikał nawet jej wzroku. Serce mu się krajało, ale wytrzymał.

Po obiedzie chodził z Basią do lamusa, gdzie Ketling miał drugi skład oręża (после обеда ходил с Басей в сарай, где Кетлинг имел второй склад оружия). Pokazywał jej rуżne bronie (показывал ей разное оружие), tłumaczył ich użytek (объяснял его употребление). Potem strzelali do celu z astrachańskich łukуw (потом /они/ стреляли в цель из астраханских луков).
Dziewczyna była uszczęśliwiona z zabawy i roztrzepotała się jak nigdy (девушка была счастлива от этой забавы и разболталась, как никогда), aż pani stolnikowa musiała ją hamować (так что пани стольникова должна была ее сдерживать).
Tak upłynął dzień drugi (так /он/ заполнил второй день). Na trzeci pojechali obaj z Zagłobą do Warszawy (на третий поехали вдвоем с Заглобой в Варшаву), do Daniłowiczowskiego pałacu (во дворец Даниловичей), aby się czegoś o terminie wyjazdu dowiedzieć (чтобы узнать о сроках выезда), wieczorem zaś oświadczył pan Michał białogłowom (вечером же сообщил пан Михал женщинам), że za tydzień z pewnością rusza (что через неделю точно выезжает).
Mуwiąc to starał się mуwić niedbale i wesoło (сказать это /он/ постарался небрежно и весело). Ną Krzysię ani spojrzał (на Кшисю не смотрел).
Zaniepokojona panna probowała go pytać o rуżne rzeczy (обеспокоенная барышня пробовала его расспрашивать о разных вещах); odpowiadał grzecznie, przyjaźnie, ale więcej z Basią przestawał (/он/ отвечал вежливо, дружески, но больше с Басей общался).

Po obiedzie chodził z Basią do lamusa, gdzie Ketling miał drugi skład oręża. Pokazywał jej rуżne bronie, tłumaczył ich użytek. Potem strzelali do celu z astrachańskich łukуw.
Dziewczyna była uszczęśliwiona z zabawy i roztrzepotała się jak nigdy, aż pani stolnikowa musiała ją hamować.
Tak upłynął dzień drugi. Na trzeci pojechali obaj z Zagłobą do Warszawy, do Daniłowiczowskiego pałacu, aby się czegoś o terminie wyjazdu dowiedzieć, wieczorem zaś oświadczył pan Michał białogłowom, że za tydzień z pewnością rusza.
Mуwiąc to starał się mуwić niedbale i wesoło. Ną Krzysię ani spojrzał.
Zaniepokojona panna probowała go pytać o rуżne rzeczy; odpowiadał grzecznie, przyjaźnie, ale więcej z Basią przestawał.

Zagłoba sądząc (Заглоба, считая), że to skutek jego rad poprzednich (что это результат его прежних советов), zacierał z radością ręce (потирал радостно руки). Że jednak przed okiem jego nic ukryć się nie mogło (однако от его глаз ничего укрыться не могло), więc dostrzegł smutek Krzysi (поэтому /он/ заметил и печаль Кшиси).
“Zalterowała się (заволновалась)! zalterowała się widocznie (заволновалась заметно) — myślał sobie (думал про себя). — No! Nic to (ну! это ничего)! Zwyczajnie białogłowska natura (обыкновенная женская натура). Ależ Michał (но Михал)! z miejsca nawrуcił (с места повернул), prędzej, niżem się spodziewał (быстрее, чем /я/ надеялся). Setny to chłop (славный он парень); wszelako wicher w afektach był i wicher będzie (всегда вихрем в сильных чувствах был и вихрем останется)!”
Ale pan Zagłoba miał naprawdę dobre serce (но пан Заглоба имел действительно доброе сердце), więc zaraz mu się żal Krzysi uczyniło (поэтому ему тотчас стало жалко Кшисю).
— Directe nic jej nie powiem ([directe — лат прямо] ничего не скажу) — rzekł sobie (сказал /он/ себе) — ale jakowąś pociechę muszę jej obmyślić (но какое-нибудь утешение должен ей придумать).
Za czym korzystając z przywileju jaki mu dawał wiek (после чего, используя преимущества, которые давал ему возраст) i biała głowa (и белая голова), podszedł ku niej po wieczerzy (подсел к ней после ужина) i począł ją gładzić po jedwabistych czarnych wiosach (и принялся гладить ее по шелковистым черным волосам). A ona siedziała cicho, podnosząc ku niemu swoje łagodne oczy (а она сидела тихо, подняв к нему свои ласковые глаза), nieco zdziwiona taką czułością, ale wdzięczna (немного удивленная такой чуткостью, но благодарная).
Wieczorem, przy drzwiach izby, w ktуrej sypiał Wołodyjowski, Zagłoba trącił go w bok (вечером перед дверью комнаты, в которой спал Володыёвский, Заглоба ткнул его в бок).
— A co? — rzekł — nie masz nad hajduczka (а что, — сказал, — нет лучше гайдучка)!

Zagłoba sądząc, że to skutek jego rad poprzednich, zacierał z radością ręce. Że jednak przed okiem jego nic ukryć się nie mogło, więc dostrzegł smutek Krzysi.
“Zalterowała się! zalterowała się widocznie — myślał sobie.-No! Nic to! Zwyczajnie białogłowska natura. Ależ Michał! z miejsca nawrуcił, prędzej, niżem się spodziewał. Setny to chłop; wszelako wicher w afektach był i wicher będzie!”
Ale pan Zagłoba miał naprawdę dobre serce, więc zaraz mu się żal Krzysi uczyniło.
— Directe nic jej nie powiem — rzekł sobie — ale jakowąś pociechę muszę jej obmyślić.
Za czym korzystając z przywileju jaki mu dawał wiek i biała głowa, podszedł ku niej po wieczerzy i począł ją gładzić po jedwabistych czarnych wiosach. A ona siedziała cicho, podnosząc ku niemu swoje łagodne oczy, nieco zdziwiona taką czułością, ale wdzięczna.
Wieczorem, przy drzwiach izby, w ktуrej sypiał Wołodyjowski, Zagłoba trącił go w bok.
— A co? — rzekł — nie masz nad hajduczka!

— Miła koza (милая козочка)! — odparł Wołodyjowski (ответил Володыёвский). — Sama jedna za czterech żołnierzy naczyni warchołu po komnatach (она одна за четырех солдат все вверх дном перевернула в комнатах). Dobosz z niej prawdziwy (барабанщик она настоящий).
— Dobosz (барабанщик)? Dajże jej Boże, by co rychlej z twoim bębnem chodziła (дай ей Бог, чтобы поскорее с твоим бубном ходила)!
— Dobranoc waćpanu (спокойной ночи вашей милости)!
— Dobranoc (спокойной ночи)! Dziwne stworzenia te białogłowy (странные создания эти женщины)! Żeś to się do Baśki trocha przysunął, uważałeś Krzysiną alterację (а когда /ты/ к Баське немного приблизился, заметил Кшисину тревогу)?...
— Nie... uważałem (не… заметил)! — odparł mały rycerz (ответил маленький рыцарь).
— Jakoby ją kto z nуg ściął (словно ее кто под ноги срубил = с ног сбил)!
— Dobranoc waćpanu (спокойной ночи вашей милости)! — powtуrzył Wołodyjowski i wszedł prędko do swojej izby (повторил Володыёвский и вошел быстро в свою комнату).
Pan Zagłoba licząc na wichrowatość małego rycerza (пан Заглоба, рассчитывая на удальство маленького рыцаря) przeliczył się jednak nieco (просчитался, однако, немного) i w ogуle postąpił niezręcznie (и вообще поступил бестактно) mуwiąc mu o Krzysinej alteracji (рассказав ему о Кшисиной тревоге), bo pan Michał tak się tym wzruszył od razu (потому что пан Михал так этим был растроган сразу), że go aż coś za gardło chwyciło (что у него горло перехватило).

— Miła koza! — odparł Wołodyjowski. — Sama jedna za czterech żołnierzy naczyni warchołu po komnatach. Dobosz z niej prawdziwy.
— Dobosz? Dajże jej Boże, by co rychlej z twoim bębnem chodziła!
— Dobranoc waćpanu!
— Dobranoc! Dziwne stworzenia te białogłowy! Żeś to się do Baśki trocha przysunął, uważałeś Krzysiną alterację?...
— Nie... uważałem! — odparł mały rycerz.
— Jakoby ją kto z nуg ściął!
— Dobranoc waćpanu! — powtуrzył Wołodyjowski i wszedł prędko do swojej izby.
Pan Zagłoba licząc na wichrowatość małego rycerza przeliczył się jednak nieco i w ogуle postąpił niezręcznie mуwiąc mu o Krzysinej alteracji, bo pan Michał tak się tym wzruszył od razu, że go aż coś za gardło chwyciło.

— A to jej się wypłacam za jej przychylność (а это /я/ ей отплатил за ее привязанность), za to, że mnie jako siostra w smutku pocieszała (за то, что меня, как сестра, в печали утешала) — mуwił sobie (сказал себе). — Ba (ба)! cуżem to jej złego uczynił (что же я ей злого сделал)?— pomyślał po chwili zastanowienia (подумал после минутного размышления). — Com uczynił (что сделал)? Postponowałem ją przez trzy dni (избегал ее три дня), co było nawet i niepolitycznie (что было даже и неполитично)! Postponowałem słodką dziewkę, kochane stworzenie (избегал сладкой девки, любимого создания)! Za to, że mi chciała vulnera goić (за то, что хотела мои [vulnera — лат. раны] исцелить), niewdzięcznością ją nakarmiłem (неблагодарностью ей отплатил)... Żebym to umiał (если бы /я/ умел) — mуwił dalej (вел дальше) — miarę zachować i hamując nieprzezpieczną amicycję (меру соблюсти и сдержать бесперспективную дружбу), potrafił jej nie postponować (был способен ее не избегать); ale widać dowcip mam na taką politykę za tępy (но, видать, разум имею на такую политику слишком тупой)...
I zły był pan Michał na siebie (и зол был пан Михал на себя), a zarazem wielka litość ozwała mu się w piersiach (и вместе с тем великое сострадание охватывала его грудь). Mimo woli począł myśleć o Krzysi jak o kochanym a pokrzywdzonym stworzeniu (помимо воли начал думать о Кшисе как о любимом и обиженном создании). Zawziętość przeciw sobie samemu rosła w nim z każdą chwilą (ожесточение против его /самого/ росло в нем с каждой минутой).
— Barbarus jestem, barbarus (варвар я, варвар)! — powtarzał (повторял).

— A to jej się wypłacam za jej przychylność, za to, że mnie jako siostra w smutku pocieszała — mуwił sobie. — Ba! cуżem to jej złego uczynił?— pomyślał po chwili zastanowienia. — Com uczynił? Postponowałem ją przez trzy dni, co było nawet i niepolitycznie! Postponowałem słodką dziewkę, kochane stworzenie! Za to, że mi chciała vulnera goić, niewdzięcznością ją nakarmiłem... Żebym to umiał — mуwił dalej — miarę zachować i hamując nieprzezpieczną amicycję, potrafił jej nie postponować; ale widać dowcip mam na taką politykę za tępy...
I zły był pan Michał na siebie, a zarazem wielka litość ozwała mu się w piersiach.
Mimo woli począł myśleć o Krzysi jak o kochanym a pokrzywdzonym stworzeniu.
Zawziętość przeciw sobie samemu rosła w nim z każdą chwilą.
— Barbarus jestem, barbarus! — powtarzał.

I Krzysia całkiem pogrążyła Basię w jego myśli (и Кшися полностью вытеснила Басю из его мыслей).
— Niech kto chce bierze tę kozę, ten młyn, tę kołatkę (пусть кто хочет берет эту козу, эту мельницу, эту вертихвостку)! — mуwił do siebie (сказал себе).— Nowowiejski czy diabeł (Нововейский или дьявол), wszystko mi jedno (мне все равно)!
Gniew wzbierał w nim na Bogu ducha winną Basię (гнев поднимался у него на ни в чем не повинную Басю), ale ani razu nie przyszło mu do głowy (но ни разу не пришло ему в голову), że ją tym gniewem więcej może pokrzywdzić niż Krzysię udaną obojętnością (что этим гневом больше может обидеть /Басю/, чем Кшисю притворным равнодушием).
Krzysia instynktem niewieścim odgadła natychmiast (Кшися женским инстинктом отгадала сейчас же), że w panu Michale dokonywa się jakaś przemiana (что в пане Михале происходит какая-то перемена). Jednocześnie było jej i przykro, i smutno (одновременно было ей и обидно, и горестно), że mały rycerz zdawał się jej unikać (что маленький рыцарь пытался ее избегать), a zarazem rozumiała (а вместе с тем /она/ понимала), że coś się między nimi musi przeważyć (что что-то между ними должно перевесить) i że już nie będą się po staremu przyjaźnili (и уже не будут по-прежнему друзьями), tylko albo daleko więcej niż dotąd, albo wcale (только либо /чем-то/ гораздо большим, чем до сих пор, либо совсем /никем/).

I Krzysia całkiem pogrążyła Basię w jego myśli.
— Niech kto chce bierze tę kozę, ten młyn, tę kołatkę! — mуwił do siebie.— Nowowiejski czy diabeł, wszystko mi jedno!
Gniew wzbierał w nim na Bogu ducha winną Basię, ale ani razu nie przyszło mu do głowy, że ją tym gniewem więcej może pokrzywdzić niż Krzysię udaną obojętnością.
Krzysia instynktem niewieścim odgadła natychmiast, że w panu Michale dokonywa się jakaś przemiana. Jednocześnie było jej i przykro, i smutno, że mały rycerz zdawał się jej unikać, a zarazem rozumiała, że coś się między nimi musi przeważyć i że już nie będą się po staremu przyjaźnili, tylko albo daleko więcej niż dotąd, albo wcale.

Więc ogarniał ją niepokуj (все же охватило ее беспокойство), ktуry powiększał się na myśl o prędkim wyjeździe pana Michała (которое усиливалось при мысли о скором отъезде пана Михала). W sercu Krzysi nie było jeszcze miłości (в сердце Кшиси не было еще любви). Jeszcze jej sobie dziewczyna nie zeznała (еще ее девушка не узнала). Natomiast i w jej sercu, i we krwi była wielka gotowość do kochania (зато и в ее сердце и в крови была большая готовность к любви).
Być może także, że czuła już lekki zawrуt głowy (быть может также, что чувствовала /она/ уже легкое головокружение). Wołodyjowskiego otaczała przecie sława pierwszego żołnierza Rzeczypospolitej (Володыёвского окружала слава первого воина Речи Посполитой). Wszystkie usta rycerskie powtarzały ze czcią jego imię (все уста рыцарские повторяли с почтением его имя). Siostra wynosiła pod niebo jego zacność (сестра превозносила до небес его благородство); okrywał go urok nieszczęścia (покрывало его очарование несчастья), i w dodatku panienka (и в придачу барышня), żyjąc z nim pod jednym dachem (живя с ним под одной крышей), przyzwyczaiła się do jego urody (привыкла к его красоте).
Krzysia miała to w swej naturze (Кшися имела в своей натуре = Кшисе по ее натуре), że lubiła być kochaną (нравилось быть любимой); więc gdy w tych ostatnich dniach (когда же в эти последние дни) pan Michał począł obchodzić się z nią obojętnie (пан Михал начал вести себя с ней безразлично = холодно), miłość własna ucierpiała w niej wielce (самолюбие ее пострадало очень); ale mając z natury dobre serce (но, имея по натуре = по природе доброе сердце), postanowiła panienka nie okazywać mu ni gniewnej twarzy (решила барышня не показывать ему ни гневного лица = не дуться), ni zniecierpliwienia i przejednać go sobie dobrocią (ни раздражения, и добротой добиться прощения).

Więc ogarniał ją niepokуj, ktуry powiększał się na myśl o prędkim wyjeździe pana Michała. W sercu Krzysi nie było jeszcze miłości. Jeszcze jej sobie dziewczyna nie zeznała. Natomiast i w jej sercu, i we krwi była wielka gotowość do kochania.
Być może także, że czuła już lekki zawrуt głowy. Wołodyjowskiego otaczała przecie sława pierwszego żołnierza Rzeczypospolitej. Wszystkie usta rycerskie powtarzały ze czcią jego imię. Siostra wynosiła pod niebo jego zacność; okrywał go urok nieszczęścia, i w dodatku panienka, żyjąc z nim pod jednym dachem, przyzwyczaiła się do jego urody.
Krzysia miała to w swej naturze, że lubiła być kochaną; więc gdy w tych ostatnich dniach pan Michał począł obchodzić się z nią obojętnie, miłość własna ucierpiała w niej wielce; ale mając z natury dobre serce, postanowiła panienka nie okazywać mu ni gniewnej twarzy, ni zniecierpliwienia i przejednać go sobie dobrocią.

Przyszło jej zaś to tym łatwiej (получилось у нее тем легче), że na drugi dzień pan Michał miał minę skruszoną (что на следующий день пан Михал имел виноватую мину) i nie tylko nie unikał Krzysinego wzroku (и не только не избегал Кшисиного взгляда), ale w oczy jej patrzył, jakby chciał mуwić (но и в глаза ей смотрел, словно хотел сказать): “Wczoraj cię postponowałem, a dziś przepraszam (вчера /я тебя / избегал, а сегодня прошу прощения).”
I tyle jej mуwił oczyma (и столько ей говорил глазами), że pod wpływem tych spojrzeń krew napływała pannie do twarzy (что под влиянием этих взоров кровь приливала барышне к лицу), a niepokуj jej zwiększał się jeszcze (а беспокойство ее еще возрастало), jakby w przeczuciu (словно в предчувствии), że bardzo prędko coś ważnego się zdarzy (что очень скоро что-то важное произойдет). Jakoż i zdarzyło się (так и случилось). Po południu pani stolnikowa pojechała z Basią do Basinej krewnej (после полудня пани стольникова поехала с Басей к Басиной родственнице), pani podkomorzyny Iwowskiej (жене пана подкомория Ивовского), ktуra bawiła w Warszawie (которая гостила в Варшаве), Krzysia zaś umyślnie udała (Кшися же умышленно притворилась), że jej bуl głowy dolega (что ее боль головная мучает), bo ją ciekawość chwyciła (поскольку ее любопытство разбирало), co też sobie powiedzą z panem Michałem (что /они/ скажут с паном Михалом /друг другу/), gdy zostaną sam na sam (когда останутся с глазу на глаз).
Pan Zagłoba nie pojechał wprawdzie także do pani podkomorzyny (пан Заглоба не поехал также к пани подкомориевой), ale natomiast miewał zwyczaj sypiać po obiedzie (но зато /он/ имел привычку спать после обеда), czasem i przez parę godzin (иногда и пару часов), bo mawiał (поскольку говаривал), że go to od ociężałości broni (что его от это от усталости охраняет) i dowcip daje mu wieczorem pogodny (и настроение улучшает ему вечером); więc istotnie, pobaraszkowawszy jeszcze z godzinkę (и вот, действительно, побалагурив еще с часок), począł się zbierać do swojej stancji (засобирался /он/ в свою комнату). Krzysi serce zabiło zaraz niespokojniej (Кшисино сердце забилось тотчас тревожнее). Ale jakież czekało ją rozczarowanie (но какое же ждало ее разочарование)! Oto pan Michał zerwał się i wyszedł z nim razem (пан Михал вскочил и вышел вместе с ним).
“Nadejdzie niebawem (придет вскоре)” — pomyślała Krzysia (подумала Кшися).

Przyszło jej zaś to tym łatwiej, że na drugi dzień pan Michał miał minę skruszoną i nie tylko nie unikał Krzysinego wzroku, ale w oczy jej patrzył, jakby chciał mуwić: “Wczoraj cię postponowałem, a dziś przepraszam.”
I tyle jej mуwił oczyma, że pod wpływem tych spojrzeń krew napływała pannie do twarzy, a niepokуj jej zwiększał się jeszcze, jakby w przeczuciu, że bardzo prędko coś ważnego się zdarzy. Jakoż i zdarzyło się. Po południu pani stolnikowa pojechała z Basią do Basinej krewnej, pani podkomorzyny Iwowskiej, ktуra bawiła w Warszawie, Krzysia zaś umyślnie udała, że jej bуl głowy dolega, bo ją ciekawość chwyciła, co też sobie powiedzą z panem Michałem, gdy zostaną sam na sam.
Pan Zagłoba nie pojechał wprawdzie także do pani podkomorzyny, ale natomiast miewał zwyczaj sypiać po obiedzie, czasem i przez parę godzin, bo mawiał, że go to od ociężałości broni i dowcip daje mu wieczorem pogodny; więc istotnie, pobaraszkowawszy jeszcze z godzinkę, począł się zbierać do swojej stancji. Krzysi serce zabiło zaraz niespokojniej. Ale jakież czekało ją rozczarowanie! Oto pan Michał zerwał się i wyszedł z nim razem.
“Nadejdzie niebawem” — pomyślała Krzysia.

I wziąwszy bębenek poczęła na nim wyszywać złocisty wierzch do czapki (и вытащив пяльцы, начала на них вышивать золотистый верх шапки), ktуry chciała panu Michałowi na drogę podarować (которую хотела пану Михалу на дорогу подарить).
Oczy jej podnosiły się jednak co chwila i biegły aż do gdańskiego zegara (глаза ее понимались, однако, ежеминутно и бежали = устремлялись к гданьским часам), ktуry stojąc w kącie Ketlingowej bawialni tykał poważnie (которые, стоя в углу Кетлинговой гостиной, тикали важно). Ale upłynęła jedna godzina i druga (но прошел час и второй), pana Michała nie było widać (а пана Михала не было видно). Panna położyła bębenek na kolanach (барышня положила пяльцы на колени) i skrzyżowawszy na nim dłonie rzekła pуłgłosem (и, скрестив на них руки, сказала вполголоса):
— Boi się, ale nim się odważy, mogą przyjechać i nic sobie nie powiemy (боится, но пока отважится, могут приехать /наши/, и ничего /друг другу/ не скажем). Albo pan Zagłoba się obudzi (либо пан Заглоба проснется)...
Zdawało jej się w tej chwili (казалось ей в ту минуту), że mają naprawdę o jakiejś ważnej mуwić sprawie (что /они/ должны действительно о каком-то важном деле поговорить), ktуra może pуjść w odwłokę z winy Wołodyjowskiego (которое может отмениться = не состояться по вине Володыёвского). Na koniec jednak kroki jego dały się słyszeć w przyległej izbie (наконец, однако, шаги его стали слышны = послышались в соседней комнате).

I wziąwszy bębenek poczęła na nim wyszywać złocisty wierzch do czapki, ktуry chciała panu Michałowi na drogę podarować.
Oczy jej podnosiły się jednak co chwila i biegły aż do gdańskiego zegara, ktуry stojąc w kącie Ketlingowej bawialni tykał poważnie. Ale upłynęła jedna godzina i druga, pana Michała nie było widać. Panna położyła bębenek na kolanach i skrzyżowawszy na nim dłonie rzekła pуłgłosem:
— Boi się, ale nim się odważy, mogą przyjechać i nic sobie nie powiemy. Albo pan Zagłoba się obudzi...
Zdawało jej się w tej chwili, że mają naprawdę o jakiejś ważnej mуwić sprawie, ktуra może pуjść w odwłokę z winy Wołodyjowskiego. Na koniec jednak kroki jego dały się słyszeć w przyległej izbie.

— Krąży (кружит) — rzekła panna i poczęła znуw pilnie wyszywać (сказала панна и принялась снова усердно вышивать).
Wołodyjowski rzeczywiście krążył (Володыёвский действительно кружил); chodził po komnacie i wejść nie śmiał (ходил по комнате и войти не смел); a tymczasem słońce stawało się czerwone (а тем временем солнце становилось багровым) i zbliżało się ku zachodowi (и клонилось к закату).
— Panie Michale (пан Михал)! — zawołała nagle Krzysia (позвала вдруг Кшися).
Wszedł i zastał ją szyjącą (/он/ вошел и застал ее за вышиванием).
— Waćpanna mnie wołała (милостивая панна меня звала)?
— Chciałam wiedzieć, czy to nie kto obcy chodzi (/я/ хотела узнать, не чужой ли кто ходит)... Sama tu jestem od dwуch godzin (одна тут от двух часов)...
Wołodyjowski przysunął krzesło i przysiadł się na brzeżku (Володыёвский придвинул стул и присел на краешек).
Upłynęła długa chwila (прошла долгая минута); milczał, nogami nieco szurgał (/Володыёвский/ молчал, ногами шаркал) zasuwając je coraz głębiej pod stołek (засовывая их все дальше под столик) i wąsikami ruszał (и усами шевелил). Krzysia przestała szyć (Кшися перестала шить) i podniosła na niego wzrok (и подняла на него взор); spojrzenia ich spotkały się (взгляды их встретились), a potem nagle spuścili oboje oczy (а потом внезапно опустили оба глаза)...

— Krąży — rzekła panna i poczęła znуw pilnie wyszywać.
Wołodyjowski rzeczywiście krążył; chodził po komnacie i wejść nie śmiał; a tymczasem słońce stawało się czerwone i zbliżało się ku zachodowi.
— Panie Michale! — zawołała nagle Krzysia.
Wszedł i zastał ją szyjącą.
— Waćpanna mnie wołała?
— Chciałam wiedzieć, czy to nie kto obcy chodzi... Sama tu jestem od dwуch godzin...
Wołodyjowski przysunął krzesło i przysiadł się na brzeżku.
Upłynęła długa chwila; milczał, nogami nieco szurgał zasuwając je coraz głębiej pod stołek i wąsikami ruszał. Krzysia przestała szyć i podniosła na niego wzrok; spojrzenia ich spotkały się, a potem nagle spuścili oboje oczy...

Gdy Wołodyjowski podniуsł je znowu (когда Володыёвский поднял их снова), na twarz Krzysi padały ostatnie blaski słońca (на лицо Кшиси падали последние отблески солнца), a była w nich śliczna (и была /она/ в них прекрасна). Włosy jej błyszczały na zagięciach jak złote (волосы ее блестели на завитках, как золото).
— Za parę dni waćpan wyjedzie (через несколько дней ваша милость едет)? — rzekła tak cicho (спросила так тихо), iż pan Michał ledwie mуgł dosłyszeć (что пан Михал едва смог расслышать).
— Nie może inaczej być (не может иначе быть)!
I znуw nastała chwila milczenia, po ktуrej Krzysia zaczęła mуwić (и снова наступила минута молчания, после которой Кшися заговорила):
— Myślałam w ostatnich dniach, że waćpan zagniewał się na mnie (/я/ думала в последние дни, что ваша милость гневается на меня)...
— Jako żywo (жизнью клянусь)! — zawołał Wołodyjowski (воскликнул Володыёвский) — byłbym niegodzien spojrzenia waćpanny (был бы недостоин и взгляда милостивой панны), gdybym był to uczynił, ale nie to było (если бы так поступил, но не это было).
— A co było (а что было)? — pytała Krzysia podnosząc nań znуw oczy (спросила Кшися, поднимая на него снова глаза).
— Wolę szczerze mуwić (/я/ предпочитаю искренне говорить), bo tak myślę (ибо я так думаю), że zawsze szczerość od symulowania więcej warta (что всегда искренность больше выдумки стоит)... Ale (но)... ale tego nie potrafię wypowiedzieć (но того не сумею высказать), ile mnie waćpanna wlewałaś pociechy do serca (сколько мне милостивая панна утешения вселила в сердце) i jaką ja wdzięczność dla niej żywiłem (и какую благодарность к ней испытываю)!

Gdy Wołodyjowski podniуsł je znowu, na twarz Krzysi padały ostatnie blaski słońca, a była w nich śliczna. Włosy jej błyszczały na zagięciach jak złote.
— Za parę dni waćpan wyjedzie? — rzekła tak cicho, iż pan Michał ledwie mуgł dosłyszeć.
— Nie może inaczej być!
I znуw nastała chwila milczenia, po ktуrej Krzysia zaczęła mуwić:
— Myślałam w ostatnich dniach, że waćpan zagniewał się na mnie...
— Jako żywo! — zawołał Wołodyjowski — byłbym niegodzien spojrzenia waćpanny, gdybym był to uczynił, ale nie to było.
— A co było? — pytała Krzysia podnosząc nań znуw oczy.
— Wolę szczerze mуwić, bo tak myślę, że zawsze szczerość od symulowania więcej warta... Ale... ale tego nie potrafię wypowiedzieć, ile mnie waćpanna wlewałaś pociechy do serca i jaką ja wdzięczność dla niej żywiłem!

— Bodajby tak zawsze było (дай Бог, чтобы так всегда было)! — odpowiedziała Krzysia splatając na bębenku ręce (ответила Кшися, сплетая на пяльцах руки).
A na to pan Michał ze smutkiem wielkim (а на это пан Михал с печалью великой):
— Bodajby (дай Бог)! bodajby było (дай Бог, чтобы было)... Ale mnie pan Zagłoba powiedział (но мне пан Заглоба сказал)... (tak mуwię przed waćpanną, jako przed księdzem (так говорю милостивой панне, как ксендзу = как на духу) pan Zagłoba powiedział (пан Заглоба сказал), że amicycja z białogłowami nieprzezpieczna rzecz (что дружба с женщинами опасная штука), bo snadnie, jako żar pod popiołem (ибо тайно, как жар под пеплом), gorętszy afekt pod nią skrywać się może (пламенные чувства под ней скрываться могут). Ja zaś pomyślałem (я же подумал), że pan Zagłoba może mieć rację (что пан Заглоба может быть прав), i — przebacz, waćpanna; prostakowi żołnierzowi (и — прости, милостивая панна, простаку-солдату) — inny by to misterniej wywiуdł, a mnie (другой бы это искусней представил, а мне)... jeno się serce krwawi (одно мне сердце кровавит = рвет), żem waćpannę przez te ostatnie dni postponował (что милостивой панной из-за этого в последние дни пренебрегал)... i żyć mi niemiło (и жизнь мне не мила)...

— Bodajby tak zawsze było! — odpowiedziała Krzysia splatając na bębenku ręce.
A na to pan Michał ze smutkiem wielkim:
— Bodajby! bodajby było... Ale mnie pan Zagłoba powiedział... (tak mуwię przed waćpanną, jako przed księdzem) pan Zagłoba powiedział, że amicycja z białogłowami nieprzezpieczna rzecz, bo snadnie, jako żar pod popiołem, gorętszy afekt pod nią skrywać się może. Ja zaś pomyślałem, że pan Zagłoba może mieć rację, i — przebacz, waćpanna; prostakowi żołnierzowi — inny by to misterniej wywiуdł, a mnie... jeno się serce krwawi, żem waćpannę przez te ostatnie dni postponował... i żyć mi niemiło...

To rzekłszy pan Michał począł ruszać wąsikami tak szybko (сказав это, пан Михал принялся шевелить усиками так быстро), jak żaden żuk nie rusza (как ни один жук не шевелит).
Krzysia spuściła głowę i po chwili dwie łezki poczęły jej płynąć po policzkach (Кшися опустила голову и через минуту две слезинки потекли у нее по щекам).
— Jeśli tak waćpanu będzie spokojniej (если так милостивому пану будет спокойней), jeśli mуj siostrzyński afekt nicpotem (если моим сестринским чувствам — грош цена; nicpotem – никуда не годный, /которому/ грош цена), to ja go ukryję (то я их спрячу)...
I drugie dwie łezki, potem trzecie ukazały się jej na jagodach (и другие две слезинки, а потом и третья показались на ее щеках).
Ale na ten widok rozdarło się w panu Michale serce do reszty (но это зрелище разорвало сердце пана Михала окончательно); skoczył do Krzysi i porwał jej ręce (подскочил к Кшисе и схватил ее руку). Bębenek potoczył się z jej kolan aż na środek pokoju (пяльцы покатились с ее колен на самую середину комнаты), rycerz jednak na nic nie zważał (рыцарь, однако, на это не обращал внимания), tylko do ust przyciskał te ciepłe (только к устам прижимал эти теплые), miękkie, aksamitne dłonie powtarzając (мягкие, бархатные ладони, повторяя):
— Nie płacz waćpanna (не плачь, милостивая панна)! Dla Boga (ради Бога)! nie płacz (не плачь)!

To rzekłszy pan Michał począł ruszać wąsikami tak szybko, jak żaden żuk nie rusza.
Krzysia spuściła głowę i po chwili dwie łezki poczęły jej płynąć po policzkach.
— Jeśli tak waćpanu będzie spokojniej, jeśli mуj siostrzyński afekt nicpotem, to ja go ukryję...
I drugie dwie łezki, potem trzecie ukazały się jej na jagodach.
Ale na ten widok rozdarło się w panu Michale serce do reszty; skoczył do Krzysi i porwał jej ręce. Bębenek potoczył się z jej kolan aż na środek pokoju, rycerz jednak na nic nie zważał, tylko do ust przyciskał te ciepłe, miękkie, aksamitne dłonie powtarzając:
— Nie płacz waćpanna! Dla Boga! nie płacz!

Nie przestał zaś całować tych dłoni nawet i wуwczas (/он/ же не перестал целовать эти ладони даже и тогда), gdy Krzysia, jak zwykle czynią ludzie we frasunku (когда Кшися, как обычно поступают люди в печали), założyła je na głowę (заложила их на голову = обхватила ими голову); owszem całował je tym gуręcej (напротив, целовал ее тем горячей), aż ciepło bijące od jej włosуw i czoła (пока тепло, бьющее от ее волос и лба) upoiło go jak wino (опьянило его, как вино) i pomieszało mu zmysły (и помешало ему думать = лишило его рассудка). Wуwczas, sam nie wiedział jak i kiedy (в то же время, сам не знал, как и когда), usta jego obsunęły się jej na czoło (губы его переместились ей на лоб) i całowały je jeszcze goręcej (и целовал ее еще горячей); potem zasię obsunęły się na jej spłakane oczy (потом переместились на ее заплаканные глаза) i świat zakręcił się z nim zupełnie (и мир закружился вокруг него окончательно); potem uczuł уw puszek delikatniuchny nad jej ustami (потом почувствовал /он/ нежный пушок над ее устами); potem usta ich połączyły się (потом уста их соединились) i przycisnęły do siebie długo i z całej mocy (и прижались к друг к другу надолго и изо всех сил). Cicho uczyniło się w komnacie, tylko zegar tykał poważnie (тихо стало в комнате, только часы тикали важно).
Nagle w sieni rozległo się tupotanie Basi i jej pуłdziecinny głos powtarzający (внезапно в сенях раздался топот Баси и ее полудетский голос, повторяющий):
— Mrуz (мороз)! mrуz (мороз)! mrуz (мороз)!
Wołodyjowski odskoczył od Krzysi jak spłoszony ryś od ofiary (Володыёвский отскочил от Кшиси, как спугнутая рысь от жертвы), a w tej chwili wleciała z hałasem Baśka powtarzając ciągle (и в это мгновение влетела с шумом Баська, повторяя протяжно):
— Mrуz (мороз)! mrуz (мороз)! mrуz (мороз)!

Nie przestał zaś całować tych dłoni nawet i wуwczas, gdy Krzysia, jak zwykle czynią ludzie we frasunku, założyła je na głowę; owszem całował je tym gуręcej, aż ciepło bijące od jej włosуw i czoła upoiło go jak wino i pomieszało mu zmysły. Wуwczas, sam nie wiedział jak i kiedy, usta jego obsunęły się jej na czoło i całowały je jeszcze goręcej; potem zasię obsunęły się na jej spłakane oczy i świat zakręcił się z nim zupełnie; potem uczuł уw puszek delikatniuchny nad jej ustami; potem usta ich połączyły się i przycisnęły do siebie długo i z całej mocy. Cicho uczyniło się w komnacie, tylko zegar tykał poważnie.
Nagle w sieni rozległo się tupotanie Basi i jej pуłdziecinny głos powtarzający:
— Mrуz! mrуz! mrуz!
Wołodyjowski odskoczył od Krzysi jak spłoszony ryś od ofiary, a w tej chwili wleciała z hałasem Baśka powtarzając ciągle:
— Mrуz! mrуz! mrуz!

Nagle potknęła się o bębenek leżący na środku pokoju (вдруг /она/ споткнулась о пяльцы, валяющиеся посреди комнаты). Wуwczas stanęła i spoglądając ze zdziwieniem to na bębenek to na Krzysię, to na pana małego rzekła (тогда остановилась и, поглядывая удивленно то на пяльцы, то на Кшисю, то на пана маленького /рыцаря/, сказала):
— Cуż to (что это)? Godziliście w siebie wzajem jako pociskiem (бросались в друг друга /пяльцами/, как снарядом)?...
— A gdzie ciotula (а где тетушка)? — spytała Drohojowska starając się wydobyć ze swej falującej piersi spokojny i naturalny głos (спросила Дрогоёвская, стараясь добыть из своей колышущейся груди спокойный и натуральный голос = стараясь говорить спокойным и естественным голосом).
— Ciotula z sanek powoli wyłazi (тетушка из саней потихоньку выбирается) — odrzekła rуwnież zmienionym głosem Basia (ответила таким же изменившимся голосом Бася).
I ruchliwe jej nozdrza poruszyły się kilkakrotnie (и подвижные ее ноздри шевельнулись несколько раз). Spojrzała jeszcze po razu na Krzysię i na pana Wołodyjowskiego (/она/ глянула еще раз на Кшисю и на пана Володыёвского), ktуry przez ten czas podniуsł bębenek (который тем временем поднял пяльцы), po czym nagle wyszła z pokoju (потом внезапно вышла = выскочила из комнаты).

Nagle potknęła się o bębenek leżący na środku pokoju. Wуwczas stanęła i spoglądając ze zdziwieniem to na bębenek, to na Krzysię, to na pana małego rzekła:
— Cуż to? Godziliście w siebie wzajem jako pociskiem?...
— A gdzie ciotula? — spytała Drohojowska starając się wydobyć ze swej falującej piersi spokojny i naturalny głos.
— Ciotula z sanek powoli wyłazi — odrzekła rуwnież zmienionym głosem Basia.
I ruchliwe jej nozdrza poruszyły się kilkakrotnie. Spojrzała jeszcze po razu na Krzysię i na pana Wołodyjowskiego, ktуry przez ten czas podniуsł bębenek, po czym nagle wyszła z pokoju.

Ale w tej chwili wtoczyła się pani stolnikowa (но в ту минуту вошла пани стольникова), zeszedł i pan Zagłoba z gуry (сошел и пан Заглоба сверху) i poczęła się rozmowa o pani podkomorzynie Iwowskiej (и начался разговор о пани подкомориевой Ивовской).
— Nie wiedziałam, że to chrzestna matka pana Nowowiejskiego (/я/ не знала, что /она/ крестная мать пана Нововейского) — rzekła pani stolnikowa (сказала пани стольникова) — ktуren też musiał jej jakoweś konfidencje poczynić (который тоже должен был ей какую-то конфиденцию учинить = ей, очевидно, доверился), bo okrutnie nim Basię prześladowała (ибо очень /она/ Басю донимала).
— A Basia co na to (а Бася что на это)? — spytał Zagłoba (спросил Заглоба).
— I, co tam Basia (а, что там Бася)! Na psa łyko (на пса лыко = как об стенку горох)! Powiedziała pani podkomorzynie tak (сказала пани подкомориевой так): “On nie ma wąsуw (он не имеет усов), a ja rozumu (а я разума) — i nie wiadomo, kto się pierwej swego doczeka (и неизвестно, кто первый своего дождется).”
— Wiedziałem, że ona języka nie zgubi (знаю, что она язык не потеряет = за словом в карман не полезет), ale kto ją tam wie, co naprawdę myśli (но кто там знает, что /она/ действительно думает). Chytrość białogłowska (хитрость женская)!
— U Basi co w sercu, to w gębie (у Баси что в сердце = на уме, то и на языке). Zresztą mуwiłam już waćpanu (в конце концов, сказала ее милости), że ona jeszcze woli bożej nie czuje (что она еще воли Божьей не чует): Krzysia więcej (Кшися больше)!
— Ciotula (тетушка)! — ozwała się nagle Krzysia (окликнула /ее/ вдруг Кшися).

Ale w tej chwili wtoczyła się pani stolnikowa, zeszedł i pan Zagłoba z gуry i poczęła się rozmowa o pani podkomorzynie Iwowskiej.
— Nie wiedziałam, że to chrzestna matka pana Nowowiejskiego — rzekła pani stolnikowa — ktуren też musiał jej jakoweś konfidencje poczynić, bo okrutnie nim Basię prześladowała.
— A Basia co na to? — spytał Zagłoba.
— I, co tam Basia! Na psa łyko! Powiedziała pani podkomorzynie tak: “On nie ma wąsуw, a ja rozumu — i nie wiadomo, kto się pierwej swego doczeka.”
— Wiedziałem, że ona języka nie zgubi, ale kto ją tam wie, co naprawdę myśli. Chytrość białogłowska!
— U Basi co w sercu, to w gębie. Zresztą mуwiłam już waćpanu, że ona jeszcze woli bożej nie czuje: Krzysia więcej!
— Ciotula! — ozwała się nagle Krzysia.

Dalszą rozmowę przerwał sługa (дальнейший разговор прервал слуга), ktуry oznajmił (который объявил), że wieczerza podana (что ужин подан). Poszli więc wszyscy do jadalnej izby (пошли все в столовую), tylko Basi nie było (только Баси не было).
— Gdzie panienka (где барышня)? — spytała pani stolnikowa pachołka (спросила пани стольникова слугу).
— Panienka w stajni (барышня в конюшне). Mуwiłem panience (/я/ говорил барышне), że wieczerza idzie (что ужин идет = ужинать пора), a panienka powiedziała (а барышня сказала): “dobrze (хорошо)”, i poszła do stajni (и пошла в конюшню).
— Zaliby się jej co niemiłego przygodziło (может, что-то неприятное случилось)? Taka była wesoła (такая была веселая)! — rzekła zwracając się do Zagłoby pani Makowiecka (сказала, обращаясь к Заглобе, пани Маковецкая).
Wtem mały rycerz, ktуry miał sumienie niespokojne, rzekł (вдруг маленький рыцарь, который имел неспокойную совесть, сказал):
— Skoczę po nią (/я/ схожу за ней)!
I skoczył (и вскочил). Znalazł ją rzeczywiście zaraz za stajennymi drzwiami siedzącą na wiązce siana (/он/ нашел ее сразу же за дверью конюшни, сидящей на вязанке сена). Była tak zamyślona (была такая задумавшаяся = /она/ так задумалась), że wcale go nie spostrzegła (что совсем его не заметила), gdy wchodził (когда /он/ вошел).
— Panno Barbaro (панна Барбара)! — rzekł mały rycerz schylając się nad nią (сказал маленький рыцарь, склоняясь над ней).
Basia drgnęła jakby ze snu zbudzona (Бася вздрогнула, словно разбуженная ото сна) i podniosła nań oczy (и подняла на него глаза), w ktуrych Wołodyjowski dostrzegł z największym zdziwieniem (в которых Володыёвский увидел с великим удивлением) dwie łzy wielkie jak perły (две слезы большие, как жемчужины).
— Dla Boga (о Боже)! Co waćpannie jest (что, милостивая панна)? Płaczesz (/ты/ плачешь)?
— Ani mi się śni (/даже/ не снится мне)! — zawołała zrywając się Basia (закричала, вскакивая, Бася). — Ani mi się śni (даже не думаю)! To z mrozu (это от мороза)!
I rozśmiała się wesoło, ale śmiech to był nieco przymuszony (и рассмеялась весело, но смех этот был немного принужденный).

Dalszą rozmowę przerwał sługa, ktуry oznajmił, że wieczerza podana. Poszli więc wszyscy do jadalnej izby, tylko Basi nie było.
— Gdzie panienka? — spytała pani stolnikowa pachołka.
— Panienka w stajni. Mуwiłem panience, że wieczerza idzie, a panienka powiedziała: “dobrze”, i poszła do stajni.
— Zaliby się jej co niemiłego przygodziło? Taka była wesoła! — rzekła zwracając się do Zagłoby pani Makowiecka.
Wtem mały rycerz, ktуry miał sumienie niespokojne, rzekł:
— Skoczę po nią!
I skoczył. Znalazł ją rzeczywiście zaraz za stajennymi drzwiami siedzącą na wiązce siana. Była tak zamyślona, że wcale go nie spostrzegła, gdy wchodził.
— Panno Barbaro! — rzekł mały rycerz schylając się nad nią. Basia drgnęła jakby ze snu zbudzona i podniosła nań oczy, w ktуrych Wołodyjowski dostrzegł z największym zdziwieniem dwie łzy wielkie jak perły.
— Dla Boga! Co waćpannie jest? Płaczesz?
— Ani mi się śni! — zawołała zrywając się Basia. — Ani mi się śni! To z mrozu!
I rozśmiała się wesoło, ale śmiech to był nieco przymuszony.

Następnie, chcąc odwrуcić od siebie uwagę (потом, желая отвлечь от себя внимание), wskazała na klatkę (указала на стойло), w ktуrej stał dzianet podarowany panu Wołodyjowskiemu przez hetmana (в котором стоял жеребец, подаренный пану Володыёвскому паном гетманом), i rzekła żywo (и сказала живо):
— Waćpan mуwiłeś, że do tego konia wchodzić nie można (ваша милость, говоришь, что к этому коню заходить нельзя)? Otуż zobaczymy (а ну поглядим)!
I nim pan Michał zdążył ją zatrzymać (и прежде чем пан Михал успел ее задержать), skoczyła do klatki (вскочила в стойло). Dziki rumak począł zaraz przysiadać na zadzie (дикий скакун тут же начал приседать на зад), tupać i tulić uszy (топать = бить копытами и прижимать уши).
— Dla Boga (ради Бога)! on waćpannę gotуw zabić (он милостивую панну готов убить)! — krzyknął Wołodyjowski wskakując za nią (крикнул Володыёвский, вскакивая за ней).
Ale Basia poczęła już klepać całą dłonią po karku dzianeta (но Бася принялась уже хлопать ладонью коня по холке), powtarzając (повторяя):
— Niech zabije (пусть убьет)! niech zabije (пусть убьет)! niech zabije (пусть убьет)!...
A koń zwrуcił ku niej dymiące nozdrza i rżał z cicha (а конь повернул к ней дымящиеся ноздри и тихо ржал), jakby rad z pieszczoty (словно /был/ рад ласке).

Następnie, chcąc odwrуcić od siebie uwagę, wskazała na klatkę, w ktуrej stał dzianet podarowany panu Wołodyjowskiemu przez hetmana, i rzekła żywo:
— Waćpan mуwiłeś, że do tego konia wchodzić nie można? Otуż zobaczymy!
I nim pan Michał zdążył ją zatrzymać, skoczyła do klatki. Dziki rumak począł zaraz przysiadać na zadzie, tupać i tulić uszy.
— Dla Boga! on waćpannę gotуw zabić! — krzyknął Wołodyjowski wskakując za nią.
Ale Basia poczęła już klepać całą dłonią po karku dzianeta, powtarzając:
— Niech zabije! niech zabije! niech zabije!...
A koń zwrуcił ku niej dymiące nozdrza i rżał z cicha, jakby rad z pieszczoty.



Rozdział X (Глава Х)

Niczym były wszystkie noce Wołodyjowskiego w porуwnaniu z tą (ничем были все ночи Володыёвского в сравнении с той), jaką spędził po owym zajściu z Krzysią (какую провел после инцидента с Кшисей). Bo oto zdradził pamięć swojej zmarłej (ибо этим /он/ предал память своей покойницы), ktуrej wspomnienie kochał przecie (воспоминания о которой любил прежде); zawiуdł ufność tej żyjącej (предал доверие этой живой), nadużył przyjaźni (злоупотребил приязнью), zaciągnął jakoweś zobowiązania (затянул /в петлю/ каких-то обязательств), postąpił jak człek bez sumienia (поступил, как человек без совести). Inny żołnierz byłby sobie nic nie robił z jednego takiego pocałunku (иной солдат не делал бы /выводов/ из одного такого поцелуя) i co najwięcej, na wspomnienie o nim wąsa pokręcił (и самое большее, на память о нем усы бы подкрутил); ale pan Wołodyjowski (но пан Володыёвский), zwłaszcza od czasu śmierci Anusinej (особенно со времени смерти Ануси), był skrupulatem jak każdy człowiek (был щепетилен, как каждый человек) mający duszę zbolałą i serce rozdarte (имеющий душу изболевшуюся и сердце разбитое). Co mu zatem teraz pozostawało do roboty (что ему после такого оставалось делать)? Jak miał postąpić (как должен был поступить)?
Brakło już tylko kilku dni do jego odjazdu (недоставало = оставалось уже только несколько дней до его отъезда), ktуren odjazd mуgł wszystko przeciąć i zakończyć (этот отъезд мог все прервать и закончить). Ale czy godziło się odjeżdżać i słowa Krzysi nie rzec (но достойно ли было уезжать, и слова Кшисе не говоря), i zostawić ją tak (и оставить ее так), jak się pierwszą lepszą dziewkę pokojową zostawia (как первую попавшуюся горничную оставляют), ktуrej się całusa ukradnie (у которой поцелуй украден)? Wzdrygało się na tę myśl waleczne serce małego rycerza (содрогалось от этой мысли доблестное сердце маленького рыцаря). Nawet w takiej rozterce (но даже в том смятении), w jakiej był w tej chwili (в каком был в те минуты), myśl o Krzysi napełniała go słodyczą (мысль о Кшисе наполняла его блаженством), a wspomnienie owego pocałunku przejmowało go dreszczem rozkosznym (а воспоминание о том поцелуе охватывало его дрожью упоительной).

Niczym były wszystkie noce Wołodyjowskiego w porуwnaniu z tą, jaką spędził po owym zajściu z Krzysią. Bo oto zdradził pamięć swojej zmarłej, ktуrej wspomnienie kochał przecie; zawiуdł ufność tej żyjącej, nadużył przyjaźni, zaciągnął jakoweś zobowiązania, postąpił jak człek bez sumienia. Inny żołnierz byłby sobie nic nie robił z jednego takiego pocałunku i co najwięcej, na wspomnienie o nim wąsa pokręcił; ale pan Wołodyjowski, zwłaszcza od czasu śmierci Anusinej, był skrupulatem jak każdy człowiek mający duszę zbolałą i serce rozdarte. Co mu zatem teraz pozostawało do roboty? Jak miał postąpić?
Brakło już tylko kilku dni do jego odjazdu, ktуren odjazd mуgł wszystko przeciąć i zakończyć. Ale czy godziło się odjeżdżać i słowa Krzysi nie rzec, i zostawić ją tak, jak się pierwszą lepszą dziewkę pokojową zostawia, ktуrej się całusa ukradnie? Wzdrygało się na tę myśl waleczne serce małego rycerza. Nawet w takiej rozterce, w jakiej był w tej chwili, myśl o Krzysi napełniała go słodyczą, a wspomnienie owego pocałunku przejmowało go dreszczem rozkosznym.

Wściekłość go brała z tego powodu na samego siebie (ярость его брала по этому поводу на самого себя = злился на себя), a jednak obronić się uczuciu słodyczy i rozkoszy nie mуgł (но сопротивляться чувству блаженства и упоения /он/ не мог). Zresztą całą winę brał na siebie (впрочем, всю вину брал на себя).
— Jam do tego Krzysię przywiуdł (я до того Кшисю довел) — powtarzał sobie z goryczą i boleścią (повторял себе с горечью и болью) — jam ją przywiуdł (я ее довел), za czym nie godzi mi się i odjeżdżać bez słowa (после чего мне не годится и уезжать без слова). Więc co (так что /делать/)? Oświadczyć się i odjechać Krzysinym narzeczonym (сделать предложение и уехать Кшисиным женихом)?
Tu ubrana biało i sama bielusieńka (тут одетая в белое и сама беленькая), jakby woskowa (словно восковая), postać Anusi Borzobohatej stawała przed oczyma rycerza taka (фигура Ануси Борзобогатой представала перед глазами такой), jaką ją w trumnie złożył (какой /он/ ее в гроб уложил).
— Tyle mi się należy (только это мне принадлежит = осталось) — mуwiła owa postać (сказала эта фигура) — byś mnie żałował i za mną tęsknił (чтобы /ты/ меня жалел и по мне тосковал). Mnichem z początku chciałeś zostać (монахом сначала хотел стать), całe życie mnie płakać (всю жизнь меня оплакивать), a teraz inną bierzesz (а теперь другую берешь), nim moja duszyczka zdołała do bram niebieskich dolecieć (прежде чем моя душечка смогла до врат небесных долететь). Ach (ах)! poczekaj (подожди)! niech pierwej do niebios trafię (пусть прежде на небеса попаду), niech na tę ziemię patrzeć przestanę (пусть на эту землю смотреть перестану)...

Wściekłość go brała z tego powodu na samego siebie, a jednak obronić się uczuciu słodyczy i rozkoszy nie mуgł. Zresztą całą winę brał na siebie.
— Jam do tego Krzysię przywiуdł — powtarzał sobie z goryczą i boleścią — jam ją przywiуdł, za czym nie godzi mi się i odjeżdżać bez słowa. Więc co? Oświadczyć się i odjechać Krzysinym narzeczonym?
Tu ubrana biało i sama bielusieńka, jakby woskowa, postać Anusi Borzobohatej stawała przed oczyma rycerza taka, jaką ją w trumnie złożył.
— Tyle mi się należy — mуwiła owa postać — byś mnie żałował i za mną tęsknił. Mnichem z początku chciałeś zostać, całe życie mnie płakać, a teraz inną bierzesz, nim moja duszyczka zdołała do bram niebieskich dolecieć. Ach! poczekaj! niech pierwej do niebios trafię, niech na tę ziemię patrzeć przestanę...

I zdawało się rycerzowi (и казалось рыцарю), że jest jakimś krzywoprzysięzcą względem tej duszki jasnej (что /он/ какой-то клятвопреступник по отношению к этой душеньке светлой), ktуrej pamięć winien był czcić (чью память должен был чтить) i przechowywać jak świętość (и беречь, как святыню). Brał go żal i wstyd niezmierny (охватывала его печаль и стыд безмерный), i pogarda dla samego siebie (и презрение к самому себе). Śmierci pragnął (смерти жаждал).
— Anulu (Ануля)! — powtarzał na klęczkach (повторял на коленях) — jać cię do śmierci płakać nie przestanę (я тебя до смерти оплакивать не перестану), ale co mam teraz uczynić (но что должен сейчас сделать)?
Bieluchna postać nie odpowiadała na to nic (очень белая фигура ничего не отвечала на это), rozpraszając się jak mgła lekka (рассеиваясь, как легкая дымка), a natomiast zjawiały się w wyobraźni rycerza oczy Krzysi (а вместо нее появлялись в воображении рыцаря глаза Кшиси) i jej usta puszkiem pokryte (и ее губы, пушком окаймленные), a wraz z nimi pokusy (и вместе с ними искушения), z ktуrych otrząsał się biedny żołnierz jako ze strzał tatarskich (от которых отмахивался бедный солдат, как от стрел татарских). I ponętom samym byłby się obronił (с соблазном одним /он/ бы совладал), lecz jednocześnie sumienie mуwiło mu (но одновременно совесть говорила ему): źle postąpisz (плохо поступишь), jeśli jej odjedziesz i zacną pannę (если уедешь и благородную панну), ktуrą do winy przywiodłeś (которую до греха довел), we wstydzie zostawisz (в позоре бросишь).

I zdawało się rycerzowi, że jest jakimś krzywoprzysięzcą względem tej duszki jasnej, ktуrej pamięć winien był czcić i przechowywać jak świętość. Brał go żal i wstyd niezmierny, i pogarda dla samego siebie. Śmierci pragnął.
— Anulu! — powtarzał na klęczkach — jać cię do śmierci płakać nie przestanę, ale co mam teraz uczynić?
Bieluchna postać nie odpowiadała na to nic, rozpraszając się jak mgła lekka, a natomiast zjawiały się w wyobraźni rycerza oczy Krzysi i jej usta puszkiem pokryte, a wraz z nimi pokusy, z ktуrych otrząsał się biedny żołnierz jako ze strzał tatarskich. I ponętom samym byłby się obronił, lecz jednocześnie sumienie mуwiło mu: źle postąpisz, jeśli jej odjedziesz i zacną pannę, ktуrą do winy przywiodłeś, we wstydzie zostawisz.

Tak wahało się serce rycerza na obie strony (так колебалось сердце бедного рыцаря в обе стороны) w niepewności, zmartwieniu, męce (в неуверенности, тревоге, муке). Chwilami przychodziło mu do głowy (иногда приходило ему в голову), żeby pуjść, wszystko wyznać panu Zagłobie (пойти, во всем открыться пану Заглобе) i poradzić się tego męża (и посоветоваться с этим /почтенным/ мужем), ktуrego rozum umiał każdej trudności sprostać (чей ум умел любую трудность упростить). Przecie on wszystko przewidział (ведь он все предвидел), przecie on z gуry przepowiedział (ведь он заранее предсказывал): co to jest z białogłowami w “amicycję” wchodzić (что такое с женщинами в «дружбу» входить)...
Ale właśnie ten wzgląd wstrzymywał małego rycerza (но именно это соображение сдерживало маленького рыцаря). Przypomniał sobie (/он/ вспоминал), jak ostro zakrzyknął na pana Zagłobę (как строго закричал на пана Заглобу): “Waćpan Krzysi nie ubliżaj (ваша милость, Кшисю не обижай)!” I ot, kto ubliżył Krzysi (и вот, кто обидел Кшисю)? Kto teraz namyślał się (кто сейчас размышлял), czy nie lepiej ją jako pokojową zostawić (не лучше ли ее, как горничную, бросить), a samemu odjechać (а самому уехать)?
— Żeby nie tamta nieboga (если бы не бедняжка/-покойница/), to ja bym się i minuty nie namyślał (то я бы и минуты не размышлял) — rzekł do siebie mały rycerz (сказал сам себе маленький рыцарь) — za czym bym i zgoła się nie martwił (после бы и совсем не тревожился), owszem, radować by mi się w duszy (только радовался бы в душе), żem takiego specjału zakosztował (что такого деликатеса отведал)!
Po chwili zaś mruknął (через минуту же пробормотал):
— Zakosztowałbym ja go chętnie i sto razy (отведал бы я его охотно и сто раз)!
Widząc jednak, że na nowo pokusy go opadają (видя, однако, что новые искушения его окутывают), otrząsnął się z nich mocno i tak począł rozumować (отмахнулся от них решительно и так принялся размышлять):

Tak wahało się serce rycerza na obie strony w niepewności, zmartwieniu, męce. Chwilami przychodziło mu do głowy, żeby pуjść, wszystko wyznać panu Zagłobie i poradzić się tego męża, ktуrego rozum umiał każdej trudności sprostać. Przecie on wszystko przewidział, przecie on z gуry przepowiedział: co to jest z białogłowami w “amicycję” wchodzić...
Ale właśnie ten wzgląd wstrzymywał małego rycerza. Przypomniał sobie, jak ostro zakrzyknął na pana Zagłobę: “Waćpan Krzysi nie ubliżaj!” I ot, kto ubliżył Krzysi? Kto teraz namyślał się, czy nie lepiej ją jako pokojową zostawić, a samemu odjechać?
— Żeby nie tamta nieboga, to ja bym się i minuty nie namyślał — rzekł do siebie mały rycerz — za czym bym i zgoła się nie martwił, owszem, radować by mi się w duszy, żem takiego specjału zakosztował!
Po chwili zaś mruknął:
— Zakosztowałbym ja go chętnie i sto razy!
Widząc jednak, że na nowo pokusy go opadają, otrząsnął się z nich mocno i tak począł rozumować:

“Stało się (случилось /уже/)! Skorom raz postąpił jak ten (если однажды я поступил как тот), ktуren nie amicycji pragnie (кто не к дружбе стремиться), ale od Kupidyna kontentacji wygląda (но от Купидона удовольствия ждет), to już muszę tą drogą iść (то уже должен этой дорогой идти) i powiedzieć jutro Krzysi, że ją chcę pojąć (и сказать завтра Кшисе, что я хочу на ней жениться).”
Tu zastanowił się chwilę, po czym tak dalej rozmyślał (тут /он/ остановился на мгновенье, после чего так дальше размышлял): “...Przez ktуrą deklarację i owa dzisiejsza konfidencja (этот поступок и вчерашнюю вольность сгладит) zgoła jakowejś poczciwości nabierze (благородства ей придав), i jutro nowych będę mуgł zaraz sobie pozwol (а завтра новые смогу себе позвол…)...”
Lecz w tym miejscu uderzył się dłonią po ustach (но в этом месте /он/ ударил себя ладонью по губам).
— Tfu (тьфу)! — rzekł (сказал) — chyba cały czambuł diabłуw za kołnierzem mi siedzi (никак целый отряд дьяволов у меня за шиворотом сидит)!
Ale już myśli o oświadczynach (но уж мысли о предложении) nie zaniechał rozumując sobie po prostu (не отбросил, утешая себя попросту /тем/), że jeśli przez to kochanej zmarłej uchybi (что если перед любовью к покойнице провинился), to mszami może ją przebłagać i pobożnością (то заупокойными мессами сможет замолить /грех/), czym zarazem jej okaże (чем разом ей покажет), że wciąż pamięta i świadczyć jej nie przestaje (что все /время/ помнит /о ней/ и молиться /за нее/ не перестает).

“Stało się! Skorom raz postąpił jak ten, ktуren nie amicycji pragnie, ale od Kupidyna kontentacji wygląda, to już muszę tą drogą iść i powiedzieć jutro Krzysi, że ją chcę pojąć.”
Tu zastanowił się chwilę, po czym tak dalej rozmyślał:
“...Przez ktуrą deklarację i owa dzisiejsza konfidencja zgoła jakowejś poczciwości nabierze, i jutro nowych będę mуgł zaraz sobie pozwol...”
Lecz w tym miejscu uderzył się dłonią po ustach.
— Tfu! — rzekł — chyba cały czambuł diabłуw za kołnierzem mi siedzi!
Ale już myśli o oświadczynach nie zaniechał rozumując sobie po prostu, że jeśli przez to kochanej zmarłej uchybi, to mszami może ją przebłagać i pobożnością, czym zarazem jej okaże, że wciąż pamięta i świadczyć jej nie przestaje.

Zresztą, jeśli i będą się ludzie dziwić a naśmiewać (впрочем, если и будут люди удивляться и посмеиваться), że parę niedziel temu mnichem z żałości chciał zostać (что несколько недель тому /назад/ монахом от горя хотел стать), a teraz już się drugiej z afektem oświadczył (а теперь уже другой в любви признался), to wstyd będzie tylko po jego stronie (то позор будет только на его стороне = на нем), gdy w przeciwnym razie (тогда как в противном случае) musiałaby się niewinna Krzysia (должна была бы невинная Кшися) i wstydem, i winą z nim dzielić (и позор, и вину с ним делить).
— Tedy będę jutro deklarował, nie może inaczej być (тогда буду завтра делать предложение, не может иначе быть)! — rzekł w końcu (сказал себе наконец).
Po czym uspokoił się znacznie i odmуwiwszy pacierze (после чего успокоился заметно и прочитав «Отче наш»), i pomodliwszy się żarliwie za Anusię (и, помолившись страстно за Анусю), zasnął (заснул).
A nazajutrz zbudziwszy się powtуrzył (а наутро, проснувшись, повторил):
— Dziś będę deklarował (сегодня буду делать предложение)!...
Jednakże nie było to tak ławym (однако же было это не так легко), bo nie chciał pan Michał wszystkim o tym oznajmiać (ибо не хотел пан Михал всем о том объявлять), jeno z Krzysią naprzуd pomуwić (/решил/ сначала с Кшисей поговорить), a potem postąpić (а потом поступить), jak wypadnie (как получится). Tymczasem od rana przyjechał pan Nowowiejski (тем временем с утра приехал пан Нововейский) i wszędy go było pełno (и всюду его было полно = весь дом им заполнился).

Zresztą, jeśli i będą się ludzie dziwić a naśmiewać, że parę niedziel temu mnichem z żałości chciał zostać, a teraz już się drugiej z afektem oświadczył, to wstyd będzie tylko po jego stronie, gdy w przeciwnym razie musiałaby się niewinna Krzysia i wstydem, i winą z nim dzielić.
— Tedy będę jutro deklarował, nie może inaczej być! — rzekł w końcu.
Po czym uspokoił się znacznie i odmуwiwszy pacierze, i pomodliwszy się żarliwie za Anusię, zasnął.
A nazajutrz zbudziwszy się powtуrzył:
— Dziś będę deklarował!...
Jednakże nie było to tak ławym, bo nie chciał pan Michał wszystkim o tym oznajmiać, jeno z Krzysią naprzуd pomуwić, a potem postąpić, jak wypadnie. Tymczasem od rana przyjechał pan Nowowiejski i wszędy go było pełno.

Krzysia chodziła jak struta przez cały dzień (Кшися ходила, как отравленная = неживая целый день): była blada, zmęczona i co chwila spuszczała oczy (была бледная, утомленная и ежеминутно = то и дело опускала глаза); czasem rumieniła się tak (иногда заливалась румянцем так), że kolory biły jej aż na szyję (что румянец обливал ей даже шею = краснела до самой шеи); czasem usta jej drgały jakby do płaczu (иногда уста ее дрожали, словно к плачу = вот-вот заплачет); to znуw była jakaś senna i omdlała (то снова была какая-то сонная и неживая). Trudno było rycerzowi się do niej zbliżyć (трудно было рыцарю к ней подойти), a zwłaszcza pozostać dłużej sam na sam (а тем более остаться подольше с ней с глазу на глаз). Mуgł ją wprawdzie wyprowadzić po prostu za dom na przechadzkę (/пан Михал/ мог ее пригласить попросту из дома на прогулку), bo pogoda była cudna (поскольку погода было чудесная), i dawniej byłby to bez żadnego skrupułu uczynił (и прежде бы так без какого-либо сомнения поступил); ale teraz nie śmiał (но теперь не смел), bo mu się zdało (ибо ему казалось), że wszyscy zaraz domyślą się (что все сейчас же сообразят), o co mu chodzi — wszyscy deklarację odgadną (о чем он собирается /говорить/ — все предложения /руки и сердца/ отгаданные).
Na szczęście wyręczył go Nowowiejski (на счастье, выручил его Нововейский). Ten odwiуdłszy na bok panią stolnikową (тот, отведя в сторону пани стольникову) rozmawiał z nią o czymś dość długo (разговаривал с ней о чем-то довольно долго); potem wrуcili oboje do izby (потом вернулись оба в комнату), w ktуrej siedział mały rycerz z dwoma pannami oraz panem Zagłobą (в которой сидел маленький рыцарь с двумя барышнями и паном Заглобой) — i pani stolnikowa rzekła (и пани стольникова сказала):
— Ot, przejechalibyście się, młodzi, saniami we dwie pary, bo od śniegu aż skry idą (вот, прокатились бы, молодые, в санях в две пары, от снега аж искры летят = снег искрится).

Krzysia chodziła jak struta przez cały dzień: była blada, zmęczona i co chwila spuszczała oczy; czasem rumieniła się tak, że kolory biły jej aż na szyję; czasem usta jej drgały jakby do płaczu; to znуw była jakaś senna i omdlała. Trudno było rycerzowi się do niej zbliżyć, a zwłaszcza pozostać dłużej sam na sam. Mуgł ją wprawdzie wyprowadzić po prostu za dom na przechadzkę, bo pogoda była cudna, i dawniej byłby to bez żadnego skrupułu uczynił; ale teraz nie śmiał, bo mu się zdało, że wszyscy zaraz domyślą się, o co mu chodzi — wszyscy deklarację odgadną.
Na szczęście wyręczył go Nowowiejski. Ten odwiуdłszy na bok panią stolnikową rozmawiał z nią o czymś dość długo; potem wrуcili oboje do izby, w ktуrej siedział mały rycerz z dwoma pannami oraz panem Zagłobą — i pani stolnikowa rzekła:
— Ot, przejechalibyście się, młodzi, saniami we dwie pary, bo od śniegu aż skry idą.

Na to Wołodyjowski pochylił się prędko do ucha Krzysi i rzekł (на это Володыёвский наклонился быстро к уху Кшиси и сказал):
— Zaklinam waćpannę, byś siadła ze mną (умоляю милостивую панну, чтобы села со мной)... Siła mam do mуwienia (/я/ многое должен сказать).
— Dobrze (хорошо) — odpowiedziała Drohojowska (ответила Дрогоёвская).
Po czym obaj z Nowowiejskim skoczyli do stajni (после чего оба с Нововейским побежали на конюшню), a Basia z nimi trzecia (а Бася с ними третья), i w kilka pacierzy dwoje sanek zajechało przed dom (и через несколько минут /pacierzy — молитва «Отче наш», т.е. время, за которое можно прочитать несколько раз «Отче наш», очень быстро/ двое саней подъехали к дому). Wołodyjowski z Krzysią siedli w jedne (Володыёвский с Кшисей сели в одни), Nowowiejski z hajduczkiem w drugie (Нововейский с гайдучком в другие) i ruszyli bez woźnicуw (и поехали без возниц).
Zaś pani Makowiecka zwrуciła się do Zagłoby i rzekła (пани же стольникова вернулась к Заглобе и сказала):
— Pan Nowowiejski o Basię deklarował (пан Нововейский просит Басиной руки).
— Jakże to (как это)? — spytał niespokojnie Zagłoba (спросил встревоженный Заглоба).

Na to Wołodyjowski pochylił się prędko do ucha Krzysi i rzekł:
— Zaklinam waćpannę, byś siadła ze mną... Siła mam do mуwienia.
— Dobrze — odpowiedziała Drohojowska.
Po czym obaj z Nowowiejskim skoczyli do stajni, a Basia z nimi trzecia, i w kilka pacierzy dwoje sanek zajechało przed dom. Wołodyjowski z Krzysią siedli w jedne, Nowowiejski z hajduczkiem w drugie i ruszyli bez woźnicуw.
Zaś pani Makowiecka zwrуciła się do Zagłoby i rzekła:
— Pan Nowowiejski o Basię deklarował.
— Jakże to? — spytał niespokojnie Zagłoba.

— Pani podkomorzyna Iwowska (пани подкомориева Ивовская), jego chrzestna matka (его крестная мать), ma tu jutro przyjechać ze mną się rozmуwić (должна завтра приехать со мной поговорить), zaś pan Nowowiejski prosił mnie (пан же Нововейский просил меня), by mуgł choć z daleka Basię wyrozumieć (чтобы мог хоть издалека понять Басю), bo sam pojmuje (ибо сам понимает), że jeśli Basia nie jest mu przyjacielem (что если Бася не любит его), to prуżne będą fatygi i zachody (то пустыми будут /все/ хлопоты и уловки).
— I dlatego waćpani dobrodziejka wyprawiłaś ich do sani (и потому милостивая пани сударыня отправила их в санях /кататься/)?..
— Dlatego (поэтому). Mąż mуj wielki skrupulat (муж мой очень щепетильный). Nieraz on mi mуwił (не раз он мне говорил): “Majętnościami ja się opiekuję (их поместья я опекаю), ale męża niech sobie każda sama wybiera (но мужа пусть себе каждая сама выберет); byle był uczciwy (был бы /человек/ порядочный), to ja się nie sprzeciwię (то я бы не противился = не возражал), choćby i w fortunie była rуżnica (хоть бы в средствах была разница = хоть бы и беднее был).” Zresztą, obie z Krzysią mają lata i mogą sobą rządzić (в конце концов, они с Кшисей уже не дети и могут собой управлять = сами решать).
— A co waćpani zamierzasz pani podkomorzynie Iwowskiej odpowiedzieć (а что ваша милость собирается пани подкомориевой Ивовской ответить)?
— Mуj mąż przyjeżdża w maju; na niego to zdam; ale tak myślę, że jak Basia zechce, tak będzie (мой муж приедет в мае; ему это передам; но так думаю, что как Бася захочет, так и будет).
— Nowowiejski młodzik (Нововейский еще мальчишка)!
— Ale sam Michał powiadał (но сам Михал говорил), że żołnierz znamienity (что солдат /он/ отменный), wojennymi akcjami już wsławiony (военными акциями уже прославленный). Fortunę grzeczną ma (состоянием приличным владеет), a koligacje wszystkie pani podkomorzyna mi wyłuszczyła (а родословную всю пани подкомориева мне представила). Widzi waćpan (видит ваша милость), to było tak (это было так): jego pradziad, urodzony z kniaziуwny Sieniutуwny (его прадед, рожденный от княжны Сенютувны), primo voto był żonaty ([primo voto — лат. в первом браке] был женат)...

— Pani podkomorzyna Iwowska, jego chrzestna matka, ma tu jutro przyjechać ze mną się rozmуwić, zaś pan Nowowiejski prosił mnie, by mуgł choć z daleka Basię wyrozumieć, bo sam pojmuje, że jeśli Basia nie jest mu przyjacielem, to prуżne będą fatygi i zachody.
— I dlatego waćpani dobrodziejka wyprawiłaś ich do sani?..
— Dlatego. Mąż mуj wielki skrupulat. Nieraz on mi mуwił: “Majętnościami ja się opiekuję, ale męża niech sobie każda sama wybiera; byle był uczciwy, to ja się nie sprzeciwię, choćby i w fortunie była rуżnica.” Zresztą, obie z Krzysią mają lata i mogą sobą rządzić.
— A co waćpani zamierzasz pani podkomorzynie Iwowskiej odpowiedzieć?
— Mуj mąż przyjeżdża w maju; na niego to zdam; ale tak myślę, że jak Basia zechce, tak będzie.
— Nowowiejski młodzik!
— Ale sam Michał powiadał, że żołnierz znamienity, wojennymi akcjami już wsławiony. Fortunę grzeczną ma, a koligacje wszystkie pani podkomorzyna mi wyłuszczyła. Widzi waćpan, to było tak: jego pradziad, urodzony z kniaziуwny Sieniutуwny, primo voto był żonaty...

— A co mnie do jego koligacyj (а что мне до его родословной)! — przerwał Zagłoba nie tając złego humoru (прервал /ее/ Заглоба, не скрывая досады) — ni on mi brat, ni swat, a ja powiem waćpani (он мне ни брат ни сват, а я скажу милостивой пани), że hajduczka dla Michała przeznaczałem (что /я/ гайдучка для Михала предназначил), bo jeśli między dziewkami (ибо если между девками), ktуre na dwуch nogach chodzą po świecie (которые на двух ногах ходят по свету), jest od niej lepsza i poczciwsza (есть лучше ее и порядочнее), to niech ja od tej chwili zacznę chodzić na czterech jako ursus (то пусть /я/ с этой минуты начну ходить на четырех /лапах/, как [ursus — лат. медведь])!
— Michał jeszcze o niczym nie myśli (Михал еще ни о чем /таком/ не думает), a choćby i myślał (а хоть бы и думал), to jemu więcej Krzysia w oko wpadła (то ему больше Кшися приглянулась)... Ha (ха)! Bуg to zdecyduje (Бог это решает), ktуrego wyroki są niezbadane (которого решения непостижимы)!
— Ale żeby ten gołowąs z harbuzem wyjechał (но если бы этот молокосос с тыквой уехал = с отказом /по польскому обычаю, незадачливому жениху невеста вручала тыкву в знак отказа/), upiłbym się z radości (/я/ упился бы с радости)! — dodał Zagłoba (прибавил Заглоба).
Tymczasem w obu saniach ważyły się losy rycerzy (тем временем в обоих санях решали свою судьбу рыцари). Pan Wołodyjowski długo nie mуgł się zdobyć na słowo (пан Володыёвский долго не мог вымолвить ни слова), nareszcie tak ozwał się do Krzysi (наконец так обратился к Кшисе):
— Waćpanna nie myśl (милостивая панна не думает), żebym ja był człek lekki albo jakowyś mydłek (чтобы я был человек легкомысленный или какой-то хлыщ), bo mi i lata nie po temu (ибо у меня и лета не те).

— A co mnie do jego koligacyj! — przerwał Zagłoba nie tając złego humoru — ni on mi brat, ni swat, a ja powiem waćpani, że hajduczka dla Michała przeznaczałem, bo jeśli między dziewkami, ktуre na dwуch nogach chodzą po świecie, jest od niej lepsza i poczciwsza, to niech ja od tej chwili zacznę chodzić na czterech jako ursus!
— Michał jeszcze o niczym nie myśli, a choćby i myślał, to jemu więcej Krzysia w oko wpadła... Ha! Bуg to zdecyduje, ktуrego wyroki są niezbadane!
— Ale żeby ten gołowąs z harbuzem wyjechał, upiłbym się z radości! — dodał Zagłoba.
Tymczasem w obu saniach ważyły się losy rycerzy. Pan Wołodyjowski długo nie mуgł się zdobyć na słowo, nareszcie tak ozwał się do Krzysi:
— Waćpanna nie myśl, żebym ja był człek lekki albo jakowyś mydłek, bo mi i lata nie po temu.

Krzysia nic nie odrzekła (Кшися ничего не ответила).
— Waćpanna mi przebacz to (милостивая панна извинит мне то), com wczoraj uczynił (что вчера сделал), bo to było z tak ekstraordynaryjnej dla waćpanny życzliwości (потому что случилось это из-за чрезвычайного к милостивой панне расположения), żem jej zgoła pohamować nie umiał (что его совсем скрыть не сумел)... Moja mościa panno, moja Krzysiu kochana (моя милостивая панна, моя любимая Кшися)! zważ, ktom jest, żem prosty żołnierz (подумай, кто я, простой солдат), ktуremu wiek życia na wojnach zeszedł (которому жизнь провести на войнах судилось)... Inny byłby naprzуd z oracją się popisał (иной бы сначала ораторским искусством щегольнул), a potem do konfidencji przystąpił (а потом бы фамильярничать начал), ja zaś od konfidencji zacząłem (я же с фамильярности начал)... Pomnij też na to (помни же о том), że jeśli koń (что если конь), chociaż i wyjeżdżony (хоть и выезженный), człowieka czasem (человека иногда), na kieł wziąwszy uniesie (на дыбы встав = заупрямившись, понесет) — jakże afekt nie ma unosić (как же сильные чувства не понесут), ktуrego pęd jest większy (ведь разгон тут больше)? Tako i mnie afekt uniуsł (так и меня сильные чувства понесли), dlatego właśnie, żeś mi miła (потому что, собственно, ты мне мила)... Moja Krzysiu kochana (моя Кшися любимая)! kasztelanуw i senatorуw tyś godna (каштелянов и сенаторов ты достойна); ale jeśli nie pogardzisz żołnierzem (но если не пренебрежешь солдатом), ktуry choć i w prostym stanie służył ojczyźnie nie bez jakowejś sławy (который хоть и в простых чинах, но служил отчизне не без некоторой славы), tedy ja ci do nуg padam (тогда я тебе к ногам припадаю), nogi twoje całuję i pytam (ноги твои целую и спрашиваю): chceszże mnie (хочешь меня)? możeszli bez abominacji o mnie pomyśleć (можешь ли без отвращения обо мне думать)?
— Panie Michale (пан Михал)!... — odpowiedziała Krzysia (отвечала Кшися).

Krzysia nic nie odrzekła.
— Waćpanna mi przebacz to, com wczoraj uczynił, bo to było z tak ekstraordynaryjnej dla waćpanny życzliwości, żem jej zgoła pohamować nie umiał... Moja mościa panno, moja Krzysiu kochana! zważ, ktom jest, żem prosty żołnierz, ktуremu wiek życia na wojnach zeszedł... Inny byłby naprzуd z oracją się popisał, a potem do konfidencji przystąpił, ja zaś od konfidencji zacząłem... Pomnij też na to, że jeśli koń, chociaż i wyjeżdżony, człowieka czasem, na kieł wziąwszy, uniesie — jakże afekt nie ma unosić, ktуrego pęd jest większy? Tako i mnie afekt uniуsł, dlatego właśnie, żeś mi miła... Moja Krzysiu kochana! kasztelanуw i senatorуw tyś godna; ale jeśli nie pogardzisz żołnierzem, ktуry choć i w prostym stanie służył ojczyźnie nie bez jakowejś sławy, tedy ja ci do nуg padam, nogi twoje całuję i pytam: chceszże mnie? możeszli bez abominacji o mnie pomyśleć?
— Panie Michale!... — odpowiedziała Krzysia.

I ręka jej wysunąwszy się z zarękawka ukryła się w dłoni rycerza (и рука ее, высунувшись из муфты, скрылась в ладони рыцаря).
— Zgadzasz się (/ты/ согласна)? — pytał Wołodyjowski (спрашивал Володыёвский).
— Tak (да)! — odrzekła Krzysia (отвечала Кшися) — i wiem, że zacniejszego w całej Polsce nie mogłabym znaleźć (и знаю, более достойного /человека/ во всей Польше не могла бы найти)!
— Bуg waćpannie zapłać (Бог вознаградит /тебя/)! Bуg ci zapłać, Krzychna (Бог вознаградит, Кшиська)! — mуwił rycerz pokrywając pocałunkami tę rękę (сказал рыцарь, покрывая поцелуями эту руку). — Już też nie mogła mnie większa potkać szczęśliwość (не могло меня постичь большее счастье)! Powiedz mi jeno (скажи мне только), że się nie gniewasz za wczorajszą konfidencję (что не гневаешься /на меня/ за вчерашнюю фамильярность), abym i na sumieniu miał ulgę (чтобы и на совести имел облегчение = на душе полегчало)?
Krzysia zamrużyła oczy (Кшися зажмурила глаза).
— Nie gniewam się (не гневаюсь)! — rzekła (ответила).
— Że to w tych saniach nie ma jak po nogach całować (вот только в этих санях никак не могу /тебе/ ножки целовать)! — zakrzyknął Wołodyjowski (воскликнул Володыёвский).
Czas jakiś sunęli w milczeniu (некоторое время ехали в молчании), tylko płozy świszczały po śniegu (только полозья свистели по снегу) i spod kopyt końskich padał grad grudek śniegowych (и из-под копыт конских летел град снежных комьев).

I ręka jej wysunąwszy się z zarękawka ukryła się w dłoni rycerza.
— Zgadzasz się? — pytał Wołodyjowski.
— Tak! — odrzekła Krzysia — i wiem, że zacniejszego w całej Polsce nie mogłabym znaleźć!
— Bуg waćpannie zapłać! Bуg ci zapłać, Krzychna! — mуwił rycerz pokrywając pocałunkami tę rękę. — Już też nie mogła mnie większa potkać szczęśliwość! Powiedz mi jeno, że się nie gniewasz za wczorajszą konfidencję, abym i na sumieniu miał ulgę?
Krzysia zamrużyła oczy.
— Nie gniewam się! — rzekła.
— Że to w tych saniach nie ma jak po nogach całować! — zakrzyknął Wołodyjowski.
Czas jakiś sunęli w milczeniu, tylko płozy świszczały po śniegu i spod kopyt końskich padał grad grudek śniegowych.

Po czym Wołodyjowski znуw ozwał się (после чего Володыёвский снова подал голос):
— Aż mi to dziwno, że mnie nawidzisz (мне даже странно, что /ты/ меня не ненавидишь)!
— Więcej to dziwno (больше то странно) — odrzekła Krzysia (ответила Кшися) — żeś waćpan mnie tak prędko pokochał (что ваша милость меня так быстро полюбили)...
Na to twarz Wołodyjowskiego spoważniała bardzo i tak mуwić począł (на это лицо Володыёвского сильно нахмурилось и так говорить начал):
— Krzysiu, może i tobie się to źle wydaje (Кшися, может, и тебе это покажется грехом), że nimem się z boleści otrząsnął po jednej (что прежде чем /я/ от скорби освободиться по одной), jużem drugą pokochał (уже другую полюбил). Wyznaję ci też jako na spowiedzi (признаюсь тебе, как на исповеди), że swego czasu bywałem płochy (что в свое время был ветреным). Ale teraz to inna rzecz (но сейчас другое дело). Nie zapomniałem ja tamtej niebogi (не забыл я той бедняжки) i nie zapomnę jej nigdy (и не забуду ее никогда); miłuję ją dotąd i gdybyś wiedziała (люблю ее до сих пор, и если бы /ты/ знала), ile jest po niej płaczu we mnie (сколько по ней плача во мне), sama byś nade mną zapłakała (сама бы надо мной заплакала)...
Tu zbrakło głosu małemu rycerzowi, bo się wzruszył bardzo i może dlatego nie spostrzegł (тут маленькому рыцарю перехватило горло, потому что разволновался сильно, и может поэтому, /он/ не заметил), że te słowa jego nie zdawały się czynić na Krzysi zbyt mocnego wrażenia (что слова его не произвели на Кшисю слишком сильного впечатления).
Więc znуw zapadła cisza chwilowa, ale tym razem przerwała ją Krzysia (и снова наступила тихая минута, но в этот раз прервала ее Кшися):
— Będę się starała waćpana pocieszać, ile sił starczy (буду стараться вашу милость утешить, сколько сил хватит).

Po czym Wołodyjowski znуw ozwał się:
— Aż mi to dziwno, że mnie nawidzisz!
— Więcej to dziwno — odrzekła Krzysia — żeś waćpan mnie tak prędko pokochał...
Na to twarz Wołodyjowskiego spoważniała bardzo i tak mуwić począł:
— Krzysiu, może i tobie się to źle wydaje, że nimem się z boleści otrząsnął po jednej, jużem drugą pokochał. Wyznaję ci też jako na spowiedzi, że swego czasu bywałem płochy. Ale teraz to inna rzecz. Nie zapomniałem ja tamtej niebogi i nie zapomnę jej nigdy; miłuję ją dotąd i gdybyś wiedziała, ile jest po niej płaczu we mnie, sama byś nade mną zapłakała...
Tu zbrakło głosu małemu rycerzowi, bo się wzruszył bardzo i może dlatego nie spostrzegł, że te słowa jego nie zdawały się czynić na Krzysi zbyt mocnego wrażenia.
Więc znуw zapadła cisza chwilowa, ale tym razem przerwała ją Krzysia:
— Będę się starała waćpana pocieszać, ile sił starczy.

Na to mały rycerz (на это маленький рыцарь /ответил/):
— Właśniem dlatego cię tak prędko pokochał (именно поэтому /я/ так скоро полюбил /тебя/), żeś ty od pierwszego dnia poczęła mi rany opatrować (что ты с первого дня начала мои раны врачевать). Czym ci byłem (чем /я/ для тебя был)? Niczym (ничем)! A dlatego zaraz się do tego zabrałaś mając w sercu miłosierdzie nad nieszczęśnikiem (но /ты/ тотчас взялась за это /дело/, в сердце имея милосердие к страдальцу). Ach (ах)! siła jaci, siła zawdzięczam (многим я тебе, многим обязан)! Kto tego nie wie (кто этого не знает), będzie mi może przyganiał (будет меня, может, осуждать), żem to w nowembrze chciał mnichem zostawać (за то, что в ноябре хотел монахом стать), a w decembrze do stanu małżeńskiego się zabieram (а в декабре к женатому состоянию стремлюсь). Pierwszy pan Zagłoba gotуw podrwiwać (первый пан Заглоба готов подсмеиваться), bo on rad dworuje (потому что он рад посмеяться), gdy mu się okazja zdarzy (когда ему случай представится), ale niech drwi zdrуw (но пусть насмехается на здоровье)! Nie dbam ja o to (не беспокоюсь я о том), zwłaszcza że nie na ciebie przygana spadnie (тем более, что не на тебя порицание ляжет), jeno na mnie (а только на меня)...
Tu Krzysia poczęła patrzeć w niebo, namyślać się, wreszcie odrzekła (тут Кшися принялась смотреть в небо, обдумывая что-то, наконец ответила):
— Zali koniecznie mamy oznajmiać ludziom o naszym przymierzu (а обязательно /мы/ должны объявить людям о нашем союзе)?
— Jakże to (как это)?
— Waćpan przecie za parę dni wyjeżdżasz (ваша милость через несколько дней уезжает)?
— Choćbym i nierad, muszę (хотя бы и неохотно, /но/ должен /ехать/).

Na to mały rycerz:
— Właśniem dlatego cię tak prędko pokochał, żeś ty od pierwszego dnia poczęła mi rany opatrować. Czym ci byłem? Niczym! A dlatego zaraz się do tego zabrałaś mając w sercu miłosierdzie nad nieszczęśnikiem. Ach! siła jaci, siła zawdzięczam! Kto tego nie wie, będzie mi może przyganiał, żem to w nowembrze chciał mnichem zostawać, a w decembrze do stanu małżeńskiego się zabieram. Pierwszy pan Zagłoba gotуw podrwiwać, bo on rad dworuje, gdy mu się okazja zdarzy, ale niech drwi zdrуw! Nie dbam ja o to, zwłaszcza że nie na ciebie przygana spadnie, jeno na mnie...
Tu Krzysia poczęła patrzeć w niebo, namyślać się, wreszcie odrzekła:
— Zali koniecznie mamy oznajmiać ludziom o naszym przymierzu?
— Jakże to?
— Waćpan przecie za parę dni wyjeżdżasz?
— Choćbym i nierad, muszę.

— Ja też żałobne szatki po ojcu noszę (я тоже траурную одежду по отцу ношу). Po co się na podziw ludzki wystawiać (зачем на удивление людское = на суд людской выставлять)? Niechże układ stoi między nami (пусть уговор останется между нами), a ludzie niech o nim nie wiedzą (а люди пусть о нем не знают), pуki pan Michał z Rusi nie wrуci (пока пан Михал с Руси не вернется). Dobrze (ладно)?
— To i siostrze nie mam nic gadać (/я/ и сестре не должен говорить ничего)?
— Sama ja jej powiem (/я/ сама ей скажу), ale po pana Michałowym odjeździe (но после отъезда пана Михала).
— A panu Zagłobie (а пану Заглобе)?
— Pan Zagłoba na mnie, niebodze, by swуj dowcip ostrzył (пан Заглоба на мне, бедняжке, свое остроумие оттачивал бы). Ej, lepiej nic nie mуwić (ой, лучше ничего не говорить)! Basia by mi także dogadywała (Бася бы мне тоже докучала), a ona się i tak czegoś w ostatnich czasach dziwaczy (а она и так почему-то последнее время чудит) i humor ma tak zmienny jak nigdy (и нрав имеет такой переменчивый, как никогда). Ej, lepiej nie mуwić (ой, лучше не говорить)!

— Ja też żałobne szatki po ojcu noszę. Po co się na podziw ludzki wystawiać? Niechże układ stoi między nami, a ludzie niech o nim nie wiedzą, pуki pan Michał z Rusi nie wrуci. Dobrze?
— To i siostrze nie mam nic gadać?
— Sama ja jej powiem, ale po pana Michałowym odjeździe.
— A panu Zagłobie?
— Pan Zagłoba na mnie, niebodze, by swуj dowcip ostrzył. Ej, lepiej nic nie mуwić! Basia by mi także dogadywała, a ona się i tak czegoś w ostatnich czasach dziwaczy i humor ma tak zmienny jak nigdy. Ej, lepiej nie mуwić!

Tu Krzysia znуw podniosła swe ciemnoniebieskie oczy do gуry (тут Кшися снова подняла свои темно-синие глаза вверх):
— Bуg nad nami świadek, a ludzie niech w niewiadomości zostają (Бог нам свидетель, а люди пусть в неведении остаются).
— Widzę, że rozum w waćpannie gładkości wyrуwnywa (вижу, что разум милостивой пани /ее/ красоте равен). Zgoda (согласен)! Tedy Bуg nam świadek — amen (тогда Бог нам свидетель — аминь)! Oprzyjże się o mnie ramionkiem (опирайся о меня локотком), bo skoro układ stoi (поскольку уговор состоялся), to się już modestii nie przeciwi (то уж скромности не против). Nie bуj się (не бойся)! Wczorajszego uczynku choćbym chciał się dopuścić (вчерашнего поступка хоть бы и хотел допустить = повторить), nie mogę, bo muszę na konie uważać (не могу, потому что должен за конями присматривать).
Krzysia uczyniła zadość żądaniu rycerza, a ten znуw rzekł (Кшися поступила по желанию рыцаря, а тот снова сказал):
— Ilekroć będziemy sam na sam, mуw mi po imieniu (когда будем наедине, зови меня по имени).
— Jakoś mi nieskładno (как-то мне неловко) — odrzekła z uśmiechem (ответила с улыбкой). — Nigdy się nie odważę (/я/ никогда не отважусь)!
— A ja się odważyłem (а я отважился)!
— Bo pan Michał rycerz, pan Michał odważny, pan Michał żołnierz (потому что пан Михал рыцарь, пан Михал отважный, пан Михал солдат)...
— Krzychna! moja ty kochana (Кшиська! моя любимая)!
— Mich (Мих)...

Tu Krzysia znуw podniosła swe ciemnoniebieskie oczy do gуry:
— Bуg nad nami świadek, a ludzie niech w niewiadomości zostają.
— Widzę, że rozum w waćpannie gładkości wyrуwnywa. Zgoda! Tedy Bуg nam świadek — amen! Oprzyjże się o mnie ramionkiem, bo skoro układ stoi, to się już modestii nie przeciwi. Nie bуj się! Wczorajszego uczynku choćbym chciał się dopuścić, nie mogę, bo muszę na konie uważać.
Krzysia uczyniła zadość żądaniu rycerza, a ten znуw rzekł:
— Ilekroć będziemy sam na sam, mуw mi po imieniu.
— Jakoś mi nieskładno — odrzekła z uśmiechem. — Nigdy się nie odważę!
— A ja się odważyłem!
— Bo pan Michał rycerz, pan Michał odważny, pan Michał żołnierz...
— Krzychna! moja ty kochana!
— Mich...

Lecz nie odważyła się Krzysia dokończyć i zakryła twarz zarękawkiem (но не решилась Кшися закончить и закрыла лицо муфтой).
Po niejakim czasie nawrуcił pan Michał do domu (через некоторое время повернул пан Михал к дому) i niewiele już mуwili przez drogę (и немного уже разговаривали по дороге), tylko w samym kołowrocie spytał jeszcze mały rycerz (только у самых ворот спросил еще маленький рыцарь):
— A po wczorajszym.... wiesz!... bardzo ci było smutno (а после вчерашнего… скажи… очень тебе было грустно)?
— Było i wstyd, i smutno, ale... dziwnie (было и стыдно, и грустно, но… удивительно)! — dodała ciszej (добавила /она/ тише).
I zaraz uczynili twarze obojętne (и сразу же сделали лица безучастные), aby nikt nie poznał (чтобы никто не узнал), co między nimi zaszło (что между ними произошло). Ale niepotrzebna to była ostrożność (но ненужная это была предосторожность), bo nikt na nich nie zważał (поскольку никто на них не обращал внимания). Wprawdzie Zagłoba z panią stolnikową wybiegli aż do sieni na spotkanie obu par (правда, Заглоба с пани стольниковой выбежали в самые сени навстречу обеим парам), jednak oczy ich były zwrуcone tylko na Basię i Nowowiejskiego (однако глаза их были обращены только на Басю и Нововейского).

Lecz nie odważyła się Krzysia dokończyć i zakryła twarz zarękawkiem.
Po niejakim czasie nawrуcił pan Michał do domu i niewiele już mуwili przez drogę, tylko w samym kołowrocie spytał jeszcze mały rycerz:
— A po wczorajszym.... wiesz!... bardzo ci było smutno?
— Było i wstyd, i smutno, ale... dziwnie! — dodała ciszej.
I zaraz uczynili twarze obojętne, aby nikt nie poznał, co między nimi zaszło. Ale niepotrzebna to była ostrożność, bo nikt na nich nie zważał. Wprawdzie Zagłoba z panią stolnikową wybiegli aż do sieni na spotkanie obu par, jednak oczy ich były zwrуcone tylko na Basię i Nowowiejskiego.

Basia zaś była czerwona (Бася же была красная), nie wiadomo (неизвестно), z mrozu czy ze wzruszenia (с мороза или от волнения), a Nowowiejski jak struty (а Нововейский как отравленный = неживой). Zaraz też w sieni począł się żegnać z panią stolnikową (/он/ сейчас же в сенях начал прощаться с пани стольниковой). Prуżno go zatrzymywała (напрасно /она/ его удерживала), prуżno i sam Wołodyjowski (напрасно и сам Володыёвский), ktуry był w humorze wybornym (который был в отменном настроении), namawiał go do pozostania na wieczerzę (уговаривал его остаться: «к задержке» на ужин); wymуwił się służbą i odjechał (/тот/ отговорился службой и уехал). Wуwczas pani stolnikowa (тогда пани стольникова), nie mуwiąc nic (не говоря ничего), pocałowała Basię w czoło (поцеловала Басю в лоб) — ona zaś poleciała zaraz do swojej izby (она же помчалась тотчас в свою комнату) i nie wrуciła, aż na wieczerzę (и не вернулась даже на ужин).
Na drugi dzień dopiero pan Zagłoba przydybawszy ją samą spytał (на следующий день только пан Заглоба, перехватив ее одну, спросил):
— A co, hajduczku, w Nowowiejskiego jakoby piorun trzasł (а что, гайдучок, в Нововейского словно молния ударила)?
— Aha (ага)! — odrzekła potakując głową i mrugając oczyma (ответила /она/, кивая головой и моргая глазами).
— Powiedzże, coś mu powiedziała (расскажи, что /ты/ ему сказала)?
— Prędkie było pytanie, bo to rezolut, ale prędka odpowiedź, bo i ja rezolutka: nie (скорый это был вопрос, поскольку /он/ решительный, но скорый и ответ, ибо и я решительная: нет)!
— Wybornieś postąpiła (отлично поступила)! Niech cię uściskam (дай я /тебя/ обниму)! Cуż on (что же он)? dał się krуtko zbyć (сдался слишком быстро)?
— Pytał, czyli z czasem nie będzie mуgł czego uzyskać (спрашивал, не сможет ли со временем чего-нибудь добиться)! Żal mi go było, ale nie, nie (жаль мне его было, но нет, нет); nie może z tego nic być (не может из того ничего получиться = не будет толку)!...

Basia zaś była czerwona, nie wiadomo, z mrozu czy ze wzruszenia, a Nowowiejski jak struty. Zaraz też w sieni począł się żegnać z panią stolnikową. Prуżno go zatrzymywała, prуżno i sam Wołodyjowski, ktуry był w humorze wybornym, namawiał go do pozostania na wieczerzę; wymуwił się służbą i odjechał. Wуwczas pani stolnikowa, nie mуwiąc nic, pocałowała Basię w czoło — ona zaś poleciała zaraz do swojej izby i nie wrуciła, aż na wieczerzę.
Na drugi dzień dopiero pan Zagłoba przydybawszy ją samą spytał:
— A co, hajduczku, w Nowowiejskiego jakoby piorun trzasł?
— Aha! — odrzekła potakując głową i mrugając oczyma.
— Powiedzże, coś mu powiedziała?
— Prędkie było pytanie, bo to rezolut, ale prędka odpowiedź, bo i ja rezolutka: nie!
— Wybornieś postąpiła! Niech cię uściskam! Cуż on? dał się krуtko zbyć?
— Pytał, czyli z czasem nie będzie mуgł czego uzyskać! Żal mi go było, ale nie, nie; nie może z tego nic być!...

Tu Basia rozdęła chrapki i poczęła trząść czupryną trochę smutno i jakoby w zamyśleniu (тут Бася раздула ноздри и принялась трясти вихрами немного грустно и словно в задумчивости).
— Powiedzże mi swoje racje (расскажи мне свои резоны)? — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба).
— Tego samego i on chciał, ale na prуżno (того самого и он хотел, но напрасно); jemu nie powiedziałam i nikomu nie powiem (/я/ ему не сказала и никому не скажу).
— A może (а может) — rzekł Zagłoba patrząc jej bystro w oczy (сказал Заглоба, быстро взглянув ей в глаза) — a może ty w sercu jakowyś ukryty afekt nosisz, hę (а может, ты в сердце какой-то скрытый аффект = симпатию носишь, а)?
— Figę, nie afekt (фигу, /а/ не симпатию)! — zawołała Basia (вскричала Бася).
I porwawszy się z miejsca poczęła powtarzać prędko (и сорвавшись с места, принялась повторять быстро = тараторить), jakby chcąc pokryć pomieszanie (словно желая скрыть замешательство):
— Nie chcę pana Nowowiejskiego (не хочу пана Нововейского)! nie chcę pana Nowowiejskiego (не хочу пана Нововейского)! Nie chcę nikogo (не хочу никого)! Czemu mi waćpan dokuczasz (почему, ваша милость, мне докучаешь)? czemu mi wszyscy dokuczają (почему мне все докучают)?...
I rozpłakała się nagle (и расплакалась внезапно).

Tu Basia rozdęła chrapki i poczęła trząść czupryną trochę smutno i jakoby w zamyśleniu.
— Powiedzże mi swoje racje? — rzekł Zagłoba.
— Tego samego i on chciał, ale na prуżno; jemu nie powiedziałam i nikomu nie powiem.
— A może — rzekł Zagłoba patrząc jej bystro w oczy — a może ty w sercu jakowyś ukryty afekt nosisz, hę?
— Figę, nie afekt! — zawołała Basia.
I porwawszy się z miejsca poczęła powtarzać prędko, jakby chcąc pokryć pomieszanie:
— Nie chcę pana Nowowiejskiego! nie chcę pana Nowowiejskiego! Nie chcę nikogo! Czemu mi waćpan dokuczasz? czemu mi wszyscy dokuczają?...
I rozpłakała się nagle.

Pan Zagłoba pocieszał ją, jak umiał (пан Заглоба утешал ее, как умел), ale przez cały dzień była i smutna, i zła (но целый день /она/ была и грустная, и злая).
— Panie Michale (пан Михал) — rzekł przy obiedzie Zagłoba (сказал за обедом Заглоба) — ty odjeżdżasz, a tymczasem Ketling powrуci (ты уедешь, а тем временем Кетлинг вернется), a gładysz to nad gładysze (а /ведь он/ красавец из красавцев)! Nie wiem, jak tam panniątka dadzą sobie rady (не знаю, как барышни устоят), ale tak myślę (но так думаю), że po przyjeździe zastaniesz je obie rozamorowane (что после приезда застанешь обеих влюбленными).
— Dobra nasza (хорошо бы)! — odrzekł Wołodyjowski (ответил Володыёвский). — Pannę Basię mu zaraz zaswatamy (панну Басю ему сейчас же засватаю)!
Basia utkwiła w nim wzrok rysi i odrzekła (Бася вперила в него рысий взгляд и ответила):
— A czemu to waćpan o Krzysię mniej troskliwy (а почему ваша милость о Кшисе менее заботливый)?
Zmieszał się na te słowa mały rycerz niezmiernie i odrzekł (смутился на эти слова маленький рыцарь безмерно и ответил):
— Waćpanna jeszcze nie znasz Ketlingowej mocy, ale jej doznasz (милостивая панна еще не знаешь силы Кетлинга, но /ты/ ее узнаешь)!
— A czemu Krzysia nie ma doznać (а почему Кшися не должна узнать)? Toć przecie nie ja śpiewam (ведь это не я пою):
Mdła białogłowa (молодая невеста)
Jakże się schowa (как же защитится)
I gdzie się biedna schroni (и где бедная спрячется)?

Pan Zagłoba pocieszał ją, jak umiał, ale przez cały dzień była i smutna, i zła.
— Panie Michale — rzekł przy obiedzie Zagłoba — ty odjeżdżasz, a tymczasem Ketling powrуci, a gładysz to nad gładysze! Nie wiem, jak tam panniątka dadzą sobie rady, ale tak myślę, że po przyjeździe zastaniesz je obie rozamorowane.
— Dobra nasza! — odrzekł Wołodyjowski. — Pannę Basię mu zaraz zaswatamy!
Basia utkwiła w nim wzrok rysi i odrzekła:
— A czemu to waćpan o Krzysię mniej troskliwy?
Zmieszał się na te słowa mały rycerz niezmiernie i odrzekł:
— Waćpanna jeszcze nie znasz Ketlingowej mocy, ale jej doznasz!
— A czemu Krzysia nie ma doznać? Toć przecie nie ja śpiewam:
Mdła białogłowa
Jakże się schowa
I gdzie się biedna schroni?

Tu znуw Krzysia zmieszała się z kolei (тут снова Кшися смутилась в свою очередь), a mała gadzina mуwiła dalej (а маленькая змейка сказала далее):
— W ostatku pana Nowowiejskiego poproszę (в конце концов пана Нововейского попрошу), żeby mi tarczy swojej pożyczył (чтобы мне свой щит одолжил /от стрел укрыться/), ale jak waćpan wyjedzie (но когда ваша милость уедет), nie wiem (не знаю), czym się Krzysia będzie bronić (чем Кшися будет защищаться), jeśli na nią termin przyjdzie (если ее срок придет)?...
Ale Wołodyjowski już ochłonął, więc odrzekł nieco surowo (но Володыёвский уже остыл, поэтому ответил несколько сурово):
— Może też i znajdzie czym się bronić lepiej od waćpanny (может, /она/ найдет чем защищаться лучше милостивой панны).
— A to jakim sposobem (а это каким образом)?
— Bo mniej płocha, a statku i rozwagi ma więcej (ибо /она/ менее ветреная, а благоразумия и рассудительности имеет больше)...
Pan Zagłoba i pani stolnikowa myśleli (пан Заглоба и пани стольникова думали), że czupurny hajduczek zaraz stanie do walki (что строптивый гайдучок сейчас же кинется в бой), ale ku wielkiemu ich zdziwieniu (но к великому их изумлению) hajduczek spuścił głowę ku talerzowi (гайдучок опустил голову к тарелке) i po chwili dopiero rzekł cichym głosem (и после только сказал тихим голосом):
— Jeśli się waćpan gniewa, to przepraszam i waćpana, i Krzysię (если ваша милость гневается, то прошу прощения и у вашей милости, и у Кшиси)...

Tu znуw Krzysia zmieszała się z kolei, a mała gadzina mуwiła dalej:
— W ostatku pana Nowowiejskiego poproszę, żeby mi tarczy swojej pożyczył, ale jak waćpan wyjedzie, nie wiem, czym się Krzysia będzie bronić, jeśli na nią termin przyjdzie?...
Ale Wołodyjowski już ochłonął, więc odrzekł nieco surowo:
— Może też i znajdzie czym się bronić lepiej od waćpanny.
— A to jakim sposobem?
— Bo mniej płocha, a statku i rozwagi ma więcej...
Pan Zagłoba i pani stolnikowa myśleli, że czupurny hajduczek zaraz stanie do walki, ale ku wielkiemu ich zdziwieniu hajduczek spuścił głowę ku talerzowi i po chwili dopiero rzekł cichym głosem:
— Jeśli się waćpan gniewa, to przepraszam i waćpana, i Krzysię...



Rozdział XI (Глава XI)

Pan Michał mając pozwolenie jechania (пан Михал, имея разрешение ехать /тем маршрутом/), ktуrędy by chciał (которым бы пожелал), jechał na Częstochowę i na Anusin grуb (ехал на Ченстохов и на Анусину могилу). Wypłakawszy przy nim resztę łez ruszył dalej (выплакав на ней остатки слез, /он/ направился дальше), a pod wpływem świeżych wspomnień przychodziło mu do głowy (но под влиянием свежих воспоминаний приходило ему в голову), że jednak te tajemnicze zrękowiny z Krzysią były za wczesne (что все-таки тайное обручение с Кшисей было преждевременным). Czuł, że żal i żałoba mają w sobie coś świętego i nietykalnego (/он/ чувствовал, что печаль и траур имеют = содержат в себе нечто святое и нерушимое), co winno być zostawione w spokoju (что должно быть оставлено в покое = в неприкосновенности), dopуki samo nie wzniesie się jako mgła ku niebu (пока /оно/ само не вознесется, как туман к небу) i nie rozejdzie po niezmiernych przestworzach (и не развеется по безмерным просторам).
Inni wprawdzie (иные действительно), owdowiawszy (овдовев), żenili się w miesiąc lub dwa pуźniej (женились через месяц или два /после похорон/) — ale tacy nie poczynali od kamedułуw (но такие не начинали от камедулов = не собирались в монастырь) ani też klęska nie spotykała ich w progu szczęścia (и удар не постигал их на пороге счастья), po całych latach oczekiwania (после долгих лет ожидания). Wreszcie, jeśli prostacy nie szanowali świętości żalu (впрочем, если простаки не понимали святости скорби), zali godziło się iść ich przykładem (то годилось ли следовать их примеру)?
Jechał więc pan Wołodyjowski na Ruś (ехал, таким образом, пан Володыёвский на Русь), a wyrzuty towarzyszyły mu w drodze (а укоры /совести/ сопровождали его в дороге). Był jednak na tyle sprawiedliwym (/он/ был, однако, настолько справедливым), że sam całą winę brał na siebie (что сам всю вину брал на себя), a na Krzysię jej nie składał (а на Кшисю ее не перекладывал). Owszem, do licznych niepokojуw (в общем, к многочисленным тревогам), ktуre go ogarnęły (которые его охватывали), dołączył się i ten (присоединилась еще и та), czy i Krzysia także nie poczytuje mu w głębi duszy za złe tego pośpiechu (не сочтет ли и Кшися тоже в глубине души за зло эту поспешность).

Pan Michał mając pozwolenie jechania, ktуrędy by chciał, jechał na Częstochowę i na Anusin grуb. Wypłakawszy przy nim resztę łez ruszył dalej, a pod wpływem świeżych wspomnień przychodziło mu do głowy, że jednak te tajemnicze zrękowiny z Krzysią były za wczesne. Czuł, że żal i żałoba mają w sobie coś świętego i nietykalnego, co winno być zostawione w spokoju, dopуki samo nie wzniesie się jako mgła ku niebu i nie rozejdzie po niezmiernych przestworzach.
Inni wprawdzie, owdowiawszy, żenili się w miesiąc lub dwa pуźniej — ale tacy nie poczynali od kamedułуw ani też klęska nie spotykała ich w progu szczęścia, po całych latach oczekiwania. Wreszcie, jeśli prostacy nie szanowali świętości żalu, zali godziło się iść ich przykładem?
Jechał więc pan Wołodyjowski na Ruś, a wyrzuty towarzyszyły mu w drodze. Był jednak na tyle sprawiedliwym, że sam całą winę brał na siebie, a na Krzysię jej nie składał. Owszem, do licznych niepokojуw, ktуre go ogarnęły, dołączył się i ten, czy i Krzysia także nie poczytuje mu w głębi duszy za złe tego pośpiechu.

— Sama pewnie by tak nie postąpiła (сама /она/, наверное, так не поступила бы) — mуwił sobie pan Michał (сказал себе пан Михал) — a mając duszę wielką (а имея душу великую), niechybnie i w innych tej wielkości desiderat (неизбежно и от других этого величия [desiderat — лат. требует]).
Otуż strach go brał, czy się jej nie wydał małym (вот же страх его охватывал, не показался ли он ей маленьким = ничтожным).
Jednakże był to prуżny strach (однако, был это напрасный страх). Krzysi nic było do żałoby pana Michała (Кшиси не было /дела/ до скорби пана Михала) i gdy jej o niej za dużo mуwił (и если /он/ ей о ней слишком много говорил), nie tylko to nie budziło w pannie wspуłczucia (то это не только не будило в панне сочувствия), ale drażniło jej miłość własną (но дразнило ее собственную любовь). Zali to ona, żyjąca, nie była warta tej zmarłej (неужели она, живая, не была достойна той, умершей)?
Albo czy w ogуlności była tak mało warta (неужели /она/ вообще так мало стоила), że zmarła Anusia mogła być jej rywalką (что покойная Ануся могла быть ей соперницей)? Pan Zagłoba, gdyby do tajemnicy należał (пан Заглоба, если бы был посвящен в тайну), pewnie uspokoiłby pana Michała (наверное, успокоил бы пана Михала), że niewiasty nie mają jedna dla drugiej zbyt wiele miłosierdzia (что женщины не имеют друг к другу слишком много милосердия).

— Sama pewnie by tak nie postąpiła — mуwił sobie pan Michał-a mając duszę wielką, niechybnie i w innych tej wielkości desiderat.
Otуż strach go brał, czy się jej nie wydał małym.
Jednakże był to prуżny strach. Krzysi nic było do żałoby pana Michała i gdy jej o niej za dużo mуwił, nie tylko to nie budziło w pannie wspуłczucia, ale drażniło jej miłość własną. Zali to ona, żyjąca, nie była warta tej zmarłej?
Albo czy w ogуlności była tak mało warta, że zmarła Anusia mogła być jej rywalką? Pan Zagłoba, gdyby do tajemnicy należał, pewnie pewnie uspokoiłby pana Michała, że niewiasty nie mają jedna dla drugiej zbyt wiele miłosierdzia.

Niemniej jednak po wyjeździe Wołodyjowskiego (несмотря на это, все-таки после отъезда Володыёвского) panna Krzysia była zdumiona tym (панна Кшися была озадачена тем), co zaszło (что случилось), i że już klamka zapadła (и что жребий уже брошен). Jadąc do Warszawy (едучи в Варшаву), w ktуrej nigdy przedtem nie była (в которой /она/ никогда перед тем не была), wyobrażała sobie (/Кшися/ представляла себе), że będzie wcale inaczej (что будет все иначе). Oto na konwokacją i elekcją zjadą dwory biskupie i dygnitarskie (вот на конвокации и выборы съедутся дворы епископские и сановные), świetne rycerstwo podąży ze wszystkich stron Rzeczypospolitej (цвет рыцарства соберется со всех краев Речи Посполитой). Ileż tam będzie zabaw, gwaru, popisуw (сколько же там будет забав, шуму, /возможностей/ показать /себя/), a wśrуd tego wiru (а среди этого водоворота), wśrуd tłumуw rycerstwa zjawi się jakowyś “on” nieznany (среди толпы рыцарства найдется некий «он» незнакомый), jakowyś rycerz taki (некий рыцарь, такой), jakich tylko w snach dziewczyny widują (каких только в снах девичьих видят); ten dopiero afektem zapłonie (тот только сильные чувства воспламенит), podoknami z cytrą będzie stawał (под окнами с цитрою будет стоять), kawalkady wyprawiał (кавалькады устраивать), długo musi kochać i wzdychać (долго должен любить и вздыхать), długo wstęgę kochanej na zbroi nosić (долго ленту любимой на оружии носить), nim po licznych cierpieniach (прежде чем после многочисленных испытаний) i przezwyciężonych przeszkodach do nуg upadnie (и преодоленных препятствий к ногам падет) i miłość wzajemną uzyska (и любви взаимной попросит).

Niemniej jednak po wyjeździe Wołodyjowskiego panna Krzysia była zdumiona tym, co zaszło, i że już klamka zapadła. Jadąc do Warszawy, w ktуrej nigdy przedtem nie była, wyobrażała sobie, że będzie wcale inaczej. Oto na konwokacją i elekcją zjadą dwory biskupie i dygnitarskie, świetne rycerstwo podąży ze wszystkich stron Rzeczypospolitej. Ileż tam będzie zabaw, gwaru, popisуw, a wśrуd tego wiru, wśrуd tłumуw rycerstwa zjawi się jakowyś “on” nieznany, jakowyś rycerz taki, jakich tylko w snach dziewczyny widują; ten dopiero afektem zapłonie, podoknami z cytrą będzie stawał, kawalkady wyprawiał, długo musi kochać i wzdychać, długo wstęgę kochanej na zbroi nosić, nim po licznych cierpieniach i przezwyciężonych przeszkodach do nуg upadnie i miłość wzajemną uzyska.

Owуż nic się z tego nie stało (но ничего из этого /воображаемого/ не случилось). Mgły barwiste i mieniące się jak tęcza zrzedły (туманы, разноцветные и меняющиеся, как радуга, поредели = развеялись) i rycerz ukazał się wprawdzie (и рыцарь показался действительно), rycerz nawet wcale niepospolity (рыцарь даже вовсе незаурядный), za pierwszego żołnierza Rzeczypospolitej głoszony (первым воином Речи Посполитой провозглашенный), kawaler wielki (кавалер великий), ale do “onego” niezbyt (но на «него» не совсем), a nawet wcale niepodobny (и даже вовсе непохожий). Nie było też kawalkad i na lutni grania (не было также кавалькад и игры на лютне) ni turniejуw, ni popisуw (ни турниров, ни показов), ni wstęg na zbroi (ни ленточек на оружии), ni gwaru rycerstwa (ни гомона рыцарей), ni zabaw, ni tego wszystkiego (ни забав, ни всего того), co jako sen majaczy (что как смутный сон), jako cudowna bajka na wieczornicy ciekawi (как чудесная сказка на вечерницах вызывает интерес), jako zapach kwiatуw upaja (как аромат цветов пьянит), jak ptasia ponęta nęci (как птичья приманка соблазняет); od czego płonie twarz (от чего пламенеет лицо), bije serce drży ciało (бьется сердце, дрожит тело)... Był tylko dworek za miastem (было только поместье за городом), w dworku pan Michał (в поместье пан Михал), po czym zdarzyła się konfidencja (потом состоялось объяснение) — i już (и уже)! — reszta przepadła (остальное пропало), znikła (исчезло), jak znika miesiąc na niebie (как исчезает месяц на небе), gdy chmury go zakryją (когда облако его закрывает)... Gdyby to jeszcze ten pan Wołodyjowski był przyszedł na końcu bajki (если бы еще этот пан Володыёвский пришел в конце сказки), przecie byłby pożądany (может быть, /он/ был бы желанным).

Owуż nic się z tego nie stało. Mgły barwiste i mieniące się jak tęcza zrzedły i rycerz ukazał się wprawdzie, rycerz nawet wcale niepospolity, za pierwszego żołnierza Rzeczypospolitej głoszony, kawaler wielki, ale do “onego” niezbyt, a nawet wcale niepodobny. Nie było też kawalkad i na lutni grania ni turniejуw, ni popisуw, ni wstęg na zbroi, ni gwaru rycerstwa, ni zabaw, ni tego wszystkiego, co jako sen majaczy, jako cudowna bajka na wieczornicy ciekawi, jako zapach kwiatуw upaja, jak ptasia ponęta nęci; od czego płonie twarz, bije serce drży ciało... Był tylko dworek za miastem, w dworku pan Michał, po czym zdarzyła się konfidencja — i już! — reszta przepadła, znikła, jak znika miesiąc na niebie, gdy chmury go zakryją... Gdyby to jeszcze ten pan Wołodyjowski był przyszedł na końcu bajki, przecie byłby pożądany.

Nieraz Krzysia rozmyślając o jego sławie (не раз Кшися размышляла о его славе), o jego zacności (о его благородстве), o jego męstwie (о его мужестве), ktуre go chlubą Rzeczypospolitej (которое его гордостью Речи Посполитой), a postrachem jej nieprzyjaciуł uczyniło (и грозой ее врагов сделало), czuła, że jednak miłuje go wielce (/она/ чувствовала, что все же любит его сильно), zdało jej się tylko (казалось ей только), że ją coś ominęło (что ее что-то обошло), że ją spotkała pewna krzywda (что ее причинена какая-то обида) — trochę przez niego (немного из-за него = по его вине) — a raczej przez pośpiech (а скорее, из-за поспешности)...
Tak więc уw pośpiech (эта вот поспешность) zapadł obojgu ziarnkiem piasku na serce (упала /им/ обоим зернышком песку на сердце), a że byli coraz dalej od siebie (а чем /они/ были дальше друг от друга), więc ziarnko owe zaczęło im nieco dolegać (тем это зернышко начинало сильнее давить). Nieraz w uczuciach ludzkich coś się tak nieznacznie (часто в поступках человеческих что-то такое незначительное), jakoby maluchny cierń kłuje (словно крохотный шип, уколет) i z czasem albo się goi (и со временем /ранка/ либо заживет), albo też jątrzy coraz bardziej (либо бередится с каждым разом все сильнее) i choćby największą miłość bуlem (даже самую большую любовь болью) i goryczą zaprawia (и горечью заправляет). Ale między nimi było jeszcze do bуlu i goryczy daleko (но между ними было еще до боли и горечи далеко). Szczegуlniej dla pana Michała słodkim i uspokajającym (особенно для пана Михала сладким и успокаивающим) była Krzysia wspomnieniem (была Кшися воспоминанием) i pamięć jej tak szła za nim (и память о ней следовала за ним), jako cień idzie za człowiekiem (как тень идет за человеком).

Nieraz Krzysia rozmyślając o jego sławie, o jego zacności, o jego męstwie, ktуre go chlubą Rzeczypospolitej, a postrachem jej nieprzyjaciуł uczyniło, czuła, że jednak miłuje go wielce, zdało jej się tylko, że ją coś ominęło, że ją spotkała pewna krzywda — trochę przez niego — a raczej przez pośpiech...
Tak więc уw pośpiech zapadł obojgu ziarnkiem piasku na serce, a że byli coraz dalej od siebie, więc ziarnko owe zaczęło im nieco dolegać. Nieraz w uczuciach ludzkich coś się tak nieznacznie, jakoby maluchny cierń kłuje i z czasem albo się goi, albo też jątrzy coraz bardziej i choćby największą miłość bуlem i goryczą zaprawia. Ale między nimi było jeszcze do bуlu i goryczy daleko. Szczegуlniej dla pana Michała słodkim i uspokajającym była Krzysia wspomnieniem i pamięć jej tak szła za nim, jako cień idzie za człowiekiem.

Myślał też, że im bardziej się oddali (думал /он/ также, что чем дальше /они/ отдалятся), tym ona stanie mu się droższą (тем она станет ему дороже), tym bardziej za nią wzdychał (тем больше по ней вздыхал бы) i do niej tęsknił będzie (и тосковал бы). Jej ciężej czas upływał (для нее тяжелее время текло), bo Ketlingowego dworu od czasu wyjazdu małego rycerza (ибо Кетлингова двора со временем отъезда маленького рыцаря) nikt nie odwiedzał (никто не посещал) i dzień za dniem przechodził w jednostajności i nudzie (и день за днем проходили в однообразии и скуке).
Pani stolnikowa wyczekiwała męża licząc dnie do elekcji (пани стольникова ожидала мужа, считая дни до выборов) i o nim tylko mуwiła (и о нем только говорила); Basia osowiała bardzo (Бася поникла сильно). Sprzeciwiał się jej pan Zagłoba (досаждал ей пан Заглоба, /уверяя/), że odpaliwszy Nowowiejskiego (что /она/, отвергнув Нововейского), teraz za nim tęskni (сейчас по нему тоскует). Jakoż wolałaby była (как же /Бася/ желала бы /теперь/), żeby choć on przyjeżdżał (чтобы хоть он приезжал), ale on sobie rzekł: “Nic tu po mnie” (но он себе сказал: «нечего мне тут /делать/») — i wkrуtce za Wołodyjowskim wyruszył (и вскоре за Володыёвским отправился /на заставу/).
Pan Zagłoba także się z powrotem do Skrzetuskich wybierał mуwiąc (пан Заглоба опять с возвращением к Скшетуским собирался, говоря), że mu za basałykami tęskno (что ему за башибузуками тоскливо = соскучился по башибузукам); wszelako ciężkim będąc (но, будучи отяжелевшим), z dnia na dzień wyjazd odkładał (со дня на день отъезд откладывал), Basi zaś tłumaczył (Басе же объяснял), że ona powodem mitręgi (что она повод проволочек), bo się w niej kocha i o jej rękę starać się zamierza (ибо /он/ в нее влюбился и ее руки домогаться намерен).

Myślał też, że im bardziej się oddali, tym ona stanie mu się droższą, tym bardziej za nią wzdychał i do niej tęsknił będzie. Jej ciężej czas upływał, bo Ketlingowego dworu od czasu wyjazdu małego rycerza nikt nie odwiedzał i dzień za dniem przechodził w jednostajności i nudzie.
Pani stolnikowa wyczekiwała męża licząc dnie do elekcji i o nim tylko mуwiła; Basia osowiała bardzo. Sprzeciwiał się jej pan Zagłoba, że odpaliwszy Nowowiejskiego, teraz za nim tęskni. Jakoż wolałaby była, żeby choć on przyjeżdżał, ale on sobie rzekł: “Nic tu po mnie” — i wkrуtce za Wołodyjowskim wyruszył.
Pan Zagłoba także się z powrotem do Skrzetuskich wybierał mуwiąc, że mu za basałykami tęskno; wszelako ciężkim będąc, z dnia na dzień wyjazd odkładał, Basi zaś tłumaczył, że ona powodem mitręgi, bo się w niej kocha i o jej rękę starać się zamierza.

Tymczasem dotrzymywał towarzystwa Krzysi (тем временем /пан Заглоба/ держался общества Кшиси), gdy pani Makowiecka wyjeżdżała z Basią do pani podkomorzyny Iwowskiej (когда пани Маковецкая выезжала с Басей к пани подкомориевой Ивовской). Krzysia nigdy im nie towarzyszyła w tych odwiedzinach (Кшися никогда им не сопутствовала в этих визитах), bo pani podkomorzyna mimo całej swej zacności (поскольку пани подкомориева, несмотря на все свое благородство) znosić Krzysi nie mogła (переносить Кшисю не могла). Atoli często gęsto i pan Zagłoba wyruszał do Warszawy (однако же часто-густо и пан Заглоба отправлялся в Варшаву), gdzie w grzecznej kompanii czas trawiąc (где в любезной /его сердцу/ компании время проводя), wracał nieraz pijany dopiero drugiego dnia (возвращался не раз пьяный только на следующий день) — i wуwczas Krzysia zostawała zupełnie sama (и тогда Кшися оставалась совсем одна), trawiąc samotne chwile na rozmyślaniach trochę o panu Wołodyjowskim (терзаясь в одинокие минуты размышлениями немного о пане Володыёвском), trochę i o tym (немного и о том), co by się mogło zdarzyć (что бы могло случиться), gdyby owa klamka nie była zapadła raz na zawsze (если бы оный жребий не был брошен раз и навсегда), a częstokroć (а часто /и о том/): jak by wyglądał уw nieznany rywal pana Michała (как выглядел бы неведомый соперник пана Михала), krуlewicz z bajki (королевич из сказки)...

Tymczasem dotrzymywał towarzystwa Krzysi, gdy pani Makowiecka wyjeżdżała z Basią do pani podkomorzyny Iwowskiej. Krzysia nigdy im nie towarzyszyła w tych odwiedzinach, bo pani podkomorzyna mimo całej swej zacności znosić Krzysi nie mogła. Atoli często gęsto i pan Zagłoba wyruszał do Warszawy, gdzie w grzecznej kompanii czas trawiąc, wracał nieraz pijany dopiero drugiego dnia — i wуwczas Krzysia zostawała zupełnie sama, trawiąc samotne chwile na rozmyślaniach trochę o panu Wołodyjowskim, trochę i o tym, co by się mogło zdarzyć, gdyby owa klamka nie była zapadła raz na zawsze, a częstokroć: jak by wyglądał уw nieznany rywal pana Michała, krуlewicz z bajki...

Raz więc siedziała pod oknem (однажды она сидела под окном) i patrzyła w zamyśleniu na drzwi komnaty (и смотрела в задумчивости на двери комнаты), na ktуre padał okrutny blask zachodzącego słońca (на которую падал яркий отблеск заходящего солнца), gdy nagle dzwonek od sani dał się słyszeć z drugiej strony domu (когда внезапный звон колокольчика саней послышался с другой стороны дома). Krzysi przebiegło przez głowę (у Кшиси промелькнуло в голове), że pani Makowiecka musiała z Basią powrуcić (что пани Маковецкая должна с Басей вернуться), ale nie wywiodło to ją z zamyślenia (но не вывело это ее из задумчивости) i oczu nawet nie odwrуciła ode drzwi (и глаз даже не отвела от двери); tymczasem drzwi otworzyły się (тем временем двери отворились) i na tle ciemnej głębi ukazał się oczom dziewczyny (и на фоне темной глубины предстал перед очами девушки) jakiś nieznany mężczyzna (какой-то незнакомый мужчина).

Raz więc siedziała pod oknem i patrzyła w zamyśleniu na drzwi komnaty, na ktуre padał okrutny blask zachodzącego słońca, gdy nagle dzwonek od sani dał się słyszeć z drugiej strony domu. Krzysi przebiegło przez głowę, że pani Makowiecka musiała z Basią powrуcić, ale nie wywiodło to ją z zamyślenia i oczu nawet nie odwrуciła ode drzwi; tymczasem drzwi otworzyły się i na tle ciemnej głębi ukazał się oczom dziewczyny jakiś nieznany mężczyzna.

W pierwszej chwili wydało się Krzysi (в первое мгновение показалось Кшисе), że widzi obraz albo że zasnęła i śni (что видит картину или заснула и снится /ей/): tak cudne stanęło przed nią zjawisko (такое чудесное стояло перед ней видение)... Nieznajomy był to młody człowiek (незнакомый этот был молодой человек), przybrany w czarny strуj cudzoziemski z białym koronkowym kołnierzem (убранный = одетый в черный чужеземного покроя наряд с белым кружевным воротником) spadającym aż na ramiona (спадающим на плечи). Krzysia w dzieciństwie jeszcze widziała raz pana Arciszewskiego (Кшися в детстве еще видела однажды пана Арцишевского), generała artylerii koronnej (генерала коронной артиллерии), przybranego podobnie (одетого похоже = подобным образом), ktуren też z powodu takiego stroju (который также по причине такой одежды), jak rуwnież dla nadzwyczajnej swej piękności (равно как и из-за необычайной своей красоты) długo jej został w pamięci (надолго остался в ее памяти). Owуż tak był ubrany уw młodzian (точно так же был одет этот молодой человек), tylko że pięknością gasił bez miary i pana Arciszewskiego (только по красоте превзошел намного и пана Арцишевского), i wszystkich mężуw chodzących po ziemi (и всех мужчин, ходящих по земле). Włosy jego, ucięte rуwno nad czołem (волосы его, подстриженные ровно надо лбом), wiły się w jasnych pierścieniach (вились светлыми кольцами) po obu stronach twarzy (по обеим сторонам лица), po prostu cudnej (просто чудесного). Brwi miał ciemne (брови имел темные), wyraźnie rysujące się na białym jak marmur czole (выразительно начертанные на белом, как мрамор, лбу); oczy słodkie i smutne (глаза пленительные и грустные); płowy wąs i płową spiczastą brodę (светлый ус и светлую пушистую бородку). Była to głowa niezrуwnana (была это голова удивительная), w ktуrej szlachetność łączyła się z męstwem (в которой благородство сочеталось с мужеством); głowa zarazem anielska i rycerska (голова одновременно ангельская и рыцарская). Krzysi dech zaparło w piersiach (у Кшиси дух в груди перехватило), bo patrząc oczom własnym nie wierzyła (ибо, глядя, глазам собственным не верила) ani też mogła zmiarkować (не могла также понять), czy ma przed sobą ułudę (видение ли перед ней), czy rzeczywistego człowieka (реальный ли человек). On stał przez chwilę nieruchomo (он стоял минуту неподвижно), zdumiony lub udający (изумленный или делающий вид) przez grzeczność zdumienie nad Krzysiną pięknością (из вежливости удивления Кшисиной красотой); wreszcie ruszył ode drzwi (наконец отошел от двери) i spuściwszy kapelusz ku ziemi (и, опустив шляпу к земле) począł piуrami zamiatać podłogę (начал перьями подметать пол). Krzysia podniosła się, ale nogi pod nią drżały (Кшися поднялась, но ноги под ней дрожали), i to płonąc, to blednąc zamknęła oczy (и то краснея, то бледнея, /она/ закрыла глаза).

W pierwszej chwili wydało się Krzysi, że widzi obraz albo że zasnęła i śni: tak cudne stanęło przed nią zjawisko... Nieznajomy był to młody człowiek, przybrany w czarny strуj cudzoziemski z białym koronkowym kołnierzem spadającym aż na ramiona. Krzysia w dzieciństwie jeszcze widziała raz pana Arciszewskiego, generała artylerii koronnej, przybranego podobnie, ktуren też z powodu takiego stroju, jak rуwnież dla nadzwyczajnej swej piękności długo jej został w pamięci. Owуż tak był ubrany уw młodzian, tylko że pięknością gasił bez miary i pana Arciszewskiego, i wszystkich mężуw chodzących po ziemi. Włosy jego, ucięte rуwno nad czołem, wiły się w jasnych pierścieniach po obu stronach twarzy, po prostu cudnej. Brwi miał ciemne, wyraźnie rysujące się na białym jak marmur czole; oczy słodkie i smutne; płowy wąs i płową spiczastą brodę. Była to głowa niezrуwnana, w ktуrej szlachetność łączyła się z męstwem; głowa zarazem anielska i rycerska. Krzysi dech zaparło w piersiach, bo patrząc oczom własnym nie wierzyła ani też mogła zmiarkować, czy ma przed sobą ułudę, czy rzeczywistego człowieka. On stał przez chwilę nieruchomo, zdumiony lub udający przez grzeczność zdumienie nad Krzysiną pięknością; wreszcie ruszył ode drzwi i spuściwszy kapelusz ku ziemi począł piуrami zamiatać podłogę. Krzysia podniosła się, ale nogi pod nią drżały, i to płonąc, to blednąc zamknęła oczy.

Wtem zabrzmiał jego głos niski a miękki jak aksamit (тогда прозвучал его голос, низкий и мягкий, как бархат):
— Jestem Ketling of Elgin (я Кетлинг оф Эльджин). Panam Wołodyjowskiego przyjaciel i towarzysz broni (друг пана Володыёвского и /его/ товарищ по оружию). Służba powiedziała mi już (прислуга сообщила мне уже), że mam niewypowiedziane szczęście (что имею неизъяснимое счастье) i honor ugaszczać pod swym dachem siostrę i krewne mego Pallada (и честь принимать под своей крышей сестру и кровных /родственников/ моего Пилада), ale przebacz, dostojna panno, mojej konfuzji (но прости, благородная панна, мой конфуз), bo służba nie powiedziała mi tego (ибо прислуга не сообщила мне того), co oczy widzą (что глаза видят), a i oczy same twego blasku znieść nie mogą (а глаза сами твоего блеска вынести не могут)...
Takim komplementem powitał rycerski Ketling Krzysię (таким комплиментом приветствовал рыцарь Кетлинг Кшисю), ale ona nie wypłaciła mu podobnym (но она не отплатила ему подобным), bo się na żadne słowo zdobyć nie mogła (поскольку ни единого слова добыть = произнести не могла). Domyśliła się tylko (догадалась только), że skończywszy (что закончив), zapewne jej powtуrny pokłon oddaje (/он/ отдает ей повторный поклон), bo w ciszy usłyszała znуw szelest piуr o podłogę (поскольку услышала снова шелест перьев о пол). Czuła także, że trzeba (/она/ чувствовала также, что нужно), że trzeba koniecznie coś odpowiedzieć (что нужно обязательно что-то ответить) i komplementem za komplement się wywdzięczyć (и комплиментом за комплимент отблагодарить), że inaczej za prostaczkę poczytaną być może (что иначе простушкой /он ее/ посчитать может), a tu tymczasem tchu jej brak (а тут тем временем дух у нее перехватило), pulsa w skroniach i w ręku biją (пульс в висках и в руке бьется), pierś podnosi się i opada (грудь вздымается и опадает), jakby się zmęczyła bardzo (словно устала сильно). Otwiera powieki (/она/ подняла веки) — on stoi przed nią z pochyloną nieco głową (и он стоит перед ней с чуть склоненной головой), z admiracją i uszanowaniem w swej cudnej twarzy (с вниманием и почтением на своем прекрасном лице). Drżącymi rękoma chwyciła Krzysia za suknię (дрожащими руками схватилась Кшися за платье), aby choć dygnąć przed kawalerem (что хоть сделать реверанс перед кавалером), na szczęście w tejże chwili wołania (на счастье, в ту минуту вопли): “Ketling! Ketling! (Кетлинг! Кетлинг)”, rozległy się za drzwiami (раздались за дверью) i do komnaty wpadł z otwartymi ramiony zasapany pan Zagłoba (и в комнату влетел с распростертыми объятиями запыхавшийся пан Заглоба).

Wtem zabrzmiał jego głos niski a miękki jak aksamit:
— Jestem Ketling of Elgin. Panam Wołodyjowskiego przyjaciel i towarzysz broni. Służba powiedziała mi już, że mam niewypowiedziane szczęście i honor ugaszczać pod swym dachem siostrę i krewne mego Pallada, ale przebacz, dostojna panno, mojej konfuzji, bo służba nie powiedziała mi tego, co oczy widzą, a i oczy same twego blasku znieść nie mogą...
Takim komplementem powitał rycerski Ketling Krzysię, ale ona nie wypłaciła mu podobnym, bo się na żadne słowo zdobyć nie mogła. Domyśliła się tylko, że skończywszy, zapewne jej powtуrny pokłon oddaje, bo w ciszy usłyszała znуw szelest piуr o podłogę. Czuła także, że trzeba, że trzeba koniecznie coś odpowiedzieć i komplementem za komplement się wywdzięczyć, że inaczej za prostaczkę poczytaną być może, a tu tymczasem tchu jej brak, pulsa w skroniach i w ręku biją, pierś podnosi się i opada, jakby się zmęczyła bardzo. Otwiera powieki — on stoi przed nią z pochyloną nieco głową, z admiracją i uszanowaniem w swej cudnej twarzy. Drżącymi rękoma chwyciła Krzysia za suknię, aby choć dygnąć przed kawalerem, na szczęście w tejże chwili wołania: “Ketling! Ketling!”, rozległy się za drzwiami i do komnaty wpadł z otwartymi ramiony zasapany pan Zagłoba.

Wzięli się tedy w objęcia (/они/ обнялись), a przez ten czas panna starała się ochłonąć (а в это время барышня старалась оправиться) i zarazem spojrzeć dwa lub trzy razy na młodego rycerza (и заодно взглянуть два или три раза на молодого рыцаря). On zaś obejmował pana Zagłobę serdecznie (он же обнимал пана Заглобу сердечно), ale z tą nadzwyczajną szlachetnością w każdym ruchu (но с тем необычайным благородством в каждом движении), ktуrą bądź po przodkach odziedziczył (которое либо от предков унаследовал), bądź nabył takowej na wykwintnych krуlewskich i magnackich dworach (либо приобрел таковое при изысканных королевских и вельможных дворах).
— Jak się masz (как поживаешь)? — wołał pan Zagłoba (вопил пан Заглоба). — Radem ci w twoim domu jakoby w moim własnym (рад /я/ тебе в твоем доме, как в моем собственном). Niechże ci się przypatrzę (дай на тебя посмотрю)! Ha (ха)! pomizerniałeś (похудел)! Czy nie jakowe amory (небось какие-нибудь амуры)? Dalibуg, pomizerniałeś (ей-Богу, похудел)! Wiesz, Michał do chorągwi wyjechał (знаешь, Михал в хоругвь поехал). O! toś wybornie uczynił przyjechawszy (о! /ты/ отлично поступил, приехав)! Michał o klasztorze już nie myśli (Михал о монастыре уже не помышляет). Bawi tu jego siostra z dwiema pannami (пребывает тут его сестра с двумя барышнями). Dziewki jak rzepy (девки, как репки)! Jedna Jeziorkowska, druga Drohojowska (одна Езёрковская, вторая Дрогоёвская). Dla Boga (о Боже)! panna Krzysia tu jest (панна Кшися тут есть)! Przepraszam waćpannę (прошу прощения у милостивой панны), ale niech temu oczy wylezą (но пусть у того глаза вылезут), kto wam gładkości zaprzeczy (кто вам в красоте откажет), a na waćpaninej już się ten kawaler poznać musiał (а милостивую панну этот кавалер увидеть уже должен был).
Ketling skłonił po raz trzeci głową i rzekł z uśmiechem (Кетлинг поклонился в третий раз и сказал с улыбкой):

Wzięli się tedy w objęcia, a przez ten czas panna starała się ochłonąć i zarazem spojrzeć dwa lub trzy razy na młodego rycerza. On zaś obejmował pana Zagłobę serdecznie, ale z tą nadzwyczajną szlachetnością w każdym ruchu, ktуrą bądź po przodkach odziedziczył, bądź nabył takowej na wykwintnych krуlewskich i magnackich dworach.
— Jak się masz? — wołał pan Zagłoba. — Radem ci w twoim domu jakoby w moim własnym. Niechże ci się przypatrzę! Ha! pomizerniałeś! Czy nie jakowe amory? Dalibуg, pomizerniałeś! Wiesz, Michał do chorągwi wyjechał. O! toś wybornie uczynił przyjechawszy! Michał o klasztorze już nie myśli. Bawi tu jego siostra z dwiema pannami. Dziewki jak rzepy! Jedna Jeziorkowska, druga Drohojowska. Dla Boga! panna Krzysia tu jest! Przepraszam waćpannę, ale niech temu oczy wylezą, kto wam gładkości zaprzeczy, a na waćpaninej już się ten kawaler poznać musiał. Ketling skłonił po raz trzeci głową i rzekł z uśmiechem:

— Zostawiłem dom cekhauzem, a zastałem go Olimpem (/я/ оставил дом цейхгаузом, а застал его Олимпом), bom boginią ujrzał na wstępie (ибо богиню увидел при входе = войдя).
— Ketling! jak się masz (Кетлинг! Как поживаешь)! — zawołał po raz wtуry Zagłoba (воскликнул во второй раз пан Заглоба), ktуremu mało było jednego powitania (которому мало было одного приветствия), i znуw chwycił go w objęcia (и снова схватил его в объятия). — Nic to (ничего это)! — mуwił (сказал) — hajduczkaś jeszcze nie widział (гайдучка еще не видел)! Jedna gładka, ale i druga miуd, miуd (одна хороша, но и вторая мед, мед)! Jak się masz, Ketling (как поживаешь, Кетлинг)! Daj ci Boże zdrowie (дай тебе Бог здоровья)! Będę ci mуwił: ty (буду тебе говорить «ты»)! Dobrze (ладно)? Staremu poręczniej (старому /так/ сподручнее)... Radeś z gości, co (рад гостям, да)? Pani Makowiecka tu zajechała (пани Маковецкая тут поселилась), bo o gospodę było czasu konwokacji trudno (поскольку с помещениями было во время конвокации трудно), ale teraz już łatwiej (но сейчас уже легче) i pewnie się wyniesie (и наверное, выедет), bo z pannami w kawalerskim domu mieszkać nie wypada (поскольку с барышнями в холостяцком доме проживать не годится), żeby ludzie krzywo nie patrzyli (чтобы люди криво не смотрели = не косились) i żeby jakowego gadania nie było (и чтобы каких-нибудь сплетен не было)...

— Zostawiłem dom cekhauzem, a zastałem go Olimpem, bom boginią ujrzał na wstępie.
— Ketling! jak się masz! — zawołał po raz wtуry Zagłoba, ktуremu mało było jednego powitania, i znуw chwycił go w objęcia. — Nic to! — mуwił — hajduczkaś jeszcze nie widział! Jedna gładka, ale i druga miуd, miуd! Jak się masz, Ketling! Daj ci Boże zdrowie! Będę ci mуwił: ty! Dobrze? Staremu poręczniej... Radeś z gości, co? Pani Makowiecka tu zajechała, bo o gospodę było czasu konwokacji trudno, ale teraz już łatwiej i pewnie się wyniesie, bo z pannami w kawalerskim domu mieszkać nie wypada, żeby ludzie krzywo nie patrzyli i żeby jakowego gadania nie było...

— Na Boga (ради Бога)! Nigdy na to nie pozwolę (/я/ никогда этого не позволю)! Jam Wołodyjowskiemu nie przyjaciel (я Володыёвскому не друг), ale brat (но брат), zatem panią Makowiecką jako siostrę przyjąć pod dachem mogę (поэтому пани Маковецкую как сестру принять под /своей/ крышей могу). Do waćpanny pierwszej o instancję się udaję (к милостивой панне за помощью обращаюсь), a jeśli trzeba (а если надо), to na kolanach będę o nią błagał (то на коленях буду ее умолять)!
To rzekłszy klęknął przed Krzysią (так сказав, преклонил колени перед Кшисей) i chwyciwszy jej rękę do ust przycisnął (и, схватив ее руку, к устам прижал), a patrzył w jej oczy błagalnie (и смотрел в ее глаза с мольбой), wesoło i smutno zarazem (весело и печально одновременно); ona zaś poczęła płonić się (она же начала краснеть), zwłaszcza że Zagłoba zaraz wykrzyknął (особенно же когда Заглоба выкрикнул):
— Ledwie przyjechał, już przed nią na kolanach (едва приехал, уже пред ней на коленях). Dla Boga (о Боже)! powiem pani Makowieckiej (расскажу пани Маковецкой), żem was tak zastał (что вас так застал)!... Ostro, Ketling (лихо, Кетлинг)!... Krzysiu (Кшися)! Poznaj waćpanna dworskie obyczaje (полюбуйся, милостивая панна, на светские обычаи)!...

— Na Boga! Nigdy na to nie pozwolę! Jam Wołodyjowskiemu nie przyjaciel, ale brat, zatem panią Makowiecką jako siostrę przyjąć pod dachem mogę. Do waćpanny pierwszej o instancję się udaję, a jeśli trzeba, to na kolanach będę o nią błagał!
To rzekłszy klęknął przed Krzysią i chwyciwszy jej rękę do ust przycisnął, a patrzył w jej oczy błagalnie, wesoło i smutno zarazem; ona zaś poczęła płonić się, zwłaszcza że Zagłoba zaraz wykrzyknął:
— Ledwie przyjechał, już przed nią na kolanach. Dla Boga! powiem pani Makowieckiej, żem was tak zastał!... Ostro, Ketling!... Krzysiu! Poznaj waćpanna dworskie obyczaje!...

— Jam dworskich obyczajуw nieświadoma (я светских обычаев не понимаю)! — szepnęła w największym zmieszaniu panna (шепнула в большом смущении барышня).
— Mogęż liczyć na instancję (могу ли я рассчитывать на /вашу/ помощь)? — pytał Ketling (спрашивал Кетлинг).
— Wstań waćpan (встань, ваша милость)!...
— Mogęż liczyć na instancję (могу ли я рассчитывать на /вашу/ помощь)? Jam brat pana Michałowy (я брат пана Михала)! Jemu się krzywda stanie (ему обида будет /нанесена/), gdy ten dom opustoszeje (если этот дом опустеет)!...
— Na nic tu moja chęć (не при чем тут мое желание)! — odrzekła przytomniej Krzysia (ответила, опомнившись, Кшися) — chociaż za waćpanową wdzięczną być muszę (хотя вашей милости за добрую волю благодарна быть должна).
— Dziękuję (благодарю)! — odparł Ketling przyciskając do ust jej rękę (ответил Кетлинг, прижимая к губам ее руку).

— Jam dworskich obyczajуw nieświadoma! — szepnęła w największym zmieszaniu panna.
— Mogęż liczyć na instancję? — pytał Ketling.
— Wstań waćpan!...
— Mogęż liczyć na instancję? Jam brat pana Michałowy! Jemu się krzywda stanie, gdy ten dom opustoszeje!...
— Na nic tu moja chęć! — odrzekła przytomniej Krzysia — chociaż za waćpanową wdzięczną być muszę.
— Dziękuję! — odparł Ketling przyciskając do ust jej rękę.

— Ha (ха)! mrуz na dworze (мороз на дворе), a Kupido golec (а Купидон голый): wszelako tak myślę (впрочем, /я/ думаю), że byle się tu dostał (что если бы cюда добрался), to w tym domu nie zmarznie (то в этом доме не замерзнет)! — zakrzyknął Zagłoba (закричал Заглоба).
— Daj waćpan spokуj (оставь, милостивый пан, /его/ в покое)! — rzekła Krzysia (сказала Кшися).
— A widzę już (а вижу уже): od samych wzdychań odliga będzie (от одних только вздохов оттепель будет)! Nic! tylko od wzdychań (только от вздохов)!...
— Dziękuję Bogu (слава Богу), żeś waćpan jowialnego humoru nie utracił (что ваша милость жизнерадостного настроения не утратил) — rzekł Ketling (сказал Кетлинг) — bo wesołość znak zdrowia (ибо веселье знак здоровья).
— I czystego sumienia, i czystego sumienia (и чистой совести, и чистой совести)! — odparł Zagłoba (ответил Заглоба). — Mędrzec pański powiada (мудрость людская гласит): “Ten się drapie, kogo swędzi (тот чешется, у кого свербит)”, a mnie nic nie swędzi (а у меня ничего не свербит); przetom wesуł (потому весел)!! Jak się masz Ketling (как поживаешь, Кетлинг)! O! do stu bisurmanуw (о! сто басурманов)! co to ja widzę (что я вижу)? Wszakżem to ciebie po polsku widział (всегда же /я/ тебя по-польски /одетым/ видел), w rysim kołpaczku i przy szabli (в рысьей шапке и при сабле), a teraześ się znowu na jakowegoś Angielczyka przemienił (в теперь /ты/ снова на какого-то англичанина переменился) i na cienkich nogach niby żuraw chodzisz (и на тонких ногах, словно журавль, ходишь)?

— Ha! mrуz na dworze, a Kupido golec: wszelako tak myślę, że byle się tu dostał, to w tym domu nie zmarznie! — zakrzyknął Zagłoba.
— Daj waćpan spokуj! — rzekła Krzysia.
— A widzę już: od samych wzdychań odliga będzie! Nic! tylko od wzdychań!...
— Dziękuję Bogu, żeś waćpan jowialnego humoru nie utracił — rzekł Ketling — bo wesołość znak zdrowia.
— I czystego sumienia, i czystego sumienia! — odparł Zagłoba. — Mędrzec pański powiada: “Ten się drapie, kogo swędzi”, a mnie nic nie swędzi; przetom wesуł!! Jak się masz Ketling! O! do stu bisurmanуw! co to ja widzę? Wszakżem to ciebie po polsku widział, w rysim kołpaczku i przy szabli, a teraześ się znowu na jakowegoś Angielczyka przemienił i na cienkich nogach niby żuraw chodzisz?

— Bom w Kurlandii długi czas siedział (потому что в Курляндии долгое время сидел), gdzie polskiego stroju nie zażywają (где польская одежда не в обычае), a teraz dwa dni spędziłem u angielskiego rezydenta w Warszawie (а сейчас два дня гостил у английского консула в Варшаве).
— To z Kurlandii wracasz (так /ты/ из Курляндии возвращаешься)?
— Tak jest (да). Przybrany rodzic mуj zmarł i tamże mi majętność drugą zostawił (приемный отец мой умер и второе тамошнее поместье мне оставил).
— Wieczny mu spokуj (вечная ему память)! Katolik-że on był (он же католик был)?
— Tak jest (да).
— To przynajmniej masz pociechę (такое, по крайней мере, имеешь утешение). A nie porzuciszże ty nas dla owej kurlandzkiej substancji (а не покинешь ты нас ради своих курляндских поместий)?
— Tu mi żyć i umierać (тут мне жить и умереть)! — odrzekł spojrzawszy na Krzysię Ketling (ответил, поглядев на Кшисю, Кетлинг).

— Bom w Kurlandii długi czas siedział, gdzie polskiego stroju nie zażywają, a teraz dwa dni spędziłem u angielskiego rezydenta w Warszawie.
— To z Kurlandii wracasz?
— Tak jest. Przybrany rodzic mуj zmarł i tamże mi majętność drugą zostawił.
— Wieczny mu spokуj! Katolik-że on był?
— Tak jest.
— To przynajmniej masz pociechę. A nie porzuciszże ty nas dla owej kurlandzkiej substancji?
— Tu mi żyć i umierać! — odrzekł spojrzawszy na Krzysię Ketling.

A ona spuściła zaraz swe długie rzęsy na oczy (а она опустила тотчас длинные ресницы на глаза).
Pani Makowiecka nadjechała o zupełnym już mroku (пани Маковецкая приехала уже в полной темноте), a Ketling wyszedł aż przed bramę na jej spotkanie (Кетлинг вышел к воротам навстречу ей) i prowadził ją do domu z takim uszanowaniem (и проводил ее в дом с такими почестями), jakby księżnę udzielną (словно удельную княгиню). Chciała, było, zaraz na drugi dzień szukać sobie innej gospody w samym mieście (/она/ хотела, было, сразу же, на следующий день искать себе другое помещение в самом городе), ale na nic się nie przydał jej opуr (но не удалось ей сопротивление /просьбам Кетлинга/). Młody rycerz pуty błagał (молодой рыцарь до тех пор /ее/ умолял), pуty się na swoje braterstwo z Wołodyjowskim powoływał (до тех пор на свое братство с Володыёвским ссылался), pуty klękał (до тех пор стоял на коленях), aż zgodziła się i nadal u niego zamieszkać (пока не согласилась и далее у него обитать). Ułożono tylko (договорились только), że i pan Zagłoba czas jakiś jeszcze zostanie (что и пан Заглоба на некоторое время еще останется), aby swą powagą i wiekiem niewiasty od złych językуw zasłonić (чтобы своей почтенностью и возрастом девушек от злых языков заслонить = защитить). On zgodził się chętnie (он согласился охотно), bo do hajduczka niezmiernie się przywiązał (поскольку к гайдучку безмерно привязался), a przy tym zaczął sobie pewne plany w głowie układać (к тому же /он/ начал себе некоторые планы в голове составлять), ktуre koniecznie jego obecności wymagały (которые обязательно его присутствия требовали). Dziewczyny obie były rade (девушки обе были рады), a Basia od razu otwarcie po stronie Ketlinga wystąpiła (а Бася сразу откровенно на стороне Кетлинга выступила).

A ona spuściła zaraz swe długie rzęsy na oczy.
Pani Makowiecka nadjechała o zupełnym już mroku, a Ketling wyszedł aż przed bramę na jej spotkanie i prowadził ją do domu z takim uszanowaniem, jakby księżnę udzielną. Chciała, było, zaraz na drugi dzień szukać sobie innej gospody w samym mieście, ale na nic się nie przydał jej opуr. Młody rycerz pуty błagał, pуty się na swoje braterstwo z Wołodyjowskim powoływał, pуty klękał, aż zgodziła się i nadal u niego zamieszkać. Ułożono tylko, że i pan Zagłoba czas jakiś jeszcze zostanie, aby swą powagą i wiekiem niewiasty od złych językуw zasłonić. On zgodził się chętnie, bo do hajduczka niezmiernie się przywiązał, a przy tym zaczął sobie pewne plany w głowie układać, ktуre koniecznie jego obecności wymagały. Dziewczyny obie były rade, a Basia od razu otwarcie po stronie Ketlinga wystąpiła.

— Dziś i tak się nie wyniesiem (сегодня и так не выедем) — rzekła do wahającej się pani stolnikowej (сказала колеблющейся пани стольниковой) — a pуźniej czy jedna doba, czy dwadzieścia, to już wszystko jedno (а позднее одни ли сутки, двадцать ли, это уже все равно)!
Ketling podobał się jej (Кетлинг нравился ей), zarуwno jak Krzysi (равно как и Кшисе), bo on się wszystkim niewiastom podobał (потому что он всем женщинам нравился); Basia przy tym nigdy dotąd nie widziała (Бася к тому же никогда доселе не видела) zagranicznego kawalera (заграничного кавалера) prуcz oficerуw cudzoziemskiej piechoty (кроме офицеров иностранной пехоты), ludzi mniejszej szarży (людей меньших чинов) i dość prostych (и достаточно простых); więc obchodziła go wkoło (поэтому обходила его вокруг), potrząsając czupryną (потряхивая вихрами), rozdymając chrapki (раздувая ноздри) i przypatrując mu się z dziecinną ciekawością (и рассматривала его с детской любознательностью) tak natarczywą (так настырно), że aż usłyszała cichą naganę od pani Makowieckiej (что получила тихий нагоняй от пани Маковецкой). Ale mimo nagany nie przestała go badać oczyma (но несмотря на нагоняй не перестала его изучать глазами = есть глазами), jakby chcąc jego wartość żołnierską ocenić (словно желая его ценность = достоинства солдатские оценить), a wreszcie poczęła wypytywać o niego pana Zagłobę (и наконец принялась расспрашивать о нем пана Заглобу).

— Dziś i tak się nie wyniesiem — rzekła do wahającej się pani stolnikowej — a pуźniej czy jedna doba, czy dwadzieścia, to już wszystko jedno!
Ketling podobał się jej, zarуwno jak Krzysi, bo on się wszystkim niewiastom podobał; Basia przy tym nigdy dotąd nie widziała zagranicznego kawalera prуcz oficerуw cudzoziemskiej piechoty, ludzi mniejszej szarży i dość prostych; więc obchodziła go wkoło, potrząsając czupryną, rozdymając chrapki i przypatrując mu się z dziecinną ciekawością tak natarczywą, że aż usłyszała cichą naganę od pani Makowieckiej. Ale mimo nagany nie przestała go badać oczyma, jakby chcąc jego wartość żołnierską ocenić, a wreszcie poczęła wypytywać o niego pana Zagłobę.

— Wielkiż to żołnierz (хороший ли /он/ солдат)? — spytała po cichu starego szlachcica (спросила потихоньку старого шляхтича).
— Że i znamienitszy być nie może (лучше и быть не может). Widzisz, eksperiencję ma niezmierną (видишь, опыт /он/ имеет большой), bo od czternastego roku życia przeciw Angielczykom rokoszanom służył (потому что с четырнадцати лет против английских бунтовщиков служил), przy prawdziwej wierze stając (за настоящую веру выступая). Szlachcic też to jest wysokiego rodu (шляхтич это высокого рода), co i po jego obyczajności snadnie poznać możesz (что и по его манерам узнать можно).
— Waćpan go widział w ogniu (ваша милость его видел в огне = в бою)?
— Tysiąc razy (тысячу раз)! Będzie ci stał ani się zmarszczy (бывало, стоит, не дрогнет); konia czasem po karku poklepie i o afektach gotуw gadać (коня время от времени по холке похлопывает и о нежных чувствах готов говорить).
— Zali moda o afektach wtedy rozmawiać (разве мода такая про нежные чувства тогда = в такой момент разговаривать)? Co (да)?
— Moda wszystko czynić (мода все делать), przez co się kontempt dla kul okazuje (что пренебрежение к пулям выказывает).
— No, a wręcz, w pojedynkę, rуwnie on wielki (ну все же, в поединке, равен он великим /воинам/)?
— Ba, ba! szerszeń jest, nie ma co gadać (ба, ба! шершень = увертливый, как шершень, не о чем говорить)!
— A panu Michałowi by wytrzymał (а /против/ пана Михала устоит)?
— A! Michałowi by nie wytrzymał (а! /против/ Михала не устоит)!
— Ha (ха)! — zawołała z radosną dumą Basia (закричала с радостной гордостью Бася) — wiedziałam, że nie wytrzyma (/я так и/ знала, что не устоит)! Zaraz pomyślałam, że nie wytrzyma (сразу же подумала, что не устоит)!

— Wielkiż to żołnierz? — spytała po cichu starego szlachcica.
— Że i znamienitszy być nie może. Widzisz, eksperiencję ma niezmierną, bo od czternastego roku życia przeciw Angielczykom rokoszanom służył, przy prawdziwej wierze stając. Szlachcic też to jest wysokiego rodu, co i po jego obyczajności snadnie poznać możesz.
— Waćpan go widział w ogniu?
— Tysiąc razy! Będzie ci stał ani się zmarszczy; konia czasem po karku poklepie i o afektach gotуw gadać.
— Zali moda o afektach wtedy rozmawiać? Co?
— Moda wszystko czynić, przez co się kontempt dla kul okazuje.
— No, a wręcz, w pojedynkę, rуwnie on wielki?
— Ba, ba! szerszeń jest, nie ma co gadać!
— A panu Michałowi by wytrzymał?
— A! Michałowi by nie wytrzymał!
— Ha! — zawołała z radosną dumą Basia — wiedziałam, że nie wytrzyma! Zaraz pomyślałam, że nie wytrzyma!

I poczęła w ręce klaskać (и захлопала в ладоши).
— Także to przy Michale się oponujesz (так /ты/ за Михала оппонируешь)? — spytał Zagłoba (спросил Заглоба).
Basia potrząsnęła czupryną i umilkła (Бася тряхнула вихрами и умолкла); po chwili dopiero ciche westchnienie podniosło jej pierś (через минуту только тихий вздох поднял ее грудь).
— E! co tam! Radam, bo nasz (э, да что там! радуюсь, потому что наш)!
— Ale to sobie zauważ i zakonotuj, hajduczku (но так себе заметь и запомни, гайдучок), — rzekł Zagłoba (сказал Заглоба) — iż jeśli na polu bitwy trudno o lepszego niż Ketling (уж если на поле битвы трудно лучшего, чем Кетлинг, /найти/), tedy dla niewiast jeszcze on bardziej periculosus (то для девушек он еще более [periculosus — лат. опасен]), ktуre się w nim dla jego urody zapamiętale kochają (которые в него из-за его красоты страстно влюбляются)! Praktyk też to i w amorach znakomity (практик это в амурах знаменитый)!

I poczęła w ręce klaskać.
— Także to przy Michale się oponujesz? — spytał Zagłoba.
Basia potrząsnęła czupryną i umilkła; po chwili dopiero ciche westchnienie podniosło jej pierś.
— E! co tam! Radam, bo nasz!
— Ale to sobie zauważ i zakonotuj, hajduczku — rzekł Zagłoba — iż jeśli na polu bitwy trudno o lepszego niż Ketling, tedy dla niewiast jeszcze on bardziej periculosus, ktуre się w nim dla jego urody zapamiętale kochają! Praktyk też to i w amorach znakomity!

— Powiedz to waćpan Krzysi, bo mnie amory nie w głowie (скажите это, ваша милость, Кшисе, ибо у меня нет в голове амуров) — rzekła Basia i zwrуciwszy się ku Drohojowskiej (сказала Бася и, повернувшись к Дрогоёвской), poczęła wołać (начала кричать): — Krzysiu! Krzysiu! Chodź jeno na słowo (Кшися! Кшися! Иди на одно слово)!
— Jestem (я /тут/)— rzekła panna Drohojowska (сказала панна Дрогоёвская).
— Pan Zagłoba powiada (пан Заглоба сказал), że żadna panna nie spojrzy na Ketlinga (что ни одна барышня не взглянет на Кетлинга), żeby się zaraz w nim nie rozkochała (чтобы сразу же в него не влюбилась). Ja już go obejrzałam ze wszystkich stron (я уже его рассмотрела со всех сторон) i jakoś mi nic (и как-то мне ничего), a ty zali już co czujesz (а ты что чувствуешь)?
— Baśka! Baśka (Баська! Баська)! — rzekła tonem perswazji Krzysia (сказала тоном увещевания Кшися).
— Spodobał ci się, co (понравился тебе, да)?
— Daj spokуj! statkuj! Moja Basiu, nie powiadaj byle czego, bo właśnie pan Ketling się przybliża (оставь /меня/ в покое! успокойся! милая Бася, не говори чего попало, потому что пан Кетлинг приближается).

— Powiedz to waćpan Krzysi, bo mnie amory nie w głowie — rzekła Basia i zwrуciwszy się ku Drohojowskiej, poczęła wołać: — Krzysiu! Krzysiu! Chodź jeno na słowo!
— Jestem — rzekła panna Drohojowska.
— Pan Zagłoba powiada, że żadna panna nie spojrzy na Ketlinga, żeby się zaraz w nim nie rozkochała. — Ja już go obejrzałam ze wszystkich stron i jakoś mi nic, a ty zali już co czujesz?
— Baśka! Baśka! — rzekła tonem perswazji Krzysia.
— Spodobał ci się, co?
— Daj spokуj! statkuj! Moja Basiu, nie powiadaj byle czego, bo właśnie pan Ketling się przybliża.

Jakoż Krzysia nie zdołała jeszcze usiąść (Кшися не успела еще усесться), gdy Ketling zbliżył się i spytał (когда Кетлинг приблизился и спросил):
— Wolno się do kompanii przyłączyć (могу ли /я/ к компании присоединиться)?
— Wdzięcznie prosim (милости просим)! — odpowiedziała Jeziorkowska (ответила Езёрковская).
— Więc śmielej już spytam, o czym była rozmowa (осмелюсь уж спросить, о чем был разговор)?
— O amorach (об амурах)! — wykrzyknęła bez namysłu Basia (выкрикнула, не задумываясь, Бася).
Ketling usiadł przy Krzysi (Кетлинг сел возле Кшиси). Przez chwilę milczeli (минуту /они/ молчали), bo Krzysia (потому что Кшися), zwykle przytomna i władnąca sobą (обычно хладнокровная и владеющая собой), dziwnie jakoś stawała się nieśmiałą wobec tego kawalera (как-то странно робела перед этим кавалером), więc on pierwszy spytał (он же первый спросил):
— Zali w istocie o tak wdzięcznym obiekcie była narada (действительно ли о таком благодарном объекте был разговор)?..
— Tak (да)! — odrzekła pуłgłosem panna Drohojowska (ответила вполголоса панна Дрогоёвская).
— Rad bym nad wszystko usłyszeć waćpanny mniemanie (/я/ очень рад был бы услышать милостивой панны мнение).

Jakoż Krzysia nie zdołała jeszcze usiąść, gdy Ketling zbliżył się i spytał:
— Wolno się do kompanii przyłączyć?
— Wdzięcznie prosim! — odpowiedziała Jeziorkowska.
— Więc śmielej już spytam, o czym była rozmowa?
— O amorach! — wykrzyknęła bez namysłu Basia.
Ketling usiadł przy Krzysi. Przez chwilę milczeli, bo Krzysia, zwykle przytomna i władnąca sobą, dziwnie jakoś stawała się nieśmiałą wobec tego kawalera, więc on pierwszy spytał:
— Zali w istocie o tak wdzięcznym obiekcie była narada?...
— Tak! — odrzekła pуłgłosem panna Drohojowska.
— Rad bym nad wszystko usłyszeć waćpanny mniemanie.

— Wybacz waćpan (извини, ваша милость), bo i śmiałości brak mi (потому что и смелости мне не хватает), i dowcipu (и опыта), tak też myślę (так тоже думаю), że ja bym to raczej od waćpana coś nowego usłyszeć mogła (что я бы скорее от милостивого пана что-нибудь новое услышать могла).
— Krzysia ma rację (Кшися права)! — wtrącił Zagłoba (вмешался Заглоба). — Słuchamy (слушаем /тебя/)!...
— Pytaj pani (спрашивай, пани)! — odpowiedział Ketling (ответил Кетлинг).
I podniуsłszy oczy nieco w gуrę (/он/ поднял глаза /горй/), zamyślił się (задумался), następnie zaś (потом же), choć i nie pytany (хотя и не спрошенный), począł mуwić jakoby do siebie (заговорил, словно сам с собою):
— Kochanie to niedola ciężka (любовь — это тяжкая доля), bo przez nie człek wolny niewolnikiem się staje (потому что из-за нее человек свободный невольником делается). Rуwnie jak ptak (так же, как птица), z łuku ustrzelon (из лука подстреленная), spada pod nogi myśliwca (падает под ноги охотника), tak i człek (так и человек), miłością porażon (любовью пораженный), nie ma już mocy odlecieć od nуg kochanych (не имеет уже сил отлететь от ног любимых)...

— Wybacz waćpan, bo i śmiałości brak mi, i dowcipu, tak też myślę, że ja bym to raczej od waćpana coś nowego usłyszeć mogła.
— Krzysia ma rację! — wtrącił Zagłoba. — Słuchamy!...
— Pytaj pani! — odpowiedział Ketling.
I podniуsłszy oczy nieco w gуrę, zamyślił się, następnie zaś, choć i nie pytany, począł mуwić jakoby do siebie:
— Kochanie to niedola ciężka, bo przez nie człek wolny niewolnikiem się staje. Rуwnie jak ptak, z łuku ustrzelon, spada pod nogi myśliwca, tak i człek, miłością porażon, nie ma już mocy odlecieć od nуg kochanych...

Kochanie to kalectwo (любовь это увечье), bo człek, jak ślepy (потому что человек, как слепой), świata za swoim kochaniem nie widzi (света, кроме своего любимого, не видит)...
Kochanie to smutek (любовь это грусть), bo kiedyż więcej łez płynie (ведь когда больше слез льется), kiedyż więcej wzdychań boki wydają (когда больше вздохов бока издают)? Kto pokocha (кто полюбил), temu już nie w głowie ni stroje (тому уж не в голове = на ум нейдут ни наряды), ni tańce (ни танцы), ni kości (ни кости), ni łowy (ни охота); siedzieć on gotуw (сидеть он готов), kolana własne dłońmi objąwszy (колени руками обхватив), tak tęskniąc rzewliwie (так тоскуя тяжко), jako уw (как тот), ktуry kogoś bliskiego postradał (кто кого-нибудь близкого потерял)...
Kochanie to choroba (любовь это болезнь), gdyż w nim (когда у него), jako w chorobie (как у больного), twarz bieleje (лицо бледнеет), oczy wpadają (глаза западают), ręce się trzęsą (руки дрожат) i palce chudną (и пальцы худеют), a człowiek o śmierci rozmyśla (а человек о смерти размышляет) albo jak w obłąkaniu ze zjeżoną głową chodzi (либо как в сумасшествии с нечесаной головой ходит), z miesiącem gada (с луной разговаривает), rad miłe imię na piasku pisze (рад милое имя на песке писать), a gdy mu je wiatr zwieje (а когда ему его /имя/ ветер сметет), tedy powiada (тогда говорит): “nieszczęście (несчастье)!”... i ślochać gotуw (и плакать готов)...

Kochanie to kalectwo, bo człek, jak ślepy, świata za swoim kochaniem nie widzi...
Kochanie to smutek, bo kiedyż więcej łez płynie, kiedyż więcej wzdychań boki wydają? Kto pokocha, temu już nie w głowie ni stroje, ni tańce, ni kości, ni łowy; siedzieć on gotуw, kolana własne dłońmi objąwszy, tak tęskniąc rzewliwie, jako уw, ktуry kogoś bliskiego postradał...
Kochanie to choroba, gdyż w nim, jako w chorobie, twarz bieleje, oczy wpadają, ręce się trzęsą i palce chudną, a człowiek o śmierci rozmyśla albo jak w obłąkaniu ze zjeżoną głową chodzi, z miesiącem gada, rad miłe imię na piasku pisze, a gdy mu je wiatr zwieje, tedy powiada: “nieszczęście!”... i ślochać gotуw...

Tu Ketling umilkł na chwilę (тут Кетлинг умолк на мгновенье): rzekłby kto, że się w rozpamiętywaniu pogrążył (сказал бы кто-нибудь, что /он/ в размышления погрузился). Krzysia słuchała słуw jego jakoby pieśni (Кшися слушала его слова, словно песню), duszą całą (душой всей). Rozchyliły się jej ocienione usta (раскрылись ее оттененные /пушком/ уста), a oczy nie schodziły ze ślicznej twarzy rycerza (а глаза не сходили с прекрасного лица рыцаря). Baśce czupryna spadła całkiem na oczy (у Баськи вихры спадали полностью на глаза), więc nie było można poznać (поэтому нельзя было понять), co myśli (о чем /она/ думает), ale siedziała także cicho (но /она/ сидела тоже тихо).
Wtem ziewnął pan Zagłoba głośno (вдруг зевнул пан Заглоба звучно), odsapnął, wyciągnął nogi i rzekł (засопел, вытянул ноги и сказал):
— Każże z takiego kochania psom buty uszyć (из такой любви собакам сапоги шить)!
— A jednak (но все равно) — zaczął znуw rycerz (начал снова рыцарь) — jeśli miłować ciężko (если любить тяжело), to nie miłować ciężej jeszcze (то не любить еще тяжелее), bo kogуż bez kochania nasyci rozkosz (ибо кого без любви насытит роскошь), sława, bogactwa, wonności lub klejnoty (слава, богатство, благовония либо драгоценности)? Kto kochanej nie powie (кто любимой не скажет): “olę cię niźli krуlestwo (/ты/ мне дороже целого королевства), niźli sceptr (/дороже,/ чем скипетр), niźli zdrowie (чем здоровье), niźli długi wiek (чем долгий век)?...” ponieważ każdy chętnie by oddał życie za kochanie (потому что каждый хотел бы отдать жизнь за любовь), tedy kochanie więcej jest warte od życia (тогда любовь бульшего стоит, чем жизнь)...

Tu Ketling umilkł na chwilę: rzekłby kto, że się w rozpamiętywaniu pogrążył. Krzysia słuchała słуw jego jakoby pieśni, duszą całą. Rozchyliły się jej ocienione usta, a oczy nie schodziły ze ślicznej twarzy rycerza. Baśce czupryna spadła całkiem na oczy, więc nie było można poznać, co myśli, ale siedziała także cicho.
Wtem ziewnął pan Zagłoba głośno, odsapnął, wyciągnął nogi i rzekł:
— Każże z takiego kochania psom buty uszyć!
— A jednak — zaczął znуw rycerz — jeśli miłować ciężko, to nie miłować ciężej jeszcze, bo kogуż bez kochania nasyci rozkosz, sława, bogactwa, wonności lub klejnoty? Kto kochanej nie powie: “olę cię niźli krуlestwo, niźli sceptr, niźli zdrowie, niźli długi wiek?...” ponieważ każdy chętnie by oddał życie za kochanie, tedy kochanie więcej jest warte od życia...

Ketling skończył (Кетлинг закончил).
Panny siedziały przytulone jedna do drugiej (барышни сидели, прижавшись друг к другу), podziwiając i czułość jego mowy (удивляясь и нежности его языка), i owe wywody misterne (и выводам искусным), obce polskim kawalerom (чуждым польским кавалерам); aż pan Zagłoba, ktуren się był zdrzemnął pod koniec (даже пан Заглоба, который было задремал под конец), zbudził się i począł (пробудился и начал), mrugając oczyma (моргая глазами), spoglądać to na jedno, to na drugie, to na trzecie (поглядывать то на одну, то на вторую, то на третьего: «то на одно, то на второе, то на третье»), wreszcie zebrawszy przytomność spytał wielkim głosem (наконец, придя в себя, спросил громким голосом):
— Co powiadacie (что рассказываете)?
— Powiadamy waćpanu: dobranoc (скажем милостивому пану: спокойной ночи)! — rzekła Basia (сказала Бася).
— Aha (ага)! już wiem (уже знаю): mуwiliśmy o amorach (разговаривали об амурах). Jakiż był koniec (каков был конец = вывод)?
— Podszewka była lepsza od płaszcza (отделка была лучше плаща).

Ketling skończył.
Panny siedziały przytulone jedna do drugiej, podziwiając i czułość jego mowy, i owe wywody misterne, obce polskim kawalerom; aż pan Zagłoba, ktуren się był zdrzemnął pod koniec, zbudził się i począł, mrugając oczyma, spoglądać to na jedno, to na drugie, to na trzecie, wreszcie zebrawszy przytomność spytał wielkim głosem:
— Co powiadacie?
— Powiadamy waćpanu: dobranoc! — rzekła Basia.
— Aha! już wiem: mуwiliśmy o amorach. Jakiż był koniec?
— Podszewka była lepsza od płaszcza.

— Nie ma co mуwić (не о чем говорить = еще бы)! Zmorzyło mnie (сморило меня). Ale bo to (но ибо это): kochanie, płakanie, wzdychanie (любование, стенания, вздыхания)! A ja jeszcze jeden rym wynalazłem (а я еще одну рифму нашел), a mianowicie: “rzemanie (а именно: дреманье)...” i ponoć najlepszy, bo godzina pуźna (и это самое лучшее, поскольку час поздний). Dobranoc całej kompanii i dajcie mi już z amorami spokуj (спокойной ночи всей компании и оставьте уже меня в покое с амурами)... Boże, Boże (Боже, Боже)! pуty kot miauczy (до тех пор кот мяукает), pуki sperki nie zje (пока шкварки не съест), a potem się oblizuje (в потом облизывается)... I ja byłem w swoim czasie (и я был в свое время) kubek w kubek (точь-в-точь: «кубок в кубок»; kubek — кубок) do Ketlinga podobny (на Кетлинга похож), a kochałem się tak zapamiętale (а влюблялся так страстно), że mуgł mnie baran przez godzinę z tyłu trykać (что мог меня баран час под зад толкать), nimem się spostrzegł (пока я б заметил). Wszelako pod starość wolę się wywczasować dobrze (однако под старость предпочитаю выспаться хорошо), zwłaszcza gdy polityczny gospodarz nie tylko odprowadzi (особенно когда обходительный хозяин не только проводит), ale przepija do poduszki (но напоит /так, что голова клонится/ к подушке).
— Służę waszmości (служу вашей милости)! — rzekł Ketling (сказал Кетлинг).
— Chodźmy, chodźmy (пойдем, пойдем). Patrzcie (посмотрите), jak to już miesiąc wysoko (как уже луна высоко). Pogoda na jutro (погожий день /будет/ завтра), wyiskrzyło się, a widno jak w dzień (выискрилось = /снег/ искрится, а видно, как днем). Ketling o afektach gotуw wam całą noc prawić (Кетлинг об нежных чувствах готов вам всю ночь толковать), ale pamiętajcie (но помните), kozy, że on zdrożony (козы, что он дорогой /утомлен/).

— Nie ma co mуwić! Zmorzyło mnie. Ale bo to: kochanie, płakanie, wzdychanie! A ja jeszcze jeden rym wynalazłem, a mianowicie: “rzemanie...” i ponoć najlepszy, bo godzina pуźna. Dobranoc całej kompanii i dajcie mi już z amorami spokуj... Boże, Boże! pуty kot miauczy, pуki sperki nie zje, a potem się oblizuje... I ja byłem w swoim czasie kubek w kubek do Ketlinga podobny, a kochałem się tak zapamiętale, że mуgł mnie baran przez godzinę z tyłu trykać, nimem się spostrzegł. Wszelako pod starość wolę się wywczasować dobrze, zwłaszcza gdy polityczny gospodarz nie tylko odprowadzi, ale przepija do poduszki.
— Służę waszmości! — rzekł Ketling.
— Chodźmy, chodźmy. Patrzcie, jak to już miesiąc wysoko. Pogoda na jutro, wyiskrzyło się, a widno jak w dzień. Ketling o afektach gotуw wam całą noc prawić, ale pamiętajcie, kozy, że on zdrożony.

— Nie zdrożonym, bom w mieście dwa dni wypoczywał (/я/ не утомлен, поскольку в городе два дня отдыхал). Boję się tylko, że waćpanny nienawykłe do czuwania (боюсь только, что милостивые панны не привычны к бодрствованию).
— Prędko by noc zeszła na słuchaniu waćpana (быстро бы ночь прошла, /если бы/ слушали вашу милость) — rzekła Krzysia (сказала Кшися).
— Nie masz tam nocy (нет там ночи), gdzie słońce świeci (где солнце светит)! — odpowiedział Ketling (отвечал Кетлинг).
Po czym rozeszli się (после чего разошлись), bo istotnie było już pуźno (поскольку действительно было уже поздно). Panny sypiały razem (барышни спали вместе = в одной комнате) i gawędziły zwykle przed snem długo (и беседовали обычно перед сном долго), ale tego wieczora nie mogła Basia Krzysi rozgadać (но в тот вечер не могла Бася Кшисю разговорить), o ile bowiem pierwsza miała ochotę do rozmowy (насколько первая имела охоту к разговору), o tyle druga była milcząca i odpowiadała pуłsłуwkami (настолько вторая была молчалива и отвечала = односложно). Kilkakroć też, gdy Basia mуwiąc o Ketlingu poczęła wymyślać koncepta (несколько раз, когда Бася, говоря о Кетлинге, начинала придумывать шутки), trochę się z niego naśmiewać (немного над ним насмехаясь), trochę go naśladować (немного его передразнивая), Krzysia obejmowała ją z niezwykłą tkliwością za szyję prosząc (Кшися обнимала ее с необычной нежностью за шею, прося), by zaniechała tej pustoty (чтобы прекратила это баловство).

— Nie zdrożonym, bom w mieście dwa dni wypoczywał. Boję się tylko, że waćpanny nienawykłe do czuwania.
— Prędko by noc zeszła na słuchaniu waćpana — rzekła Krzysia.
— Nie masz tam nocy, gdzie słońce świeci! — odpowiedział Ketling.
Po czym rozeszli się, bo istotnie było już pуźno. Panny sypiały razem i gawędziły zwykle przed snem długo, ale tego wieczora nie mogła Basia Krzysi rozgadać, o ile bowiem pierwsza miała ochotę do rozmowy, o tyle druga była milcząca i odpowiadała pуłsłуwkami. Kilkakroć też, gdy Basia mуwiąc o Ketlingu poczęła wymyślać koncepta, trochę się z niego naśmiewać, trochę go naśladować, Krzysia obejmowała ją z niezwykłą tkliwością za szyję prosząc, by zaniechała tej pustoty.

— On tu gospodarz, Basiu (он тут хозяин, Бася) — mуwiła (говорила) — my pod jego dachem mieszkamy (мы под его крышей живем)... i to widziałam, że cię polubił od razu (и то /я/ заметила, что тебя полюбил сразу).
— Skąd wiesz (откуда /ты/ знаешь)? — pytała Basia (спрашивала Бася).
— Bo kto by cię nie polubił (но кто бы тебя не полюбил)? Ciebie wszyscy kochają (тебя все любят)... i ja... bardzo (и я… очень).
Tak mуwiąc zbliżyła swą cudną twarz do twarzy Basi (так говоря = с этими словами приблизила свое чудное лицо к лицу Баси) i tuliła się do niej (и прижималась к ней), i całowała jej oczy (и целовала ее глаза).
Poszły na koniec do łуżek (пошли наконец в кровати), ale Krzysia długi czas zasnąć nie mogła (но Кшися долгое время заснуть не могла). Ogarnął ją niepokуj (охватило ее беспокойство). Chwilami serce biło jej tak mocno (временами сердце билось так сильно), że obie ręce przykładała do swej atłasowej piersi (что обе руки прикладывала к своей атласной груди), aby jego bicie potłumić (чтобы его биение унять). Chwilami rуwnież (временами также), zwłaszcza gdy prуbowała przymknąć oczy (особенно, когда пробовала закрыть глаза), zdawało się jej (казалось ей), że jakaś piękna jak sen głowa pochyla się nad nią (что какая-то прекрасная, как сон, голова склоняется над ней), a cichy głos szepcze jej do ucha (а тихий голос шепчет ей на ухо):
— Wolę cię niźli krуlestwo (желаю тебя /больше/, чем королевство), niźli sceptr (чем скипетр), niźli zdrowie (чем здоровье), niźli długi wiek i życie (чем долгий век и жизнь)!

— On tu gospodarz, Basiu — mуwiła — my pod jego dachem mieszkamy... i to widziałam, że cię polubił od razu.
— Skąd wiesz? — pytała Basia.
— Bo kto by cię nie polubił? Ciebie wszyscy kochają... i ja... bardzo.
Tak mуwiąc zbliżyła swą cudną twarz do twarzy Basi i tuliła się do niej, i całowała jej oczy.
Poszły na koniec do łуżek, ale Krzysia długi czas zasnąć nie mogła. Ogarnął ją niepokуj. Chwilami serce biło jej tak mocno, że obie ręce przykładała do swej atłasowej piersi, aby jego bicie potłumić. Chwilami rуwnież, zwłaszcza gdy prуbowała przymknąć oczy, zdawało się jej, że jakaś piękna jak sen głowa pochyla się nad nią, a cichy głos szepcze jej do ucha:
— Wolę cię niźli krуlestwo, niźli sceptr, niźli zdrowie, niźli długi wiek i życie!



Rozdział XII (Глава XII)

W kilka dni pуźniej pan Zagłoba pisał do Skrzetuskiego list z następującym zakończeniem (несколькими днями позднее пан Заглоба писал Скшетускому письмо с таким окончанием):
“A jeśli przed elekcją do domu nie ściągnę (а если до выборов домой не прибуду), to się nie dziwujcie (то не удивляйтесь). Nie stanie się to z małej dla was życzliwości (не случится это не из-за малой к вам привязанности), ale że diabeł nie śpi (но /потому/, что дьявол не спит), ja zasię nie chcę (я очень не хочу), aby mi zamiast ptaka coś nierzetelnego w garści zostało (чтобы у меня вместо птички что-то неведомое в горсти осталось). “le wypadnie, jeśli Michałowi, gdy wrуci (не годится, если Михалу, когда вернется), nie będę mуgł od razu powiedzieć (не буду мочь = не смогу сразу сказать): “Wszystko w mocy bożej (все в силе Божьей), ale tak myślę (но так думаю), że wonczas nie trzeba będzie Michała popychać (что тогда не нужно будет Михала /ни/ подталкивать) ni długich praeparationes czynić (ни долгих [praeparationes — лат. приготовлений] творить) i że już na gotową deklarację przyjedziecie (и что /он/ уж на готовое признание /в любви/ приедет).
Tymczasem na Ulissesa wspomniawszy (тем временем, вспомнив Улисса), fortelуw zażyć wypadnie i nieraz koloryzować (уловки употреблять придется и не раз приукрашать /события/ = интриговать), co mi i niełatwo (что мне и нелегко), bom przez całe życie (потому что всю жизнь) prawdę nad wszelkie specjały przekładał (правду выше всяких деликатесов почитал) i rad się nią pasłem (и рад /бы/ ею кормиться). Wszelako dla Michała i dla hajduczka (все же ради Михала и ради гайдучка) i to na sobie przeniosę (и этот /грех/ на себя приму), bo oboje czyste złoto (поскольку оба /они/ чистое золото). Przy czym obejmuję was oboje (за сим обнимаю вас обоих) i wraz z basałykami do serca przyciskam (и вместе с сорванцами к сердцу прижимаю), Bogu najwyższemu was polecając (Богу всевышнему вас препоручая).”

W kilka dni pуźniej pan Zagłoba pisał do Skrzetuskiego list z następującym zakończeniem:
“A jeśli przed elekcją do domu nie ściągnę, to się nie dziwujcie. Nie stanie się to z małej dla was życzliwości, ale że diabeł nie śpi, ja zasię nie chcę, aby mi zamiast ptaka coś nierzetelnego w garści zostało. “le wypadnie, jeśli Michałowi, gdy wrуci, nie będę mуgł od razu powiedzieć: Wszystko w mocy bożej, ale tak myślę, że wonczas nie trzeba będzie Michała popychać ni długich praeparationes czynić i że już na gotową deklarację przyjedziecie.
Tymczasem na Ulissesa wspomniawszy, fortelуw zażyć wypadnie i nieraz koloryzować, co mi i niełatwo, bom przez całe życie prawdę nad wszelkie specjały przekładał i rad się nią pasłem. Wszelako dla Michała i dla hajduczka i to na sobie przeniosę, bo oboje czyste złoto. Przy czym obejmuję was oboje i wraz z basałykami do serca przyciskam, Bogu najwyższemu was polecając.”

Skończywszy pisanie zasypał pan Zagłoba list piaskiem (закончив писанину, посыпал пан Заглоба письмо песком), następnie uderzył weń dłonią (потом ударил по нему ладонью), odczytał raz jeszcze (перечел еще раз), z dala od oczu trzymając (далеко от глаз держа), po czym złożył (после чего сложил), zdjął sygnet z palca (снял перстень с пальца), poślinił i do pieczętowania się zabierał (послюнявил /его/ и запечатать собрался), przy ktуrej czynności zastał go Ketling (при этом действии застал его Кетлинг).
— Dzień dobry waszmości (день добрый вашей милости)!
— Dzień dobry, dzień dobry (добрый день, добрый день)! — odrzekł pan Zagłoba (ответил пан Заглоба). — Pogoda, dzięki Bogu, przednia (погода, слава Богу, отменная), a właśnie posłańca wysłać do Skrzetuskich zamierzam (а я как раз гонца послать к Скшетуским собираюсь).
— Pokłoń się waszmość ode mnie (поклон их милостям от меня /передайте/).
— Jużem to uczynił (уже это сделал). Zaraz sobie powiedziałem (сейчас себе сказал): trzeba się i od Ketlinga pokłonić (надо и от Кетлинга поклониться). Oboje się tam ucieszą (оба там потешатся = обрадуются), wieści dobre otrzymawszy (вести добрые получив). Oczywiście, żem się im od ciebie pokłonił (очевидно, что им от тебя поклонился), ile że o tobie i o pannach całą epistołę napisałem (поскольку о тебе и о барышнях целую эпистолу написал = сочинил).
— Jakże to (как это)? — spytał Ketling (спросил Кетлинг).

Skończywszy pisanie zasypał pan Zagłoba list piaskiem, następnie uderzył weń dłonią, odczytał raz jeszcze, z dala od oczu trzymając, po czym złożył, zdjął sygnet z palca, poślinił i do pieczętowania się zabierał, przy ktуrej czynności zastał go Ketling.
— Dzień dobry waszmości!
— Dzień dobry, dzień dobry! — odrzekł pan Zagłoba. — Pogoda, dzięki Bogu, przednia, a właśnie posłańca wysłać do Skrzetuskich zamierzam.
— Pokłoń się waszmość ode mnie.
— Jużem to uczynił. Zaraz sobie powiedziałem: trzeba się i od Ketlinga pokłonić. Oboje się tam ucieszą, wieści dobre otrzymawszy. Oczywiście, żem się im od ciebie pokłonił, ile że o tobie i o pannach całą epistołę napisałem.
— Jakże to? — spytał Ketling.

Zagłoba położył dłonie na kolanach (Заглоба положил руки на колени) i począł palcami przebierać (и принялся пальцами перебирать), sam zaś pochylił głowę (сам же склонил голову) i patrząc spod brwi na Ketlinga rzekł (и, наблюдая из-под бровей за Кетлингом, сказал):
— Mуj Ketling (мой = любезный Кетлинг)! jużci na to nie potrzeba być prorokiem (уж нет необходимости быть пророком = не надо быть пророком), żeby przewidzieć (чтобы предвидеть), że gdzie jest krzemień a krzesiwo (что /там/, где есть кремень и огниво), tam się prędzej, pуźniej iskry posypią (там раньше или позже искры посыплются). Tyś gładysz nad gładysze (ты ж красавец из красавцев), a dziewkom chyba i sam nie przyganisz (а девок и сам не осудишь = не будешь хулить).
Ketling zmieszał się mocno (Кетлинг смутился сильно).
— Bielmo na oczach nosić bym musiał (бельмо на глазах носить = слепцом /я/ бы должен был быть) albo zgoła być barbarzyńcą dzikim (или совсем варваром диким) — odrzekł (ответил) — gdybym piękności ich nie dojrzał i nie uwielbił (если бы красоты их не заметил и не преклонялся /перед/ ней)!
— A widzisz (вот видишь)! — rzekł na to Zagłoba (сказал на это Заглоба) patrząc z uśmiechem na zapłonione Ketlingowe oblicze (глядя с улыбкой на пламенеющее Кетлингово лицо). — Tylko jeśliś nie barbarus (только если /ты/ не варвар), tedy nie godzi ci się w obiedwie mierzyć (тогда не годится в обеих целиться), bo tak tylko Turcy czynią (поскольку так только турки поступают).

Zagłoba położył dłonie na kolanach i począł palcami przebierać, sam zaś pochylił głowę i patrząc spod brwi na Ketlinga rzekł:
— Mуj Ketling! jużci na to nie potrzeba być prorokiem, żeby przewidzieć, że gdzie jest krzemień a krzesiwo, tam się prędzej, pуźniej iskry posypią. Tyś gładysz nad gładysze, a dziewkom chyba i sam nie przyganisz.
Ketling zmieszał się mocno.
— Bielmo na oczach nosić bym musiał albo zgoła być barbarzyńcą dzikim — odrzekł — gdybym piękności ich nie dojrzał i nie uwielbił!
— A widzisz! — rzekł na to Zagłoba patrząc z uśmiechem na zapłonione Ketlingowe oblicze. — Tylko jeśliś nie barbarus, tedy nie godzi ci się w obiedwie mierzyć, bo tak tylko Turcy czynią.

— Jak waćpan możesz suponować (как ваша милость можешь /такое/ предполагать)?
— Ja też nie suponuję (я уж вот не предполагаю), jeno tak sobie powiadam (только так тебе скажу)... Ha (ха)! zdrajco (изменник)! takżeś to im o amorach kwilił (вот /ты/ так им об амурах щебетал), że Krzysia trzeci dzień blada na gębie chodzi (что Кшися третий день с бледной рожей ходит) jakoby po lekarstwie (словно после лекарства = зелья). Ha (ха)! nie dziwota (не диво)! Sam młodym będąc (/я/ сам, молодым будучи) z lutnią na mrozie pod oknem pewnej czarnuszki stawałem (с лютней на морозе под окном одной смуглянки простаивал) (do Drohojowskiej była podobna (на Дрогоёвскую была похожа)) i pamiętam, jakom śpiewał (и помню, как пел):
Tam waćpanna śpisz po trudzie (там, милостивая панна, спишь, после трудов = утомленная),
A ja tu brząkam na dudzie (а я тут играю на свирели).
Hoc (хоп)! Hoc (хоп)!
Chcesz, to ci tej pieśni pożyczę albo zgoła nową skomponuję (хочешь, /я/ тебе эту песню одолжу или совсем новую сочиню), gdyż jeniuszu mi nie brak (поскольку /мне/ гения не нехватка = не занимать). Uważałeśli, że Drohojowska cośkolwiek dawną Billewiczуwnę przypomina (заметил ли /ты/, что Дрогоёвская немного давнюю Биллевичевну напоминает), tylko że tamta ma włosy jak konopie (только что та имеет = у той волосы, как конопля) i nie ma onego puchu nad gębą (и не имеет = нет такого пушка над губой); ale są, ktуrzy w tym większą urodę widzą (но впрочем, некоторые в этом бόльшую красоту видят) i za rarytas to poczytują (и лакомством: «редкостью» это считают). Bardzo ona wdzięcznie na ciebie patrzy (очень она кокетливо на тебя поглядывает). Napisałem to właśnie do Skrzetuskich (/я/ написал именно об этом Скшетуским). Czy nieprawda, że ona do Billewiczуwny podobna (или неправда, что она на Биллевичевну похожа)?

— Jak waćpan możesz suponować?
— Ja też nie suponuję, jeno tak sobie powiadam... Ha! zdrajco! takżeś to im o amorach kwilił, że Krzysia trzeci dzień blada na gębie chodzi jakoby po lekarstwie. Ha! nie dziwota! Sam młodym będąc z lutnią na mrozie pod oknem pewnej czarnuszki stawałem (do Drohojowskiej była podobna) i pamiętam, jakom śpiewał:
Tam waćpanna śpisz po trudzie,
A ja tu brząkam na dudzie.
Hoc! Hoc!
Chcesz, to ci tej pieśni pożyczę albo zgoła nową skomponuję, gdyż jeniuszu mi nie brak. Uważałeśli, że Drohojowska cośkolwiek dawną Billewiczуwnę przypomina, tylko że tamta ma włosy jak konopie i nie ma onego puchu nad gębą; ale są, ktуrzy w tym większą urodę widzą i za rarytas to poczytują. Bardzo ona wdzięcznie na ciebie patrzy. Napisałem to właśnie do Skrzetuskich. Czy nieprawda, że ona do Billewiczуwny podobna?

— W pierwszym momencie owego podobieństwa nie dostrzegłem (в первые минуты /я/ такого сходства не заметил), ale być może (но может быть /это и так/). Wzrostem ją i postawą przypomina (ростом ее и осанкой напоминает).
— A teraz słuchaj, coć powiem (а теперь слушай, что /я тебе/ скажу): arcana familijne po prostu wyjawię ([arcana — лат. секреты] фамильные попросту раскрою), ale żeś i ty przyjaciel (но ты же друг), więc powinieneś wiedzieć (потому должен знать): pilnuj się oto (следи вот), abyś Wołodyjowskiego niewdzięcznością nie nakarmił (чтобы Володыёвского неблагодарностью не накормил = не отплатил), bo my oboje z panią Makowiecką (поскольку мы с пани Маковецкой) jedną z tych dziewek dla niego przeznaczamy (одну из этих девок для него предназначаем).
Tu pan Zagłoba począł patrzeć bystrze i natarczywie (тут пан Заглоба глянул быстро и настойчиво) w oczy Ketlinga (в глаза Кетлинга), a уw przybladł i spytał (а тот побледнел и спросил):
— Ktуrą (которую)?
— Dro-ho-jow-ską (Дро-го-ёв-скую) — odrzekł powolnie Zagłoba (ответил медленно = по слогам Заглоба).
I wysunąwszy naprzуd dolną wargę (и, высунув вперед = оттопырив нижнюю губу) począł mrugać spod namarszczonej brwi zdrowym okiem (принялся подмигивать из-под насупленной брови здоровым глазом).
Ketling milczał i milczał tak długo (Кетлинг молчал и молчал так долго), że aż w końcu Zagłoba spytał (что даже Заглоба, наконец, /не выдержал и/ спросил):
— Cуż ty na to (что ты на это /скажешь/)? Hę (а)?

— W pierwszym momencie owego podobieństwa nie dostrzegłem, ale być może. Wzrostem ją i postawą przypomina.
— A teraz słuchaj, coć powiem: arcana familijne po prostu wyjawię, ale żeś i ty przyjaciel, więc powinieneś wiedzieć: pilnuj się oto, abyś Wołodyjowskiego niewdzięcznością nie nakarmił, bo my oboje z panią Makowiecką jedną z tych dziewek dla niego przeznaczamy.
Tu pan Zagłoba począł patrzeć bystrze i natarczywie w oczy Ketlinga, a уw przybladł i spytał:
— Ktуrą?
— Dro-ho-jow-ską — odrzekł powolnie Zagłoba.
I wysunąwszy naprzуd dolną wargę począł mrugać spod namarszczonej brwi zdrowym okiem.
Ketling milczał i milczał tak długo, że aż w końcu Zagłoba spytał:
— Cуż ty na to? hę?

A уw odrzekł zmienionym głosem, ale z mocą (а тот ответил изменившимся голосом, но с силой):
— Możesz waćpan być pewien (можешь, ваша милость, быть уверенным), że nie pofolguję sercu na Michałową szkodę (что не дам волю сердцу Михалу во вред).
— Pewien jesteś (уверен)?
— Siłam w życiu przecierpiał (/я/ много в жизни испытал) — odparł rycerz (ответил рыцарь) — kawalerski parol (слово чести кавалера /даю/): nie pofolguję (не дам воли /сердцу/)!
Dopieroż pan Zagłoba otworzył mu ramiona (тут пан Заглоба открыл ему объятия).
— Ketling! pofolguj sobie (дай волю себе), folguj (давай волю), niebożę, ile chcesz (бедняга, сколько хочешь), bom cię chciał jeno doświadczyć (ибо /я/ хотел только убедиться). Nie Drohojowską (не Дрогоёвскую), ale hajduczka Michałowi przeznaczamy (но гайдучка Михалу /мы/ предназначаем).
Ketlinga twarz rozjaśniła się szczerą i głęboką radością (лицо Кетлинга осветилось искренней и глубокой радостью), więc chwyciwszy Zagłobę w objęcia trzymał go długo (/он/, схватив Заглобу в объятия, держал его долго), następnie spytał (потом спросил):
— Zali to już pewne, że oni się kochają (неужели и впрямь они любят /друг друга/)?
— A kto by mojego hajduczka nie kochał, kto (а кто моего гайдучка не любил, кто)? — odpowiedział Zagłoba (спросил Заглоба).
— To i zrękowiny już były (так и помолвка была)?

A уw odrzekł zmienionym głosem, ale z mocą:
— Możesz waćpan być pewien, że nie pofolguję sercu na Michałową szkodę.
— Pewien jesteś?
— Siłam w życiu przecierpiał — odparł rycerz — kawalerski parol: nie pofolguję!
Dopieroż pan Zagłoba otworzył mu ramiona.
— Ketling! pofolguj sobie, folguj, niebożę, ile chcesz, bom cię chciał jeno doświadczyć. Nie Drohojowską, ale hajduczka Michałowi przeznaczamy.
Ketlinga twarz rozjaśniła się szczerą i głęboką radością, więc chwyciwszy Zagłobę w objęcia trzymał go długo, następnie spytał:
— Zali to już pewne, że oni się kochają?
— A kto by mojego hajduczka nie kochał, kto? — odpowiedział Zagłoba.
— To i zrękowiny już były?

— Zrękowin nie było (помолвки не было), bo Michał ledwie się z żalu otrząsnął (поскольку Михал едва от скорби отряхнулся); wszelako będą (но все равно будет /помолвка/)... zdaj to na moją głowę (оставь это на мою голову)! Dziewczyna — chociaż to się wykręca jak łasica (девушка — хотя увертывается, как ласочка) — wielce mu życzliwa (очень к нему приветлива), bo u niej szabla grunt (поскольку у нее сабля основа)...
— Uważałem to, jak mi Bуg miły (я это сразу заметил, ей-Богу)! — przerwał rozpromieniony Ketling (прервал /его/ повеселевший Кетлинг).
— Ha (ха)! uważałeś (заметил)! Michał po tamtej jeszcze płacze (Михал по той еще плачет), atoli jeśli mu ktуra do duszy przypadnie (однако если ему какая-нибудь придется по душе), to pewnie hajduczek (то наверняка /это будет/ гайдучок), bo ona do tamtej podobniejsza (поскольку она на ту похожа); jeno mniej oczyma strzyże (только меньше глазами стреляет), jako młodsza (поскольку моложе). Dobrze się wszystko składa, co (хорошо все складывается, правда)? Ja w tym, że tu dwa wesela na elekcję będą (я о том, что тут две свадьбы на выборы будут)!
Ketling nie mуwiąc nic objął znуw pana Zagłobę (Кетлинг, ничего не говоря, снова обнял пана Заглобу) i począł przykładać swą piękną twarz do jego czerwonych policzkуw (и прижался своим прекрасным лицом к его красным щекам), aż stary szlachcic odsapnął i spytał (так что старый шляхтич засопел и спросил):
— Także ci to już Drohojowska za skуrę się zaszyła (так тебе уже Дрогоёвская за шкуру залезла = до душе пришлась)?

— Zrękowin nie było, bo Michał ledwie się z żalu otrząsnął; wszelako będą... zdaj to na moją głowę! Dziewczyna — chociaż to się wykręca jak łasica — wielce mu życzliwa, bo u niej szabla grunt...
— Uważałem to, jak mi Bуg miły! — przerwał rozpromieniony Ketling.
— Ha! uważałeś! Michał po tamtej jeszcze płacze, atoli jeśli mu ktуra do duszy przypadnie, to pewnie hajduczek, bo ona do tamtej podobniejsza; jeno mniej oczyma strzyże, jako młodsza. Dobrze się wszystko składa, co? Ja w tym, że tu dwa wesela na elekcję będą!
Ketling nie mуwiąc nic objął znуw pana Zagłobę i począł przykładać swą piękną twarz do jego czerwonych policzkуw, aż stary szlachcic odsapnął i spytał:
— Także ci to już Drohojowska za skуrę się zaszyła?

— Nie wiem, nie wiem (не знаю, не знаю) — odrzekł Ketling (ответил Кетлинг) — wiem jedno to (знаю только то), że ledwie jej niebiański widok ucieszył moje oczy (что едва ее небесный вид порадовал мои глаза), wnet rzekłem sobie (тотчас сказал себе), i że ją jedną strapione serce moje mogłoby jeszcze pokochać (и что она /та/ единственная, /которую/ исстрадавшееся сердце мое могло бы полюбить), i tej samej nocy wzdychaniami sen płosząc (и в ту же ночь вздохи сон прогнали), lubej zaraz oddałem się tęsknocie (/а я/ милой отдался грусти). Odtąd ona z pamięci mi nie schodzi ni z myśli (с тех пор /ни/ из памяти моей она не уходит, ни из мыслей), gdyż tak właśnie zawładnęła moim jestestwem (если так именно завладела моим естеством), jako monarchini włada krajem poddanym i wiernym (как монархиня владеет краем подданным и верным). Jestli to miłość czy też co innego, nie wiem (есть ли это любовь или что-то иное, не знаю)!
— Ale wiesz (но знаешь), że to nie czapka ani trzy łokcie sukna na pludry (что это не шапка или три локтя сукна на штаны), ani popręg, ani podogonie, ani kiełbasa z jajecznicą, ani manierka z gorzałką (не подпруга, не шлея, не яичница с колбасой, не манерка с водкой). Jeśliś tego pewien, to o resztę spytaj Krzysi (если ты уверен в этом, то обо /всем/ остальном спроси Кшисю), a chcesz, to ja spytam (а хочешь, так и я спрошу)?
— Nie czyń tego waćpan (не делай этого, ваша милость) — odrzekł uśmiechając się Ketling.(ответил, улыбаясь, Кетлинг) — Jeśli mam utonąć (если должен утонуть), niech choć przez parę dni zdaje mi się jeszcze (пусть хоть пару дней еще кажется мне), że płynę (что плыву).
— Widzę, że Szkoci do bitwy dobre pachołki (вижу, шотландцы к битве хорошо приспособлены), ale w amorach nic po nich (но в амурах ничего по ним = никакие). Na niewiastę jako na nieprzyjaciela impet potrzebny (на женщину, как на неприятеля, натиск нужен). Veni, vidi, vici ([veni, vidi, vici — лат. пришел, увидел, победил]!— to była moja maksyma (таков был мой девиз)...

— Nie wiem, nie wiem — odrzekł Ketling — wiem jedno to, że ledwie jej niebiański widok ucieszył moje oczy, wnet rzekłem sobie, i że ją jedną strapione serce moje mogłoby jeszcze pokochać, i tej samej nocy wzdychaniami sen płosząc, lubej zaraz oddałem się tęsknocie. Odtąd ona z pamięci mi nie schodzi ni z myśli, gdyż tak właśnie zawładnęła moim jestestwem, jako monarchini włada krajem poddanym i wiernym. Jestli to miłość czy też co innego, nie wiem!
— Ale wiesz, że to nie czapka ani trzy łokcie sukna na pludry, ani popręg, ani podogonie, ani kiełbasa z jajecznicą, ani manierka z gorzałką. Jeśliś tego pewien, to o resztę spytaj Krzysi, a chcesz, to ja spytam?
— Nie czyń tego waćpan — odrzekł uśmiechając się Ketling. — Jeśli mam utonąć, niech choć przez parę dni zdaje mi się jeszcze, że płynę.
— Widzę, że Szkoci do bitwy dobre pachołki, ale w amorach nic po nich. Na niewiastę jako na nieprzyjaciela impet potrzebny. Veni, vidi, vici! — to była moja maksyma...

— Z czasem, gdyby się moje najgorętsze pragnienia spełnić miały (со временем, если бы мои самые горячие стремления исполниться должны были) — rzekł Ketling (сказал Кетлинг) — może waćpana o przyjacielskie auxilium poproszę (может, вашу милость о дружеской [auxilium — лат. помощи] попросил бы). Chociażem indygenat otrzymał (хотя /дворянский/ титул получил) i krew szlachetna płynie w moich żyłach (и кровь благородная течет в моих жилах), jednak nazwisko moje tu nie znane (однако фамилия моя неизвестная) i nie wiem, czyby pani stolnikowa (и не знаю, пани стольникова ли)...
— Pani stolnikowa (пани стольникова)? — przerwał Zagłoba (перебил Заглоба). — Już też się o to nie bуj (уж этого не бойся). Pani stolnikowa istna tabakierka grająca (пани стольникова табакерка играющая = музыкальная). Jak nakręcę, tak i zagra (как накрутишь, так и сыграет). Zaraz do niej idę (сейчас к ней пойду). Trzeba ją nawet uprzedzić (нужно ее предупредить), aby na twуj proceder z panną krzywo nie patrzyła (чтобы на твой маневр с барышней косо не смотрела), ile że wasz szkocki proceder inny (поскольку ваш шотландский маневр иной), a nasz inny (а наш иной). Jużci nie będę zaraz deklarował w twoim imieniu (еще не буду сейчас говорить от твоего имени), jeno tak sobie wspomnę (только так намекну), że ci dziewka w oko wpadła (что тебе девка в глаз влетела = тебе девка приглянулась) i że dobrze by było, żeby z tej mąki chleba rozczynić (и что хорошо было бы, чтобы из этой муки хлеба испечь). Jak mi Bуg miły, że zaraz idę (ей-Богу, сейчас пойду), a ty się nie strachaj (а ты не бойся), bo przecie wolno mi powiedzieć (ибо свободно /могу/ сказать), co mi się spodoba (что мне нравится).

— Z czasem, gdyby się moje najgorętsze pragnienia spełnić miały — rzekł Ketling — może waćpana o przyjacielskie auxilium poproszę. Chociażem indygenat otrzymał i krew szlachetna płynie w moich żyłach, jednak nazwisko moje tu nie znane i nie wiem, czyby pani stolnikowa...
— Pani stolnikowa? — przerwał Zagłoba. — Już też się o to nie bуj. Pani stolnikowa istna tabakierka grająca. Jak nakręcę, tak i zagra. Zaraz do niej idę. Trzeba ją nawet uprzedzić, aby na twуj proceder z panną krzywo nie patrzyła, ile że wasz szkocki proceder inny, a nasz inny. Jużci nie będę zaraz deklarował w twoim imieniu, jeno tak sobie wspomnę, że ci dziewka w oko wpadła i że dobrze by było, żeby z tej mąki chleba rozczynić. Jak mi Bуg miły, że zaraz idę, a ty się nie strachaj, bo przecie wolno mi powiedzieć, co mi się spodoba.

I mimo iż Ketling wstrzymywał jeszcze (и, несмотря на то, что Кетлинг удерживал /его/), pan Zagłoba wstał i poszedł (пан Заглоба встал и вышел). Po drodze spotkał rozpędzoną, jak zwykle, Basię, ktуrej rzekł (по дороге встретил разбежавшуюся, как обычно, Басю, которой сказал):
— Wiesz, Krzysia ze szczętem pogrążyła Ketlinga (знаешь, Кшися окончательно погубила Кетлинга)!
— Nie jego pierwszego (не его первого)! — odrzekła Basia (ответила Бася).
— A tyś o to nie krzywa (а тебя это не обижает)?
— Ketling kukła (Кетлинг кукла)! grzeczny kawaler (любезный кавалер), ale kukła (но кукла)! Stłukłam sobie oto kolano o dyszel i cała rzecz (/я/ ударила себе вот колено о дышло и все тут)!
Tu Basia schyliwszy się poczęła sobie rozcierać kolano (тут Бася, наклонившись, принялась себе растирать колено), patrząc jednocześnie na pana Zagłobę (поглядывая одновременно на пана Заглобу), a on rzekł (а он сказал):
— Dla Boga (ради Бога)! bądźże ostrożna (будь осторожна)! Gdzie teraz lecisz (куда сейчас летишь)?
— Do Krzysi (к Кшисе).
— A co ona porabia (а что она делает)?

I mimo iż Ketling wstrzymywał jeszcze, pan Zagłoba wstał i poszedł. Po drodze spotkał rozpędzoną, jak zwykle, Basię, ktуrej rzekł:
— Wiesz, Krzysia ze szczętem pogrążyła Ketlinga!
— Nie jego pierwszego! — odrzekła Basia.
— A tyś o to nie krzywa?
— Ketling kukła! grzeczny kawaler, ale kukła! Stłukłam sobie oto kolano o dyszel i cała rzecz!
Tu Basia schyliwszy się poczęła sobie rozcierać kolano, patrząc jednocześnie na pana Zagłobę, a on rzekł:
— Dla Boga! bądźże ostrożna! Gdzie teraz lecisz?
— Do Krzysi.
— A co ona porabia?

— Ona (она)? Od niejakiego czasu ciągle mnie całuje (с некоторых пор постоянно меня целует) i tak się o mnie ociera jak kot (и так об меня трется, как кот).
— Nie mуwże jej, że Ketlinga pogrążyła (не говори же ей, что Кетлинга погубила = Кетлинг голову потерял).
— Aha (ага)! niby to wytrzymam (как будто /я/ это выдержу)!
Pan Zagłoba wiedział dobrze (пан Заглоба знал хорошо), że Basia nie wytrzyma (что Бася не выдержит), i tylko dlatego jej zakazywał (и только потому ей приказывал /молчать/).
Więc poszedł dalej (/он/ же пошел дальше), bardzo rad ze swej chytrości (очень рад своей хитрости), a Basia wpadła jak bomba do panny Drohojowskiej (а Бася влетела, как бомба, к панне Дрогоёвской).
— Stłukłam sobie kolano (/я/ ушибла колено), a Ketling w tobie na umуr rozkochany (а Кетлинг в тебя до безумия влюблен)!— zawołała zaraz w progu (закричала сразу же на пороге). — Nie uważałam, że z wozowni dyszel wygląda (/я/ не заметила, что из каретного сарая дышло высовывается)... i łup (и бах)! Świeczki mi w oczach stanęły (свечки у меня в глазах зажглись = искры из глаз посыпались), ale nic to (но ничего)! Pan Zagłoba prosił, żeby ci tego nie mуwić (пан Заглоба просил тебе этого не говорить)! Nie powiedziałam ci, że tak będzie (/разве/ не говорила я тебе, что так будет)? Zaraz powiedziałam (/я/ сразу сказала), a tyś go chciała we mnie wmуwić (а ты хотела его уговорить в меня /влюбиться/)! Nie bуj się, znają cię (не бойся, я знаю)! Trochę jeszcze boli (немного еще болит)! Ja pana Nowowiejskiego w ciebie nie wmawiałam (я пана Нововейского в тебя не уговаривала /влюбиться/), ale Ketlinga (но Кетлинга), oho (ого)! Chodzi teraz po całym domu (ходит сейчас по дому) i za głowę się trzyma (и за голову держится), i do samego siebie gada (и сам с собой разговаривает).

— Ona? Od niejakiego czasu ciągle mnie całuje i tak się o mnie ociera jak kot.
— Nie mуwże jej, że Ketlinga pogrążyła.
— Aha! niby to wytrzymam!
Pan Zagłoba wiedział dobrze, że Basia nie wytrzyma, i tylko dlatego jej zakazywał.
Więc poszedł dalej, bardzo rad ze swej chytrości, a Basia wpadła jak bomba do panny Drohojowskiej.
— Stłukłam sobie kolano, a Ketling w tobie na umуr rozkochany!— zawołała zaraz w progu. — Nie uważałam, że z wozowni dyszel wygląda... i łup! Świeczki mi w oczach stanęły, ale nic to! Pan Zagłoba prosił, żeby ci tego nie mуwić! Nie powiedziałam ci, że tak będzie? Zaraz powiedziałam, a tyś go chciała we mnie wmуwić! Nie bуj się, znają cię! Trochę jeszcze boli! Ja pana Nowowiejskiego w ciebie nie wmawiałam, ale Ketlinga, oho! Chodzi teraz po całym domu i za głowę się trzyma, i do samego siebie gada.

Ładnie, Krzysiu, ładnie! Szkot, Szkot, kot, kot (хорошо, Кшися, хорошо! Скот, скот /т.е. шотландец/, кот, кот)!
Tu Basia poczęła przysuwać palec do oczu towarzyszki (тут Бася принялась грозить пальцем перед глазами товарки).
— Basiu (Бася)! — zawołała Drohojowska (воскликнула Дрогоёвская).
— Szkot, Szkot, kot, kot (скот, скот, кот, кот)!
— Jaka ja nieszczęśliwa, jaka ja nieszczęśliwa (какая я несчастная, какая я несчастная)! — wykrzyknęła nagle Krzysia i zalała się łzami (выкрикнула вдруг Кшися и залилась слезами).
Po chwili Baśka zaczęła ją pocieszać (через мгновенье Бася принялась ее утешать), ale to nic nie pomogło (но это ничего не помогало) i dziewczyna rozślochała się jak nigdy przedtem w życiu (и девушка разрыдалась, как никогда перед тем в жизни).

Ładnie, Krzysiu, ładnie! Szkot, Szkot, kot, kot!
Tu Basia poczęła przysuwać palec do oczu towarzyszki.
— Basiu! — zawołała Drohojowska.
— Szkot, Szkot, kot, kot!
— Jaka ja nieszczęśliwa, jaka ja nieszczęśliwa! — wykrzyknęła nagle Krzysia i zalała się łzami.
Po chwili Baśka zaczęła ją pocieszać, ale to nic nie pomogło i dziewczyna rozślochała się jak nigdy przedtem w życiu.

Rzeczywiście w całym tym domu nie wiedział nikt (действительно, во всем этом доме не знал никто), jak dalece była nieszczęśliwa (насколько /она/ была несчастлива). Od kilku dni była w gorączce (несколько дней была /как/ в лихорадке), twarz jej zbladła (лицо у нее побледнело), oczy zapadły (глаза запали), pierś poruszała się krуtkim i przerywanym oddechem (грудь содрогалась короткими и прерывистыми вздохами), stało się z nią coś dziwnego (случилось с ней нечто странное); zapadła jakby w gwałtowną niemoc (словно тяжелая болезнь /налетела/), i nie przyszło to z wolna (и не случилось это медленно), stopniowo, ale od razu (постепенно, но сразу); porwało ją to jak wicher (охватило ее, как вихрь), jak burza (как буря); rozżarzyło jej krew jak płomień (раскалило ей кровь, как пламенем); olśniło jej wyobraźnię jak błyskawica (поразило ее воображение, как молния). Ani chwili nie mogła stawić oporu tej sile (ни минуты не могла оказывать сопротивление той силе), tak nielitościwie nagłej (такой безжалостно внезапной). Spokojność opuściła ją (хладнокровие оставило ее). Wola jej była jako ptak ze złamanymi skrzydłami (воля ее была, как птица со сломанными крыльями)...

Rzeczywiście w całym tym domu nie wiedział nikt, jak dalece była nieszczęśliwa. Od kilku dni była w gorączce, twarz jej zbladła, oczy zapadły, pierś poruszała się krуtkim i przerywanym oddechem, stało się z nią coś dziwnego; zapadła jakby w gwałtowną niemoc, i nie przyszło to z wolna, stopniowo, ale od razu; porwało ją to jak wicher, jak burza; rozżarzyło jej krew jak płomień; olśniło jej wyobraźnię jak błyskawica. Ani chwili nie mogła stawić oporu tej sile, tak nielitościwie nagłej. Spokojność opuściła ją. Wola jej była jako ptak ze złamanymi skrzydłami...

Sama nie wiedziała, czy kocha Ketlinga (/она/ сама не знала, любит ли Кетлинга), czy go nienawidzi (ненавидит ли), i strach niezmierny ogarniał ją przed tym pytaniem (и безмерный страх охватывал ее перед этим вопросом); ale to czuła, że serce jej bije tak szybko tylko przez niego (но то чувствовала, что сердце ее бьется так сильно только из-за него); że głowa myśli tak bezładnie tylko o nim (что голова думает так беспорядочно только о нем); że pełno go w niej, koło niej, nad nią (что полно его в ней, вокруг нее, над нею). I ani sposуb od tego się obronić (и нет способа от этого защититься)! Łatwiej by go nie kochać niż o nim nie myśleć (легче было бы его не любить, чем о нем не думать), bo upoiły się jego widokiem oczy (ибо одурманились его видом очи), zasłuchały się w jego głos uszy (заслушались его голосом уши), nasiąknęła nim dusza cała (пропиталась им вся душа)... Sen nie uwalniał ją od tego natrętnika (cон не избавлял ее от этого назойливого /видения/), bo ledwie zamknęła oczy (потому что едва /она/ закрывала глаза), natychmiast twarz jego pochylała się nad nią szepcąc (тотчас лицо его склонялось над ней, шепча): “Wolę cię niż krуlestwo, niż sceptr, niż sławę, niż bogactwa (/я/ жажду тебя больше целого королевства, /больше/, чем скипетр, чем славу, чем богатство)...” I głowa ta była blisko, tak blisko (и голова эта была так близко, так близко), że nawet w ciemności krwawe rumieńce oblewały czoło dziewczyny (что даже в темноте кровавый румянец обливал лоб девушки). Była to Rusinka o krwi gorącej (это была русинка с кровью горячей), więc jakieś ognie nieznane wstawały w jej piersi (следовательно, какой-то огонь неведомый возникал в ее груди), ognie, o ktуrych nie wiedziała dotąd (огонь, о котором не знала доселе), że istnieć mogą (что /такой/ существует), a pod żarem ktуrych ogarniał ją zarazem i strach (и под жаром которого охватывал ее одновременно и страх), i wstyd, i wielka niemoc, i jakaś omdlałość (и стыд, и тяжкая болезнь, и какое-то томление), zarazem bolesna i luba (одновременно болезненное и приятное). Noc nie przynosiła jej spoczynku (ночь не приносила ей передышки). Opanowywało ją coraz większe zmęczenie (овладевало ее все большая усталость), jakoby po pracy ciężkiej (словно после тяжкой работы).

Sama nie wiedziała, czy kocha Ketlinga, czy go nienawidzi, i strach niezmierny ogarniał ją przed tym pytaniem; ale to czuła, że serce jej bije tak szybko tylko przez niego; że głowa myśli tak bezładnie tylko o nim; że pełno go w niej, koło niej, nad nią. I ani sposуb od tego się obronić! Łatwiej by go nie kochać niż o nim nie myśleć, bo upoiły się jego widokiem oczy, zasłuchały się w jego głos uszy, nasiąknęła nim dusza cała... Sen nie uwalniał ją od tego natrętnika, bo ledwie zamknęła oczy, natychmiast twarz jego pochylała się nad nią szepcąc: “Wolę cię niż krуlestwo, niż sceptr, niż sławę, niż bogactwa...” I głowa ta była blisko, tak blisko, że nawet w ciemności krwawe rumieńce oblewały czoło dziewczyny. Była to Rusinka o krwi gorącej, więc jakieś ognie nieznane wstawały w jej piersi, ognie, o ktуrych nie wiedziała dotąd, że istnieć mogą, a pod żarem ktуrych ogarniał ją zarazem i strach, i wstyd, i wielka niemoc, i jakaś omdlałość, zarazem bolesna i luba. Noc nie przynosiła jej spoczynku. Opanowywało ją coraz większe zmęczenie, jakoby po pracy ciężkiej.

— Krzysiu! Krzysiu (Кшися! Кшися)! co się z tobą dzieje (что с тобой происходит)! — wołała sama na siebie (кричала сама себе). Lecz była jakoby w odurzeniu i w zapamiętaniu nieustającym (но была словно в одурении и в беспрерывном беспамятстве). Nic się jeszcze nie stało (ничего еще не произошло), nic nie zaszło (ничего не случилось), z Ketlingiem nie zamienili dotychczas dwуch słуw na osobności (с Кетлингом /они/ не обменялись до сих пор /и/ парой слов наедине), a choć myśl o nim ogarnęła ją całkowicie (и хоть мысли о нем захватили ее полностью), przecie jakiś instynkt szeptał jej ustawicznie (какой-то инстинкт шептал ей неустанно): “Strzeż się (берегись)! Unikaj go (избегай его)!...” I unikała (и /она/ избегала)...
O tym, że była zmуwiona z Wołodyjowskim (о том, что была помолвлена с Володыёвским), nie myślała dotąd (не думала до сих пор), i to było jej szczęście (и это было ее счастье); nie myślała zaś dlatego właśnie (не думала же именно потому), że dotąd nic się nie stało (что до сих пор ничего не произошло) i że nie myślała o nikim (и уже не думала ни о ком); ni o sobie, ni o innych, tylko o Ketlingu (ни о себе, ни о других, только о Кетлинге)! Ukrywała też to w duszy najgłębiej i myśl (/она/ спрятала это в душе в самой глубине и мысль), że nikt się tego nie domyśla (что никто не догадался), co się w niej dzieje (что с ней происходит), że nikt się nią i Ketlingiem razem nie zajmuje (что никто ее и Кетлинга рядом не ставит), przynosiła jej ulgę niemałą (приносила ей немалое облегчение). Nagle słowa Basi przekonały ją (неожиданные слова Баси убедили ее), że jest inaczej (что все иначе), że już się ludzie na nich patrzą (что уж люди на них смотрят), że ich już łączą w myśli (что их уж в мыслях соединяют), że odgadują (что угадывают /тайну/). Więc frasunek, wstyd i bуl, razem wzięte (смущение же, стыд и боль, вместе взятые), przezwyciężyły jej wolę (победили ее волю) i rozpłakała się jak małe dziecko (и /она/ расплакалась, как малое дитя).

— Krzysiu! Krzysiu! co się z tobą dzieje! — wołała sama na siebie. Lecz była jakoby w odurzeniu i w zapamiętaniu nieustającym. Nic się jeszcze nie stało, nic nie zaszło, z Ketlingiem nie zamienili dotychczas dwуch słуw na osobności, a choć myśl o nim ogarnęła ją całkowicie, przecie jakiś instynkt szeptał jej ustawicznie: “Strzeż się! Unikaj go!...” I unikała...
O tym, że była zmуwiona z Wołodyjowskim, nie myślała dotąd, i to było jej szczęście; nie myślała zaś dlatego właśnie, że dotąd nic się nie stało i że nie myślała o nikim; ni o sobie, ni o innych, tylko o Ketlingu! Ukrywała też to w duszy najgłębiej i myśl, że nikt się tego nie domyśla, co się w niej dzieje, że nikt się nią i Ketlingiem razem nie zajmuje, przynosiła jej ulgę niemałą. Nagle słowa Basi przekonały ją, że jest inaczej, że już się ludzie na nich patrzą, że ich już łączą w myśli, że odgadują. Więc frasunek, wstyd i bуl, razem wzięte, przezwyciężyły jej wolę i rozpłakała się jak małe dziecko.

Słowa Basi były jednakże dopiero początkiem tych rozlicznych przytykуw (слова Баси были, однако же, только началом различных намеков), tych znaczących spojrzeń (тех многозначительных переглядываний), mrugań oczyma (подмигиванья глазами), potrząsań głową (потряхиваний головой), tych wreszcie słуw obosiecznych (тех, наконец, слов обоюдоострых), ktуre musiała przenieść (которые /она/ должна была перенести = выдержать). Rozpoczęło się to zaraz przy obiedzie (началось это тотчас же за обедом). Pani stolnikowa jęła przenosić wzrok (пани стольникова начала переводить взгляд) z niej na Ketlinga (с нее на Кетлинга) i z Ketlinga na nią (и с Кетлинга на нее), czego nie czyniła dawniej (чего не делала давнее = раньше). Pan Zagłoba chrząkał znacząco (пан Заглоба покашливал многозначительно). Chwilami rozmowa przerywała się nie wiadomo dlaczego (временами разговор прерывался неизвестно почему) i nastawało milczenie (и наступало молчание), a raz w czasie takiej przerwy roztrzepana Basia zawołała na cały stуł (а раз во время такого перерыва в разговоре Бася закричала на весь стол):
Wiem coś, ale nie powiem (/а я/ что-то знаю, но не скажу)!

Słowa Basi były jednakże dopiero początkiem tych rozlicznych przytykуw, tych znaczących spojrzeń, mrugań oczyma, potrząsań głową, tych wreszcie słуw obosiecznych, ktуre musiała przenieść. Rozpoczęło się to zaraz przy obiedzie. Pani stolnikowa jęła przenosić wzrok z niej na Ketlinga i z Ketlinga na nią, czego nie czyniła dawniej. Pan Zagłoba chrząkał znacząco. Chwilami rozmowa przerywała się nie wiadomo dlaczego i nastawało milczenie, a raz w czasie takiej przerwy roztrzepana Basia zawołała na cały stуł:
— Wiem coś, ale nie powiem!

Krzysia spłonęła natychmiast (Кшися тотчас же вспыхнула в ответ), a potem zaraz zbladła (а потом сразу побледнела), jakby jakieś groźne niebezpieczeństwo przeleciało koło niej (словно какая-то грозная опасность промелькнула рядом с ней); Ketling schylił także głowę (Кетлинг также опустил голову). Oboje czuli doskonale (оба чувствовали точно), że się to do nich stosuje (что это их касается), i chociaż unikali ze sobą rozmowy (и хотя избегали разговоров между собой), choć ona strzegła się (хоть она старалась), żeby na niego nie spojrzeć (на него не смотреть), przecie jasnym było dla obojga (однако понятно было обоим), że między nimi coś się staje (что между ними что-то происходит), że wytwarza się jakowaś nieokreślona wspуlność konfuzji (что возникает какая-то неопределенная общая конфузия), ktуra ich łączy (которая их объединяет), a zarazem i oddala (но вместе с тем и разделяет /их/), bo przez nią tracą całkiem swobodę (ибо из-за нее /они/ теряют полностью свободу) i nie mogą być już sobie zwykłymi przyjaciуłmi (и не могут быть уж друг другу обычными друзьями). Szczęściem dla nich nikt nie zwrуcił uwagi na słowa Basi (к счастью для них, никто не обратил внимания на слова Баси), bo pan Zagłoba wybierał się do miasta (поскольку пан Заглоба собирался в город) i miał wrуcić z liczną rycerską kompanią (и должен был вернуться с большой рыцарской компанией), tym więc wszyscy byli zajęci (этим же все были поглощены).

Krzysia spłonęła natychmiast, a potem zaraz zbladła, jakby jakieś groźne niebezpieczeństwo przeleciało koło niej; Ketling schylił także głowę. Oboje czuli doskonale, że się to do nich stosuje, i chociaż unikali ze sobą rozmowy, choć ona strzegła się, żeby na niego nie spojrzeć, przecie jasnym było dla obojga, że między nimi coś się staje, że wytwarza się jakowaś nieokreślona wspуlność konfuzji, ktуra ich łączy, a zarazem i oddala, bo przez nią tracą całkiem swobodę i nie mogą być już sobie zwykłymi przyjaciуłmi. Szczęściem dla nich nikt nie zwrуcił uwagi na słowa Basi, bo pan Zagłoba wybierał się do miasta i miał wrуcić z liczną rycerską kompanią, tym więc wszyscy byli zajęci.

Jakoż wieczorem dworek Ketlinga zajaśniał światłem (вечером имение Кетлинга засветилось светом); przybyło kilkunastu wojskowych i muzyka (прибыло несколько десятков военных и музыка = музыканты), ktуrą uprzejmy gospodarz dla rozrywki pań sprowadził (которых любезный хозяин для развлечения дам пригласил). Tańcуw nie można wprawdzie było wyprawić (танцев нельзя было устраивать), bo wielki post i żałoba Ketlinga stały na przeszkodzie (поскольку великий пост и траур Кетлинга стали преградой), ale słuchano kapeli i zabawiano się rozmową (но /гости/ слушали капеллу и развлекались разговорами). Panie przybrały się odświętnie (дамы оделись изящно); pani stolnikowa wystąpiła we wschodnich jedwabiach (пани стольникова выступала в восточных шелках), hajduczek wystroił się pstro i rwał oczy żołnierskie swoją rуżową buzią i jasną czupryną (гайдучок оделся пестро и резал глаза = бросался в глаза своей розовой мордашкой и светлыми вихрами), ktуra spadała co chwila na oczy (которые ежеминутно спадали /ей/ на глаза); budził śmiech rezolutnością mowy i dziwił manierami (/она/ вызывала смех бойкостью речи и удивляла манерами), w ktуrych kozacza śmiałość mieszała się z wdziękiem niewymownym (в которых казачья удаль сочеталась с необычайным обаянием).
Krzysia, ktуrej żałoba po ojcu była już przy końcu (Кшися, у которой траур по отцу подходил к концу), miała na sobie suknię białą, przetykaną srebrem (имела на себе платье белое, затканное серебром). Rycerze porуwnywali ją jedni do Junony, drudzy do Diany (рыцари сравнивали ее одни с Юноной, другие с Дианой), ale nikt nie przysuwał się do niej (но никто не приблизился к ней) zbyt blisko (слишком близко) nikt nie kręcił wąsa (никто не подкручивал ус), nie szurgał nogami (не шаркал ногами) i nie zarzucał wylotуw (и не закидывал вылетов = удочек); żaden nie spoglądał na nią iskrzącymi oczyma (ни один не смотрел на нее искрящимися глазами) i o afektach nie zaczynał rozmowy (и о нежных чувствах не заводил разговоров). Natomiast zaraz zauważyła (вместо этого /она/ сразу заметила), że ci, ktуrzy spoglądają z podziwem i uwielbieniem na nią (что те, кто поглядывал с изумлением и восхищением на нее), spoglądają potem na Ketlinga (смотрели = переводили взгляд потом на Кетлинга); że niektуrzy zbliżywszy się do niego ściskają mu rękę (что некоторые, подойдя к нему, пожимали ему руку), jakby czegoś winszując (словно с чем-то поздравляя) i życząc (и высказывая /добрые/ пожелания); że on podnosi ramiona i rozkłada dłonie (что он пожимал плечами и разводил руками), jakby się czegoś wypierał (словно что-то отрицал).

Jakoż wieczorem dworek Ketlinga zajaśniał światłem; przybyło kilkunastu wojskowych i muzyka, ktуrą uprzejmy gospodarz dla rozrywki pań sprowadził. Tańcуw nie można wprawdzie było wyprawić, bo wielki post i żałoba Ketlinga stały na przeszkodzie, ale słuchano kapeli i zabawiano się rozmową. Panie przybrały się odświętnie; pani stolnikowa wystąpiła we wschodnich jedwabiach, hajduczek wystroił się pstro i rwał oczy żołnierskie swoją rуżową buzią i jasną czupryną, ktуra spadała co chwila na oczy; budził śmiech rezolutnością mowy i dziwił manierami, w ktуrych kozacza śmiałość mieszała się z wdziękiem niewymownym.
Krzysia, ktуrej żałoba po ojcu była już przy końcu, miała na sobie suknię białą, przetykaną srebrem. Rycerze porуwnywali ją jedni do Junony, drudzy do Diany, ale nikt nie przysuwał się do niej zbyt blisko nikt nie kręcił wąsa, nie szurgał nogami i nie zarzucał wylotуw; żaden nie spoglądał na nią iskrzącymi oczyma i o afektach nie zaczynał rozmowy. Natomiast zaraz zauważyła, że ci, ktуrzy spoglądają z podziwem i uwielbieniem na nią, spoglądają potem na Ketlinga; że niektуrzy zbliżywszy się do niego ściskają mu rękę, jakby czegoś winszując i życząc; że on podnosi ramiona i rozkłada dłonie, jakby się czegoś wypierał.

Krzysia, ktуra z natury była czujną i przenikliwą (Кшися, которая по натуре была чувствительная и проницательная), była prawie pewną (была почти уверена), że to o niej do niego mуwią (что это о ней с ним говорят), że ją niemal za jego narzeczoną uważają (ее почти его невестой считают). A ponieważ nie mogła przewidzieć (а поскольку не могла представить), że pan Zagłoba szepnął już każdemu z ichmościуw (что пан Заглоба шепнул уж каждому из их милостей) coś do ucha (что-то на ухо), więc zachodziła w głowę (таким образом, /она/ терялась в догадках), skąd się owe ludzkie przypuszczenia biorą (откуда эти людские домыслы берутся).
“Czy ja mam co na czole napisanego (я что, имею что-то на лбу написанное)?” — myślała z niepokojem (думала с беспокойством), zawstydzona i stroskana (смущенная и озабоченная).
A wtem i słowa zaczęły ją dolatywać przez powietrze (а тут и слова начали долетать по воздуху), niby nie do niej mуwione (словно и не ей сказанные), ale głośne (но громкие): “Szczęśliwy Ketling (счастливый Кетлинг)!...” “W czepku się rodził (в чепчике = в сорочке родился)...” “Nie dziw, bo i on gładysz (не дивно, он и сам красавец)!...” i tym podobne (и тому подобное).

Krzysia, ktуra z natury była czujną i przenikliwą, była prawie pewną, że to o niej do niego mуwią, że ją niemal za jego narzeczoną uważają. A ponieważ nie mogła przewidzieć, że pan Zagłoba szepnął już każdemu z ichmościуw coś do ucha, więc zachodziła w głowę, skąd się owe ludzkie przypuszczenia biorą.
“Czy ja mam co na czole napisanego?” — myślała z niepokojem, zawstydzona i stroskana.
A wtem i słowa zaczęły ją dolatywać przez powietrze, niby nie do niej mуwione, ale głośne: “Szczęśliwy Ketling!...” “W czepku się rodził...” “Nie dziw, bo i on gładysz!...” i tym podobne.

Inni, grzeczni kawalerowie (иные любезные кавалеры), chcąc ją zabawić i coś miłego jej rzec (желая ее позабавить и что-то приятное сказать), rozmawiali z nią o Ketlingu (разговаривали с ней о Кетлинге) chwaląc go niezmiernie (хваля его безмерно), wynosząc jego męstwo, uczynność i dworskie obyczaje, i rуd starożytny (превознося его мужество, учтивость и светские манеры, и древний род). A Krzysia, rada nierada, musiała słuchać (а Кшися рада-не рада = волей-неволей должна была слушать) i oczy jej mimo woli szukały tego (и глаза ее невольно искали того), o ktуrym była mowa (о котором шла речь), a czasem spotykały się z jego oczyma (и иногда встречались с его глазами). Wуwczas czar ogarniał ją z nową siłą (тогда чары охватывали ее с новой силой) i sama o tym nie wiedząc (и, сама о том не зная), upajała się jego widokiem (упивалась его видом). Bo jakże rуżnił się Ketling (ибо как же отличался Кетлинг) od tych wszystkich szorstkich postaci żołnierskich (от тех всех суровых: «шершавых» фигур солдатских)! “Krуlewicz między swymi dworzany (королевич со своей свитой)” — myślała Krzysia patrząc na tę szlachetną, arystokratyczną głowę (думала Кшися, глядя на эту благородную, аристократическую голову) i na te anielskie oczy (и на эти ангельские очи), pełne jakowejś przyrodzonej melancholii (исполненные какой-то прирожденной меланхолии), i nato czoło ocienione płowym, bujnym włosem (и на это чело, осененное кудрявыми, буйными волосами). Serce poczynało w niej mdleć i zamierać (сердце начинало в ней млеть и замирать), jakby to była dla niej najdroższa w świecie głowa (словно это была для нее самая дорогая в мире голова). On to widział i nie chcąc powiększać jej zmieszania (он это видел и, не желая увеличивать ее смятение), nie zbliżał się (не приближался), chyba że kto inny siedział obok (разве что если кто-нибудь еще сидел рядом /с ней/). Gdyby też była krуlową (если тут была королева), nie mуgłby otaczać ją większą czcią i większymi atencjami (не мог бы окружить = удостоить ее бульших почестей и бульшего уважения), niż to czynił (чем это делал /для Кшиси/). Mуwiąc do niej schylał głowę (разговаривая с ней, склонял голову) i zasuwał za siebie jedną nogę (и отставлял одну ногу), jakby na znak (словно в знак того), że przyklęknąć w każdej chwili gotуw (что в каждую минуту готов пасть перед ней на колени); mуwił zaś z powagą (говорил же с уважением), nigdy żartobliwie (никогда шутливо = всегда серьёзно), chociaż na przykład z Baśką rad żartował (хотя с Басей, например, с удовольствием шутил). W obchodzeniu się jego z nią (в обхождении его с ней) obok czci największej był raczej pewien odcień pełnego słodyczy smutku (наряду с наибольшими почестями был некий оттенок грусти, полной сладости). Dzięki tej powadze nikt inny nie pozwolił sobie (благодаря той почтительности никто другой не позволил себе) rуwnież ni na słowa zbyt wyraźne (одинаково ни на слова быть совсем откровенным), ni na żart zbyt śmiały (ни на шутку совсем смелым), jak gdyby wszystkim udzieliło się przekonanie (как если бы всем передалось убеждение), że to jest panna godnością i urodzeniem od wszystkich wyższa (что это панна знатностью и благородством всех выше), z ktуrą nigdy nie dość polityki (с которой никогда слишком много политеса /не будет/).

Inni, grzeczni kawalerowie, chcąc ją zabawić i coś miłego jej rzec, rozmawiali z nią o Ketlingu chwaląc go niezmiernie, wynosząc jego męstwo, uczynność i dworskie obyczaje, i rуd starożytny. A Krzysia, rada nierada, musiała słuchać i oczy jej mimo woli szukały tego, o ktуrym była mowa, a czasem spotykały się z jego oczyma. Wуwczas czar ogarniał ją z nową siłą i sama o tym nie wiedząc, upajała się jego widokiem. Bo jakże rуżnił się Ketling od tych wszystkich szorstkich postaci żołnierskich! “Krуlewicz między swymi dworzany” — myślała Krzysia patrząc na tę szlachetną, arystokratyczną głowę i na te anielskie oczy, pełne jakowejś przyrodzonej melancholii, i nato czoło ocienione płowym, bujnym włosem. Serce poczynało w niej mdleć i zamierać, jakby to była dla niej najdroższa w świecie głowa. On to widział i nie chcąc powiększać jej zmieszania, nie zbliżał się, chyba że kto inny siedział obok. Gdyby też była krуlową, nie mуgłby otaczać ją większą czcią i większymi atencjami, niż to czynił. Mуwiąc do niej schylał głowę i zasuwał za siebie jedną nogę, jakby na znak, że przyklęknąć w każdej chwili gotуw; mуwił zaś z powagą, nigdy żartobliwie, chociaż na przykład z Baśką rad żartował. W obchodzeniu się jego z nią obok czci największej był raczej pewien odcień pełnego słodyczy smutku. Dzięki tej powadze nikt inny nie pozwolił sobie rуwnież ni na słowa zbyt wyraźne, ni na żart zbyt śmiały, jak gdyby wszystkim udzieliło się przekonanie, że to jest panna godnością i urodzeniem od wszystkich wyższa, z ktуrą nigdy nie dość polityki.

Krzysia była mu za to serdecznie wdzięczna (Кшися была за это ему сердечно благодарна). W ogуle wieczуr ten upłynął dla niej kłopotliwie (вообще вечер этот был для нее хлопотливый), ale słodko (но сладкий). Gdy się zbliżyła pуłnoc (когда приблизилась полночь), kapela ustała grać (капелла устала играть), panie pożegnały towarzystwo (дамы оставили общество), a między rycerstwem poczęły krążyć gęsto kielichy (а между рыцарством пошли кружить часто чаши) i rozpoczęła się szumniejsza zabawa (и началась шумная забава), w ktуrej godność hetmańską objął pan Zagłoba (в которой должность гетманскую занял пан Заглоба).
Baśka poszła na gуrę wesoła jak ptak (Баська пошла наверх веселая, как птичка), bo wybawiła się okrutnie (ибо повеселилась сильно = от души), więc zanim klęknęła do pacierza (поэтому перед тем как встать на колени к вечерней молитве), poczęła szaleć (принялась болтать), terkotać (стрекотать), naśladować rуżnych gości (передразнивать разных гостей), wreszcie rzekła do Krzysi klaszcząc w ręce (наконец сказала Кшисе, хлопая в ладоши):